Bedoeld is: antroposofie in de media. Maar ook: in de persbak van de wijngaard, met voeten getreden. Want antroposofie verwacht uitgewrongen te worden om tot haar werkelijke vrucht door te dringen. Deze weblog proeft de in de media verschijnende antroposofie op haar, veelal heerlijke, smaak, maar laat problemen en controverses niet onbesproken.

vrijdag 5 september 2014

Veertienhonderdenéén


Onverhoeds zijn we weer bijna vier weken verder beland. En dan had ik de vorige keer, in ‘Supermaan’ op zondag 10 augustus, nog niet eens gemeld dat dat de veertienhonderdste aflevering van ‘Antroposofie in de pers’ was... ‘Dertienhonderd’ was dan ook alweer een tijdje, om niet te zeggen lang geleden, namelijk op 29 april 2013, dus bijna anderhalf jaar terug. Dat heeft alles te maken met de lage frequentie, die vooral sinds die tijd wel heel laag is geworden.

En dan zijn er ook nog de pageviews, die hebben onder de lage frequentie niet geleden. We zijn allang weer door de zeshonderdduizendgrens gegaan, want we zitten intussen op zeshonderdelfduizend... De laatste telling was in ‘Leerling’ op 23 februari, waarin we ‘door de 505.000 (vijfhonderdenvijfduizend) barrière, qua pageviews sinds juni 2009’ gingen.

Alles mooi en prachtig, maar daarom gaat het niet. Waar het wel om gaat, was afgelopen zondag in een mooi persbericht vervat dat her en der in de pers verscheen. Ik doel op de tentoonstelling in de Kunsthal vanaf 13 september. Saskia Bogaart gaf dit op 4 september 2014 op Spiritualiteit blog weer in ‘Tentoonstelling Rudolf Steiner // Actualiteiten’:
‘Op zaterdag 13 september 2014 opent de Kunsthal Rotterdam een groots opgezette tentoonstelling over één van de invloedrijkste vernieuwers van de 20ste eeuw, Rudolf Steiner (1861-1925). Steiner is de grondlegger van de antroposofie en zijn nalatenschap is onder meer zichtbaar in het vrijeschoolonderwijs, de organische architectuur, antroposofische geneeskunde en biodynamische landbouw.

De tentoonstelling Rudolf Steiner. Alchemie van het alledaagse presenteert een uitgebreid overzicht van zijn leven, werk en wijdverbreide gedachtegoed. Een collectie maquettes, meubels, “blackboard” tekeningen, brieven, foto’s en filmmateriaal biedt een fascinerend inzicht in zijn veelomvattende oeuvre. Steiner inspireert in zijn tijd kunstenaars zoals Piet Mondriaan, Wassily Kandinsky en Josef Beuys en houdt een vurig pleidooi voor sociaal ondernemen en duurzaamheid. In onze huidige tijd waarin maatschappelijke kwesties als een toenemend milieubewustzijn, aandacht voor biodynamische landbouw, eerlijke voeding en sociaal ondernemen gemeengoed zijn geworden, lijkt zijn gedachtegoed relevanter dan ooit. De tentoonstelling en activiteiten in de Kunsthal plaatsen Steiner in het licht van de actualiteit en laten zijn wereldwijde invloed op het gebied van design, kunst, architectuur, voeding, geneeskunde en onderwijs zien.

Vernieuwende ideeën

Eind negentiende eeuw presenteert Steiner zijn ideeën als een universele leefwijze waarin wetenschap, kunst en spiritualiteit samensmelten. In Steiners visie heeft alles met alles te maken; het planetaire stelsel beïnvloedt de groei en bloei van de natuur en het welzijn van de mens, en de mens moet zich hiervan bewust zijn. Hij ontwikkelt de antroposofische leer, die uitgaat van de vrije ontplooiing van de mens door onderzoek, innerlijke scholing en de verbinding van het aardse met het geestelijke. Steiner zet zijn artistieke en filosofische inzichten in om het dagelijks leven op een praktische manier te verbeteren. Zijn vernieuwende ideeën trekken, naast soms stevige kritiek, veel volgelingen aan. Ruim een eeuw later werken wereldwijd honderden vrijescholen en vele gezondheidsklinieken, boerderijen en financiële instanties volgens zijn antroposofische grondbeginselen.

Intrigerende wisselwerking

De tentoonstelling in de Kunsthal plaatst Steiner in de context van zijn tijd, waarin nieuwe kunststromingen en natuurwetenschappelijke ontdekkingen elkaar in hoog tempo opvolgen. Te zien is hoe Steiner onder deze invloeden zijn ideeën vormt en met de wereld deelt. Aandacht is er voor de intrigerende wisselwerking met beroemde tijdgenoten als Friedrich Nietzsche, Franz Kafka, Piet Mondriaan, Wassily Kandinsky en Frank Lloyd Wright. Daarnaast toont “Alchemie van het alledaagse” hoe Steiner een geheel nieuwe “organische” esthetica in architectuur en design ontwikkelt. De meubels en gebouwen met de natuurlijke vormen die zo kenmerkend zijn voor Steiners werk, tonen een duidelijke parallel met hedendaags design van kunstenaars, vormgevers en architecten als Olafur Eliasson, Ronan & Ewan Bouroullec en het Rotterdamse bureau 24H Architecture.

Educatie en Steinerweekend

Speciaal voor deze tentoonstelling ontwikkelt de Kunsthal educatieprogramma’s voor het reguliere onderwijs en vrijescholen, waarmee leerlingen kennismaken met de “hoofd, hart en handen” ideeën van Steiner en gestimuleerd worden hun creativiteit aan te spreken. In het SteinerLAB doen kinderen en families mee aan activiteiten waarbij de zintuigen geprikkeld worden. Op zaterdag 27 en zondag 28 september vindt in de Kunsthal het “Steinerweekend” plaats. Een afwisselend programma, met lezingen, workshops, minitours en activiteiten op het gebied van voeding & landbouw, architectuur, dans, sociaal ondernemen en kunst & design, biedt zowel doorgewinterde antroposofen als “Steiner-onbekenden” van alle leeftijden een inspirerende ervaring.

Belangstelling? Kijk dan op de website van de Kunsthal.’
‘Voor iedereen die net als Steiner hoofd, hart en handen wil gebruiken, organiseert de Kunsthal op zaterdag 27 en zondag 28 september het Steinerweekend. Kom ruiken, proeven, luisteren en meedoen in één van de vele workshops over voeding & landbouw, architectuur, dans, sociaal ondernemen en kunst & design.
Zondag 28 september is het KunsthalFAMILIEdag met een programma speciaal voor jong en oud.
Alle activiteiten zijn gratis, alleen een toegangskaartje voor de Kunsthal is nodig. Aanmelden voor activiteiten is op de dag zelf in de Kunsthal. Het definitieve programma en tijden volgt op deze website.

Voorlopig programma Zaterdag 27 september 12.00-17.00 uur met onder meer:

“Schoonheid is een begeleidend verschijnsel van ieder menselijk handelen”
Een beeldrijke presentatie van kunstenaar Gijs Frieling over handwerk, Joseph Beuys en over de houding waarmee Steiner het vormgevingsvraagstuk heeft opgepakt. Gijs Frieling maakt muurschilderingen en schilderijen, zoals het geveldoek “Horizon” voor het nieuwe CitizenM hotel in Rotterdam.

De natuur in met Jan Graafland
Ontdek de natuur samen met Jan Graafland, hoofdtuinier van Weleda.

Organische architectuur van 24H Architects
24H Architects is een Rotterdams bureau dat onder meer het in 2013 geopende Marecollege in Leiden en het Dragspelhuset in Zweden ontwierp. De ontwerpers geven een presentatie over hun inspiratie en werkwijze.

Euritmie op de Canto Ostinato
Euritmie dans, uitgevoerd door leerlingen van het Rudolf Steinercollege Rotterdam, onder aansturing van Euritmiste Laura Vink.

Minitours door de tentoonstelling
Een gids van UrbanGuides neemt je mee langs een aantal hoogtepunten van de tentoonstelling “Rudolf Steiner. Alchemie van het alledaagse”.

Voedsel voor de bijen
Biodynamisch imker Jos Willemse van de Odin Imkerij geeft je een kijkje in de wereld van de bijen. Vanaf de start van de tentoonstelling heeft de Kunsthal twee bijenvolken op het dak.
* de hele dag doorlopend: doe mee en plant een bolletje in het Museumpark, zodat ook de stadsbijen voldoende voeding hebben!

Make-up workshops van Dr. Hauschka
De cosmetica van Dr. Hauschka bestaat uit zuiver natuurlijke ingrediënten. Leer van professionals hoe je stap voor stap een perfecte make-up aanbrengt.

Speeddating Sociaal Ondernemen
Kom in contact met ervaren sociaal ondernemers en ga inspirerend in gesprek tijdens een speeddate.

Kook met mij mee!
Het is lekker, het is leuk, en nog duurzaam ook: kookworkshop met alleen plantaardige ingrediënten door het Rotterdamse Proefhof.

Voorlopig programma FAMILIEdag Zondag 28 september 11.30-17.00 uur met onder meer:

Verhalenverteller
Begin de dag lekker rustig op een van de zitzakken in het Auditorium, en laat je meevoeren met mythische verhalen (alle leeftijden).

Euritmie op de Canto Ostinato
Euritmie optredens en workshops door leerlingen van het Rudolf Steinercollege Rotterdam, onder aansturing van Euritmiste Laura Vink (alle leeftijden).

Minitours door de tentoonstelling
Een gids van UrbanGuides neemt je mee langs een aantal hoogtepunten van de tentoonstelling “Rudolf Steiner. Alchemie van het alledaagse” (alle leeftijden).

Voedsel voor de bijen
Biodynamisch imker Jos Willemse van de Odin Imkerij geeft je een kijkje in de wereld van de bijen. Vanaf de start van de tentoonstelling heeft de Kunsthal twee bijenvolken op het dak.
* de hele dag doorlopend: doe mee en plant een bolletje in het Museumpark, zodat ook de stadsbijen voldoende voeding hebben! (alle leeftijden)

Workshop Bijenwas
Zelf aan de slag in het KunsthalLAB! Samen met de Immekes, biodynamische imkers uit Rotterdam, giet je bijenwas in mooie vormpjes (vanaf 7 jaar).

Ruik de Rozen
Zelf een roos ontleden en geurbuideltjes maken tijdens de Dr. Hauschka workshop in het KunsthalLAB (alle leeftijden).

Kook met mij mee!
Het is lekker, het is leuk, en nog duurzaam ook: leer koken met alleen plantaardige ingrediënten door het Rotterdamse Proefhof (vanaf 8 jaar).

Alle activiteiten zijn gratis, alleen een toegangskaartje voor de Kunsthal is nodig. Aanmelden voor activiteiten is op de dag zelf in de Kunsthal. Het definitieve programma en tijden volgt op deze website.’
Na zo lange tijd valt er natuurlijk veel te melden, maar ik beperk me nu tot een paar dingen. Zoals deze website van de ‘Stichting Andreas Burnier’:
‘De stichting Andreas Burnier is opgericht om het litteraire en wetenschappelijke werk te beheren van Andreas Burnier (pseudoniem van C.I. Dessaur, 1931-2002), de herinnering aan haar persoon levend te houden en projecten die hiertoe bijdragen financieel te ondersteunen. De stichting heeft geen eigen kapitaal en is afhankelijk van subsidies en sponsoren. 
De website 
Deze website wil een virtueel monument zijn dat het werk en leven van Andreas Burnier eert. Haar bijdragen aan de litteratuur, maar ook aan belangrijke maatschappelijke discussies, zijn van groot belang geweest. Haar voortrekkersrol in de homo-emancipatie, en in het naoorlogse feminisme in Nederland, haar kritische rol in de discussie over euthanasie zijn voorbeelden van haar nooit verminderde gedrevenheid in maatschappelijke en ethische kwesties. Haar opmerkelijke oeuvre verdient het om in de belangstelling te blijven staan.
Op deze website zullen regelmatig blogs over Andreas Burnier en haar werk worden gepubliceerd. Ook kunt u hier besprekingen van haar werk en ongepubliceerd werk vinden. 
Webmaster: Manja Ressler 
Hoe u de Stichting kunt steunen 
Op het ogenblik zoekt de stichting sponsoren voor de bouw en het onderhoud van deze website. Voor de eerste versie van deze website is een lening aangegaan. U kunt ons financieel steunen door een bedrag over te maken, en als u daar prijs op stelt vermelden wij uw naam op de website en krijgt u natuurlijk uitnodigingen voor activiteiten van de Stichting. 
Rekeningnummer: NL75 RABO 016 02 57 158 
Bestuur:
Maaike Meijer – Voorzitter
Myriam Lipovsky – Penningmeester
Daniel/Ineke van Mourik – Secretaris 
De Stichting Andreas Burnier is op 21 december 2010 opgericht en heeft ANBI status sinds 1 januari 2012. 
Moge de nagedachtenis aan Andreas Burnier ons allen tot zegen zijn en moge haar ziel opgenomen zijn in de bundel van het eeuwige leven en het eeuwige licht. 
ת נ צ ב ה’
Er is een pagina met ‘Links’:
Uitgeverij Augustus
Digitale Bibliotheek Nederland (DBNL)
De zwembadmentaliteit
De litteraire salon
Interview met W. Roggeman
Wikipedia
Siegfried Woldhek – cartoons
In memoriam door Chris Rutenfrans
Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland
Op ‘Nieuws & Blog’ is het meest recente te vinden:
‘Biografie Andreas Burnier
17-12-2013
In het najaar 2014 verschijnt een biografie van Andreas Burnier (C.I. Dessaur), geschreven door publiciste Elisabeth Lockhorn.

Ruiter in de Wolken. Joodse essays 1989-2002
27-12-2013
Redactie en samenstelling: Manja Ressler en Daniel van Mourik
lees meer

Nieuw op de site: radio-interview met Andreas Burnier
13-03-2014
In dit radio-interview leest Andreas Burnier tevens voor uit onder andere Een tevreden lach, haar debuutroman. De interviewsters, Helen de Zwart en Myrle Tjoeng, spreken met de schrijfster over haar leven, uiteraard over haar literaire werk en over feminisme en in het bijzonder radicaal feminisme.
Literama, 30-5-1979 - interview met Andreas Burnier
Met dank aan de KRO-NCRV voor het beschikbaar stellen van deze opname.

Fondsenwerving
15-03-2014
Om deze website en toekomstige evenementen ter nagedachtenis van Andreas Burnier mogelijk te maken is de stichting Andreas Burnier opgericht. De stichting is afhankelijk van giften om de website en activiteiten te bekostigen. Overweeg een eenmalige of periodieke bijdrage.

Op het ogenblik zoekt de stichting sponsoren voor de bouw en het onderhoud van deze website. Voor de eerste versie van deze website is een lening aangegaan. Een eerste bijdrage ontvingen wij van de Stichting Marike Ariaens.

U kunt ons ook financieel steunen door een bedrag over te maken, en als u daar prijs op stelt vermelden wij uw naam op de website en krijgt u natuurlijk uitnodigingen voor activiteiten van de Stichting.

Het rekeningnummer is: NL75 RABO 016 02 57 158

Blog: Een virtueel monument
15-03-2014
Toen wij in 2006 begonnen met het verzamelen van Andreas’ teksten over jodendom, zowel gepubliceerd als ongepubliceerd, hadden we geen idee dat dit uiteindelijk ook zou leiden tot het maken van deze website.
lees meer
Wanneer we dit laatste doen, lezen we verder:
‘Haar onverwachte overlijden in 2002 liet ons en al haar vrienden en bewonderaars verbijsterd en leeg achter. Die leegte wilden wij gedeeltelijk vullen door het werk, dat zij in de laatste twaalf jaren van haar leven had geschreven, bijeen te brengen en uit te geven. Die twaalf jaren zou je haar joodse jaren kunnen noemen. Eind jaren tachtig keerde Andreas terug naar het jodendom. Haar angst van na de oorlog voor alles wat joods was, was van haar afgevallen en zij verdiepte zich vervolgens met de haar kenmerkende grote hartstocht in haar eigen traditie.

Voor de uitgave van deze bundel met joodse essays vonden wij een welwillend oor bij Tilly Hermans, uitgever bij Augustus, die ook Andreas’ laatste roman, De wereld is van glas, in 1997 had gepubliceerd. Publicatie van de nieuwe bundel zal ongeveer tegelijkertijd met de biografie van Elisabeth Lockhorn over Andreas Burnier plaatsvinden in het najaar 2014.

Het samenstellen van de uitgave, die onder de titel “Ruiter in de wolken” zal verschijnen, werd een ontdekkingsreis door bekende en onbekende teksten in vele verschillende versies, tekstfragmenten en gedeeltelijk voltooide artikelen die ons steeds weer confronteerden met het pijnlijke gemis. Wat zou Andreas hebben gedaan? Zou zij het goedvinden dat wij onvoltooide teksten het daglicht lieten zien? Uiteindelijk hebben we onze keuzes gemaakt, in het vertrouwen dat we ook in haar geest het juiste deden.

Langzaam maar zeker werd ons duidelijk dat een bundel met nagelaten werk geen recht zou doen aan Andreas’ intellectuele, litteraire en spirituele erfenis. Alleen al de beperking van de omvang van zo’n bundel maakte dat wij keuzes moesten maken, soms pijnlijke. Langzaam werd het idee geboren om een website te maken als virtueel monument voor Andreas Burnier: haar veelzijdige schrijverschap, haar leven, haar maatschappelijke, culturele en spirituele bijdragen. Het moest een plek worden waar oude vrienden en bewonderaars haar zouden kunnen bezoeken en waar nieuwe lezers met haar werk en persoon zouden kunnen kennismaken. Een plek die naar wij hopen meer weg zal hebben van een dorpsplein waar het een komen en gaan is en waar levendige uitwisseling plaatsvindt dan een plek waar de plechtige stilte van een monument hangt.

Tijdens het werk aan de website bleek opnieuw hoe veelzijdig Andreas was: we moesten steeds nieuwe pagina’s erbij maken om aan weer een ander aspect van haar leven aandacht te kunnen besteden. De reis is nog niet volbracht, maar de website is nu wel klaar om gasten te ontvangen. Welkom!

Daniel van Mourik
Manja Ressler’
Het andere dat ik graag bij deze gelegenheid wil melden, is dat sinds bijna twee weken de website ‘RUDOLF STEINER Schriften – Kritische Ausgabe (SKA)’ online is:
‘Grundtexte anthroposophischer Geisteswissenschaft dargestellt in ihrer textuellen Entwicklung und vor ihrem ideengeschichtlichen Hintergrund von Christian Clement.

Ein digitaler Begleiter zur Print-Ausgabe der SKA im frommann-holzboog Verlag’
Als ‘Inhalt’ wordt aangegeven:
Dat gaat dan op deze manier verder:
‘Beantwortung der Frage: Was ist Anthroposophie?
“Wer den Gedanken der Umbildung nicht nur der sinnlich-anschaulichen Formen – bei der Goethe in Gemäßheit seines besonderen Seelencharakters stehen geblieben ist –, sondern auch des seelisch und geistig Erfassbaren sich zugänglich macht, der ist bei der Anthroposophie angelangt.”

Rudolf Steiner, 1923

Von rechten Umgang mit anthroposophischen Texten
Von anthroposophischer Seite ist gegen den Ansatz der SKA vielfach der Einwand erhoben worden, Rudolf Steiners Schriften seien nicht für die kritische textvergleichende Analyse gedacht, sondern für die meditative Arbeit. Der kritisch an diese Texte herangehende Leser (oder Herausgeber) verstelle damit geradezu den Zugang zu deren Substanz.

Wir meinen dagegen, dass Steiner eine kritische Ausgabe seines Werkes sehr wohl begrüßt hätte, hat er doch selbst ausdrücklich angeregt, dass man sich einmal “die Mühe nehmen wollte, nachzusehen, wie ich in aufeinanderfolgenden Auflagen meiner «Theosophie» das Kapitel über die wiederholten Erdenleben immer wieder umgearbeitet habe, gerade um dessen Wahrheiten an die Ideen heranzuführen, die von der Beobachtung in der Sinneswelt genommen sind [...]” (GA 28, 434).

Selbiges gilt sicher auch für seine übrigen Veröffentlichungen. Kritisch-analytischer und meditativer Umgang mit einem anthroposophischen Text schließen sich keineswegs aus, sondern ergänzen einander, so lange man beides mit Bewusstsein tut. Einen “einzig richtigen Weg” Steiner zu lesen gibt es sicherlich nicht; eher wünschte man sich so viele Lesewege, wie es Leser gibt.’
Deze beginnen met:
‘Einleitungen

zu den vier von Rudolf Steiner bearbeiteten Bänden der historisch-kritischen Ausgabe der naturwissenschaftlichen Schriften Goethes in Rahmen der Reihe “Deutsche National-Litteratur” von Joseph Kürschner.

Die Erstausgaben der vier von Steiner bearbeiteten Bände erschienen →1884, →1887, →1890 und →1897. Eine Buchausgabe der Einleitungen mit dem Titel “Goethes naturwissenschaftliche Schriften” wurde von Steiner noch vorbereitet, aber erst →1926 nach seinem Tod von Marie Steiner herausgebracht.

SKA-Sigle: EG

Grundlinien einer Erkenntnistheorie der Goetheschen Weltanschauung mit besonderer Rücksicht auf Schiller. Zugleich eine Zugabe zu “Goethes naturwissenschaftlichen Schriften” in Kürschners National-Litteratur

Rudolf Steiners schriftstellerischer “Erstling”, in dem er versuchte, ein philosophisches Gedankensystem zu konstruieren, welches die naturwissenschaftlichen und wissenschaftsmethodischen Vorstellungen Goethes begründen und rechtfertigen könnte, erschien zuerst →1886. Eine im Wesentlichen unveränderte Neuauflage kam →1924 heraus.

Die Grundfrage der Erkenntnistheorie mit besonderer Rücksicht auf Fichte’s Wissenschaftslehre. Prolegomena zur Verständigung des philosophischen Bewusstseins mit sich selbst

Steiners Inaugural-Dissertation erschien als Druck zuerst →1891. Kurz darauf erfolgte eine inhaltlich erweiterte Buchauflage unter dem Titel:

Wahrheit und Wissenschaft. Vorspiel einer “Philosophie der Freiheit” →1892

Eine im Wesentlichen unveränderte Neuauflage kam →1925 heraus.

SKA-Sigle: WW

Die Philosophie der Freiheit. Grundzüge einer modernen Weltanschauung. Beobachtungs-Resultate nach naturwissenschaftlicher Methode

Die Erstausgabe von Steiners philosophischem Hauptwerk kam laut Titelblatt →1894 heraus, de facto jedoch schon Ende 1893. Eine wesentlich ergänzte und erweiterte Ausgabe erschien →1918 mit erweitertem Untertitel: “Seelische Beobachtungsresultate nach naturwissenschaftlicher Methode”. Eine 3. und im Wesentlichen unveränderte Auflage erfolgte →1921.

SKA-Sigle: PF

Friedrich Nietzsche. Ein Kämpfer gegen seine Zeit

Steiners engagierte Rechtfertigungsschrift für Nietzsche erschien zuerst →1895. Eine um verschiedene Aufsätze zu Nietzsche erweiterte Neuauflage wurde posthum von Marie Steiner herausgegeben: →1926.

SKA-Sigle: FN

Goethes Weltanschauung

Steiners abschließende Monographie zu Goethe erschien →1897, zeitgleich mit dem vierten Band der von ihm besorgten Goethe-Ausgabe (siehe unter “Einleitungen”). Eine “ergänzte und erweiterte” Auflage erfolgte →1918. Eine letzte Neuausgabe kam →1921 heraus.

SKA-Sigle: GW

Welt- und Lebensanschauungen im 19. Jahrhundert

In den Jahren →1900/1901 veröffentlichte Steiner eine Darstellung der neueren deutschen Geistesgeschichte (in zwei Bänden). Diese wurde später erweitert zu einer umfassenden Geschichte der Philosophie und mit neuem Titel herausgegeben:

Die Rätsel der Philosophie (→1914) in ihrer Geschichte als Umriß dargestellt

Neuauflagen dieses umfangreichen Buches erschienen →1918 und →1924.

SKA-Sigle: RP

Die Mystik im Aufgange des neuzeitlichen Geisteslebens und ihr Verhältnis zu modernen Weltanschauungen

Steiners Hinwendung zu Fragen der Mystik und Esoterik spiegelt sich in diesem →1901 herausgekommenen Buch, welches auf einer im Vorjahre in Berlin gehaltenen Vortragsreihe beruhte. Eine leicht umgearbeitete Neuauflage erschien 1924 mit verändertem Untertitel: “und ihr Verhältnis zur modernen Weltanschauung”.

SKA-Sigle: MA (erschienen in SKA Band 5).

Das Christentum als mystische Tatsache

Die erste Frucht von Steiners Beschäftigung mit der Theosophie, ebenfalls aus einem Vortragszyklus hervorgegangen, erschien →1902. Eine “neu durchgearbeitete und erweiterte” Auflage kam →1910 heraus und trug die Titelerweiterung: “Das Christentum als mystische Tatsache und die Mysterien des Altertums”. Eine 3. Auflage erfolgte →1925.

SKA-Sigle: CM (erschienen in SKA Band 5)

Theosophie. Einführung in übersinnliche Welterkenntnis und Menschenbestimmung

Diese klassische Darstellung der anthroposophischen Anthropologie von →1904 dokumentiert Steiners intensives Eintauchen in die theosophische Gedankenwelt Annie Besants und Charles Leadbeaters sowie den Versuch einer Anbindung derselben an sein eigenes, vorwiegend vom deutschen Idealismus geprägtes Denken. “Neu durchgesehene und erweiterte” Auflagen erschienen in den Jahren 1908, 1910 und →1914. Weitere Neuauflagen mit geringfügigen Änderungen kamen 1920 und →1922 heraus.

SKA-Sigle: TH

Wie erlangt man Erkenntnisse der höheren Welten?

Steiners grundlegende Schrift zur meditativen Arbeit kam zunächst als Aufsatzreihe in der Zeitschrift “Lucifer-Gnosis” →1904 bis 1905 heraus. Ein Nachdruck als Sonderdruckheft von “Lucifer-Gnosis” erschien →1907. Es folgten die erste, durch ein Vorwort ergänzte Buchausgabe →1909 und eine Neuauflage mit neuen Kapitelüberschriften →1910. Wesentlich bearbeitete Neuauflagen erschienen →1914 und→1918, gefolgt von im Wesentlichen unveränderten Neuausgaben →1919, 1920 und →1922.

SKA-Sigle: WE

Die Stufen der höheren Erkenntnis 

Die kleine Nachfolgeschrift zu “Wie erlangt man Erkenntnisse” kam zunächst als Aufsatzreihe in “Lucifer-Gnosis”→1905–1908 heraus. Nachdrucke in Sonderdruckheften von “Lucifer-Gnosis” erfolgten →1908 und →1909. Die erste und inhaltlich leicht modifizierte Buchausgabe wurde posthum durch Marie Steiner →1931 besorgt.

SKA-Sigle: SE

Aus der Akasha-Chronik

Steiners Beschäftigung mit den theosophischen Kosmogonien H. P. Blavatskys und Alfred Sinnetts spiegelt sich in dieser Aufsatzreihe, die zuerst in “Lucifer-Gnosis” →1905–1908 herauskam und als wichtige Vorstufe zu seiner spirituellen Evolutionslehre in der “Geheimwissenschaft” gelten kann. Nachdrucke erfolgten in Sonderdruckheften von “Lucifer-Gnosis” →1908 und →1910. Eine erste Buchausgabe wurde von Marie Steiner →1931 herausgegeben.

SKA-Sigle: AC

Die Geheimwissenschaft im Umriss

Die Erstausgabe dieser klassischen Gesamtdarstellung der anthroposophischen Weltanschauung, als deren Herzstück Steiners spirituelle Evolutionslehre betrachtet werden kann, erschien →1910, gefolgt von zwei unveränderten Neuauflagen. Eine “vielfach ergänzte und erweiterte” Auflage folgte →1913, sodann eine “vielfach umgearbeitete, ergänzte und erweiterte” Auflage →1920. Die letzte Neuauflage zu Lebzeiten Steiners kam →1925 heraus.

SKA-Sigle: GU’
Na dit uitgebreide exposé volgen de ‘Leseproben’:
‘Eine Auswahl von Leseproben ermöglicht dem Leser, sich von der Aufmachung der SKA, der Editierung der Texte und dem Charakter der Einleitungen, Stellenkommentare und Anhänge ein Bild zu machen.

Derzeit stehen zur Verfügung: →Auszüge aus dem bereits erschienenen 5. Band, ein Abschnitt zu Steiners Mystikverständnis aus der Einleitung zum 5. Band sowie ein Vorabdruck aus der Einleitung zu Band 7, welcher im Herbst 2014 erscheinen wird.

Eine Powerpoint Presentation zur →Einführung in die Editionstechnik der Ausgabe hilft beim Einlesen in die Verweistechnik des Variantenapparates.’
Om dan te komen tot ‘Besprechungen’:
‘In zahlreichen →Besprechungen, die seit Erscheinen der ersten Lieferung der SKA im Herbst 2013 erschienen sind, zeigt sich ein breites Spektrum des Interesses und eine bei aller Kritik im Detail überwiegend positive Aufnahme des Projekts.

Neben dieser konstruktiven und sachlich bestimmten Kritik haben sich in anthroposophischen Kreisen auch eine Reihe von Stimmen erhoben, welche der Auffassung sind, mit den Methoden der kritischen Philologie komme man den Texten eines “Eingeweihten” wie Rudolf Steiner nicht bei. Da diese Beiträge sich weniger gegen die SKA als solche, sondern gegen einen wissenschaftlich-kritischen Umgang mit Steiner überhaupt richten – und dabei vielfach auf inneranthroposophische Diskurse und Befindlichkeiten rekurrieren –, wurden sie in eine eigene Sparte für anthroposophisch motivierte Skepsis verwiesen.

Beiträge folgender Persönlichkeiten sind derzeit aufgenommen: →Helmut Zander, →Thomas Steinfeld, →Philip Kovce, →Hartmut Traub, →Jens Heisterkamp, →Lorenzo Ravagli, →Andreas Resch, →Ansgar Martins, →Günter Röschert, →Johannes Kiersch, →David Marc Hoffmann, →Jörg Ewertowski, →Daniel Hartmann, →Marcel Frei, →Anton Kimpfler, Stephan Stockmar und →David W. Wood.
Vervolgens gaat het over tot ‘Anthroposophische Skepsis’:
‘Neben Anerkennung und konstruktiver Kritik ist in anthroposophischen Kreisen auch ein Chor von skeptischen Stimmen laut geworden. Diese anthroposophisch motivierte Skepsis kann dem zentralen Anliegen der Edition – der erstmaligen textkritischen Erschließung dieser Dokumente und dem Versuch ihrer Integration in den allgemeinen akademischen Diskurs – wenig abgewinnen. Statt dessen nimmt man Anstoß am “respektlosen” Umgang mit Steiner, vermutet unlautere Motive der Verantwortlichen und deutet das kritische Herangehen an Steiners Texte als “Hybris” einer sich selbst überschätzenden Philologie oder als “Angriff” auf Steiner und die Anthroposophie. Ein weiterer Zug dieses anthroposophischen Widerstandes gegen eine Normalisierung des Umgangs mit Steiner ist die kompromisslose Verurteilung der Beteiligung des Rudolf Steiner Verlags am Vertrieb der Edition.

Derzeit liegen Beiträge vor von: →Reto Andrea Savoldelli, →Holger Niederhausen, →Pietro Archiati, →Iris-Astrid Kern, →Willy Lochmann, →Arnold Sandhaus, →Irene Diet, →Alois Ratzlin, →Thomas Meyer, →Olaf Koob, →Wilfried Hammacher, →Franz-Jürgen Römmeler, →Ilse-Johanna Drüsedau, →Urs Georg Allemann, →Urs Streubel und →Katharina Fankhauser.

So berechtigt manche der hier vorgebrachten Einwände aus anthroposophischer Sicht erscheinen mögen, würden sich doch unserer Auffassung nach die meisten von ihnen von selbst erledigen, wollte man nur, statt sich über aus dem Kontext gerissene Einzelaussagen zu empören, die Einleitung zu Band 5 und vor allem auch unseren klärenden Aufsatz →Die bewusstseinsphilosophische Grundlegung der Anthroposophie im Zusammenhang lesen und verstehen. Anscheinend bedarf es der inneren Distanz von Außenstehenden (vgl. etwa die Besprechungen von Zander und Martins) um wahrzunehmen, wie sehr der Herausgeber, trotz seiner kritischen Grundhaltung, den in den anthroposophischen Texten sich äußernden Denktraditionen verpflichtet und verbunden ist und dass seine Ausgabe de facto nicht einen Angriff sondern vielmehr eine aus kritischem Umgang hervorgegangene – und durch diesen Umgang erst legitimierte – ehrfurchtsvolle Verneigung vor dem Genie Rudolf Steiners darstellt.’
Het is daar allemaal te lezen. Er wordt daarna gewezen op ‘Steineriana’:
‘Eine Zusammenstellung weiterer Texte und Materialien des Herausgebers der SKA zu den Themen Rudolf Steiner und Anthroposophie findet sich in der Rubrik “Steineriana”: Zwei Aufsätze zum Verhältnis Steiners zu →J. F. W. Schelling und →Rene Descartes, ein Essay zur → Editionsphilosophie der SKA sowie des Herausgebers →Dissertation zu Steiners Mysteriendramen.

Ferner wird verwiesen auf dasRudolf Steiner Online Archiv, eine digitale Bibliothek, in der nahezu das gesamte Werk Steiners, geordnet nach thematischen Gruppen, frei zugänglich ist. Dort finden sich neben den Schriften auch Steiners zahlreiche Artikel und Essays, eine Auswahl seiner Briefe, die vier Mysteriendramen und der überwiegende Teil des äußerst umfangreichen Vortragswerks.’
‘Während unter “Besprechungen” und “Skepsis” diverse Stimmen von verschiedenen zwar anthroposophisch orientierten doch als Autoren unabhängigen Persönlichkeiten zu Wort kommen, dokumentiert die Sparte “Was in Dornach vor sich geht” Vorgänge und Interna zur SKA im Rahmen der Allgemeinen Anthroposophischen Gesellschaft (AAG) sowie Stellungnahmen von offiziellen Vertretern anthroposophischer Institutionen.

Derzeit sind verfügbar: ein →Antrag an die Generalversammlung der Allgemeinen Anthroposophischen Gesellschaft, in dem die Mitgliederschaft zum Boykott der SKA und der mit dem Herausgeber zusammenarbeitenden Verlage aufgerufen wird, eine →Stellungnahme von Nachlassverwaltung und Steiner Verlag zur Vertriebskooperation mit dem frommann-holzboog Verlag sowie ein jüngst veröffentlichter →Artikel von Hartwig Schiller zum geistigen Hintergrund der Brigham Young Universität.’
Voorlaatste bijdrage is een ‘Klarstellung’:
‘Da verschiedentlich Fragen bzw. Falschmeldungen hinsichtlich der Finanzierung der SKA und der Unabhängigkeit des Herausgebers aufgetaucht sind, sei an dieser Stelle Folgendes klargestellt:

1. Die Edition trägt sich selbst durch den Verkaufserlös und wird in keiner Weise von irgendwelchen dritten Institutionen finanziell unterstützt; auch nicht, wie gelegentlich spekuliert worden ist, vom Rudolf Steiner Verlag oder der Rudolf Steiner Nachlassverwaltung. Einzige Ausnahme ist ein moderater Druckkostenzuschuss von Seiten der Brigham Young University, wie er auch sonst für Buchprojekte von Mitarbeitern der Universität üblich ist.

2. Für die Qualität der editorischen Arbeit wie auch für die Inhalte der Einleitungen und Kommentare ist der Herausgeber allein verantwortlich. Eine Einflussnahme findet weder von Seiten der Brigham Young University noch seitens irgendwelcher anderen Institutionen oder Persönlichkeiten statt.

Christian Clement
Provo, 26.8.2014’
De website sluit met ‘Aktuelles’:
‘(3.9.2014) Eine ausführliche Besprechung der 5. Bandes der SKA in englischer Sprache (und im entsprechenden wohlwollend-sachlichen Stil) von →David W. Wood ist im Newsletter der Science Group of the Anthroposophical Society in Great Britain erschienen. Der Text liegt in Vollfassung und in einer gekürzten Version vor.

(2.9.2014) Heft 128 der “Mitteilungen aus der anthroposophischen Bewegung” ist erschienen und vermittelt ein faszinierendes Panarama von Reaktionen auf das “Phänomen SKA”. Besonders aufschlussreich: fast die Hälfte des Heftes ist der anthroposophischen “Aufklärungsarbeit” über die blindgläubig ihrem Propheten folgenden Mormonen und ihre abstruse Weltanschauung gewidmet (siehe die entsprechenden Beiträge von →Urs Georg Allemann und Urs Strebel.) Weitere Beiträge stammen von →Katharina Fankhauser und →Wilfried Hammacher. Ferner outet sich Ursula Piffaretti als die geheimnisvolle Adressatin von →David Marc Hoffmanns “Brief an eine Buchhändlerin”. Ausserdem ruft die Anthroposophische Vereinigung in der Schweiz zu einer Tagung zur SKA auf. Veranstalter Andreas Kühne verspricht ein “ehrliches und offenes Gespräch”; seine →Ankündigung sowie die anderen Beiträge in den “Mitteilungen” lassen jedoch Zweifel an der Ergebnisoffenheit dieser Veranstaltung aufkommen.

(30.8.2014) Sowohl die internen Seiten der Webseite (siehe die Kopfleiste der Seite) wie auch die externen Dokumente (siehe →hier) können jetzt per Suchfunktion nach bestimmten Begriffen durchsucht werden.

(28.8.2014) Arnold Sandhaus: “Brave Wölfe. Die neue Gesprächskultur – vorgestellt von Johannes Kiersch” (siehe unter →Sandhaus). Eine Replik auf den Vermittlungsversuch Kierschs in “Warum nicht miteinander reden?” (vgl. →Kiersch).

(25.8.2014) Heidrun Scholz: Eingabe zum “Schutz des Werkes von Rudolf Steiner” und eine Beschwerde zum Protokoll der Generalversammlung der AAG im April 2014 (siehe unter →Dornach Antrag).’
En zo is het wel weer genoeg!
.

1 opmerking:

R. van Dijk zei

Potverdorie, Michel, jij pakt ook wel groots uit met je complimenten. Als ik het niet met mijn ogen zag, zou ik het niet geloven...
Geweldig leuk om dit te horen.

Labels

Over mij

Mijn foto
(Hilversum, 1960) – – Vanaf 2016 hoofdredacteur van ‘Motief, antroposofie in Nederland’, uitgave van de Antroposofische Vereniging in Nederland (redacteur 1999-2005 en 2014-2015) – – Vanaf 2016 redacteur van Antroposofie Magazine – – Vanaf 2007 redacteur van de Stichting Rudolf Steiner Vertalingen, die de Werken en voordrachten van Rudolf Steiner in het Nederlands uitgeeft – – 2012-2014 bestuurslid van de Antroposofische Vereniging in Nederland – – 2009-2013 redacteur van ‘De Digitale Verbreding’, het door de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders (NVAZ) uitgegeven online tijdschrift – – 2010-2012 lid hoofdredactie van ‘Stroom’, het kwartaaltijdschrift van Antroposana, de landelijke patiëntenvereniging voor antroposofische gezondheidszorg – – 1995-2006 redacteur van het ‘Tijdschrift voor Antroposofische Geneeskunst’ – – 1989-2001 redacteur van ‘de Sampo’, het tijdschrift voor heilpedagogie en sociaaltherapie, uitgegeven door het Heilpedagogisch Verbond

Mijn Facebookpagina

Translate

Volgers

Totaal aantal pageviews vanaf juni 2009

Populairste berichten van de afgelopen maand

Blogarchief

Verwante en aan te raden blogs en websites

Zoeken in deze weblog

Laatste reacties

Get this Recent Comments Widget
End of code

Gezamenlijke antroposofische agenda (in samenwerking met AntroVista)