Pallium

Het is het afgelopen half jaar wel duidelijk geworden dat ik me in deze weblog vooral op het Nederlandse nieuws richt. Niet dat er geen ander interessant buitenlands nieuws is, maar ik heb hier mijn handen al vol aan. Niettemin hoop ik binnenkort toch ook nog een rondje langs het Duitse nieuws te maken. Maar nu eerst het laatste nieuws van deze week. Nou ja, dat is niet helemaal waar, want bij de antroposofische gezondheidszorg kwam weliswaar het nieuws deze week naar buiten, maar speelden de gebeurtenissen zelf zich al eerder af, zoals zal blijken. Motief.online had gisteren in één klap vier nieuwsberichten, allemaal uit dezelfde bron. Het eerste is ‘De kracht van het ouder worden’:

“De jaarlijkse conferentie voor mensen die werkzaam zijn in de antroposofische zorg was gewijd aan het thema ‘De kracht van het ouder worden’. Centraal stonden diverse vragen rondom de ouder wordende mens. Bijvoorbeeld: welke impulsen leven er nu in de samenleving onder de ouderen en welke straks? Welke nieuwe vormen van ouderenzorg duiken op, zoals nieuwe woonvormen en krachtkringen? Maar vooral, wat is de kracht en de zin van het ouder worden? En wat willen de jongere mensen met de ouderen? Is er sprake van een betekenisvolle wederkerigheid?

De conferentie in februari werd door de NVAZ (Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders) samen met de Medische Sectie van de Antroposofische Vereniging, het Lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg aan Hogeschool Leiden, de Academie Antroposofische Gezondheidszorg en het Edith Maryon College georganiseerd. Er waren rond de 300 deelnemers en de sfeer was open en enthousiast.

De dag begon met een interview van een drietal ‘ouderen’, waarmee direct de individuele verschillen duidelijk werden in het omgaan met ouder worden. Vervolgens werden lezingen gehouden over de biografie, de plaats van spiritualiteit in het ouder worden en de landelijke ontwikkelingen rondom het inrichten van zorg voor ouderen. In de middag waren er diverse workshops en de dag werd afgesloten met een voordracht over krachtkringen, maar vooral over de liefde. Marjolein Baars verzorgde als clowneske oudere de rode draad door de dag.

Op de website www.conferentie-ag.nl staat niet alleen het programma vermeld, maar voor de eerste keer ook de verslagen van de workshops en beknopte beschrijvingen van de voordrachten. Zo hield biografisch coach Rinke Visser een voordracht over ‘Het leven is om mij heen’, specialist ouderengeneeskunde Marie-José Gijsberts over ‘Spirituele zorg aan het einde van het leven? Dat kan veel beter!’ en directeur-bestuurder Astrid van Zon over ‘Welke veranderingen vraagt de participatiesamenleving van ons?’

Bron: Nieuwsbrief NVAZ uitgave 6 lente 2016”

Het tweede ‘Antroposofische therapeutica’:

“In Nederland werken ongeveer 135 antroposofische (huis)artsen en specialisten. Velen van hen zijn verbonden aan een antroposofisch gezondheidscentrum (vaak therapeuticum geheten); anderen hebben een eigen zelfstandige praktijk. Bij de NVAZ (Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders) zijn twintig van zulke therapeutica aangesloten.

In Arnhem werd door de NVAZ op 17 maart een zogenaamde ‘therapeuticamiddag’ gehouden. Therapeuticum Aquamarijn was de gastheer en ontving ruim veertig deelnemers in het nieuwe onderkomen ‘Onder de Linden’. De onderwerpen waren ondernemerschap, PR en communicatie, oftewel hoe geef je tegenwoordig een therapeuticum vorm en maak je je zichtbaar.

Huisarts Hans van der Togt vertelde over therapeuticum Aquamarijn en welk effect zijn verhuizing had. In het oude schoolgebouw waar het nu gehuisvest is, zitten meerdere reguliere en complementair/ alternatieve zorgaanbieders en een apotheek. Dit zorgt voor samenwerking en wederzijdse bevruchting, waarbij manager Wieneke Groot ervoor zorgt dat men ‘realistisch, met de voeten op de grond’ staat en vooral in ‘gewone taal’ communiceert. Het nieuw ontwikkelde ondernemerschap van alle medewerkers en het bestuur heeft tot de nodige verbeteringen geleid, met ook een duidelijke rol voor de patiënten. Het heeft geleid tot een eigen afspraak met zorgverzekeraar Menzis over het financieren van de consulten. Per patiënt is er nu meer geld en dus ook tijd beschikbaar.

Vervolgens sprak huisarts Peer van Rooij uit Den Bosch over zijn therapeuticum waarin hij samenwerkt met twee homeopathische artsen. Dit geeft een omvang om het therapeuticum organisatorisch te ontwikkelen. Zo kunnen de artsen en medewerkers zich echt op de inhoud van het vak richten.

Peter Staal beschreef zijn therapeuticum De Linde in Tilburg aan de hand van de voorbije zevenjaarsfasen. Nu zijn er drie kernvraagstukken om aan te werken. Het personele vraagstuk: veel wisselingen en een probleem om een tweede arts te vinden. Maar ook tijd hebben en tijd maken voor de patiënt. En ten derde doorverwijzen van patiënten naar de therapeuten, oftewel, hoe zorg je dat zij voldoende verdienen en blijven? Erik Baars presenteerde in dit kader de opbrengsten van de enquête onder de medewerkers van de therapeutica.

Na de pauze was er een drietal workshops. Peter Staal vertelde over het proces samen met de directie van Weleda voor het verbeteren van de profilering van de antroposofische gezondheidszorg. Erik Baars hield een workshop over het implementeren van de zorgprogramma’s en hoe deze te gebruiken om meer bekendheid aan de antroposofische gezondheidszorg te geven. Wieneke Groot presenteerde met Klaas IJkema en Hans van Tol hun nieuwe initiatief FACET, in haar workshop over de organisatie van een therapeuticum. Hiermee willen zij met advies op diverse terreinen therapeutica ondersteunen (zie ook www.therapeuticumadvies.nl).

De middag eindigde met een open discussie, zoals over de ‘juiste’ organisatievorm voor een therapeuticum, waarbij alle medewerkers de verantwoordelijkheid dragen voor het ondernemerschap, het opvolgingsvraagstuk van huisartsen en therapeuten, en het creëren van meer tijd voor de patiënt en patiëntparticipatie.

Eind dit jaar komt er een vervolgbijeenkomst over het onderwerp therapiefonds en participatie van patiënten. De therapeutica in Utrecht en Gouda hebben aangegeven gastheer te willen zijn.

Bron: Nieuwsbrief NVAZ uitgave 6 lente 2016”

Het derde bericht ging over ‘Ontwikkelingen antroposofische thuiszorg’:

‘De afgelopen jaren is ook in de antroposofische gezondheidszorg de vraag naar thuiszorg aan het toenemen. Vooral voor ouderen, maar ook andere doelgroepen als mensen met NAH- (niet-aangeboren hersenletsel), GGZ- en autistiforme problematiek. Dit heeft zowel met het overheidsbeleid te maken, waardoor er minder 24-uurs opvang is, als ook met de toegenomen wens om in de eigen omgeving te blijven leven en hier zorg te ontvangen.

De verschillende antroposofische thuiszorgorganisaties hadden in maart in Eindhoven hun eerste bijeenkomst als Platform Antroposofische Thuiszorg. Mariel Carré begon vijf jaar geleden in Maastricht met Pallium Portam voor het aanbieden van thuiszorg op antroposofische basis. Zij biedt inmiddels met een grote groep professionals in verschillende disciplines zorg aan in Zuid-Limburg. De totale omzet bedroeg in 2015 rond de € 400.000.

In navolging hiervan startte in 2015 Pallium Antropos in Eindhoven. Na een wat moeizaam begin kwam dit initiatief onder de hoede van Thea Looijmans en werd de naam veranderd in Pallium Thuiszorg Eindhoven. Linda Lieverse begon in 2015 in Leiden met Cuprum, dat succesvol van start is gegaan en ook buiten Leiden zorg levert. Daarnaast zijn er initiatieven in Nijmegen en Bilthoven.

Pallium Portam heeft alle initiatieven hulp geboden bij de start en de vraag is of er niet een landelijke organisatievorm mogelijk is om meer initiatieven te gaan ondersteunen. Het Platform is mede bedoeld als een eerste stap om dit te onderzoeken.

In de eerste bijeenkomst in maart kwamen twee duidelijke vragen naar voren. Ten eerste het vinden van een passende en juiste juridische vorm. En ten tweede het aanbieden van kwalitatief goede scholing aan de medewerkers. De thuiszorgorganisaties zijn nu netwerken van zelfstandig opererende professionals, waarbij bijvoorbeeld Pallium Portam de rol heeft van een bemiddelingsbureau tussen zorgvrager en zorgaanbieder.

De thuiszorg wordt bij voorkeur door ZZP-ers uitgevoerd, waardoor de thuiszorgorganisatie niet een rol heeft als werkgever. Er is echter wel de vraag om continuïteit op een langere termijn te bieden en een bemiddelingsbureau is hiertoe te kwetsbaar. Om de onderscheidende kwaliteit te kunnen bieden is de scholing van de medewerkers belangrijk, met name de scholing op antroposofische onderwerpen. Hoe je dit doet als relatief kleine zorgaanbieder is ook een vraag. Beide vragen zullen verder worden uitgezocht. In mei was er een volgende bijeenkomst, waarin het nieuwe initiatief Amada uit Hoorn zich aansloot.

Schilderij klaproos: Marjan van Zeyl.

Bron: Nieuwsbrief NVAZ uitgave 6 lente 2016’

Het vierde en laatste beschreef ‘De laatste levensfase’:

‘De antroposofische zorg heeft voor mensen die op leeftijd zijn ongelofelijk veel waardevols te bieden. Dat zit hem niet alleen in de diagnostiek van de hele mens, de bijzondere antroposofische medicijnen, preparaten en oliën die het lijden kunnen verlichten. Het zit hem ook niet alleen in de respectvolle bejegening van de oudere mens. Dit alles is binnen de antroposofische (ouderen)zorg ingebed in een visie op de zin van het leven en de zin van het oud worden. Maar ook de zin van het sterven op je eigen tijd.

In de nieuwste themanieuwsbrief van de NVAZ (Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders) zijn al deze unieke kenmerken van de antroposofische gezondheidszorg terug te vinden. De titel van de voorjaarseditie 2016 van ‘Community antroposofische gezondheidszorg’ (uitgave 6) is ‘De laatste levensfase’.

Naast verschillende nieuwsberichten en verslagen van bijeenkomsten, bestaat de tweede helft van de nieuwsbrief uit verdiepende artikelen over dit onderwerp. Zoals een interview met prof.dr. Hans Reinders, de afgelopen tien jaar houder van de Bernard Lievegoed Leerstoel aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij is wegens zijn emeritaat niet meer beschikbaar, naar zijn opvolg(st)er wordt gezocht. Het LOV (het landelijk ouderverbond) had eerder een vraag voor onderzoek naar de toekomst van ouderen met een verstandelijke beperking bij hem en zijn onderzoeksteam neergelegd omdat het zich zorgen maakt om de toekomst van hun kinderen. “Ik heb het rapport gemaakt”, zegt Reinders, “het is een voorstudie. Het echte werk moet nog gebeuren. Ik ga het zelf niet meer doen. Ik heb het LOV hele concrete aanbevelingen gedaan om stappen te zetten. Maak coalities! Werk samen om hierin resultaten te halen, heb ik tegen ze gezegd.”

Er is een interview met verpleegkundige Joke Appelman uit Bergen (N-H) die over haar ervaringen met oudere mensen vertelt. De initiatiefnemers van krachtkringen als hulp bij het verteren van het aardse leven leggen uit wat zij voor zich zien. Tot slot schuwt psychogeriater Jan Pieter van der Steen de controverse niet en geeft hij onverbloemd zijn mening over euthanasie. Waar vervolgens twee bestuursleden van de NVAZ hun commentaar op leveren.

Bron: Nieuwsbrief NVAZ uitgave 6 lente 2016’

Wat de bron is, wordt zo wel duidelijk. Auteur van bijna al die bronberichten was John Benjamin, programmacoördinator van de NVAZ. Vanuit aanpalende sector, landbouw en zorg, bracht dinsdag Stichting Grondbeheer het bericht ‘Hondspol500: de daadkracht van het individu en de macht van het grote getal’ uit:

‘De Hondspol500 zijn 500 doeners met een rijk hart die met vereende schenkkracht een daad willen stellen voor een duurzame wereld: het vrij* maken van de biodynamische landbouwgrond onder zorgboerderij de Hondspol. En u kunt meedoen, anoniem of met naamsvermelding van uzelf en/of bedrijf!

Biodynamische landbouw is de kortste route naar een schone, diervriendelijke en levendige aarde. Dat laat zorgboerderij de Hondspol in Driebergen al meer dan dertig jaar zien. De tuinders en boeren produceren gezond en lekker voedsel en als spin-off van hun biodynamische werkwijze neemt de biodiversiteit en kwaliteit van de leefomgeving alleen maar toe.

Dit groene pareltje van Driebergen werd door financiële problemen van de voormalige eigenaar bedreigd. Om het voortbestaan van De Hondspol zeker te stellen, heeft Stichting Grondbeheer zich over de 30 hectare landbouwgrond ontfermd. Om de grond te kunnen kopen, heeft Grondbeheer een lening afgesloten bij Triodos Bank. Het doel van de Hondspol500 is om deze lening binnen 7 jaar af te lossen. Als de grond vrij is van lastendruk kan de pachtprijs voor de boeren en tuinders omlaag; vanwege de rente op de obligaties gaat de pachtprijs met schenkgeld meer omlaag. De aflossing van de lening heeft ook een maatschappelijke urgentie. Stichting Grondbeheer heeft financiële ruimte nodig om meer biodynamische landbouwgrond aan te kunnen kopen. Op de korte termijn zullen er namelijk een groot aantal biodynamische boeren en tuinders, die geen bedrijfsopvolging binnen de eigen familie hebben, met pensioen gaan. Een twintigtal van hen heeft de wens geuit om hun levenswerk bij Stichting Grondbeheer onder te brengen. Op deze manier kan vitale landbouwgrond zonder winstoogmerk doorgegeven worden aan de nieuwe generatie biodynamische boeren en tuinders.

Bent u een doener met een rijk hart? Dan bent u 1 van de 500 die wij zoeken voor de Hondspol500. Kleine, gemiddelde en grote schenkers geven samen meer dan de som der delen. De 30 hectare van de Hondspol is namelijk meer dan grond: het is een vruchtbare bodem waar we nu en in de toekomst van kunnen oogsten en leven.

Zo kunt u meedoen:
Een periodieke schenking met een looptijd van minimaal 5 jaar; uw jaarlijkse bijdrage is volledig fiscaal aftrekbaar.
– Als donateur of met een eenmalige schenking; uw bijdrage is deels fiscaal aftrekbaar.
– Een lening met periodieke schenking met een looptijd van minimaal 5 jaar; een combinatie van lenen en schenken waarbij u de fiscale voordelen van periodiek schenken optimaal benut.
– De aankoop van een eeuwigdurende obligatie aan toonder a 500 euro per stuk; de obligaties zijn verhandelbaar en hebben een startrente van 1,5%.
– Een pakket op maat voor uw financiële situatie; onze penningmeester neemt contact met u op.

Anoniem of met naamsvermelding van jou en/of je bedrijf:
– U kunt anoniem schenken of onder een alias of pseudonieum.
– U kunt onder uw persoonsnaam en/of bedrijfsnaam schenken.
Op het online platform (vanaf 24 juni online) kunt u zelf kiezen hoe u vermeld wilt worden. Er is plek voor een persoonsnaam, bedrijfsnaam, plaatsnaam, citaat, foto, logo en bijdrage vermelden.

Richtbedrag:
Elke bijdrage is welkom. Wilt u toch graag een richtbedrag weten? We streven naar een gemiddelde van 3500 euro per schenker/obligatiehouder verspreid over 7 jaar.

*Wat is vrije grond?

Vrije grond is gekocht met schenkgeld en obligaties van burgers. Daardoor is de grond geen particulier eigendom meer of onderpand voor de bank. Bij natuurgebieden vinden we dit al heel gewoon. Het behoud van landbouwgrond is echter minstens zo belangrijk: het is de bron van ons voedsel. Door landbouwgrond vrij te maken, kan het tegen een eerlijke pachtprijs aan biodynamische boeren beschikbaar worden gesteld; waarbij de rente op de eeuwigdurende obligaties betaald wordt uit de pachtprijs. Het mooie van deze aanpak is dat het een langetermijnoplossing biedt voor het behoud van vruchtbare landbouwbodems.

De Hondspol

Zorgboerderij de Hondspol is een gemengd boerenbedrijf aan de rand van Driebergen. In de weilanden grazen de vijftig melkkoeien en in de moestuin worden diverse groentes geteeld. De melk wordt in de eigen zuivelmakerij dagelijks verwerkt tot zuivel en kaas. De producten zijn te koop in de boerderijwinkel en bij natuurvoedingswinkels in de regio. De Hondspol is in 1984 opgericht en daarmee één van de eerste zorgboerderijen in Nederland. Mensen met een beperking kunnen hun mogelijkheden ontwikkelen aan het boerenwerk.’

Stichting Demeter maakt melding van een ‘Onderzoeksverslag Biodynamische Zorglandbouw’:

‘Maaike Bronsema en Melle van Schaik hebben in het kader van het afstuderen voor de Major Dieren in de Zorg, Diermanagement bij Hogeschool Van Hall Larenstein, stage gelopen bij onze stichting en een onderzoeksverslag geschreven over De afwegingen tussen dier en zorg op biodynamische zorgboerderijen. Het gehele verslag kunt u hier downloaden: Publicatieversie Onderzoeksverslag Biodynamische Zorglandbouw’

Biojournaal meldt vandaag op zijn beurt ‘Onderzoeksverslag “Afwegingen tussen dier en zorg op biodynamische zorgboerderijen”. “Stel productie op BD-zorgboerderij voorop”:

‘Bij de afwegingen die op BD-zorgboerderijen in Nederland gemaakt worden met betrekking tot dieren en zorg moet de productie voorop worden gesteld. Ook dient er gelet te worden op welke activiteiten deelnemers uitvoeren om te voorkomen dat dierenwelzijn wordt verminderd. Dit concluderen Maaike Bronsema en Melle van Schaik. Zij hebben in het kader van het afstuderen voor de Major Dieren in de Zorg, Diermanagement bij Hogeschool Van Hall Larenstein, stage gelopen bij de Stichting Demeter in Driebergen. Maiake en Melle hebben een onderzoeksverslag geschreven over 'De afwegingen tussen dier en zorg op biodynamische zorgboerderijen'. Het gehele verslag kunt u hier downloaden.

De doelgroep van het onderzoek bestaat uit biologisch-dynamische zorgboerderijen met een veehouderijtak. Negen bedrijven hebben deelgenomen aan het onderzoek. In de samenvatting staat onder meer:

Uit de resultaten blijkt dat er afwegingen worden gemaakt voor de veiligheid van deelnemers of dieren. Hierbij wordt er gekeken naar het aanschaffen, het ras en het wegdoen van dieren. Deelnemers en dieren kunnen voor veiligheid gescheiden worden gehouden. Meerdere zorgboerderijen geven aan dat risico's bij zorgboerderijen horen. Er worden afwegingen gemaakt tussen activiteiten voor deelnemers en dierenwelzijn. Zo mogen deelnemers niet altijd zelf voeren of melken. Ook andere activiteiten mogen niet altijd uitgevoerd worden als hierdoor het dierenwelzijn verminderd wordt. Afwegingen worden gemaakt tussen zorg of productie. Hierbij gaat het om dieren, bedrijfstak en werkzaamheden.

Van de geïnterviewde bedrijven zijn er weinig aangesloten bij Federatie Landbouw en Zorg en een meerderheid van de bedrijven heeft een grote productietak. Dit kan zorgen voor minder afwegingen richting de zorg. Meerdere respondenten spraken zichzelf in het interview tegen. Het kan zijn dat gemaakte afwegingen in het gesprek niet naar voren zijn gekomen, hoewel ze wel worden gemaakt. De biodynamische visie botst weinig met de zorgtak, door gepaste aandacht voor het dier, doordat het een levensovertuiging betreft en inclusie in de maatschappij belangrijk wordt gevonden.

Er wordt geconcludeerd dat het van belang is dat de productie voorop wordt gesteld, er wordt gelet op de keuze van dieren voor veiligheid van deelnemers en er wordt gelet op welke activiteiten deelnemers uitvoeren om te voorkomen dat dierenwelzijn wordt verminderd.

Aanbevolen wordt dat Stichting Demeter de resultaten beschikbaar stelt voor de bedrijven en vervolgonderzoek naar de afwegingen op andere soorten zorgboerderijen of kwantitatief onderzoek.

Klik hier voor de publicatieversie van het “Onderzoeksverslag Biodynamische Zorglandbouw”.’

Interessant is ook deze overweging van Bionext-directeur Bavo van den Idsert op zijn weblog afgelopen woensdag 7 juni, ‘Kortsluiting’ getiteld:

‘Vanmorgen werd ik wakker met een vraag. Waarom beschouwen voedingswetenschappers componenten als vitaminen en mineralen in natuurlijke voedingsproducten qua voedingswaarde identiek aan chemische verbindingen die in een laboratorium gemaakt worden? Op de scheikunde tabel is er geen verschil: natuurlijke vitamine C heeft dezelfde scheikundige verbindingen als chemisch gefabriceerd ascorbinezuur. Maar in het lichaam is er wel een verschil: vitamine C die in je maag vrij gemaakt wordt uit de sinaasappel, dat is toch een ander proces dan de directe opname van ascorbinezuur. Hier is een parallel te trekken met de landbouw: een plant die zelf zijn voedingsstoffen moet winnen uit de bodem, maakt een andere ontwikkeling door dan een plant die via kunstmest of water chemisch-synthetische voedingsstoffen krijgt toegediend. De groei van de plant in de biologische bodem verloopt in de eerste fase trager, maar de weerbaarheid van deze plant is sterker. Daarom is de natuurlijk gegroeide plant minder kwetsbaar voor ziekten en zijn er geen chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen nodig. Zie hier het principe van de biologische landbouw.

Daarmee is mijn vraag nog niet beantwoord. De scheikundige realiteit is kennelijk voor een voedingswetenschapper belangrijker dan mijn meer holistische kijk op de werkelijkheid. De voedingswetenschapper rafelt iedere vrucht, plant en ei uiteen op basis van de scheikundige structuren. De appel valt uiteen tot een opsomming van water, suiker, vezels, vitaminen en mineralen en wat er nog meer in mag zitten. Als je die losse componenten uit de natuur of uit de chemie door elkaar husselt heb je echter geen appel. En zo ervaart de maag dat ook. De voedingsindustrie husselt zich een ongeluk met componenten om ons zoveel mogelijk te laten eten. Dat is goed gelukt, we zijn veel te dik geworden. En we worden steeds zieker met zijn allen. De 90 miljard ongezondheidskosten die we jaarlijks in Nederland uitgeven, zijn daar het harde bewijs van. De voedingswetenschapper heeft daar maling aan, omdat het buiten zijn verhaal van de scheikundige werkelijkheid valt. Daarom sponsort de voedingsindustrie, die in hetzelfde verhaal van scheikundige componenten en de sensorische kwaliteiten ervan leeft, het onderzoek van de voedingswetenschapper. Zij geloven in elkaar, ze houden elkaar krampachtig vast.

Mijn holistische verhaal over de andere werkzaamheid van de hele appel is een compleet ander discours dan het scheikundige verhaal. Het gevolg is kortsluiting. De wetenschappers beklagen zich over de volstrekt onwetenschappelijke benadering van de consument, die er niets meer van begrijpt. Ik beklaag me over de domheid van de wetenschappers die niet inzien dat zij met hun deterministische kijk op de werkelijkheid de paradijselijke appel tot scheikundige componenten gereduceerd hebben. Met desastreuze gevolgen...’

Uit een andere sector, namelijk pedagogie, is het bericht van vandaag van de Vereniging van vrijescholen afkomstig, over ‘Steeds meer initiatiefkracht voor nieuwe vrijescholen’:

‘In steeds meer plaatsen in Nederland richten ouders initiatiefgroepen op om nieuwe vrijescholen te starten. De afgelopen vier jaar groeide het aantal leerlingen op de vrijescholen in Nederland met bijna 25%. Een logisch gevolg is een toenemende behoefte een scholen en klassen waar deze leerlingen terecht kunnen.

Initiatiefkracht en enthousiasme

De afgelopen jaren startten nieuwe vrijescholen in het basisonderwijs in onder meer Amsterdam-Noord en Rotterdam-West. Ook in het voortgezet onderwijs werden op verschillende plaatsen nieuwe vrijeschoolafdelingen opgericht. Bijvoorbeeld in Delft, Zwolle en Heerlen. “Er moet behoorlijk wat werk verzet worden om een nieuwe vrijeschool echt van de grond te krijgen. Maar de initiatiefkracht en gedrevenheid van ouders valt op. Het werkt enthousiasmerend en ze krijgen veel voor elkaar”, vertelt Rian van Dam, voorzitter van de Vereniging van vrijescholen.

Nieuwe initiatieven

Op dit moment wordt er hard gewerkt aan nieuwe vrijescholen in onder andere Utrecht-West (PO), Culemborg (VO) en Deventer (VO). De berichtgevingen over nieuwe scholen en scholen die de groei amper kunnen bijbenen volgen elkaar snel op. Berichtgeving deze week:

Nieuwe vrijeschool Arnhem start met inschrijvingen
Een locatie voor de vrije school in Oosterbeek of Arnhem-Noord is er nog niet, maar ouders kunnen hun kinderen vanaf dinsdag toch al inschrijven voor het nieuwe schooljaar. Bijna honderd ouders hebben zich bij de initiatiefnemers voor een vrije school gemeld. Lees verder…

B&W positief over nieuwe vrijeschool in Castricum
Het college van B&W in Castricum stelt de gemeenteraad voor om het verzoek van het bestuur van de Stichting Vrije school Castricum in te willigen. Dit betekent dat deze school na de zomervakantie in 2017 zou kunnen starten. Lees verder…

Vrijeschool Zeeland (PO) voert leerlingenstop in
Terwijl veel Zeeuwse basisscholen kampen met dalende leerlingaantallen, krijgt de enige vrije basisschool van de provincie de laatste tijd zo veel nieuwe aanmeldingen dat een leerlingenstop is ingevoerd voor komend schooljaar. “We moeten wekelijks ouders teleurstellen”, zegt directrice Elisabeth Steinmeijer. Lees verder…

Netwerkbijeenkomst initiatiefgroepen

Om initiatiefgroepen te ondersteunen organiseert de Vereniging van vrijescholen jaarlijks een netwerkbijeenkomst. Daarin wordt de laatste kennis en regelgeving gedeeld. Maar het voornaamste doel is om onderling ervaringen uit te wisselen, zodat het wiel niet altijd opnieuw uitgevonden hoeft te worden. Dit jaar vindt de bijeenkomst plaats op zaterdag 1 oktober op de Stichtse Vrije School in Zeist.

Kijk voor alle initiatieven op de scholenkaart. Nieuwe initiatiefgroepen kunnen zich melden door een e-mail te sturen naar vereniging@vrijescholen.nl.’

Tot slot is deze blogpost van Mieke Mosmuller van eergisteren nog interessant, ‘Een reflectie op het Boze’:

‘In de afgelopen maanden heb ik meerdere religieuze en filosofische gedachten geciteerd, zoals deze zijn opgeschreven in het verloop van vele eeuwen. Als we de mogelijkheid hadden om op hetzelfde moment alles tegelijk te denken, zouden we waarschijnlijk een compleet idee hebben van het Boze in zijn wezen, en we zouden ook een idee hebben hoe de aanschouwingen met betrekking tot het Boze veranderd zijn in het verloop van de tijd. Maar we kunnen alleen het ene na het andere denken, niet alles tegelijk. Het gehele, overzichtelijke beeld blijft een geheim...

Wanneer wij ervaren hoe de ziel een bemiddelaarster tussen twee krachten die om haar vechten is – een kracht die verleidt om de aarde te verlaten aan de ene kant; een kracht om met de aarde te vergroeien aan de andere kant, leren we een andere vorm van bemiddelen kennen. De ziel moet de balans vinden tussen de krachten die in haar opwellen, en de krachten die van buiten komen. We zoeken altijd naar de balans tussen een leven in de zintuiglijke wereld en een leven in het gedachten- en gevoelsleven, het wensleven. In het innerlijke leven is er altijd deze kracht die ons wil absorberen in gedachten en gevoelens, van de realiteit wil laten wegdromen. Het uiterlijke leven trekt onze aandacht, forceert ons om wakker te worden uit onze dromen en de weg terug te vinden naar de realiteit – zoals de zintuigen ons deze geeft. Rudolf Steiner heeft deze verleidende wezens hun namen gegeven: het wegdromen in gedachten is een wezen: Lucifer; het schijnen van de zintuigen is ook een wezen: Ahriman. Alles wat wij beleven lijkt in eerste instantie van deze twee werelden te komen. Als er echter een volmaakte balans daartussen bestond, zou het boze niet mogelijk zijn. Het boze is niet één onderdeel van een dualiteit: van goed en kwaad. Het zijn de tegenstellingen: geabsorbeerd zijn in denken, of leven in de schijn van de zintuigen, in de waarneming.

Er is een prachtig stukje tekst dat ons naar de balans leidt, het wijst ons daarheen de weg, laat zien wat “bemiddelen” zou moeten zijn. Het is een uitleg van een scene in Steiners Mysterie-drama. Benedictus is de spirituele leraar, Capesius een student. Steiner zegt zelf daarover:

“Benedictus vertelde Capesius: Men kan nu ook hetzelfde heersen van een drie-heid, van de polariteit of van de tegenstelling in de drie-heid, van de maatvolle balans in andere gebieden van ons bestaan vinden. Laat ons van een ander standpunt uit het denken, het innerlijke voorstellen trachten te vatten. Als eerste heb je het innerlijke voorstellen, het je inwerken in de wereldgeheimen. Het tweede zou zuivere waarneming zijn, laten we zeggen, gewoonweg luisteren. Sommige mensen zijn meer geneigd om in zichzelf overal over na te denken. Anderen houden niet van denken maar luisteren liever, ontvangen alles door te luisteren, dan nemen ze alles aan vanuit autoriteit, zelfs als het de autoriteit van natuurlijke verschijnselen betreft, omdat er, natuurlijk, een dogma van de uiterlijke ervaring is, wanneer men zich de uiterlijke natuurverschijnselen laat opdringen.

Benedictus kon snel laten zien aan professor Capesius dat in het eenzame denken Luciferische verlokking ligt, terwijl in enkel luisteren of in welke andere soort van waarnemen, het Ahrimanische element aanwezig is. Maar men kan op het pad in het midden blijven, en tussen de beiden door bewegen, zo te zeggen. Men behoeft niet alleen te verwijlen in het abstracte piekerende denken waarin we onszelf opsluiten in onze ziel zoals een kluizenaar, eveneens is het niet nodig om onszelf geheel te wijden aan alleen maar zien of horen wat onze ogen en oren ons laten zien en horen. We kunnen nog iets anders doen. We kunnen wat we denken innerlijk zo levend en vol kracht maken dat onze eigen gedachte voor ons verschijnt als iets levends en we ons daarin levend verdiepen zoals in iets wat we horen of zien, zodat de eigen gedachte zo concreet wordt als wat we horen of zien. Dat is de middenweg.

In enkel gedachten, die tot het piekeren behoren, bestormt Lucifer de mens. In enkel luisteren, zij het door het waarnemen, zij het door de autoriteit van de mensen, is het Ahrimanische principe aanwezig. Wanneer wij onze ziel innerlijk versterken en activeren zodat we onze gedachten kunnen horen of zien wanneer we ze denken, dan hebben we het mediteren. Mediteren is de middenweg. Het is geen denken en geen waarnemen. Het is een denken dat zo levend in de ziel leeft als het waarnemen levend leeft, en het is een waarnemen van wat niet buiten de mens is maar een waarneming van gedachten. Tussen het Luciferische element van de gedachte en het Ahrimanische element van de waarneming, vloeit het leven van de mediterende ziel in een goddelijk-spiritueel element dat in zichzelf de rechtmatige ontwikkeling van wereldverschijnselen draagt. De mediterende mens, die in zijn gedachten zo leeft dat deze in hem zo levend worden als waarnemingen in hem zijn, leeft in deze goddelijke, voortvloeiende stroom. Aan zijn rechterzijde zijn slechts gedachten, aan zijn linkerzijde het Ahrimanische element, slechts het luisteren; hij sluit geen van beiden buiten maar begrijpt dat hij in een drie-heid leeft, dat het leven wordt geregeld door het getal. Hij weet ook dat er een polariteit, een tegenstelling is tussen de twee elementen, waartussen het mediteren zich voortstromend beweegt. En hij weet ook dat in de juiste maat het Luciferische en Ahrimanische element hier in het mediteren in balans moeten worden gehouden.”

Zo leren we hier een nieuw gezichtspunt op het boze kennen, niet het boze in tegenstelling tot het goede, maar het boze als een afleiding van een perfect evenwicht, een afleiding die mogelijk is op twee verschillende wijzen.’

Helaas vermeldt ze niet wat de vindplaats is van dit uitvoerige Steinercitaat. Dat doet Ridzerd van Dijk met zijn prachtige De grote Rudolf Steiner Citatensite dan toch veel beter. En dat nog dagelijks ook!

.