Bedoeld is: antroposofie in de media. Maar ook: in de persbak van de wijngaard, met voeten getreden. Want antroposofie verwacht uitgewrongen te worden om tot haar werkelijke vrucht door te dringen. Deze weblog proeft de in de media verschijnende antroposofie op haar, veelal heerlijke, smaak, maar laat problemen en controverses niet onbesproken.

donderdag 29 maart 2018

Rehabilitatie


Het is eind maart. Als ik in deze maand nog een bericht wil maken, moet dat nu snel. Er valt uiteraard veel te melden. We beginnen waar we de vorige keer waren gebleven.
Best bijzonder: antroposofische opleidingen aan Hogeschool Leiden
26 februari 2018

Kijkje in de keuken bij antroposofische opleidingen.

Iedereen die wil weten wat er gebeurt bij de opleidingen Docent Muziek, Vrijeschool Pabo, Docent Dans/Euritmie en Kunstzinnige Therapie kan op 17 maart terecht op De Ontmoetingsdag op Hogeschool Leiden.

Op die dag kan iedereen een kijkje nemen in de keuken van de bijzondere opleidingen, kennis maken met studenten en docenten, en workshops en presentaties bijwonen. De workshops worden in twee rondes verzorgd door studenten en docenten van de organiserende opleidingen.

Klik hier voor meer informatie en aanmelding.

Programma
09.45 uur: Inloop & Markt
10.15 uur: Opening door studenten
11.15 uur: Eerste workshopronde
12.15 uur: Tweede workshopronde
13.00 uur: Biologische lunch en ruimte voor Ontmoeting
14.00 uur: Einde

De workshops worden in twee rondes verzorgd door studenten en docenten van de opleidingen Kunstzinnige Therapie, Docent Muziek, Docent Dans/Euritmie en Vrijeschool Pabo. Deelname aan de Ontmoetingsdag is kosteloos. Wel is het belangrijk om je komst door te geven via het aanmeldformulier.

Sinds 1 januari 2013 vormen de opleidingen van voormalig Hogeschool Helicon in Zeist en Den Haag onderdeel van het cluster Educatie van Hogeschool Leiden. Dit betreft de opleidingen Docent Dans/Euritmie, Docent Muziek en de Vrijeschool Pabo. De opleidingen kenmerken zich door hun antroposofische grondslag.

Per april 2014 zijn de eerstegraads lerarenopleidingen Dans/Euritmie en Muziek in Den Haag verhuisd naar de locatie van Hogeschool Leiden in Leiden. De Vrijeschool Pabo in Zeist was al in een eerder stadium verhuisd.

Hogeschool Leiden kent nog vier andere clusters, waaronder het cluster Zorg. De opleiding Kunstzinnige Therapie behoort hiertoe. Deze opleiding Kunstzinnige Therapie – die haar basis in de antroposofische gezondheidszorg heeft – is de enige geaccrediteerde hbo-opleiding voor het beroep van kunstzinnig therapeut en bestaat al sinds 1992 aan Hogeschool Leiden.


Presentatie nieuw boek over de jeugd van Rudolf Steiner
26 februari 2018

Op de geboortedag van Rudolf Steiner, op 27 februari nu 157 jaar geleden, zal het nieuwe boek van Martina Maria Sam over kinder- en jeugdjaren van Rudolf Steiner ten doop worden gehouden. Dat gebeurt heel toepasselijk in de boekhandel in het Goetheanum te Dornach, Zwitserland.

De auteur toont in het boek veel details uit Steiners leven tussen 1861 en 1884. Zoals biografische schetsen van zijn belangrijkste klasgenoten en leraren op school, gereconstrueerde lesroosters, onderwerpen van opstellen en gevolgde colleges. Als bijproduct kon de auteur verschillende keren iemand identificeren en bepaalde verbanden leggen. Zo werd duidelijk dat de zus van jeugdvriend Rudolf Ronsperger – de vrouw van een bekende, in Berlijn levende schrijver – Luise Kautsky was. In de nalatenschap van het echtpaar Luise en Karl Kautsky bevond zich niet alleen een foto van broer Rudolf, maar ook een brief waarin de reden voor zijn suïcide in 1890 staat.

Is de auteur ook iets te weten gekomen over de hobby’s van Rudolf Steiner? De biografe schrijft dat hij zichzelf op eigen initiatief boekbinden, steno, Latijn en Grieks leerde. ‘Opvallend bij Rudolf Steiner is zijn al vroeg aanwezige, sterke kennisdrang – van de vraag: wat gebeurt er binnenin een spinnerij?, via de het droogproces van inkt en de mathematische fundamenten van het atomisme die hij als twaalfjarige zelfstandig probeerde te doorzien, tot kennistheoretische vraagstukken, bijvoorbeeld over de natuur van het Ik.’

Martina Maria Sam liet zich leiden door een innerlijk motief. Rudolf Steiner heeft er zelf op gewezen hoe vroege biografische ervaringen in zekere zin tot ‘kijkglazen’ kunnen worden voor geesteswetenschappelijk onderzoek. Zo heeft de diepe schaamte die hij beleefde toen hij als leerling een nieuw, door zijn ouders duur gekocht schrift door een omgevallen inktpot had bedorven, tot een ‘versterking van zijn krachten tot geestelijk bevatten’ gevoerd. Zulke verbanden zijn niet in het minst aansporingen om de eigen biografie opnieuw te bezien.

Martina Maria Sam, Rudolf Steiner. Kindheit und Jugend (1861-1884). Verlag am Goetheanum, Dornach 2018, 488 bladzijden, € 50.


Het verschijnen van ‘Bronnen van de euritmie’
14 maart 2018

In april verschijnt het langverwachte boek van Werner Barfod, Bronnen van de euritmie. Het wezen van de mens in dierenriemgestiek en planeetgebaar. Scholingsmotieven en nieuwe vertolkingsmiddelen in de euritmische kunst op basis van de antroposofische menskunde. Bewerking, samenstelling, vertaling en annotatie door Paul Peter Vink.

De inhoud van Bronnen van de euritmie is verdeeld over vier boeken:

Boek I en Boek II: In de eerste twee boeken staat de Logosverbondenheid van de mens centraal. Zowel in verband met zijn constitutie, als in verband met zijn culturele en individuele ontwikkelingsmogelijkheden en -opgaven.

Boek III: Het derde boek wil aan de hand van voorbeelden uit de woordkunst mogelijkheden aangeven die tot het gaan van een dergelijke weg kunnen enthousiasmeren.

Boek IV: Om deze scheppingsmogelijkheden te mobiliseren en tot ontwikkeling te brengen, is het van belang dat het Ik van de euritmist zich zodanig versterkt dat het vrij kan gaan ademen tussen Ego en hoger Ik. In het oefentraject van de meditatieve euritmie zijn daartoe de voorwaarden gegeven. De meditatieve euritmie is het onderwerp van het vierde boek.

Door te kiezen voor een indeling in vier ‘boeken’, een glossarium, appendices en een uitgebreid notenapparaat is Bronnen van de euritmie als een handboek opgezet voor in principe iedereen die geïnteresseerd is in de euritmie. Het boek is ontstaan uit een uniek project en langzaamaan gegroeid, in directe samenwerking met Werner Barfod, rond het thema ‘De scheppende kracht van het woord.’ Het motto van Bronnen van de euritmie luidt: ‘Het Woord stroomt werkzaam door de wereld, en de vormen van de wereld houden het Woord vast.’

Het boek verschijnt bij Uitgeverij KaBeiRoi, een initiatief van Paul Peter Vink en zijn vrouw Hildegard Backhaus Vink. Bronnen van de euritmie is de eerste publicatie van deze nieuwe uitgeverij, die onder de naam Verein KaBeiRoi Verlag is ingeschreven in het handelsregister van Arlesheim in Zwitserland. Geïnspireerd door de aloude wijsheid van de Kabieren: ‘Natuur is geest, geest is natuur’, wil de uitgeverij in haar fonds titels van antroposofische auteurs uit met name het Duitse taalgebied opnemen.

Bronnen van de euritmie is met behulp van een formulier op de website van de uitgeverij te bestellen met een korting van € 20,00, namelijk voor de sterk gereduceerde prijs van € 49,50 (verkoopprijs bij verschijnen € 69,50). Deze aanbieding geldt tot het moment waarop het boek rond 7 april in de boekhandel verkrijgbaar zal zijn. Het boek wordt bovendien kosteloos per post toegezonden. Bronnen van de euritmie verschijnt in een linnen gebonden uitgave voorzien van twee leeslinten en telt ruim 1300 pagina’s in dundruk.


Maak helder wat je doet en waarom
19 maart 2018

‘Er vindt momenteel een discussie plaats onder leerkrachten van vrijescholen over het leren schrijven en leren lezen in de eerste klas van de vrijeschool. Een aantal scholen hanteert de zogenaamde José Schraven methodiek en weer anderen zijn het daar hartgrondig mee oneens en gaan voor één van de kroonjuwelen van de vrijeschool: het leren schrijven en lezen zoals Rudolf Steiner dat heeft aangegeven voor de kinderen in een eerste klas.’

Zo valt te lezen op de website van ‘Gezondmakend onderwijs’, onder de kop ‘Platform “Met ons kun je Schrijven en Lezen”’. Dit platform blijkt een initiatief te zijn van de redactie van de tijdschriften Vrije Opvoedkunst en De Lerarenbrieven. De bedoeling is het thema ‘Leren Lezen en Schrijven’ te bespreken en uit te diepen en daarbij ook andere belanghebbende partijen uit te nodigen om deel te nemen. Met name worden genoemd ‘de pedagogische sectie van de AViN, de BVS (Schoolbegeleidings-dienst), de Vereniging van vrijescholen, Vrijeschool Pabo (v/h Hogeschool Helicon), de Vereniging voor Vrije Opvoedkunst en individuele leerkrachten die zich in dit onderwerp verdiept hebben of zich willen verdiepen.’

Men geeft echter aan het ook heel belangrijk te vinden dat ouders hierover meedenken en zich kunnen uitspreken. ‘De redactie van Vrije Opvoedkunst en De Lerarenbrieven zal de ingekomen reacties verzamelen en een samenvatting daarvan opnemen op de site.’

Het digitale platform is vinden op de website van de Vereniging voor Vrije Opvoedkunst. Op de website staan al acht heel diverse bijdragen, van Ingrid Boelens, Kim Lapré, Kees Warmerdam, Frans Lutters, Annechien Wijnbergh (BVS schooladvies) en Joep Eikenboom. De laatste schrijft: ‘Een aantal jaren geleden tijdens een bijeenkomst op de Dordtse Vrije School raadde een onderwijsinspectrice ons aan om toch vooral vast te houden aan en te gaan staan voor de kwaliteit die het vrijeschool-onderwijs te bieden heeft. Zij waarschuwde voor de neiging binnen de vrijescholen om zich uit angst alsmaar aan te passen aan wat in het onderwijsveld zogenaamd “verwacht” wordt. “Maak helder wat je doet en waarom”, was haar boodschap.’

Ingrid Boelens van de vrijeschool Amersfoort schrijft: ‘Mij werd duidelijk dat velen mijn zorgen delen, daar waar het gaat over het loslaten van de goede, mooie en ware menskundige achtergronden van ons vrije-school-leerplan. Op veel vrijescholen gaat het niet meer om de werking van het onderwijs, maar om resultaten en vooral om die met grote snelheid te behalen. Ik krijg de indruk dat op veel scholen de meeste leerkrachten “gewoon” meegaan in het zo snel mogelijk leren lezen en schrijven en “onze” uitgangspunten ‘vergeten’ (of niet eens kennen). Daarnaast is er een handjevol (meestal minder) leerkrachten dat grote zorgen heeft, niet in gesprek kan of mag en niet weet hoe nu verder. Ook zijn er ouders die over deze gang van zaken in de vrije scholen vragen stellen.’
Voordat ik met het meest recente bericht van Motief kom, eerst deze oproep op de website van de Antroposofische Vereniging, die daar sinds begin februari op staat:
Oproep jaarvergadering 2018 in Dornach

De jaarvergadering van de Algemene Antroposofische Vereniging in Dornach (Zwitserland) zal dit jaar plaatsvinden van 22 tot en met 25 maart. Dat betekent dat de vergadering dit keer niet op vrijdag, maar al op donderdag begint en duurt tot en met zondagmorgen. Dat is niet zonder reden. Drie belangrijke zaken staan op de agenda.

Ten eerste, dat wij al even onderweg zijn om de impuls van de vereniging als geheel te versterken, vanaf de Wereldconferentie Michaël 2016. De drievoudige aanpak om deze vereniging met de impuls van het Goetheanum als Hogeschool voor Geesteswetenschap, op basis van de Grondsteen, te verlevendigen en te verdiepen komt uitgebreid aan de orde. In werkgroepen is er alle gelegenheid om in kleiner verband nader op verschillende aspecten in te gaan en actief mee te doen.

Ten tweede is er de rehabilitatie van Ita Wegman en Elisabeth Vreede die door een uitgebreide voorbereiding – in samenspraak met een initiatiefgroep vanuit de leden uit verschillende landen – nu een prominente plek krijgt op de jaarvergadering. Op donderdag en vrijdag is er steeds een lezing over een van beide vrouwen uit het eerste bestuur en wij hebben gelegenheid om als leden ons uit te spreken in een plenair gesprek, alvorens op zaterdag met de formele punten van de jaarvergadering (huishoudelijk gedeelte) ook over een voorstel tot opheffing van de ontslagbesluiten van Ita Wegman en Elisabeth Vreede uit 1935 te stemmen. Het voorstel zal bekend worden gemaakt in het weekblad Das Goetheanum.

Ten derde is er de herbenoeming van de bestuursleden Paul Mackay en Bodo von Plato. Na zeven jaren moet een bestuursbenoeming worden bevestigd of zij eindigt. Dat besluit ligt voor beiden op de jaarvergadering ter stemming voor. Dit jaar treedt Seija Zimmerman af, die in Finland haar werk voor de antroposofische geneeskunde zal voortzetten. De overige bestuursleden zijn Constanza Kaliks, Joan Sleigh en Matthias Girke. Bij het uitblijven van een herbenoeming – die niet vanzelfsprekend is – zou het bestuur halveren. Tijdens hun laatste treffen in februari in Conegliano in Italië (een verslag daarvan verschijnt in Anthroposophie Weltweit) spraken de Europese secretarissen-generaal de zorg uit dat er voldoende continuïteit blijft in het bestuur en dat de stem van de Antroposofische Vereniging als wereldvereniging voldoende gehoord wordt tijdens de jaarvergadering en niet te veel een lokale aangelegenheid van de leden in (de omgeving van) Dornach. Zij spraken zich uit voor de herbevestiging van Paul Mackay en Bodo von Plato, die in de wereld het gezicht zijn van de vernieuwing van de vereniging. De impuls om de vereniging te verlevendigen en tegelijk de onderlinge samenhang te versterken gaat in belangrijke mate van hen uit. De secretarissen-generaal roepen leden van hun landelijke verenigingen op om naar de jaarvergadering in Dornach te gaan om in ieder geval de stem uit de verschillende landen sterker te laten horen. Het besturen van de Algemene Antroposofische Vereniging is meer dan een lokale aangelegenheid en we staan op een cruciaal knooppunt in de ontwikkeling.

Vandaar dat ik hier graag de oproep doe, dat u met een roze ledenkaart naar Dornach komt op de jaarvergadering. Daarvoor zijn nu drie hele goede redenen, die ons als Nederlandse leden mede aangaan! Het wordt verder een jaarvergadering met rijk programma (zie de website www.goetheanum.org).

Jaap Sijmons
Dan door naar het laatste bericht van Motief, dan weet u waar dat vandaan komt.
Rehabilitatie en wijziging bestuur AAG in het Goetheanum
27 maart 2018

De verwachte rehabilitatie van Ita Wegman (1876-1943) en Elisabeth Vreede (1879-1943), die in 1935 van hun bestuursfunctie werden ontheven, vond eind maart plaats op de Algemene Ledenvergadering van de Algemene Antroposofische Vereniging in het Goetheanum te Zwitserland. De Nederlandse voorzitter Jaap Sijmons doet op de website van de Antroposofische Vereniging in Nederland verslag van deze Jaarvergadering van 22 tot 25 maart 2018. Tegelijk stemden de aanwezige leden in het Goethenaum niet voor de door het bestuur voorgestelde bevestiging van de verlenging van de bestuurstermijn van de huidige bestuursleden Paul Mackay en Bodo von Plato. Het hoofdbestuur aan het Goetheanum bestaat dientengevolge nu uit vier personen.

Sijmons schrijft: ‘Zeven jaar geleden werd de levenslange benoeming van de bestuursleden vervangen door een zevenjaarstermijn. Voor Paul Mackay en Bodo von Plato begon deze termijn in 2011 en nu waren zij aan herbenoeming toe. De algemene vergadering heeft niet in meerderheid vóór gestemd. Voor de jaarbijeenkomst van vier dagen (donderdag tot zondag) hadden zich circa 560 leden aangemeld. Bij het gedeelte van de jaarvergadering op zaterdagmiddag, waarop de stemming plaatsvond, liep de zaal vol tot bijna 1000 leden. Er werden bij de stemming voor de nieuwe bestuurstermijn voor Paul Mackay 937 geldige stemmen uitgebracht, 408 voor, 467 tegen en 62 onthoudingen. Voor Bodo von Plato 940 geldige stemmen en 398 voor, 486 tegen en 56 onthoudingen.’

Voorzitter Sijmons maakt ook gewag van een merkwaardige bijkomstigheid in dit proces: ‘Het Zwitserse verenigingsbestuur publiceerde in haar mededelingenblad nog enkele dagen voor de vergadering aan al haar leden zijn brief aan de algemene Vorstand met daarin het oordeel dat Paul Mackay en Bodo von Plato niet moesten aanblijven. (…) Gelet op de reacties in de zaal en uiteindelijk ook de stemmingsuitslag ontstond bij de kring van secretarissen-generaal en de landelijk vertegenwoordigers de stellige indruk dat de negatieve stemming bij meer lokale leden oververtegenwoordigd was en de positieve stem van leden verder weg minder tot uitdrukking kwam. Aanwezig was nog geen 2% van de leden uit de hele wereld. Gezien het geringe verschil in stemmen en het grote verschil in gerepresenteerde bestuursstandpunten moeten wij ons op die situatie wel bezinnen.’
Het hele verslag is op de website van de Antroposofische Vereniging te vinden:
Rehabilitatie en gewijzigde bestuurssamenstelling

Verslag Jaarvergadering 2018 in Dornach

De recente jaarbijeenkomst en algemene ledenvergadering van de Allgemeine Anthroposophische Gesellschaft (AAG), van 22 tot 25 maart in het Goetheanum te Zwitserland bracht een paar opvallende zaken, waarover ik hier graag, vooruitlopend op berichtgeving in Motief, kort verslag doe.

Rehabilitatie Ita Wegman en Elisabeth Vreede

De door de initiatiefgroep van onder anderen onze Nederlandse leden Marijcke van Hasselt en Pieter van Blom werd een motie tot het opheffen van het besluit van 1935, waarbij Ita Wegman en Elisabeth Vreede van hun bestuursfuncties werden ontheven, aan de orde gesteld. In de aanloop naar de stemmingen (tijdens de algemene ledenvergadering op zaterdagmiddag), hebben Stephan Jordan en ik op donderdag de leden verteld over het Elisabeth Vreedehuis in Den Haag. Op donderdagavond hield Frans Lutters een uitgebreide en goed ontvangen lezing over het leven en de persoonlijkheid van Elisabeth Vreede. Op vrijdagavond sprak Peter Selg over Ita Wegman, maar eigenlijk vooral over de huidige vereniging, die hij ziek vond. Met een vrijwel unaniem besluit (een enkele tegenstem en onthouding) werd de betreffende motie aangenomen. Duidelijk was allen ook dat dit formele besluit niet de rehabilitatie is, maar dat het bijdraagt aan een rehabilitatie die reeds was ingezet en verder mag worden doorgezet. Als zodanig een mooi en enigszins feestelijk moment van de bijeenkomst.

Herbenoeming Paul Mackay en Bodo von Plato

De door het bestuur voorgestelde bevestiging van de verlenging van de bestuurstermijn van de bestuursleden Paul Mackay en Bodo von Plato is niet goedgekeurd. Zeven jaar geleden werd de levenslange benoeming van de bestuursleden vervangen door een zevenjaarstermijn. Voor Paul Mackay en Bodo von Plato begon deze termijn in 2011 en nu waren zij aan herbenoeming toe. De algemene vergadering heeft niet in meerderheid vóór gestemd. Voor de jaarbijeenkomst van vier dagen (donderdag tot zondag) hadden zich circa 560 leden aangemeld. Bij het gedeelte van de jaarvergadering op zaterdagmiddag, waarop de stemming plaatsvond, liep de zaal vol tot bijna 1000 leden. Er werden bij de stemming voor de nieuwe bestuurstermijn voor Paul Mackay 937 geldige stemmen uitgebracht, 408 voor, 467 tegen en 62 onthoudingen. Voor Bodo von Plato 940 geldige stemmen en 398 voor, 486 tegen en 56 onthoudingen.

Seija Zimmermann treedt als bestuurder af vanwege haar werk als kinderneurologe en dragende kracht van de complementaire geneeskunde in Finland (wat samenvalt met een emeritaat op de pensioengerechtigde leeftijd, maar zij blijft dus in Finland actief). Het bestuur bestaat daarom nu uit Justus Wittich (penningmeester), Joan Sleigh (Algemene Sectie), Constanza Kaliks (tevens leiding Jeugdsectie) en Matthias Girke (tevens leiding Medische Sectie).

Paul Mackay en Bodo von Plato kregen een langdurige staande ovatie voor hun inzet voor de vereniging, zodat niet de indruk moet ontstaan dat hun persoon als zodanig in het geding was. Zij maken vooralsnog nog steeds deel uit van de Algemene Sectie van de Goetheanum-leiding, waarin zij immers een taak hebben die boven hun bestuursfunctie uitgaat. Hoe dit verder zal gaan is in beraad.

Overige moties

Op de vergadering werden onder meer nog vier verdere moties van Thomas Heck behandeld, die door hem na behandeling alsnog werden ingetrokken of werden weggestemd. Opvallend was het op zijn minst dat hij bij de bespreking van de jaarcijfers in afwijking van de officiële jaarrekening een tekort van € 3,8 mln. becijferde, welk getal op dat moment ook in de pers opdook (de jaarrekening werd overigens goedgekeurd en décharge verleend). Een motie van Eckhart Dönges om in het blad Das Goetheanum elke week tenminste één volle bladzijde tekst van Rudolf Steiner af te drukken kreeg een meerderheid van de stemmen achter zich.

De Allgemeine Anthroposophische Gesellschaft als Weltgesellschaft

Tijdens de aanloop en op de vergadering speelde nadrukkelijk het thema van de vereniging als een de hele wereld omvattende vereniging. Het was namelijk in de voorvergadering van de secretarissen-generaal en vertegenwoordigers van de landelijke verenigingen duidelijk geworden dat er een verschil in opvatting bestond tussen het bestuur van de Zwitserse vereniging, waarvan alle leden vonden dat Paul Mackay en Bodo von Plato niet moesten worden herbevestigd, en de secretarissen-generaal en landelijke vertegenwoordigers, die (met alle nuance en onderscheidenheid) alle van mening waren dat deze beide bestuurders een belangrijke taak in het team van het bestuur en de Goetheanum-leiding hebben. Met het oog op de ontwikkeling van de hernieuwing van de Goetheanum-impuls zou het zeer onwenselijk zijn als het bestuur hen zou moeten missen.

De kring van de secretarissen-generaal heeft dat in november 2017 al publiekelijk uitgesproken. De Zwitserse secretaris-generaal brak overigens zijn aanwezigheid gedurende de vergaderingen van deze kring in november af en ook de secretaris-generaal van Italië was op het einde niet meer aanwezig (in volgorde van aantal leden per land: wel Duitsland met twee secretarissen-generaal, Nederland, USA, Zweden, Groot-Brittannië, Frankrijk, Brazilië, Australië, Noorwegen, Finland, Oostenrijk, Denemarken, België, Nieuw-Zeeland, Canada en Japan).

In de dagen voor de jaarvergadering kwamen daar nog alle vertegenwoordigers van de bestaande landelijke verenigingen zonder uitzonderingen bij (Oost-Europese landen, Zuid-Afrika, India et cetera). Zien wij hen als representanten van de vereniging als wereldgemeenschap, dan is het Zwitserse standpunt de uitzondering (nog geen 10 % van de leden). Op de vergadering heeft de grote kring van vertegenwoordigers de aanwezigen op het hart gedrukt ook deze stem in de afwegingen mee te nemen.

Het Zwitserse verenigingsbestuur publiceerde in haar mededelingenblad nog enkele dagen voor de vergadering aan al haar leden zijn brief aan de algemene Vorstand met daarin het oordeel dat Paul Mackay en Bodo von Plato niet moesten aanblijven. Twee medewerkers van het Goetheanum namen in krachtige termen tegen Paul Mackay en Bodo von Plato stelling in het (Zwitserse) digitale tijdschrift Ein Nachrichtenblatt en riepen de leden op om naar de vergadering te komen en tegen de herbenoeming te stemmen.

Gelet op de reacties in de zaal en uiteindelijk ook de stemmingsuitslag ontstond bij de kring van secretarissen-generaal en de landelijk vertegenwoordigers de stellige indruk dat de negatieve stemming bij meer lokale leden oververtegenwoordigd was en de positieve stem van leden verder weg minder tot uitdrukking kwam. Aanwezig was nog geen 2% van de leden uit de hele wereld. Gezien het geringe verschil in stemmen en het grote verschil in gerepresenteerde bestuursstandpunten moeten wij ons op die situatie wel bezinnen.

Jaarmotief en -impuls

Door de dominantie van het bestuursvraagstuk zou ten onrechte in de schaduw kunnen blijven dat de jaarbijeenkomst toch vooral bedoeld was om een beweging in de vereniging op basis van de Grondsteenmeditatie te versterken en om de betekenis en relevantie van de Goetheanum als Hogeschool voor Geesteswetenschap te verlevendigen. Wij namen de betekenis van het Geest-Bezinnen in dat verband in ogenschouw. Bijdragen daarover waren er van Stefano Gasperi (secretaris-generaal van Italië), Ariane Eichenberg, Bodo von Plato, Christiane Haid, Justus Wittich en mij. Over dit thema meer op onze jaarvergadering voor Pinksteren!

Jaap Sijmons, secretaris-generaal voor Nederland
Er was hier het een en ander aan voorafgegaan, de vorige keer meldde ik enkele berichten uit de niet-antroposofische (Duitstalige) pers. Dat kan met het volgende worden aangevuld. Eerst maar het grote interview in weekblad Das Goetheanum (nummer 10 van 9 maart) met de beide bestuursleden Bodo von Plato en Paul Mackay, dat kort voor de jaarvergadering online gratis toegankelijk werd gemaakt onder de titel ‘Lass mich ein, ich bin deine wahre Menschenwesenheit’:
Am 24. März stimmt die Generalversammlung der Allgemeinen Anthroposophischen Gesellschaft darüber ab, ob Paul Mackay und Bodo von Plato ihr Vorstandsamt am Goetheanum um sieben weitere Jahre verlängern werden. Sie selbst haben diesen Zäsurmoment in die Satzung eingebracht und damit das Amt auf Lebenszeit verabschiedet. Wir baten sie zu einem Gespräch und fragen: Wie geht es ihnen selbst, wie sehen sie die Entwicklung der Anthroposophie, was ist ihnen gelungen und in welche Zukunft schauen sie?
Maar ook Christian Mensch van de Basellandschaftliche Zeitung / Solothurner Zeitung, die de vorige keer al ter sprake kwam, had over hetzelfde onderwerp twee nieuwe bijdragen. Op 23 maart was dat ‘Das Geld der Rudolf-Steiner-Bewegung wird langsam knapp’:
An ihrer Jahrestagung hat die Allgemeine Anthroposophische Gesellschaft grundlegende Entscheide zu treffen. Denn die Rudolf-Steiner-Bewegung kämpft mit anhaltenden finanziellen Problemen.
Op 27 maart gevolgd door ‘Hardliner proben Aufstand: Steiner-Bewegung verweigert dem Vorstand die Gefolgschaft’:
Die GV der Allgemeinen Anthroposophischen Gesellschaft hat zwei Vorstandsmitgliedern die Bestätigung für eine weitere siebenjährige Amtszeit verweigert. Als Reaktion trat Weleda-Chef Paul Mackay per sofort aus dem Führungsgremium zurück.
Even een heel ander onderwerp, dat op 23 maart aan bod kwam bij Deutschlandfunk, over Friedrich Rittelmeyer:
Der erste christlich-anthroposophische Bischof Deutschlands

Die meisten Deutschen dürften ihn nicht kennen: Friedrich Rittelmeyer. Im Umfeld von Waldorfschulen ist das anders: Rittelmeyer war der erste Erzoberlenker der Christengemeinschaft, einer Kultgemeinschaft, die der Anthroposophie nahe steht. Vor 80 Jahren ist Rittelmeyer gestorben.
Maar goed, laten we eerst terugkeren naar Nederland, naar iets anders ook. Op de website van Motief staat bij #220 van maart deze ‘Ontmoeting’:
Het is woensdagochtend, half tien… de luiken net open. Iemand klopt op de deur. Of we al koffie schenken? Ons café opent pas om 10 uur, maar ik laat de man binnen. Hij neemt plaats in de serre, bij het raam en kijkt uit over de winterse tuin. Ik vertel hem over ons koffieconcept: geen dure pistonmachine, maar vers gemalen bonen in een cafétiere. Van de beste koffieleverancier van Nederland: Peeze koffie. ‘Een cafétiere, met van die slappe koffie?’, vraagt de man, die thuis overduidelijk wel zo’n luxe koffiemachine heeft staan en verse espresso’s maakt. ‘Is dat soms antroposofisch?’ Ik moet denken aan een film die ik laatst zag. Daarin werd gegrapt over de zogenaamde ‘antroposofische knuffel’: een muf ding met knoopjes in handjes en voetjes. Nee, het vooroordeel van wollig zijn we nog niet kwijt. Ik kijk hem glimlachend aan nodig hem uit de proef op de som te nemen. En ik vertel dat het mooi meegenomen is als je dan zo’n potje koffie bestelt en even moet wachten tot het getrokken is, er even tijd vrij komt voor het ontmoeten van een ander mens. Een kunstwerk. Of jezelf.

Ik vraag hem of hij er iets lekkers bij wil: wortelcake of appeltaart. Hoeft niet, hij heeft net ontbeten. Nieuwsgierig geworden naar wat hem hier brengt vraag ik hem of hij al van deze plek wist. ‘Ja, ik zie al bijna een jaar containers voor de deur staan in de tijd dat ik hier langsfietste. En opeens hing de vlag uit, branden er kaarsjes binnen en lijkt het huis bewoond. Ik was nieuwsgierig naar wat er nu in is gekomen. Zat er hiervoor niet iets in met dans?’ Ik vertel hem over de euritmie-academie, die naar Leiden verhuisde en hoe de stichting Euritmie het gebouw verzorgde. Om het (gouden) stokje aan de Antroposofische Vereniging over te geven, die er flink in investeerde om het 2018-proof te maken, open voor de wereld. Hij knikt begripvol.

Maar wil ook weten hoe het dan zit met diegene waarvan het huis de naam draagt: Elisabeth Vreede. Wie was zij dan en waarom is het naar haar vernoemd? Ik vertel hem over de jonge Elisabeth, die hier op een paar steenworpen afstand woonde, dat Rudolf Steiner bij haar ouders thuis lezingen gaf en dat ze later met hem meereisde naar Berlijn en Dornach, om uiteindelijk in het eerste bestuur van de vereniging plaats te nemen. Dat we door deze naam haar eren, maar tegelijkertijd de toekomst tegemoet treden met haar levenswerk indachtig: hemel en aarde verbinden. ‘En grappig,’ zegt de man, ‘zo dicht bij het Vredespaleis, leuke woordspeling als je het zo bekijkt.’ ‘Het was ook nog eens praktisch haar achtertuin’, voeg ik eraan toe.

Op zijn aandringen vertel ik over astrologie en de door haar opgerichte sectie voor wis- en sterrenkunde. Over hoe de antroposofie uitgaat van de realiteit van een geestelijke wereld en onze verbinding daarmee. Hoe je dat in het wereldse, alledaagse kunt vinden: de manier waarop men in de vrijeschool met het kind werkt. Hoe de BD-landbouw zich tot de aarde en kosmos verhoudt en hoe we kunnen vertrouwen op de geneeskracht van ons eigen lichaam, met behulp van de natuur.

Er gaat een lichtje aan bij de man. Hij omschrijft het alsof ‘de puzzelstukjes waarvan hij al wel gehoord had, voor hem op tafel worden uitgespreid’. Hij past ze in elkaar. En bestelt ondertussen een tweede rondje koffie. Toch minder slappe hap dan gedacht, bij die antroposofen op de Riouwstraat.

Stephan Jordan, bestuurslid en antropreneur in het Elisabeth Vreedehuis
En als we dan toch bezig zijn, mag deze Motief #219 van februari er ook wel bij, dan weten we weer waar het allemaal om gaat:
Grondsteenwerk

Als ik op 1 januari het gordijn opendoe, blijkt het tot mijn verrassing helder te zijn. Ik besluit om de Langbroekerwetering af te fietsen op zoek naar een mooie plek voor de nieuwjaarszonsopkomst. Bovendien is het – heerlijk – de stilste (maandag)ochtend van het jaar. De Grondsteenspreuk is, zoals wel vaker, mijn reisgezelschap. Enerzijds omdat deze menszijn, wereld en geestelijke wereld met elkaar verbindt, anderzijds omdat de Grondsteenconferentie voor de deur staat. En heel verheugend: met een groot aantal aanmeldingen.

Als antroposofie, zoals Rudolf Steiner zegt, gedaan moet worden, dan is dat in meditatieve oefeningen en reflectie, in samen of alleen studeren, in stille momenten waarin iets wezenlijks kan oplichten – als inzicht en als ontmoeting met een wezen. Door als Mensenziel bewuster open aanwezig te zijn en wakkerder te zijn voor je gevoelens, zoals de derde en de tweede strofe van de Grondsteenspreuk beginnen. En door, zoals in de eerste strofe genoemd, levend in je ledematen, meer geaard te zijn, verbonden met de aarde dus; de levende aarde die ons draagt. En die ons – voor zover ze dat nog kan – verdraagt… Maar die ook ons bewustzijn nodig heeft. Niet in de laatste plaats omdat we als mens meer en meer de engelentaak moeten overnemen om de elementenwezens te verzorgen. Kunnen we ons dat steeds meer her-inneren?

Aandacht geven aan wat je voelt (en dat je voelt soms ook), geeft het pittige besef dat al die gevoelens realiteiten zijn; schaamte, verlangen naar goedkeuring, vriendschap, irritatie, onzekerheid, blijdschap, verdriet enzovoort. Kun je aanvaarden dat ze er zijn? En dat ze bij ieder mens verschillend zijn en ook in elk moment verschillend? In het bezinnen, in ziele-evenwicht, kun je, behalve ervaren wat die heftige opmerking voor jezelf betekent, ook aandacht geven aan wat die eigenlijk betekent voor degene die hem maakt. Wat spreekt er doorheen? Hoe ontmoet ik jou en de wereld en hoe doet de ander dat?

En ook spreekt de Grondsteenspreuk van een rustend hoofd, een elementaire klus in de stroom van planningen, oordelen, je afvragen, voorstellingen. Dat is niet enkel een kwestie bij meditatie of andere scholingsoefeningen, maar ook als je echt wil luisteren; als je – samen of alleen – een werkelijk goed idee nodig hebt. Of als dat goede idee jou nodig heeft. De Grondsteenspreuk zit vol met oproep. Met de vraag om gedaan te worden. En om samen gedaan te worden. Zeker ook in de bestudering, verdieping en uitwisseling, die een enorme stimulans zijn elke Grondsteenconferentie weer. Maar ook in het dagelijks leven. Het leven op en met de aarde en alle wezens die daarbij horen. Het leven met en tussen Mensenzielen. Opdat goed worde.

Clarine Campagne, bestuurslid
De vorige keer had ik van de Vlaming Lieven Debrouwere acht afleveringen genoemd van zijn serie over Antroposofie en karmabewustzijn op zijn weblog Vijgen na Pasen. Daar zijn er inmiddels weer vier bijgekomen:

3 maart 2018 met Antroposofie en karmabewustzijn (9)
9 maart 2018 met Antroposofie en karmabewustzijn (10)
16 maart 2018 met Antroposofie en karmabewustzijn (11)
23 maart 2018 met Antroposofie en karmabewustzijn (12)

Iets soortgelijks geldt voor Lorenzo Ravagli en zijn serie over de geschiedenis van de Algemene Antroposofische Vereniging, vooral aan de hand van de jaarvergaderingen in Dornach en de verslagen daarvan in Das Goetheanum. We waren de vorige keer gekomen tot 1977. Er kwamen nog twee berichten over dat jaar, om vervolgens door te gaan naar 1978:
1977

Anthroposophen sahen in den revolutionären Umtrieben der jungen Generation vor allem eines: die Sehnsucht nach dem Geist. Dabei konnten sie sich auf den Gründer der Bewegung stützen, der selbst solche Umtriebe als Symptome fehlgeleiteter Spiritualität gedeutet hatte. Als Beispiel sei hier an vielzitierte Ausführungen aus einem Vortrag vom 11. September 1920 erinnert. [Die Weihnachtstagung kann gerufen werden]

1977

Der restliche Teil der Generalversammlung war ausgewählten Länder- und Sektionsberichten gewidmet. Von Interesse sind hier die Beiträge zu Italien und den USA, da sie Einblick in die politische und kulturelle Urteilsbildung sowie das Selbstverständnis führender Anthroposophen im Jahr 1977 geben [Auf der Suche nach dem unentdeckten Amerika]
________________________________________

1978

Das »Dreipäpstejahr« verdankt seinen Namen spektakulären Ereignissen in der katholischen Kirche. Aber nicht nur diese altehrwürdige Institution weist 1978 eine durchwachsene Bilanz auf, sondern auch die Nebenbühne der neuen religiösen Bewegungen und die Hauptbühne der Weltpolitik [Anthroposophie im Dreipäpstejahr]

1978

Wenden wir uns der Generalversammlung als treuem Spiegel des Gesellschaftsbewusstseins zu, die 1978 am 19. März stattfand. Der Tradition entsprechend eröffnete der Vorsitzende, Rudolf Grosse, die Versammlung durch eine Ansprache, in die ein Totengedenken eingebettet war [Versäumte Versöhnung 1]

1978

Der vierte Verstorbene, den Grosse namentlich erwähnte, veranlasste ihn zu etwas längeren Ausführungen, da das problematische Verhältnis zur Institution, die jener repräsentierte – das Jahrzehnte der Gesellschaftsgeschichte geprägt hatte und auch 1978 fortbestand –, den meisten Anwesenden in lebhafter Erinnerung gewesen sein dürfte und Grosse selbst an der Entwicklung dieses Verhältnisses maßgeblich beteiligt gewesen war [Versäumte Versöhnung 2]

1978

Im Schatzmeisterbericht Gisela Reuthers bei der Generalversammlung 1978 spiegelte sich der Mitgliederzuwachs und die zunehmende Attraktivität der Anthroposophischen Gesellschaft.[1] Die Bilanz wies zum Ende des Jahres 1977 Aktivposten in Höhe von rund 16 Millionen Schweizer Franken aus und Passiva in Höhe von rund 10 Millionen. [Zwischen Erlösungsbedürfnis und anthroposophischer Mission]

1978

1978 stand ein für die anthroposophische Metahistorie bedeutender Jahrestag bevor: im Herbst 1979 sollte der Anbruch des »neuen Michaelzeitalters« zum hundertsten Mal wiederkehren. Auf den Erzengel Michael hatte Steiner früh hingewiesen. [Kulturpolitik im Zeichen Michaels ...]
Ik denk dat ik hiermee wel ongeveer het belangrijkste van de afgelopen maand in beeld heb. Het is in ieder geval genoeg te lezen. En voor wie dat niet zo mocht zijn... er zijn nog een paar boeken te melden.
Presentatie van Gebruik je hersens!

Zondagmiddag 8 april, 14.00-16.00 uur, is de presentatie van het nieuwe boek van Arie Bos: Gebruik je hersens!

Voor de meeste boeken over hersenen moet je een universitaire of tenminste een voortgezette opleiding hebben gevolgd om ze te kunnen lezen. Dat geldt ook voor zijn eigen boeken, bedacht Arie Bos. Terwijl hij eigenlijk vond dat iedereen zou moeten kunnen lezen wat hij daarin beweert.

Daarom besloot hij een versie te maken die voor ieder mens, ook voor scholieren in de hoogste klassen van de middelbare school, leesbaar zou moeten zijn.

De auteur verdedigt in dit boek dat niet de hersenen ons gebruiken, maar dat wij onze hersenen gebruiken. Dat doet hij door de werking en de bouw van de hersenen uit te leggen en de rol die het bewustzijn hierin speelt. Wij zijn niet onze hersenen, maar door ze te gebruiken maken we ze tot een bij ons passende hulp voor al ons doen en laten. Hierbij komen zoveel aspecten ter sprake dat je, wanneer je het boek uit hebt, heel veel over hersenen te weten bent gekomen.

Grote Zaal van het Ita Wegmanhuis, Weteringschans 74, 1017 XR Amsterdam.
Vanaf 13.00 uur inloop, koffie en thee, na afloop borrel en hapjes.
Het boek zal daar te koop zijn (prijs: €16,50)
Eerder was daar op dezelfde plek:
Ita Wegman - een levensschets

Feestelijke boekpresentatie van de nieuwe biografie, geschreven door Ed Taylor.

Tevens houdt Ed Taylor een lezing over hoogtepunten uit de levensloop van Ita Wegman.
Eveneens wordt gepresenteerd: de herziene herdruk van het boek Oude en nieuwe mysteriën, van Ita Wegman.

(op de foto: Ita Wegman in Amsterdam samen met Daniël Dunlop en Pieter de Haan)

zondag 4 maart 14:15 uur
Ita Wegmanhuis
Weteringschans 74, Amsterdam
Maar verder kan ik over dit boek helaas niets vinden. En dan voor diegenen die het Duits machtig zijn.
Peter Selg, Die Mysterien der Zukunft. Vom Lebenswerk Sergej O. Prokofieffs

720 Seiten, 19 Abb., Leinen mit Schutzumschlag 35,– Euro / 42,– CHF ISBN 978-3-906947-07-5

Als Sergej O. Prokofieff im Jahr 2001 in den Vorstand der Anthroposophischen Gesellschaft und in die Leitung der Freien Hochschule für Geisteswissenschaft berufen wurde, nahm er sich vor, am Goetheanum in Dornach, als dem prädestinierten «Ort der neuen Mysterien», intensiv an fünf Themen weiterzuarbeiten, die er seit drei Jahrzehnten verfolgt hatte. Rückblickend fasste er sie wie folgt zusammen:

1. Die Pflege der Beziehung zu Rudolf Steiner
2. Die Vertiefung der anthroposophischen Inhalte und vor allem der anthroposophischen Christologie
3. Die Erarbeitung eines immer besser werdenden Verständnisses der Weihnachtstagung 1923/1924 als der Begründung der neuen Mysterien
4. Die Entfaltung der Esoterik der Anthroposophischen Gesellschaft
5. Die Stärkung der Wirksamkeit der Ersten Klasse der Freien Hochschule für Geisteswissenschaft durch Erkenntnisarbeit und die Weiterentwicklung der Allgemeinen Anthroposophischen Sektion als Ort der geistigen Forschung. – Vom Goetheanum aus sollten die spirituellen Inhalte dieser Themenkreise ausstrahlend in der Welt wirksam werden.
En om in stijl te eindigen:
Rudolf Steiner, Briefe und Meditationen für Ita Wegman. Zur Rehabilitierung Ita Wegmans. Band 1

144 Seiten, 43 Abb., Leinen mit Schutzumschlag 25,– Euro / 30,– CHF ISBN 978-3-906947-10-5

Rudolf Steiner arbeitete in den letzten zwei Jahren seines Lebens intensiv mit der Ärztin Ita Wegman zusammen. Mit ihrer Unterstützung begründete er nicht nur die anthroposophische Medizin und Heilpädagogik, sondern auch die Anthroposophische Gesellschaft und ihre Freie Hochschule in neuer Form. Ita Wegmans Bedeutung für das Zustandekommen und die Abhaltung der «Weihnachtstagung» Ende des Jahres 1923 war groß. – Nach seinem Tod formierte sich der Widerstand gegen ihre Person und Position und führte nach Prozessen der Verkennung und Diffamierung zu ihrem Ausschluss vom Goetheanum und der Anthro posophischen Gesellschaft.

Der erste Band dieser Dokumentation beinhaltet Rudolf Steiners Zeugnisse, die – in Form von Briefen und Meditationen – von seiner Wertschätzung Ita Wegmans und ihrer Bedeutung für ihn sprechen. Erstmals werden in diesem Band all seine Briefe an sie aus dem Jahr 1924 in Handschrift wiedergegeben.

3 opmerkingen:

Matthijs H. zei

Vervolg op blog; Ondernemingskamer 21-02-2018, Volledige uitspraak op zaaknummer, onderaan de tekst.

De beslissing

De Ondernemingskamer:

beveelt een onderzoek naar het beleid en de gang van zaken van DeSeizoenen B.V. over de periode vanaf 10 januari 2012 tot 15 maart 2016, zoals omschreven in rechtsoverweging 3.26 tot en met 3.33 van deze beschikking;

benoemt een nader aan te wijzen en aan partijen bekend te maken persoon teneinde het onderzoek te verrichten; stelt het bedrag dat het onderzoek ten hoogste mag kosten vast op € 35.000, de verschuldigde omzetbelasting daarin niet begrepen;

bepaalt dat de kosten van het onderzoek ten laste komen van DeSeizoenen B.V. en dat zij voor de betaling daarvan ten genoegen van de onderzoeker voor de aanvang van diens werkzaamheden zekerheid dient te stellen;

benoemt mr. M.M.M. Tillema tot raadsheer-commissaris, zoals bedoeld in artikel 2:350 lid 4 BW;

veroordeelt DeSeizoenen B.V. in de kosten van het geding tot op heden aan de zijde van de CCr begroot op € 3.398;

wijst af hetgeen meer of anders is verzocht; verklaart deze beschikking uitvoerbaar bij voorraad.

Deze beschikking is gegeven door mr. A.J. Wolfs, voorzitter, mr. M.M.M. Tillema en mr. M.P. Nieuwe Weme, raadsheren, en drs. P.R. Baart en mr. D.E.M. Aleman, raden, in tegenwoordigheid van mr. F.L.A. Straathof, griffier, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van de Ondernemingskamer van 30 april 2018.

Zoekresultaat - inzien document
ECLI:NL:GHAMS:2018:1465
Uitspraak delen
Instantie Gerechtshof Amsterdam Datum uitspraak 30-04-2018 Datum publicatie 01-05-2018
Zaaknummer 200.229.574/01 OK Rechtsgebieden Ondernemingsrecht.

Matthijs H. zei

De advocaten van Loek de Winter en de directie stelden eerder: “Het probleem ligt niet in het juridische, maar in de emoties”, de Ondernemingskader gelast echter een onderzoek.

Uit De beslissing 01-05-2018

De Ondernemingskamer: beveelt een onderzoek naar het beleid en de gang van zaken van DeSeizoenen B.V. over de periode vanaf 10 januari 2012 tot 15 maart 2016, zoals omschreven in rechtsoverweging 3.26 tot en met 3.33 van deze beschikking; benoemt een nader aan te wijzen en aan partijen bekend te maken persoon teneinde het onderzoek te verrichten; stelt het bedrag dat het onderzoek ten hoogste mag kosten vast op € 35.000, de verschuldigde omzetbelasting daarin niet begrepen; bepaalt dat de kosten van het onderzoek ten laste komen van DeSeizoenen B.V. en dat zij voor de betaling daarvan ten genoegen van de onderzoeker voor de aanvang van diens werkzaamheden zekerheid dient te stellen;

benoemt mr. M.M.M. Tillema tot raadsheer-commissaris, zoals bedoeld in artikel 2:350 lid 4 BW;
veroordeelt DeSeizoenen B.V. in de kosten van het geding tot op heden aan de zijde van de CCr begroot op € 3.398; wijst af hetgeen meer of anders is verzocht; verklaart deze beschikking uitvoerbaar bij voorraad.

Deze beschikking is gegeven door mr. A.J. Wolfs, voorzitter, mr. M.M.M. Tillema en mr. M.P. Nieuwe Weme, raadsheren, en drs. P.R. Baart en mr. D.E.M. Aleman, raden, in tegenwoordigheid van mr. F.L.A. Straathof, griffier, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van de Ondernemingskamer van 30 april 2018.

Zoekresultaat - inzien document
ECLI:NL:GHAMS:2018:1465
Uitspraak delen
Instantie Gerechtshof Amsterdam Datum uitspraak 30-04-2018 Datum publicatie 01-05-2018
Zaaknummer 200.229.574/01 OK Rechtsgebieden Ondernemingsrecht

Michel Gastkemper zei

Sorry, Matthijs,
Ik krijg geen meldingen meer van geplaatste reacties, zodat ik ze niet bijtijds kan publiceren.
Ik ontdek deze nu pas. Ik begrijp dat je de volgende dag nog eens hebt geprobeerd je reactie geplaatst te krijgen. Nu staan ze er allebei.
Ik laat ze maar staan; dan is duidelijk hoe dit komt.

Labels

Over mij

Mijn foto
(Hilversum, 1960) – – Vanaf 2016 hoofdredacteur van ‘Motief, antroposofie in Nederland’, uitgave van de Antroposofische Vereniging in Nederland (redacteur 1999-2005 en 2014-2015) – – Vanaf 2016 redacteur van Antroposofie Magazine – – Vanaf 2007 redacteur van de Stichting Rudolf Steiner Vertalingen, die de Werken en voordrachten van Rudolf Steiner in het Nederlands uitgeeft – – 2012-2014 bestuurslid van de Antroposofische Vereniging in Nederland – – 2009-2013 redacteur van ‘De Digitale Verbreding’, het door de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders (NVAZ) uitgegeven online tijdschrift – – 2010-2012 lid hoofdredactie van ‘Stroom’, het kwartaaltijdschrift van Antroposana, de landelijke patiëntenvereniging voor antroposofische gezondheidszorg – – 1995-2006 redacteur van het ‘Tijdschrift voor Antroposofische Geneeskunst’ – – 1989-2001 redacteur van ‘de Sampo’, het tijdschrift voor heilpedagogie en sociaaltherapie, uitgegeven door het Heilpedagogisch Verbond

Mijn Facebookpagina

Translate

Volgers

Totaal aantal pageviews vanaf juni 2009

Populairste berichten van de afgelopen maand

Blogarchief

Verwante en aan te raden blogs en websites

Zoeken in deze weblog

Laatste reacties

Get this Recent Comments Widget
End of code

Gezamenlijke antroposofische agenda (in samenwerking met AntroVista)