Terugblik

Geplaatst op zaterdag 4 april op de website van de Antroposofische Vereniging in Nederland, ‘De Reehorst in Driebergen: een terug- en vooruitblik’:

‘De brand van de Villa op De Reehorst houdt het bestuur uiteraard ook bezig. De antroposofische beweging in Nederland voelt zich met deze plaats, de villa en het Ionagebouw verbonden. Tal van initiatieven waren en zijn, zoals het Bolk-Instituut, nog steeds gehuisvest op die locatie. De Triodos Bank zal er nieuwbouwen. Voor de leden lijkt het ons van belang zich op dit lotsmoment van De Reehorst een helder beeld te kunnen vormen van hoe wij hier gekomen zijn en welke verhouding de Antroposofische Vereniging tot het landgoed heeft.

Daarom vind u hier een aantal artikelen over De Reehorst: alle uit Motief, waaronder een vrij uitgebreid artikel uit 2000 en die van enkele jaren later (respectievelijk 2006, 2012 en 2013).

De situatie is nu zo, dat de het oriëntatiejaar van de Bernard Lievegoed University is ondergebracht in het oude gebouw van Helicon naast de Stichtse Vrije School aan de Socrateslaan in Zeist. Dat is voorlopig een prima plek, gelet op de huidige omvang van dit studiejaar (60-80 studenten) en de daarmee verbonden cursustrajecten. De bachelor-master opleiding staat on hold.

Het bestuur kijkt er echter zo naar, dat wij vinden dat de brand helemaal niet betekent dat impuls die zich verbond met deze plaats in Driebergen daar niet verder gestalte kan krijgen. Integendeel. Het bestuur heeft zich sterk gemaakt voor het landelijk klassenuur (zoals althans een benaming van de klassenuren die Bernard Lievegoed in het Ionagebouw hield). We zien dat de leden de weg daarnaar toe hebben gevonden en de cyclus floreert weer. Dat de Triodos Bank op De Reehorst wil bouwen is natuurlijk ook zeer verheugend. De bank is op die plek bedacht.

Wij moeten onder ogen zien, dat de vereniging in deze voorlopig niet meer dan een gesprekspartner is. In de tijd dat de exploitatie van het landgoed problematisch was, had de vereniging niet het (financiële) vermogen om de verantwoordelijkheid voor het onroerend goed over te nemen. Het is ook een goede zaak dat het landgoed openstaat voor de samenleving en geen antroposofisch “eiland” wil zijn. Deze publieksfunctie is versterkt. Wij zien dat graag gecombineerd met een herbouwde Villa als eigentijdse ontwikkelingsplaats voor antroposofie. 

Jaap Sijmons’

Op dezelfde website ook ‘Bekijk de laatste editie: Motief #191’:

‘Jana Loose
Wat spiegelt zich vanuit de Oud-Egyptische cultuur in ons tijdperk? Deze vraag houdt egyptologe Jana Loose haar leven lang bezig. Met de Egyptische dodenboeken als sleutel. “Ze gaan over de inwijding in de geheimen van de godenwereld en van de samenhang tussen goden en mensen. Het hiërogliefenschrift werd voor mij de toegang.”

Nieuws
Oud-VH-student Jaap Sijmons over de brand van de witte villa. Jeugdige ruimtevaarders in Dornach. Een financiële tegenvaller voor het Goetheanum. Een tijdelijk onderkomen voor de Bernard Lievegoed University. Groei export bio- en Demeterproducten. En uiteraard een uitgebreide agenda.

Bernard Lievegoed University
In februari brandde de witte villa op De Reehorst tot de grond toe af. De Bernard Lievegoed University (BLU), voorheen de Vrije Hogeschool, was hierin al bijna 45 jaar gevestigd. Rector Jeroen Lutters vertelt wat de brand betekent voor heden en toekomst van de Bernard Lievegoed University.

Motief van Rein Boers
Rein Boers wil mensen in hun hart raken, zo vertelt hij aan Motief. Als allround muzikant zingt, speelt en rapt hij zijn eigen composities. Daarnaast faciliteert hij andere artiesten als producer. “Ik probeer een moraliteit op te wekken die ik soms verloren zie gaan in de maatschappij.”

Vergeving
Om evenwicht te herstellen, wordt na een misdaad vergelding of straf toegediend. Het totale negatieve gewicht wordt echter alleen maar groter. Wat dan? Vergeven is in zekere zin onrechtvaardig, schrijft Maarten Udo de Haes. Niet je eigen gewicht, maar dat van de schaal van de ander neem je weg.

Goetheanisme
Wolter Bos vraagt zich af wat de natuur er zelf aan heeft dat wij haar waarnemen: “Kan ik, door introspectief naar mijn goetheanistische activiteiten te kijken, iets van deze relevantie voor de natuur bespeuren?” De natuur wordt mens in ons en met ons.’

Van Motief zelf is dit nieuwsbericht, geplaatst op woensdag 8 april, ‘AntroVista al 14 jaar aan de top’:

‘AntroVista, de grootste online gids in antroposofisch Nederland en België, heeft met Pasen zijn veertiende verjaardag gevierd. De website is omvangrijk en een schatkamer gelijk; hij bevat een antroposofische agenda, adressendatabase, nieuwsrubriek, prikbord, spreuken en e-cards.

De gezamenlijke antroposofische agenda is een unieke samenwerking op internet. Eén enkele database voorziet alle deelnemende websites van gegevens voor hun agenda’s. Er zijn nu 24 deelnemers, waaronder ook deze website van de Antroposofische Vereniging. Geïnteresseerden vinden daardoor overal actuele informatie over antroposofische activiteiten. Voor iedereen die zelf activiteiten organiseert, is het ook heel gebruiksvriendelijk: een bericht hoeft maar één keer te worden opgegeven.

De website vermeldt uitsluitend specifiek antroposofische initiatieven, diensten en producten. Vermelding houdt geen waardeoordeel in. Het zegt alleen dat de initiatiefnemer zelf vindt dat zijn initiatief antroposofisch is.

AntroVista trekt jaarlijks meer dan 800.00 bezoekers, dat is gemiddeld ruim tweeduizend per dag. Bijzonder is ook dat de Stichting AntroVista een ANBI-instelling zonder winstoogmerk is. Alle werkzaamheden worden door onbezoldigde vrijwilligers verricht. Technische kosten worden gedekt door advertentie-inkomsten.’

Bionext plaatste gisteren ‘Hard bewijs voor schadelijkheid “bijengif”’:

‘Er ligt een nieuw, stevig rapport waaruit blijkt dat neonicotinoïden (een specifieke groep insecticiden) zeer schadelijk zijn voor bijen, andere bestuivers en diverse vogelsoorten. Het is gemaakt door 13 topwetenschappers van de Europese Academies van Wetenschappen. Al in zeer kleine hoeveelheden heeft het gif effect op organismen waarvoor het niet bedoeld is. Behalve de “plaagdieren”, die in de biologische landbouw op natuurlijke wijze in toom worden gehouden, doodt het gif ook wilde bestuivers (zoals bijen, vlinders hommels), roofinsecten (zoals zweefvliegen en een heleboel andere nuttige insecten. Ook is aangetoond dat de vogelstand terugloopt in gebieden waar het gif in hoge concentraties in het oppervlaktewater zit. Zie ook: Honingbij niet enige slachtoffer van landbouwgif (NOS)’

Dan hebben we het onderwijs. De Vereniging van vrijescholen had weer verschillende berichten. Zoals ‘Conferentie: Op weg naar de vrijeschoolse mediapedagogiek’ op 31 maart:

‘Op 25 september aanstaande houdt de Vereniging van vrijescholen in samenwerking met BVS-Schooladvies en de Vrijeschool Pabo (Hogeschool Leiden) een conferentie over media(wijsheid) en het gebruik van digitale middelen op vrijescholen in het primair onderwijs. De conferentie vindt plaats op de Hogeschool Leiden en is bedoeld voor leerkrachten, intern begeleiders, beleidsmedewerkers, schoolleiders en bestuurders van vrijescholen. Aan de conferentie zullen ook studenten deelnemen van de Vrijeschool Pabo.

Aanleiding

Als leerkrachten en opvoeders willen wij in ons denken en in ons onderwijs aansluiten bij de ontwikkeling en de beleving van kinderen. De huidige generatie kinderen leeft voor een deel in de virtuele wereld. Hoe kunnen en willen vrijescholen zich hiertoe verhouden? Hoe kunnen we kinderen ondersteunen om, in verbinding met zichzelf en hun omgeving, stevig en vaardig én bewust te staan in deze virtuele wereld? Hoe kunnen zij zichzelf het beste ontwikkelen in en met de digitale wereld? Schoolteams hebben te maken met een verder digitaliserende onderwijsomgeving. Hoe ziet dat er precies uit en wat betekent dit voor de lespraktijk in de vrijescholen?

Doel

De conferentie is bedoeld om bewustzijn te creëren over de betekenis van mediawijsheid en digitale middelen in het leven van kinderen en het vrijeschoolonderwijs en om elkaar te inspireren om tot een visie te komen.

Programma

De conferentie bestaat uit een ochtendprogramma met sprekers en een gezamenlijke uitwisseling en een middagprogramma met diverse workshops. Het programma wordt opgezet langs twee deelthema’s. Binnen het deelthema “leermiddelen en didactiek” komen workshops aan bod die inzicht geven in de mogelijkheden en consequenties van ICT als didactisch instrument. Instrumenten die zowel remediërend als geïntegreerd in het dagelijkse lesgeven, individueel of aan de hele klas, bij taal, rekenen én periodeonderwijs kunnen worden ingezet. In het tweede deelthema “mediawijsheid” staat de pedagogiek centraal: wat kunnen scholen doen om kinderen op korte én lange termijn zodanig toe te rusten dat zij vaardig en in hun kracht kunnen deelnemen aan de digitale samenleving. Nadere informatie over het programma vindt u binnenkort op de website van de Vereniging van vrijescholen.

Aanmelden

De conferentie is bedoeld voor deelnemers uit het primair vrijeschoolonderwijs die willen werken aan een vrijeschoolse mediapedagogiek en een bijdrage willen leveren aan het innoveren en experimenteren in de eigen school. De conferentie biedt ruimte voor maximaal vier deelnemers per vrijeschool, zolang er plaatsen beschikbaar zijn. De entree bedraagt 75 euro per tweetal. Bij aanmelding van uitsluitend één deelnemer geldt dezelfde entreeprijs van 75 euro.

De aanmeldingen lopen via de schoolleiders en bestuurders. Zij kunnen medewerkers, leerkrachten en zichzelf aanmelden door een e-mail te sturen naar de Vereniging van vrijescholen vereniging@vrijescholen.nl met daarin de naam van de vrijeschool en de namen en functies van de betreffende deelnemers.’

Op 3 april volgde ‘Er komt definitief een nieuwe vrijeschool in Rotterdam-West’:

‘De oprichters van de Vrijeschool Rotterdam-West i.o. zijn blij om het fantastische nieuws te kunnen brengen, dat de oprichting van de Vrijeschool Rotterdam-West een feit is. De school start het komende schooljaar met naar verwachting twee kleuterklassen en een eerste klas (groep 3). Afhankelijk van het aantal aanmeldingen kunnen misschien ook hogere klassen starten.

Op de vrijeschool wordt denken, voelen en doen op een creatieve manier gestimuleerd. De Vrijeschool Rotterdam-West wordt een vrijeschool met een eigen identiteit, gebaseerd op het gedachtegoed van de antroposofie.

Ouderinitiatief

Het afgelopen jaar hebben veel actieve ouders van het ouderinitiatief Vrijeschool Rotterdam-West i.o., de Vrijeschool Vredehof en de Samenwerkende Vrijescholen Zuid-Holland (SVZH), keihard gewerkt om de nieuwe school in Rotterdam-West te realiseren. Door deze grote inzet gaat de school zeker van start na de zomervakantie op 24 augustus 2015, met als locatie de zijvleugel van het schoolgebouw aan de Velsenluststraat 7-11 in Rotterdam. De komende maanden zullen daarvoor de noodzakelijke verbouwingen plaatsvinden.

Startschot

Op donderdag 23 april is de feestelijke eerste algemene ouderavond, en wordt het glas geheven op de succesvolle oprichting van de Vrijeschool Rotterdam-West. Op deze avond worden het lesplan en het schoolgebouw gepresenteerd. Daarnaast komen sprekers Aziza Mayo – lector Waarde(n) van vrijeschoolonderwijs en Jan Alfrink – pedagogisch adviseur een lezing geven.
www.vrijeschoolrotterdamwest.nl’

De ‘Dichtbijredactie’ meldde een dag eerder al ‘Nieuwe Vrijeschool voor wijk Rotterdam West een feit’:

‘De oprichting van de Vrijeschool Rotterdam-West is een feit. De school start het komende schooljaar aan de Velsenluststraat, met naar verwachting twee kleuterklassen en een eerste klas (groep 3). Afhankelijk van het aantal aanmeldingen kunnen misschien ook hogere klassen starten.

Ernstjan Cooiman wordt schoolleider van de Vrijeschool Rotterdam-West. Hij is tevens directeur van Vrijeschool Vredehof in Kralingen, waar de nieuwe school met eigen identiteit een dependance van wordt. Op dit schooltype wordt denken, voelen en doen op creatieve manier gestimuleerd.

Het afgelopen jaar hebben veel actieve buurtbewoners van het ouderinitiatief Vrijeschool Rotterdam-West, de Vrijeschool Vredehof en de Samenwerkende Vrijescholen Zuid-Holland (SVZH), keihard gewerkt om de nieuwe school in Rotterdam-West te realiseren. Door hun grote inzet kan de school zeker van start gaan, na de zomervakantie op 24 augustus 2015.

Zijvleugel

De vestigingslocatie voor de eerste klassen wordt de zijvleugel van het schoolgebouw aan de Velsenluststraat 7-11 in de wijk Middelland. De komende maanden zullen noodzakelijke verbouwingen plaatsvinden.

Op donderdag 23 april is er een feestelijke eerste algemene ouderavond en wordt het glas geheven op de succesvolle oprichting van de Vrijeschool Rotterdam-West. Op deze avond worden tevens het lesplan en het nieuwe schoolgebouw gepresenteerd.’

De Culemborgse Courant kwam op 1 april met ‘Afdeling Voortgezet Vrije Schoolonderwijs op Lek en Linge’:

‘De oudervereniging Voortgezet Vrijeschool onderwijs Culemborg in oprichting en Joost van Rijn, directeur van Lek en Linge, hebben de intentie om per september 2015 een Vrijeschool-afdeling te starten op ORS Lek en Linge te Culemborg. De uitgangspunten zijn: een vernieuwende school voor levend onderwijs, ruimte voor vrij initiatief en projecten, kleinschaligheid, klassen van 20 tot 25 leerlingen, heterogene groepen met alle niveaus (VMBO, HAVO en VWO) bij elkaar in een klas.

De zeer ervaren Vrijeschool-docent Michiel van Gent is aangetrokken om het eerste jaar vorm te geven. Hij vindt het belangrijk dat kinderen van alle niveaus een paar uur per dag bij elkaar zijn om van elkaar te kunnen leren. De leraar creëert de lesstof, er zijn geen methoden als basis voor het lesgeven. Het leeroverzicht is in de vorm van portfolio's, geen beoordeling aan de hand van cijfers. De ouders dienen wel betrokken te zijn en gemotiveerd voor deze vorm van onderwijs. Een extra ouderbijdrage is voor deze vorm van onderwijs noodzakelijk.

Joost van Rijn ziet het belang van wat hij noemt de mogelijkheid tot kruisbestuiving voor zijn scholengemeenschap. De uitgangspunten van de Vrijeschool sluiten goed aan bij die van Lek en Linge, dat een innovatieve school wil zijn, kwaliteit hoog in het vaandel heeft staan en waar een warm pedagogisch klimaat heerst. Voorwaarde is wel dat er minstens 15 leerlingen zich aanmelden voor het komende schooljaar.

De Vrijeschool wil starten met klas 7 (brugklas) en eventueel een klas 8 (2de leerjaar). Leerlingen kunnen dus instromen in deze vorm van onderwijs, vanuit de brugklas. Of er wordt gestart met een combinatieklas 7 en 8. Infoavond: woensdagavond 1 april op de Johannesschool in Tiel.

Wie zijn of haar kind voor het komende schooljaar in wil schrijven: zaterdag 11 april in Culemborg is er kennismakingsbijeenkomst voor ouders en potentiële leerlingen. Michiel van Gent zal in gesprek gaan met de leerlingen, de initiatiefgroep zal de ouders nader informeren. Voor meer informatie en opgave voor 1 of 11 april: vrijebovenbouwculemborg@gmail.com Website: www.vrijebovenbouwculemborg.nl’

Over dit laatste berichtte ook ‘Vrijeschoolbeweging.nl’ op 3 april in ‘Vrije bovenbouw in Culemborg op het punt om te beginnen – kom 11 of 14 april!, met nadere bijzonderheden’:

‘De oudervereniging Voortgezet Vrijeschool onderwijs Culemborg en Joost van Rijn, directeur-bestuurder van de openbare regionale scholengemeenschap Lek en Linge, hebben de intentie om per september 2015 een vrijeschoolafdeling te starten op ORS Lek en Linge te Culemborg.

In september 2014 zijn ouders van de Werfklas uit Culemborg en Johannesschool uit Tiel met een initiatiefgroep gestart, een visie, en een schoolplan zijn ontwikkeld. De zeer ervaren vrijeschoolleerkracht Michiel van Gent is aangetrokken én de schoolgemeenschap Lek en Linge is bereid gevonden dit initiatief te ondersteunen. Als eind april 15 kinderen zich hebben aangemeld, kan er gestart worden met een zevende klas, een 7/8 combinatieklas of een zevende en een achtste klas.

Intentie

De wens om deze vrijeschool te beginnen komt voort uit het verlangen leerlingen een school te bieden waar ze leren in verbinding te zijn en te blijven met zichzelf, met anderen en de wereld om hen heen. Waar ze zich kunnen ontplooien tot mensen die vanuit vrijheid zinvol willen en kunnen vormgeven aan werk en sociaal leven in een veranderende maatschappij.

Belangrijke uitgangspunten zijn: een vernieuwende school voor levend onderwijs, ruimte voor vrij initiatief en projecten, kleinschaligheid, klassen van 20 tot 25 leerlingen, heterogene groepen, alle niveaus (vwo, havo en vmbo) bij elkaar in een klas. De leraar creëert de lesstof, er zijn geen methoden als basis voor de lesgeven.

Voor Michiel van Gent is vooral de sociale impuls van groot belang in het onderwijs. Alle kinderen van alle niveaus een paar uur per dag bij elkaar is een belangrijke voorwaarde om van elkaar te kunnen leren. De visie van Rudolf Steiner, grondlegger van de antroposofie, is dat de individuele ontwikkeling, de mens antisociaal maakt. Daarom is het zaak om opnieuw te leren omgaan met elkaar in de samenleving vanuit een groter Ik-bewustzijn. Uiteindelijk moet het besef doordringen: mensen leven voor elkaar. Het leeroverzicht is in de vorm van portfolio’s, geen beoordeling aan de hand van cijfers.

De ouders dienen wel betrokken te zijn en gemotiveerd voor deze vorm van onderwijs. Een extra ouderbijdrage is voor deze vorm van onderwijs wel noodzakelijk om het financieel mogelijk te maken.

Joost van Rijn was erg onder de indruk van de betrokkenheid en doortastendheid van de initiatiefgroep. De gesprekken waren vruchtbaar en sloten aan bij de uitgangspunten van Lek en Linge, een innovatieve cultuurprofielschool, die kwaliteit hoog in het vaandel heeft staan en waar een warm pedagogisch klimaat heerst. Hij ziet het belang van wat hij noemt de mogelijkheid tot kruisbestuiving voor zijn schoolgemeenschap en neemt, samen met zijn managementteam, de volledig verantwoordelijkheid voor de start van de vrijeschoolafdeling aan zijn school. Voorwaarde is wel dat er minstens 15 leerlingen zich aanmelden voor het komende schooljaar. De vrijeschool wil starten met klas 7 ( 1e brugklasjaar) en eventueel een klas 8 (2e brugklasjaar). Leerlingen kunnen dus instromen in deze vorm van onderwijs, vanuit het eerste brugklasjaar. Of er wordt gestart met een combinatieklas 7 en 8.

Kennismaken

Mocht u overwegen uw zoon/dochter vanaf volgend schooljaar in te schrijven: Op zaterdag 11 april, van 10.00 tot 12.00 uur, is er een kennismakingsochtend op de O.R.S. Lek en Linge, Multatulilaan 6 te Culemborg, voor ouders en potentiële leerlingen voor komend schooljaar. Ook op dinsdag 14 april is er op dezelfde locatie een informatieavond van 20.00 tot 21.30 uur. Michiel van Gent zal in gesprek gaan met de leerlingen, de initiatiefgroep zal de ouders nader informeren.

Voor meer informatie en opgave voor 11 en 14 april: vrijebovenbouwculemborg@gmail.com en de website vrijebovenbouwculemborg.nl. De initiatiefgroep hoopt dat veel kinderen het komende school jaar het voortgezet Vrijeschoolonderwijs willen gaan bezoeken!’

Dezelfde dag publiceerde ‘Vrijeschoolbeweging’ ook ‘Middelbaar vrijeschoolonderwijs Culemborg onder de paraplu van Lek & Linge’:

‘Veel belangstellenden stroomden afgelopen 17 maart in de Werfklas toe om de oriëntatieavond over de nieuwe Vrije Bovenbouw Culemborg bij te wonen. Niet alleen uit Culemborg, ook uit Tiel, Amerongen en Utrecht. De knusse hal van het kleine vrijeschooltje kon ons ternauwernood herbergen! We werden welkom geheten door Arno Seinstra, een van de leden van de initiatiefgroep, die deze avond ook de rol van voorzitter op zich nam.

Arno ontvouwde eerst kort en bondig de weg die de initiatiefgroep heeft bewandeld sinds de eerste ouders afgelopen zomer bijeen kwamen om hun idee tot een ideaal te maken: een vervolgopleiding voor hun kroost, aansluitend bij de warme “oude stiel” van de Werfklas, één van de weinige “staatvrije” scholen waar de vrijeschoolpedagogiek niet is uitgehold door staatsbemoeienis. Bij dit initiatief sloten zich ook ouders van de Johannesschool aan. Niet alleen vanuit het idee dat Culemborg minder ver reizen is dan naar het KGC in Nijmegen (verschil van ruim een uur per dag), ook vanuit de overtuiging dat de opzet van het initiatief is om opnieuw tot werkelijk vrij onderwijs te komen, waarbij de vernieuwing vanuit het hart van de ouders tot bloei komt.

Lek & Linge College

Zo kwamen zij in betrekkelijke korte tijd tot een werkgroep, een visie, een schoolplan, een eerste leerkracht en tenslotte tot de schoolgemeenschap die dit plan liefdevol zou opnemen. Dit alles gebeurde na zorgvuldige afweging van de diverse mogelijkheden hoe je zo’n nieuwe school kunt starten. In navolging van succesvolle nieuwe initiatieven zoals in Roermond, waar antroposofisch onderwijs onder de vleugel van een bestaande middelbare school een kans geboden wordt, is in Culemborg het Lek & Linge College bereid gevonden het experiment aan te gaan.

Basiselementen

Twee ouders uit de werkgroep kwamen als eerste op deze avond aan het woord, daarna stelde de pas aangenomen leerkracht Michiel van Gent zich voor en maakten we kennis met de directeur van Lek & Linge, Joost van Rijn.

Florence Deru schetste het beeld van de Werfklas als het warme, natuurlijke nest dat werkelijk aan de kinderen toebehoorde, vanuit verbinding en vertrouwen. Het vervolg van dit levend onderwijs vraagt om een zelfde grote passie van nieuwe leerkrachten voor het begeleiden van deze kinderen tot volwassenen, net zoals zij die hebben ervaren vanaf hun kleutertijd.

Minke Knol beschreef kort hoe het nieuwe schoolplan aansluit bij de ontwikkeling van de puber waar het eigen denken tot ontwikkeling komt. De basiselementen van de vrijeschool bieden daarvoor voldoende ruimte. De leerkracht moet echter in vrijheid kunnen anticiperen op de vraag van de leerlingen. Naast het bekende periodeonderwijs wordt er ook projectmatig gewerkt, waarbij de leerlingen zelf kunnen kiezen wat ze gaan doen (vrij initiatief). De relatie samenleving en natuur zal veel aandacht krijgen door bijvoorbeeld op het land te werken bij de Biologisch-Dynamische Stadsboerderij Caetshage. Tegelijkertijd kunnen ze ervaring op doen met het verkopen van de geteelde producten in de stad. Zo is het doel de leerlingen te motiveren vanuit het jaarplan van de vrijeschool, levend onderwijs en het vrij initiatief.

Oudervereniging

Arno voegde hieraan toe dat er gestreefd zal worden naar kleine heterogene klassen met alle niveaus, vmbo, havo en vwo, van de zevende tot en met de twaalfde klas. Ouders zullen een klankbord voor de leerkrachten vormen middels een oudervereniging en meedenken met het onderwijs. Op dit moment zijn er landelijk zo’n tien initiatieven, met het nodige succes: Roermond startte twee jaar geleden met 30 leerlingen in een zevende klas. Dit jaar kwamen daar twee zevende klassen bij!

Sociale impuls

Michiel van Gent (Amsterdam ’57) komt over als een aimabele, door de wol geverfde vrijeschoolleerkracht. Hij startte in 1979 in Gouda in de onderbouw toen er nog sprake was van lerarenzelfbestuur. Daarna heeft hij in Den Haag op de bovenbouw voornamelijk “Kunst Algemeen” gegeven. Hij begon in 2006 als eerste de Praktische Stroom vanuit de visie dat je, kort gezegd, denkers en doeners hebt en dat sommige leerlingen meer gebaat zijn door te leren vanuit het “doen”. Voor Michiel is de sociale impuls van groot belang in het onderwijs. Alle kinderen van alle niveaus een paar uur per dag bij elkaar is een belangrijke voorwaarde om van elkaar te kunnen leren. Hij ziet het sociale aspect als het belangrijkste. Rudolf Steiners visie is dat de individuele ontwikkeling de mens antisociaal maakt. Daarom is het zaak om opnieuw te leren omgaan met elkaar in de samenleving vanuit een groter Ik-bewustzijn. Uiteindelijk moet het besef doordringen: mensen leven voor elkaar.

Onderwijsaanbod

De vraag in het onderwijs richt zich op wat doe je samen en wat doe je alleen. De toenemende economisering van het onderwijs vraagt om een antwoord. Hoe ga je vanuit een kinderschool naar een mensenschool, hoe halen we uit ieder kind wat erin zit. Sport, kunstvakken en periodeonderwijs kunnen kinderen van alle niveaus gezamenlijk volgen. Daarnaast moeten de kinderen als individu ook kunnen excelleren. Deze mogelijkheden zijn er ook volop door het onderwijsaanbod van Lek en Linge. Op deze manier zal heel goed aan de onderwijsbehoefte van het kind kunnen worden tegemoet gekomen en ook het sociale aspect tot zijn recht kunnen komen. Daarnaast heeft Michiel veel ervaring met het lesgeven in combinatieklassen. Hij wil met minimaal 15, maximaal 25 leerlingen starten. Het eerste jaar kan een combinatieklas zijn van zevende en achtste klas.

Kruisbestuiving

Joost van Rijn, de directeur van Lek & Linge College, was erg onder de indruk van de betrokkenheid en doortastendheid van de initiatiefgroep. De gesprekken waren vruchtbaar en sloten aan bij de uitgangspunten van Lek & Linge, dat een innovatieve school wil zijn, kwaliteit hoog in het vaandel heeft staan en waar een warm pedagogisch klimaat heerst. Diverse vakleerkrachten hebben zeer enthousiast gereageerd en aangegeven de ontwikkelingen op de voet te volgen. Zij staan open voor coaching door Michiel van Gent, die reeds actief is in het begeleiden van leerkrachten. Daarover zijn ook al gesprekken gevoerd. Joost van Rijn ziet het belang van wat hij noemt de mogelijkheid tot kruisbestuiving voor zijn scholengemeenschap en neemt volledig verantwoordelijkheid voor het experiment. Half april wordt het definitieve besluit genomen, wanneer het minimum aantal kinderen is aangemeld.

Mocht u overwegen uw zoon/dochter vanaf volgend schooljaar in te schrijven: op elf april is er een informatieochtend voor potentiële leerlingen en hun ouders. Michiel van Gent is dan aanwezig en hopelijk ook veel kinderen die volgend jaar de Bovenbouw in Culemborg gaan bezoeken!

Meer informatie en opgave voor elf april: vrijebovenbouwculemborg@gmail.com
Website van de school: www.vrijebovenbouwculemborg.nl’

Op 12 maart plaatste de ‘Stichting De Vrije School Noord en Oost Nederland’ op haar website ‘Artikel in de Stentor over de verbouwing’:

‘Op 12 maart stond een groot artikel in de Stentor over de verbouwing van de Zwaan en de groei van het vrijeschoolonderwijs. Download het artikel (pdf)’

Hetzelfde was ook te vinden op de website van de aangesloten school ‘De Zwaan’ zelf onder ‘Actueel’:

‘Artikel in de Stentor over de verbouwing
Geplaatst op: 23 maart 2015

Op 12 maart stond een groot artikel in de Stentor over de verbouwing van de Zwaan en de groei van het vrijeschoolonderwijs.
Download het artikel (pdf)

Volkskrant - Hoe overleven we de vrijeschool?
Geplaatst op: 22 maart 2015

Pauline Bijster schreef in de Volkskrant van 7 maart 2015:
De Vrijeschool is erg in trek. Ook bij niet-antroposofisch volk. Al is het wel even wennen. Vooral voor de ouders...
Download hier het hele artikel.’

Op 1 april schreef ‘De Stentor’ over een ‘Plan voor nieuwe middelbare school in Deventer’. Hierin stond onder meer:

‘In Deventer is al decennia vrije school De Kleine Johannes actief. Leerlingen van die basisschool die willen doorstromen naar een vrije school voor voortgezet onderwijs zijn echter aangewezen op Zutphen. In Deventer ontbreekt zo’n voorziening. Initiatiefnemers Nannike Buvelot, Esther Klaassen, Lotte Hunneman en Marieke Maas, die een pedagogische en ondernemersachtergrond hebben en daarnaast ouders zijn van kinderen op de vrije school, zijn ervan overtuigd dat er animo voor is.’

Ook in Eindhoven is er beweging. Het ‘Eindhovens Dagblad’ meldde op 9 april ‘Vrije School De Regenboog in Eindhoven heft wachtlijst voor kleutergroepen op’. Hierin valt onder meer te lezen:

‘De Regenboog telt 466 leerlingen. In het vernieuwde gebouw kan de school formeel 450 leerlingen kwijt. De directie heeft de gemeente daarom gevraagd een nieuwe, extra kleutergroep te mogen starten in het straks leegkomende Begoniastraat-gebouw.’

Nog even terug naar de Vereniging van vrijescholen. Die kwam gisteren, 9 april, met ‘Gezonde samenwerking naar duurzame frisse scholen’:

‘In het toekomstige gebouw van het Rudolf Steiner College in Crooswijk Rotterdam vond op 30 maart een bijeenkomst plaats getiteld “gezonde samenwerking naar duurzame frisse scholen”. Doel van de bijeenkomst was het delen van ervaringen van samenwerking in de keten en het belang van frisse scholen voor de onderwijskwaliteit.

Brede vertegenwoordiging

Schoolbesturen, wethouders, ambtenaren en bestuurders van regionale en lokale afdelingen van diverse branches kwamen bijeen. Sprekers waren o.a. de heren Maxime Verhagen (voorzitter Bouwend Nederland) en Hugo de Jonge (wethouder Onderwijs gemeente Rotterdam). Rian van Dam (voorzitter van de Vereniging voor Vrijescholen) trad op als dagvoorzitter. Aan het eind van het programma werden er vier stellingen geïntroduceerd en ging men de discussie aan met de aanwezigen.

Design & Construct

De opdracht voor de renovatie van het toekomstige RSC is verkregen middels een Design & Construct contract. Opdrachtgever is de gemeente Rotterdam, samen met het schoolbestuur. Vanuit de praktijk hebben de toehoorders kunnen vernemen, hoe het contract tot stand is gekomen en hoe dit door partijen is ervaren. Schoolbestuurder Artho Jansen benadrukte de positieve ervaringen met D&C. Arconiko architecten uit Rotterdam is verantwoor­delijk voor het ontwerp; het Zoetermeerse COMeG voor de uitvoering.’

Op de website van het Edith Maryon College is sinds 27 maart te lezen over een ‘Directiewisseling bij het EMC’:

‘Het bestuur van het Edith Maryon College heeft besloten om de samenwerking met haar directeur John Benjamin per 16 maart 2015 te beëindigen. De heer Benjamin heeft zich de afgelopen jaren ingespannen om het Edith Maryon College te laten voortbestaan als zelfstandige middelbare beroepsopleiding in de antroposofische zorg. Daarnaast heeft hij met de medewerkers van het Edith Maryon College de eerste stappen gezet om post-initiële scholingsactiviteiten te ontwikkelen en aan te bieden. lees verder...’

Vervolgens staat er:

‘Gezien de aanhoudende daling van het aantal studenten voor de middelbare beroepsopleidingen en de veranderingen in de samenwerking met ROC Midden Nederland dient het Edith Maryon College zich nu versneld om te vormen. Van een directeur vraagt dit andere ervaringen en competenties. Per 16 maart is de heer Johan Willemse aangesteld als interim-directeur. Zijn opdracht is de staande organisatie te continueren en de transitie naar een marktgerichte organisatie samen met stakeholders vorm te geven.’

Dan gaan we over naar Duitstalig nieuws. ‘Aus dem Leben am Goetheanum’ werd bij monde van Sebastian Jüngel op 28 maart gemeld ‘Vorstand am Goetheanum: Emeritierung von Virginia Sease und Ergänzung durch Constanza Kaliks’.

‘Auf der Generalversammlung der Allgemeinen Anthroposophischen Gesellschaft wurde nach 31 Jahren Virginia Sease (79) als Mitglied des geschäftsführenden Vorstands emeritiert – viele Aufgaben nimmt sie weiter wahr. Die Mitglieder stimmten der Ergänzung des Vorstands um Constanza Kaliks (47) zu.

Virginia Sease wurde 1984 aus den USA in den Vorstand am Goetheanum berufen. Sie war das erste Mitglied im Vorstand mit Englisch als Muttersprache. Von 1991 bis 2001 leitete sie zudem die Sektion für Redende und Musizierende Künste. Sie geht mit Humor und Wärme auf die Verhältnisse in einer Gesellschaft ein, zu deren Leben nicht zuletzt auch soziale Spannungen gehören.

Zu ihrer Emeritierung sagt Virginia Sease: “Trotz stabiler Gesundheit und Freude an der Arbeit ist für mich die Tatsache ausschlaggebend, dass ich die Zukunft betreffende Entscheidungen, die vom Vorstand getroffen werden, voraussichtlich keine längere Zeit verfolgen kann.”

Von der Emeritierung ist die geschäftsführende Vorstandstätigkeit betroffen; Virginia Sease bleibt Mitglied der Goetheanum-Leitung und wird ihre Leitungsaufgaben innerhalb der Allgemeinen Anthroposophischen Sektion weiter ausüben. Dazu gehören die Koordination für die Lektoren und Lektorenkreise weltweit wie auch für die Klassenstunden am Goetheanum sowie die Leitung des Studienprogramms Anthroposophical Studies in English.

Durch ihre Beiträge in der Goetheanum-Leitung und auf Veranstaltungen wurde der Vorstand am Goetheanum auf die Leiterin der Jugendsektion aufmerksam. Anthroposophie entfalte sich, so Constanza Kaliks, je nach ihrem zeitlichen und geografischen Kontext: “Die Lebenswirklichkeit fordert, dass die Anthroposophie, die an einem bestimmten Ort und unter ganz bestimmten Bedingungen inauguriert wurde, neue Formen findet, die das anthroposophische Leben sich organisch im jeweiligen Zusammenhang entwickeln lässt.”

Constanza Kaliks bringt Lebens- und Berufserfahrungen als Mathematiklehrerin an Waldorfschulen und Waldorfseminaren in Brasilien mit. Da aus Lateinamerika wachsendes Interesse am Goetheanum spürbar ist und Spanisch inzwischen nach Deutsch und Englisch die dritthäufigste Sprache in der Anthroposophischen Gesellschaft ist, sind ihre Sprach- und Kulturkenntnisse willkommen.

Die Mitglieder bestätigten Contanza Kaliks als Mitglied im Vorstand am Goetheanum mit großer Stimmenmehrheit.’

Op dezelfde plek was van dezelfde auteur een dag later, op 29 maart, uitvoerig over de ‘Allgemeine Anthroposophische Gesellschaft: Generalversammlung 2015’ te vernemen:

‘Während der Generalversammlung von 27. bis 29. März zeigte die Allgemeine Anthroposophische Gesellschaft den Reichtum ihrer Facetten und Nuancen, bereit zum Blick auf die Welt, wie sie ist. Der Verlauf war insgesamt harmonisch. Mit geschätzt maximal rund 250 Anwesenden gehört die Generalversammlung 2015 allerdings zu den am wenigsten besuchten.

Das “inspirationsfähige Feld” beginnt zu sprechen. Bodo von Plato hat diesen Begriff in “Anthroposophie weltweit” Nr. 9/2003 als Vision formuliert, dass die internationalen Goetheanum-Gremien zu einem inspirations- und handlungsfähigen Organismus für die Aufgaben der Zeit werden könnten. [...] Während der Generalversammlung zeigte sich nun die Frucht dieser Gremienarbeit: anschaulich, lichtvoll, aber auch fragil, verletzbar. Einige Versammlungen der letzten Jahre haben dies mit vorbereitet, jetzt wird der Vorhang transparent. Voraussetzung dafür war sicherlich auch, dass diesmal wenig Konfrontation bestand, die eine Rechtfertigung erzwingt, statt entwickeln zu lassen, was sich als zarte Frucht der ‹inspirationsfähigen Felder› bildet.

Gelöste Konflikte, erfüllte Versprechen

Atmosphärisch dazu beigetragen hat, dass im Vorfeld Konflikte gelöst und während der Versammlung Versprechen eingelöst wurden: Der Auseinandersetzung um das Haus Haldeck, die in die Generalversammlung 2014 getragen worden war, ist befriedet; der Menschheitsrepräsentant “stand” versuchsweise auf der Großen Bühne – als Projektion im Rahmen der offenen Arbeitsgruppe, die auf Initiative von Moritz Christoph 2014 gebildet worden ist. Zu den eingelösten Versprechen gehört, dass das Vorhaben der Goetheanum-Leitung, sich mit dem Verhältnis der Anthroposophischen Gesellschaft zur Hochschule, zur anthroposophischen Bewegung und zum Zeitgeschehen zu befassen, in verschiedenen Ausführungen konkret wurde. [...]

Soziale Glaubwürdigkeit

Atem im Sozialen ermöglichte nicht zuletzt, dass die Versammlungsleitung [...] mit Sozialformen und den Umgang mit der Zeit experimentierte. Die Beiträge waren tendenziell kürzer; und wenn nichts mehr zu sagen war, ging es eben ein paar Minuten früher in die Pause. Dafür begann ein anderer Versammlungsteil eine Viertelstunde früher, um im folgenden Abschnitt über mehr Zeit zu verfügen.

Justus Wittich kommt das Verdienst zu, dass sich die Mitglieder mit ihren Anliegen gehört fühlen. Seine Glaubwürdigkeit löst Konflikte, bevor sie heiß werden, ohne dass er alles durchgehen lässt (etwa wenn ein Einzelner auf sein Anliegen besteht, auch wenn die Versammlung seinen Geschäftsordnungsantrag abgelehnt hat, wie es zweimal vorkam). Seine Zuversicht und Positivität führt jedoch auch dazu, dass man selbst bei großen Krisen diese womöglich unterschätzt.

Justus Wittich vertraut darauf, dass im gemeinsamen Bemühen eine Lösung möglich ist, auch wenn ihm das das Leben schwerer macht. So stellte er den Beschluss von 1990, dass für jedes Mitglied pro Jahr 125 Franken ans Goetheanum gehen, infrage, weil dieses Ziel seit längerer Zeit nicht erreicht wird (der Durchschnitt beträgt 79 Franken). Justus Wittich macht daraus keinen Vorwurf, sondern fragt offen, ob man sich nicht neu über diesen Beschluss verständigen müsse. Gleichzeitig machte er deutlich, dass der Unterhalt des Goetheanum Aufgabe der Mitglieder sei – und nicht beispielsweise der Weleda und ihren “Zahnpastakunden”. In der Aussprache fand dieser neue Ton sein Widerspiegelung, etwa wenn vom Vorstand oder von der Goetheanum-Leitung nicht mehr gefordert wurde, dies und das tun zu müssen, sondern dass nur die Notwendigkeit betont wurde, zur Lösung der Aufgabe kreativ zu werden.

Sowohl die Feststellung des Jahresabschlusses – trotz einer Unterdeckung von knapp 400.000 Franken – wie die Entlastung des Vorstandes erfolgen nahezu einstimmig.

Mehr bestätigt als verabschiedet: Virginia Sease

Zu den menschlich warmen Ereignissen der Generalversammlung gehörte die Ansprache von Virginia Sease, mit der sie sich nach 31 Jahren in ihrem 80. Lebensjahr aus ihrer Tätigkeit im Vorstand verabschiedete. Wenn man hört, welche Aufgaben sie alles beibehält – als Mitglied der Goetheanum-Leitung durch ihre Leitungsaufgaben innerhalb der Allgemeinen Anthroposophischen Sektion –, und aufgrund des mehrmaligen Dankesapplauses mit stehender Ovation hatte man das Gefühl, dass Virginia Sease nicht verabschiedet, sondern im Amt bestätigt worden ist.

Sie beschrieb für sie wichtige Bedingungen der Entwicklung exoterischer, esoterischer und praktischer Arbeit: das Anknüpfen an Bestehendes, Kontinuität in Erfüllung der Aufgabe sowie auf Vereinbarung beruhendes Vertrauen.

Paul Mackay hob später einige Charakterzüge von Virginia Sease hervor: Zuverlässigkeit, unermüdliche Treue zur Sache, ohne je “Depression” zu erleben, und die immer wieder neue Erkenntnisorientierung – Erkenntnis hier weniger als eine intellektuelle, sondern vor allem als eine Lebenserkenntnis. Er sprach von einer Art von Frömmigkeit, einer “aufgeklärten Gottergebenheit, die sich nicht unterordnet”. Sie habe in einer “Art Wächterfunktion” immer wieder gefragt: “Halten wir den roten Faden, haben wir das Wesentliche im Blick?” Dabei habe sie “eine unglaubliche Wandlungsfähigkeit” gezeigt, konnte sie doch in jeder Zusammensetzung des Vorstands kollegial zusammenarbeiten: “Insofern”, fasste Paul Mackay zusammen, “ist es eine Freude und Ehre, mit Dir zusammenzuarbeiten und dass Du nicht einfach zurücktrittst und nichts mehr mit uns zu tun haben willst. Denn Du bleibst in der Goetheanum-Leitung und behältst deine Funktion gegenüber den Lektoren.” [...]

Anthroposophische Gesellschaft

Viele Beiträge der Generalversammlung nahmen Bezug auf Aspekte des Jahresthemas und vermittelten einen Einblick in die “Lage der Anthroposophischen Gesellschaft”, so das Thema des Vor-Plenums. Mir wurde im Verlauf der drei Tage deutlich: Es gibt nicht nur eine Lage, es gibt ein breites Spektrum und viele Ebenen, in denen sich Anthroposophische Gesellschaft abspielt. Ein paar Beispiele:

Die Anthroposophische Gesellschaft hat inzwischen eine Geschichte, sie hat Traditionen entwickelt, will aber nicht im eigentlichen Sinne eine “Traditionsgesellschaft” sein, wie es Justus Wittich formulierte. Das hat Folgen auf die Lebensformen eines Zweiges. Vor dem Hintergrund der Lebensaufgaben jüngerer Menschen mit Kindern und ihres Berufsleben wurde hinterfragt, inwieweit eine regelmäßige Teilnahme überhaupt möglich sei. Dem stand das Votum gegenüber, dass man sich schon freimachen könne, wenn einem etwas wichtig ist. Dann schilderte jemand, wie in Wiesbaden zusätzlich zum Abendzweig an einer Waldorfschule ein Morgenzweig für Schuleltern angeboten wird. Was als Gegensatz erscheinen kann, lässt sich aber auch verstehen als für den jeweiligen Ort passende Wahrheit und den dazugehörigen Bedürfnissen. So verbindet ein Zweig in Zürich seine Arbeit mit der Arbeit an der Ersten Klasse der Freien Hochschule für Geisteswissenschaft, kultischer Arbeit und sozialem Zusammensein bei gemeinsamem Essen.

Hans von Florenstein Mulder hat bei der Konferenz der Generalsekretäre aufgezeigt, wie aus der Zuwendung zum Berufsfeld Landwirtschaft in Nepal Interesse für die Anthroposophische Gesellschaft entstanden ist.

Der vormalige Generalsekretär Ron Dunselman (NL) betonte die Bedeutung der Pflege der Meditation für die geistige Welt. Daran schloss die Generalsekretärin Gioia Falk (DE) an, als sie darauf hinwies, dass für den heutigen Menschen das Hinführen zur Meditation ein Beitrag für die Hygiene seines inneren Seelenlebens darzustellen vermag.

Bodo von Plato zeigte auf, wie bis in die Zeit der 1970er-Jahre Gründungen anthroposophischer Einrichtungen auf Menschen zurückgingen, “die anthroposophisch unterwegs” waren. Dann treten Menschen auf, die die Früchte anthroposophischer Initiativen suchen, ohne Bedürfnis, zu erfahren, was die Quelle davon ist. Bodo von Plato führte dann eine dritte Form an, eine Schulgründung in Frankreich, die er berät und die sich auf den Bildungsroman in der Tradition von ‹Heinrich von Osterdingen› von Novalis als gemeinsames geistiges Gut beruft, zugleich anthroposophisch und nichtanthroposophisch.

Joan Sleigh griff diese Beobachtung am Beispiel von Waldorfschulen in Schweden und Namibia auf. Zur Gefahr der Verflachung müsse das Interesse am anderen hinzukommen, um eine Zusammenarbeit anzuregen. Ausgangspunkt sei die menschliche Begegnung. Die Offenheit für das, was man noch nicht kennt, führe zur Verwunderung, zum Erstaunen, aus dem Erkenntnis, Anerkenntnis, ja Hingabe werden könne, schließlich Mitgefühl.

Auch Seija Zimmermann arbeitete die Bedeutung menschlicher Beziehungen heraus: In der Anthroposophischen Gesellschaft als esoterischer Gesellschaft wirken Konflikte (“oder besser: Wachstumsprozesse”), aber uns seien die Werkzeuge gegeben, wahrzunehmen, was dahinter wirksam ist. Was hindere uns, fragte sie, ernst zu nehmen, was wir als jeweilige Bedingungen der geistigen, der seelischen und der physischen Welt bekommen haben? “Dadurch treten wir in ein Freiheitsverhältnis zu den Phänomenen.” [...]

Selbst in den Zahlen zeigt sich die Allgemeine Anthroposophische Gesellschaft nicht so eindeutig, wie man es sich vielleicht erhofft: Mit Stichtag 31. Dezember 2014 hatte die Allgemeine Anthroposophische Gesellschaft 46 157 Mitglieder (300 weniger als 2013). Doch gibt es hier interessante Binnenbewegungen, eine davon: In der Anthroposophischen Gesellschaft in Deutschland gab es 2014 einen Zuwachs von 400 Mitgliedern. Generalsekretär Hartwig Schiller relativierte diese an sich erfreuliche Zahl. Sie bedeute nach der Bereinigung der Mitgliederzahlen im Jahr davor einen Zuwachs von 0,3 Prozent, und im nächsten Jahr könne es auch wieder anders aussehen. Bei den Finanzen gab es nicht nur Einbrüche und eine Aufzehrung des in der Bilanz ausgewiesenen Eigenkapitals. Justus Wittich berichtete auch von unerwarteten Zuwendungen wie einer Spende aus Italien in der Größenordnung von 500 000 Franken (für den Ausbau des neuen Eingangsbereichs im Westen) und eines per Erbschein gerade angezeigten größeren Legats aus der Schweiz.

Hochschule

Beispiele aus drei Sektionen der Freien Hochschule für Geisteswissenschaft zeigten, wie sie sich in die Zeitverhältnisse stellen und zugleich mit dem auskommen müssen, was ihnen gegeben ist. Ueli Hurter von der Sektion für Landwirtschaft berichtete von einigen Aspekten der Jahrestagung zur Würde der Tiere (dokumentiert im “Goetheanum” Nr. 21/2015). Die Arbeitsbedingungen der Tierhalter sind durch Anfeindungen und wirtschaftliche Probleme schwierig geworden. Zu den Vorwürfen gehört das Töten (“Für mich soll kein Blut fließen”), das “Versklaven” der Tiere und Kühe als Klimakiller. Nun gehören zur biologisch-dynamischen Landwirtschaft aufgrund verschiedenster Gesichtspunkte wie Bodenfruchtbarkeit und Hilfe bei der Evolution des Tierwesens durch den Menschen die Tierhaltung. Ist die Sektionstätigkeit damit eine, die sich “nur” auf die die biologisch-dynamische Bewegung begrenzt, oder ist die Sektion für Landwirtschaft nicht gerade für die Beförderung der Agrarkultur in der ganzen Welt zuständig, wie Justus Wittich im Podiumsgespräch fragte. Ueli Hurter erwiderte, dass die biologisch-dynamische Landwirtschaft nicht nur für Demeter-Höfe da sei, sondern für die Erde, und dass sie auch als Stimme wahrgenommen werden, etwa wenn es um den Weltagrarbericht geht. Es gehe, so Hurter, um eine Vermenschlichung der Landwirtschaft in der Welt – wiederum auf verschiedenen Wirkensfeldern.

Michaela Glöckler machte deutlich, dass für die Anthroposophische Medizin Nachwuchs gefunden werden müsse. Sie zeigte auf, dass die bisherige Ausbildung zwar auf Interesse stößt, aber angesichts der Aufgaben entmutigt habe. Nun wird in einer Ausbildung für Ausbilder entwickelt, wie man in der Fortbildung zum anthroposophischen Arzt ermutigt wird.

Oliver Conradt illustrierte am Beispiel der Entwicklung von drei Prototypen des Hexagon-Mechanismus, wie Sektionsarbeit bis in die Entwicklung von Maschinen konkret werden kann. Er appellierte, dass für Forschungsarbeiten und ihre Umsetzung genügend Zeit zur Verfügung gestellt wird: “Es braucht die Arbeit des einzelnen Menschen, der sich längere Zeit mit solchen Ideen auseinandersetzen kann – dann entsteht auch etwas.”

Wenig besucht

So lichtvoll und inhaltsreich die Qualität der Generalversammlung war, so gehört zum Gesamtbild, dass sie eine der mit Abstand am wenigsten besuchten war. Damit wächst die Bedeutung der anwesenden Generalsekretäre und Landesvertreter, die ja in ihrer Gesamtheit in etwa die Mitgliedschaft vertreten. Erstmals hat zudem vor der Generalversammlung ein Treffen von Vorständen der europäischen Landesgesellschaften mit 36 Menschen stattgefunden. Es soll fortgesetzt werden.

Leicht gekürzte Vor-Fassung eines Berichts aus “Anthroposophie weltweit” Nr. 5/2015 (im Erscheinen)’

Tot slot nog een leuk bericht, dat niet zonder reden op 1 april verscheen. Het is van Michael Mentzel van ‘Themen der Zeit’ en getiteld ‘Guttenberg, Schavan, Steiner...’

‘Die Anthro-Welt in heller Aufregung. Steht die Entzauberung des “Universal-Dilettanten” Steiner bevor? Nachrichten aus der akademischen Welt lassen aufhorchen.

Fast könnte man meinen, es sei ein Aprilscherz, aber die aktuellen Verlautbarungen der Rostocker Universitätsleitung sprechen eine andere Sprache. Dort beabsichtige man nämlich, so heißt es, dem Anthroposophen Rudolf Steiner (1861-1925) nachträglich den Doktortitel abzuerkennen. Das Oberhaupt der Anthroposophen, ein Studienabbrecher der Wiener Technischen Hochschule, hatte 1891 versucht, in Rostock mit einem philosophischen Thema zu promovieren. Der Österreicher aber bestand die Prüfung nur knapp mit der schlechteste Note (“rite”).

Die Anhänger des “Herrn Doktor” lassen bis heute kaum eine Gelegenheit aus, die “umfassende akademische Bildung” ihres Vordenkers zu betonen. Zu Unrecht. Historiker hatten schon lange vermutet, dass es bei dieser Prüfung nicht mit rechten Dingen zuging. Jetzt hat ein Expertenteam herausgefunden, dass die nur wenige Seiten umfassende Dissertation keineswegs den damals geltenden wissenschaftlichen Anforderungen genügte und größtenteils aus Plagiaten bestand. “Dem Titelentzug steht kaum noch etwas im Wege”, sagte ein Sprecher der Universität. Die Bezeichnung “Dr. Rudolf Steiner” werde wohl künftig wegen Irreführung der Öffentlichkeit nicht mehr erlaubt sein.

Nach Meinung von Steinerexperten müsse jetzt der Bildungsgang des “Universaldilettanten” Steiner neu geschrieben werden: “Anthroposophen tun gut daran, sich den Realitäten zu stellen, auch wenn sie schmerzlich sind”, meinte ein namhafter Theologe, der allerdings - noch - nicht genannt werden will. Mit dem Satz: “Ich habe es ja schon immer gewusst” soll sich inzwischen auch ein engagierter junger Kritiker wortreich in die Diskussion eingemischt haben. Seine 60 Seiten lange - im Internet veröffentlichte - Expertise werde bereits in internationalen und renommierten Anti-Steiner Gesprächsforen besprochen, so der junge Autor stolz.

Enttäuschung und Wut

Während Vertreter des Dornacher Goetheanums und des Steinerarchivs zur Gelassenheit raten, reagieren andere Steinerianer auf die Ankündigung des drohenden Titelverlustes mit Empörung, Enttäuschung und Wut. Eine spontan entstandene Initiativgruppe “DOKTORAT” werde in den nächsten Tagen einen “Sternmarsch” auf Rostock veranstalten. Vor der Uni solle eine Zeltstadt errichtet werden, in der die Demonstranten “wenn nötig, monatelang” ausharren wollen.

Eine bekannte Fernsehköchin, deren Sympathie für biologisch-dynamische Ernährung deutschlandweit bekannt ist, hat sich spontan bereit erklärt, die Aktion durch die Bereitstellung von Demeterprodukten und der Errichtung von Suppenküchen zu unterstützen. Kurz nach Bekanntwerden der Vorwürfe hat sich – shitstormartig – eine Facebookgemeinde versammelt, die um die Rostocker Uni eine lange Menschenkette bildet. Waldorfschüler tanzen rund um die Uhr das Wort “DOKTOR”. Ein Sprecher der Anthroposophen sagte: “Wir werden das Gelände erst dann wieder verlassen, wenn sichergestellt ist, dass unser Doktor den Doktor behält.”

Werden sich die Meldungen über die Aberkennung des Doktortitels bewahrheiten? Wenn ja, wird wohl in Zukunft einer der Kernsätze anthroposophischer Rezeption der Vergessenheit anheimfallen. Der Satz nämlich, der von Anhängern wie von Gegnern der Anthroposophie gleichermaßen gern zur Begründung ihrer jeweiligen Argumente ins Feld geführt wird, nämlich “Der Doktor hat gesagt.”’