Bos

Zondag is het de vijftiende verjaardag van nine-eleven, 9/11, de verwoesting van de Twin Towers in New York op 11 september 2001. Her en der zal er aandacht worden geschonken aan de herdenking. Behalve aan de feitelijke gebeurtenissen, de aanslagen van de vier gekaapte vliegtuigen en het instorten van de twee torens, zal ongetwijfeld ook wat erachter zat ter sprake komen. De theorieën daarover zijn legio, met een breed spectrum, tot het puur speculatieve aan toe, de ene theorie nog wilder dan de andere. Het is zelfs zo erg, dat het moeilijk is geworden door de bomen het bos nog te zien.

Ook antroposofen laten zich niet onbetuigd. In Duitsland en Zwitserland, maar ook in Nederland. Op deze weblog heb ik hier eerder aandacht aan besteed. Aan de Nederlandse inbreng bijvoorbeeld op 6 februari 2012 in ‘Complottheorieën’ en op 20 juli in datzelfde jaar in ‘Wording’. Bij het laatste bericht is er een grote bijdrage van Loek Dullaart. Die heeft ook een eigen website, waarop nader op die toenmalige inbreng wordt ingegaan. We lezen op zijn website tevens over zijn activiteiten:

“Verder begeleidt Loek vier Alertgroepen in Den Haag, Zeist, Appelscha en Amsterdam van mensen die met elkaar willen uitwisselen over de achtergronden van de huidige wereldgebeurtenissen, onderzoeken welke vernieuwingen er mogelijk zijn en welke activiteiten er vanuit spiritueel gezichtspunt kunnen worden ondernomen voor de heling van de wereldsituatie. Voor meer informatie hierover zie de website: www.alertgroepen.nl.”

En inderdaad gaat het daar verder. Ik kan bijvoorbeeld deze bijdrage van hem noemen, bij het tienjarig jubileum van nine-eleven in 2011, dat in 2014 werd herplaatst. Op 2 juli van dit jaar schreef Loek Dullaart ‘De grootste leugen ooit’, waarin hij veel zaken aanhaalt die volgens hem de leugens achter de aanslagen in 2001 moeten ontmaskeren. Op het einde van zijn bijdrage kondigt hij een conferentie op 11 september van dit jaar in Zeist aan en geeft daarvoor een link. Die leidt naar deze ‘Studiedag Licht op 9/11’. Er is ook een website van, met veel meer informatie. We lezen daar over ‘Studiedag Lichtop911 op 11 sept 2016’:

‘Bijeenkomst over de WTC aanslagen in NY van 11 september 2001. Voor alle belangstellenden die vanuit een antroposofische blikrichting, één van de belangrijkste wereldgebeurtenissen van onze tijd, pogen te doorgronden: de aanslagen van 11 september 2001. Wat gebeurde daar precies? Door wie? En waarom? Diverse inleidingen door sprekers met mogelijkheid tot gesprek. Zondag 11 september 11:00-16:00 uur. Stichtse Vrije School (Bovenbouw) Socrateslaan 24, Zeist.’

En over het ‘Programma 11 sept 2016’:

‘11.00-11.30: Ontvangst met koffie/ thee. Boekentafel
11.30-11.45: Opening door de dagvoorzitter. Magchiel Mathijsen
11.45-12.45: Rudolf Steiner en Geopolitiek. Loek Dullaart
12.45-13.15: Interview met Prof Dr. D. Ganser. Videopresentatie. Rembert Amons
Lunch. Koffie en thee wordt gezorgd.
13.45-14.45: 10 highlights WTC1,2 en 7. Dr. Ir. C. Vermeeren.
14.45-15.45: 911 en de ‘deep state’. Magchiel Matthijsen
16.45-16.00: Afronding in een plenair gesprek
Vrijwillige bijdrage’

Rembert Amons, Loek Dullaart, Jan van Gils en Magchiel Matthijsen blijken de organisatoren te zijn die onder ‘Info’ hun beweegredenen uiteenzetten. Er is ook een ‘Positiebepaling organisatoren’ bij, waar ieder zijn eigen motivatie geeft. Gezamenlijk schrijven zij onder de titel ‘Licht op 911’:

‘De aanslagen op de Twintowers en het Pentagon schokten destijds de hele wereld pas na verloop van tijd ontstonden er vragen. Was de lezing van de gebeurtenissen door de Amerikaanse overheid wel volgens de feiten? Moest de toedracht van de feiten niet nader onafhankelijk worden onderzocht? De uiteindelijk ingestelde onderzoekscommissie wierp in haar rapport meer vragen op dan beantwoordde. Zo is vijftien jaar na dato de twijfel aan de officiële lezing van de gebeurtenissen levensgroot aanwezig.

Daar komt nog bij dat er in de loop van deze vijftien jaar talloze onderzoekers hebben aangetoond dat de feiten een hele andere richting uit wijzen. Het heeft er eerder de schijn van dat organen en/of personen rond de Amerikaanse overheid, veiligheidsdiensten en leger bij deze aanslagen zelf betrokken moeten zijn. Om deze serieuze onderzoekers, zonder een diepgaande wetenschappelijke weerlegging van het door hen aangedragen feitenmateriaal, op voorhand weg te zetten als “complotdenkers” en fantasten, is eerder een verklaring van onmacht en een schuldbekentenis dan een serieuze bijdrage aan de discussie.

Wat bij dit alles ook een rol speelt is de Amerikaanse geopolitiek van de laatste honderd jaar, waarbij zij betrokken was bij talloze aanslagen, oorlogen en staatsgrepen. De deelname van Amerika bij al die oorlogen werd vaak voorafgegaan door een aanslag op een Amerikaans schip of gebouw, wat de aanleiding vormde om de betreffende oorlog te kunnen beginnen (een zgn. ‘valse vlag’ operatie). Veel van die aanslagen bleken achteraf in scène te zijn gezet door de Amerikaanse geheime dienst zelf.

In dit verband is het van groot belang dat er een grote publieke discussie komt die de rol van de Amerikaanse regering en geheime dienst bij de aanslagen van 9 – 11 diepgaand onderzoekt en bespreekt aan de hand van alle aangedragen feiten. De makers van deze website willen daar een rol in spelen, maar zij willen bovendien proberen ook het licht van de geesteswetenschap van Rudolf Steiner op deze feiten te laten schijnen.

Rudolf Steiner, de grondlegger van de Antroposofie, heeft zich in de laatste zeven jaar van zijn werkzame leven (vanaf 1917), intensief beziggehouden met de wereldpolitiek (o.a. met Amerika), met economie, met voeding, landbouw, gezondheid, geneesmethodes, onderwijs etc. In die periode heeft hij veel uitspraken gedaan over wat er in zijn tijd achter de schermen gaande was, maar die niet minder actueel zijn in onze tijd. Die uitspraken kunnen helpen om vanuit een spirituele blikrichting meer licht te werpen op de bedoelingen en streefrichtingen van huidige machthebbers en de interpretatie van hun handelingen.

Daartoe willen wij als eerste een studiedag organiseren op 11 september 2016 a.s. om een begin te maken met deze publieke discussie.

Als U deze website interessant vindt, wilt U dan ook al uw vrienden, kennissen en relaties attenderen op het bestaan van deze website? Bij voorbaat dank.

Rembert Amons, Loek Dullaart, Jan van Gils, Magchiel Matthijsen’

Van belang is nog de pagina met ‘Links’, want die geeft de bronnen aan waar men gebruik van maakt. Het is een hele lijst. Rudolf Steiner komt er niet in voor. Dat kan ook nauwelijks, want die leefde een eeuw geleden en kan dus ook moeilijk iets over deze specifieke gebeurtenissen zeggen. Opvallend is dat alleen bronnen worden opgevoerd die de eigen insteek, die we vooral van Loek Dullaart hebben leren kennen, ondersteunt. Dezelfde eenzijdigheid uit zich in de keuze voor de twee personen die, buiten de organisatoren, in het programma worden genoemd. Op één ervan kom ik later nog terug. Er is op al die plekken die ik hierboven heb genoemd maar één tegengeluid te vinden, en daar wordt het meteen interessant. Ik doel op ‘Where were you when you first heard?’, op 3 juli geplaatst op de website van de Alertgroepen:

‘Bij de tiende verjaardag van 9/11 schreef Slate redacteur Jeremy Stahl een reeks van 6 artikelen over samenzweringstheorieën rondom 9/11. Hij wijst die theorieën af. Hieronder de verwijzingen naar deze zes artikelen.

Where were you when you first heard?
Where did 9/11 conspiracies come from?
The rise of ‘truth’
The theory vs. the facts
You’re not paranoid if it’s true
Why trutherism lives on

Er zijn bibliotheken vol geschreven door voor- en tegenstanders van samenzweringstheorieën. Ieder moet voor zich daar wijs uit zien te worden.

Na de vorige twee artikelen (van Loek Dullaart) kregen we bovenstaande toegezonden. Het lijkt me in elk geval goed om ook iets van deze andere visie op de site te zetten. Bedenk daarbij dat Stahls artikelen toch ook al weer 5 jaar oud zijn.

over Slate Magazine (bron Wikipedia)

Slate is een Amerikaans Engelstalig online tijdschrift, dat werd opgericht in 1996 door de journalist Michael Kinsley van New Republic. Aanvankelijk was Microsoft eigenaar van het tijdschrift. Op 21 december 2004 nam The Washington Post Company het online tijdschrift over. Sinds juni 2008 wordt Slate beheerd door The Slate Group, onderdeel van de Graham Holdings Company. In 2009 werd er een Franse editie opgestart.

Slate is sinds 1999 gratis en wordt gefinancierd uit advertenties. Inhoudelijk verschijnen er dagelijks onderwerpen over onder meer politiek, cultuur, sport en nieuws. Het blad staat erom bekend (en berucht) om vaak tegendraadse posities in te nemen. Het tijdschrift heeft tevens de naam links-progressief te zijn.’

Het loont absoluut om deze zes artikelen te lezen. Je krijgt daardoor een genuanceerder beeld van wat er gaande is en welke mensen en krachten er zitten achter het onthullen van nine-eleven. U moet er alleen Engels voor lezen. Is er ook niet literatuur in het Nederlands over? Niet zo uitgebreid, maar er is wel het een en ander te vinden. Bijvoorbeeld ‘Het WTC-complot. Bouwkunde met strohalmen’ door Jan Willem Nienhuys uit ‘Skepter 20.1’ van 2007. Ook dat is een flink tegenwicht en tegengeluid. Een meer algemeen verhaal is ‘Een kwestie van wantrouwen. Over complottheorieën en samenzweerders’ door Rob Nanninga uit ‘Skepter 18.3’ van 2005. Deze artikelen, hoewel uit ‘skeptische’ hoek, zijn een stuk nuchterder en genuanceerder dan de bronnen die voor de studiedag over nine-eleven worden aangeprezen. Om de website van de Alertgroepen informatie te geven die de eenzijdigheid kan opheffen probeerde ik tot tweemaal toe een reactie te plaatsen onder ‘Where were you when you first heard?’ Beide keren zonder resultaat, mijn reactie verscheen niet op de website. Zondagmiddag 4 september rond 15.00 uur schreef ik:

‘Ik plaatste hier op woensdag 31 augustus 00.30 uur een reactie die ik gek genoeg niet terugvind op de website. Daarom dien ik die nog maar een keer in:

Er is nog wel meer in te brengen tegen theorieën dat er van bewuste opzet sprake zou zijn. Deze Duitse uitzending van ZDF/BBC uit 2008 vat het allemaal goed samen:
https://www.youtube.com/watch?v=t4BP-5h_DJc

Verder zijn er dan nog artikelen uit de Skeptical Inquirer van 2011:
http://www.csicop.org/si/show/the_9_11_truth_movement_the_top_conspiracy_theory_a_decade_later

Uit Popular Mechanics:
http://www.popularmechanics.com/technology/design/a3544/4278927/
http://www.popularmechanics.com/science/a1539/4213805/

Een samenvatting uit The Guardian van 2011:
http://www.theguardian.com/world/2011/sep/05/9-11-conspiracy-theories-debunked

Er is uiteraard nog veel meer, maar dit kan genoeg zijn voor mensen die erover willen nadenken.’

Het mocht dus niet baten, men negeerde mijn reactie. De eerste link is een heel interessante. Een steeds terugkerend thema bij nine-eleven is de instorting van een derde toren, gebouw WTC 7, in de namiddag, een uur of zes nadat de Twin Towers waren ingestort. Dat zou het beste bewijs zijn dat er van bewuste opzet sprake was, van wie ook, van Amerikanen van binnenuit, van overheidswege, van geheime diensten, noem maar op. Het is een Duitstalige video met de titel ‘9/11 Das Geheimnis von Gebäude 7 enthüllt!’, geüpload op 12 september 2011:

‘Sechs Stunden nach dem Einsturz der Zwillingstürme des World Trade Center ist augenscheinlich ohne jede Fremdeinwirkung das Nebengebäude Nummer Sieben eingestürzt. Seitdem ranken sich unzählige Verschwörungstheorien um dieses Ereignis. Eine der populärsten besagt, dass die Regierung selbst die Anschläge inszeniert und deswegen das World Trade Center Sieben gesprengt habe, um Spuren zu verwischen. Bemerkenswert ist, dass die amtliche Untersuchung der Ereignisse dort ganze sieben Jahre gedauert hat, deren Ergebnisse in dieser Dokumentation vorgestellt werden.’

Ik loop de andere links die ik gaf ook maar even langs. De tweede is een artikel van Dave Thomas uit ‘Skeptical Inquirer Volume 35.4, July/August 2011’, getiteld ‘The 9/11 Truth Movement: The Top Conspiracy Theory, a Decade Later’:

‘After ten years, the pesky 9/11 Truth movement has refined its arguments but still hasn’t proved the attacks were an inside job. Their key claims are refuted on multiple grounds.’

Een heel aantal dingen zijn we eerder al bij Jan Willem Nienhuys tegengekomen. Maar dat is ook het punt, dezelfde dingen worden constant herhaald, alsof er eerder niet het nodige tegenin is gebracht en ontkracht. Dan hebben we de artikelen uit Popular Mechanics. Er zijn daar uitgebreide bijdragen te vinden. Het eerste door mij genoemde is van Arianne Cohen op 20 augustus 2008 en gaat uitsluitend over WTC7, namelijk ‘6 Debunked 9/11 Conspiracy Claims From NIST’s New WTC 7 Report’:

‘Shyam Sunder, the lead investigator on the National Institute of Standards and Technology (NIST) report, responded directly to many conspiracy claims this morning at his press conference in NIST headquarters in Gaithersburg, Md.’

Het tweede artikel, van 30 oktober 2009, behandelt hetzelfde onderwerp, ‘Rosie O’Donnell 9/11 Conspiracy Comments: Popular Mechanics Responds’. Maar er is daar dus, zoals gezegd, veel meer erover te vinden. Eenvoudigweg doorklikken leidt van het ene naar het andere artikel. Een goed startpunt is ‘Debunking the 9/11 Myths: Special Report’ van 2 februari 2005:

‘The following content is from an in-depth investigation of the conspiracy theories surround the attacks of 9/11, which was published in the March 2005 issue of Popular Mechanics. That cover story was expanded and published in August 2006 as a book titled Debunking 9/11 Myths. The fully revised and updated 2011 edition of the book is now on sale.’

Ik schreef tot slot al in mijn reactie, een samenvatting van Chris McGreal uit The Guardian op 5 september 2011 is hier te vinden, ‘9/11 conspiracy theories debunked’:

‘For the past 10 years “truthers” have claimed 9/11 was part of a bigger conspiracy – but does the evidence stack up?’

Daarbij hoort ook, van dezelfde auteur op dezelfde datum, ‘September 11 conspiracy theories continue to abound’:

‘Several books insist twin tower attacks were all part of US government plot to justify going to war in Afghanistan and Iraq’.

Ook hier komt David Ray Griffin weer ter sprake, die als de voornaamste ideoloog wordt beschouwd van door Amerika zelf beraamde aanslagen op 11 september. Van hem is tien jaar geleden een boek in het Nederlands vertaald, uitgekomen bij Lemniscaat, ‘11 september. Een onderzoek naar de feiten’:

‘De Amerikaanse hoogleraar David Ray Griffin geeft een zo compleet mogelijk beeld van wat er gebeurde op en rond 11 september, wat de officiële verklaringen daarover te melden hebben en wat het commentaar is van de critici. Zijn nauwgezette betoog leidt tot talloze verontrustende vragen. Vragen die wijzen op de mogelijkheid dat de Amerikaanse overheid voorkennis had van de aanslagen of er zelfs bij betrokken was. Vragen die een nader, maar dan écht onafhankelijk onderzoek dringend noodzakelijk maken. Met foto’s, een dvd en een speciaal voor deze editie geschreven nawoord.’

Het boek plus allerlei extra’s zijn te downloaden. Een recensie van dit boek, geplaatst op 10 september 2006, is hier te vinden. Ik zal het maar niet hebben over de relatie die er is tussen hem en antroposofie. ‘Reinout’ onthulde die in november vorig jaar op de weblog ‘OnderSofen’, onder de bijdrage ‘Een ballonnetje van hoop’:

‘Wist u dat wie geldt als meest vooraanstaande 9/11 onderzoeker en leider van de 9/11 Truth Movement – David Ray Griffin (“David Ray Griffin holds the status in the 9/11 Truth Community as its leading scholar and advocate”) een Rudolf Steiner kenner is: “Steiner’s anthroposophy and Whitehead’s philosophy” (in American Philosophy and Rudolf Steiner: Emerson, Thoreau, Peire, James, Edit. door Robert A. McDermott)

Laatste boek dat tot stand is gekomen met medewerking van Jezuiet Frank M. Oppenheim S.J. en is gesponsord door Laurence S. Rockefeller. http://www.amazon.com/American...

En is geredigeerd door wie geldt als prominent Amerikaans antroposoof, Robert McDermott’

Dat brengt me weer terug bij de algemene relatie die er is tussen dit thema en antroposofie. Dan kunnen we ook niet heen om een van de mensen die in het programma van de studiedag worden genoemd: Daniele Ganser. Die kwam nog de vorige keer ter sprake, in ‘Filistijnen’ op 30 augustus, in de bijdrage van Michael Eggert die ik overnam van zijn weblog Egoisten. Maar eerder had hij ook al over hem geschreven, op 21 augustus 2015, in ‘Daniele Ganser in “Das Goetheanum” angekommen’ (VT betekent Verschwörungstheorie, oftewel complottheorie):

‘“Das Goetheanum” findet sich – nicht nur auf der Website von Dr. Daniele Ganser, dem “Forscher” für “verdeckte Kriegsführung”, der öffentlich behauptet, er werde “ganz, ganz traurig”, wenn man ihn als Verschwörungstheoretiker (wie hier bei diesem anderthalbstündigen Auftritt bei einer skurrilen und ominösen “Anti-Zensur-Konferenz”) bezeichnet, nun (s. Screenshot) in gewisser Nachbarschaft zu Medien mit tiefbraunem bis putineskem Ruf – von RT Deutschland (eine pro-russische Propaganda-Seite) bis KenFM (Ken Jebsen, ein Kunstname). Da nun sowohl Ganser wie Jebsen ehemalige Waldorfschüler sein sollen, versteht man sich möglicherweise im Goetheanum ganz prächtig miteinander.

In einem ausgiebigen Interview in “Das Goetheanum” breitet diese anthroposophische Zeitschrift (eigentlich das Zentralorgan des Rudolf Steiner Zentrums), schön und modisch präsentiert, bereits in der Headline das Gansersche Credo aus: “In einem Vortrag an der Universität Tübingen legte Ganser 2014 dar, wie der Begriff ‹Verschwörungstheoretiker› verwendet wird, um Wissenschaftler einzuschüchtern”. “Man wird doch mal fragen können” ist die Devise vieler dieser Reaktionäre, VTs und Nazis, worauf auch Dr. Jens Heisterkamp bereits in Info3 hinwies.

Zum Inhalt des Interviews: Zunächst werden – bislang eher in rechten Zeitschriften wie “Die Europäer” im Nachplappern Andreas von Bülows und Autoren des Kopp-Verlages geübt – die angeblichen Hintermänner des 11. September vielleicht enthüllt. Wie Jens Heisterkamp schreibt:

“Vielleicht saßen auch in den Flugzeugen des 11. September keine muslimischen Attentäter, ja, vielleicht waren es gar keine Flugzeuge, die die Türme zum Einsturz brachten – Fragen von Daniele Ganser, vielfach verbreitet im Netz. Und nach der Ermordung der Charly Hebdo-Redaktion in Paris – vielleicht waren auch das keine Muslime, die da “Allah ist groß” riefen beim Sturm in die Büroräume. Wie kann es sein, dass die Täter so schnell identifiziert wurden – fragt Ganser. Er fragt nur.” (dito)

Im Originaltext des Goetheanum-Interviews sagt Ganser (er fragt natürlich nur): “Warum fallen drei Türme, wenn nur zwei Flugzeuge eingeschlagen sind? Warum kam das nicht im Fernsehen? Es kam nur auf bbc, aber 20 Minuten zu früh: Die Briten haben um 17 Uhr berichtet, dass das wtc7 eingestürzt sei. Doch das Gebäude ist erst um 17.20 Uhr eingestürzt. Da bleibt die große Frage: Können wir den Medien beim 11. September trauen?” Nein, alles Lügenpresse. Außer “Das Goetheanum”, das solche Suggestionen von dritten Türmen, falschen Berichten zur falschen Zeit treudoof abdruckt.

Oder fragen die Redakteure ihrerseits bei Ganser nach? Nein, man wechselt schnell ins Allgemeine und gibt Ganser Stichworte zum weiteren Ausbreiten seines Quarks: “Was ist also eine Verschwörung? Was sind Verschwörungstheorien?” Dabei wäre die Frage viel eher: Wo ist sie, die redaktionelle Sorgfalt, die Verantwortung, wenn man Hetzern und Populisten das Feld überlässt? Ein weites Feld der Leere.

Herr Ganser darf dann bei vielen Anthroposophen gern goutierten Anti-Amerikanismus darlegen, einschließlich warmer Worte für den Neo- Pan-Slawismus des Präsidenten und KGB-Sprösslings Putin: “Die Medien haben in den letzten zwölf Monaten intensiv das Feindbild Putin und das Feindbild Russland verbreitet.” “Die Medien” der demokratischen Welt sind also gleichgeschaltet (er nennt es “Konformismus”), und Herr Ganser und die Seinen werden auch, wie er sich beklagt, darin nicht selten völlig ignoriert oder als wirre Spinner angesehen. Sein eigenes mediales Sachverständnis definiert er durch seinen täglichen Konsum: “Ich nehme die ‹nzz›, dann den ‹Spiegel›, dann schau ich bei ‹Russia Today›, dann bei ‹Global Research›, dann lese ich auf ‹Nachdenkseiten›, dann lese ich in der ‹Basler Zeitung›, dann noch ‹Die Zeit›, iranische Agenturen und ‹cnn› – man kann auch ‹Das Goetheanum› lesen.” Kann man auch machen, “Das Goetheanum” lesen. Vor allem jetzt, da die quasi auf einer Frequenz mit Putins Russia Today (RT), rechten “Nachdenkseiten” und iranischen Ajatollahs senden.

Eine gute Tageszeitung allein, rät Ganser, könne man gar nicht lesen, da darin viel zu viele Informationen enthalten seien: “Das Gehirn kann das nicht verarbeiten.” Da bieten sich propagandistische Sender doch geradezu an, für den normalen Zeitgenossen. Dass Ganser auch mal Steiners “Wie erlangt man..” gelesen habe, wird ihm am Ende des Null-Kalorien-Artikels vom aufgeregten Redakteur Louis Defeche entlockt. Was für ein Ding. So hübsch, so smart, so viele Titel, und dann noch etwas von Steiner gelesen! Prompt entdeckt man schon – in ganz anderen thematischen Zusammenhängen – auf der Facebook-Seite von Das Goetheanum Formulierungen wie “Soziale Energiefelder aktivieren. Während Mainstream-Medien unsere Aufmerksamkeit auf Katastrophen und Krisen richten – und damit verstärken –, schreibt Otto Scharmer über individuelle Lichtblicke.” Mainstream-Medien ist ein terminus technicus der VT-Vorsicht. Nicht dass die selbstbezügliche Begriffswelt der Rechten, Putinisten und VTs noch ansteckend wirkt.’

Het origineel is hier te vinden. Het werd op 1 mei 2015 in Das Goetheanum gepubliceerd, en begin december 2015 op deze nieuwe website geplaatst. Op 14 februari 2015 publiceerde Andreas Maurer in ‘Schweiz am Sonntag’ het artikel ‘Die Ganser-Verschwörung’. Dan neem je toch niet alles voor zoete koek aan wat deze man zegt en stel je kritische vragen? Het is een algemeen probleem bij de critici van nine-eleven: de kritiek richt zich eenzijdig op één kant. De andere kant, de eigen inconsistenties, wordt niet eens meer waargenomen. Ze hebben zich er waarschijnlijk zo sterk in vastgebeten, in hun eigen waarheid, dat zij dat ook niet meer kunnen. Dan is de nuance ver te zoeken.

.