Onheilstijding

Op 8 juli begon ik ‘Uitsluitingsmechanismen’ over Harimada Kusuma. De dag daarop liet het Rudolf Steiner College in ‘Hart van Nederland’ weten:

‘Vandaag hebben we de muzikale protestmars gelopen tegen het besluit dat onze muziek docent Harimada Kusuma ons land moet verlaten. Heel veel leerlingen, ouders, muzikanten en zangers liepen mee. Twee leerlingen, de initiatiefnemers van de mars, hebben 7000 handtekeningen aan Burgemeester Aboutaleb aangeboden. Hart van Nederland (SBS 6) maakte er een item over. Bekijk het hier.’

Op 17 juli berichtte Donna van der Kolk in Metro ‘Geliefde muziekdocent Kusuma moet toch het land uit’:

‘De ruim 7.000 handtekeningen die leerlingen van het Rotterdamse Rudolf Steiner College ophaalden tegen de uitzetting van hun muziekdocent Harimada Kusuma mochten niet baten. Over twee weken moet de geliefde muziekleraar het land toch definitief verlaten, meldt RTV Rijnmond vrijdagochtend.

Strijd gestreden

Kusuma krijgt geen verblijfsvergunning omdat hij op economisch en cultureel gebied te weinig zou bijdragen aan de Nederlandse samenleving. Keer op keer werd een verblijfsvergunning geweigerd. De muziekdocent heeft zijn strijd hier te mogen blijven naar eigen zeggen gestreden. Op drie augustus vliegt hij terug naar Indonesië.

Lees ook: Rotterdamse leerlingen in actie voor muziekdocent

“Op dit moment denk ik: ik ben er klaar mee, ik kan die onzekerheid die ik de afgelopen drie jaar had niet meer aan,” zegt hij in een radio-interview met RTV Rijnmond. “Maar het is zwaar dat ik terug moet. Bijna onmenselijk, vind ik. Ik heb hier in de 12 jaar dat ik hier was jaar veel opgebouwd.”

Actie

Hoewel hij zelf de strijdbijl heeft begraven, hoopt hij dat de actie van leerlingen, ouders en collega’s vorige week nog verandering in de situatie kan brengen. “Dat hebben ze hopelijk niet allemaal voor niets gedaan. Maar ook dan weet ik niet of ik terugkom, want hoe zeker is het dan dat ik mag blijven?”

Werkaanbiedingen

Eén lichtpuntje voor Kusuma: van collegamuzikanten in Indonesië die op de hoogte zijn van zijn situatie heeft hij al verschillende aanbiedingen gehad om te komen werken en muziek te maken.’

Op 3 juli maakte ik in ‘Geest-oefenen’ melding dat ‘Lievegoed gered van faillissement’ is. De dag daarop besteedde ook website AntroVista hier aandacht aan, met ‘Lievegoed reorganiseert opnieuw’. Die schreef hierover:

‘Afgelopen maand is zorgaanbieder Lievegoed (bijna 40 locaties voor psychiatrie, verslavingszorg en heilpedagogie) ternauwernood ontkomen aan een faillissement. Het Financieel Dagblad gaf bericht over liquiditeitsproblemen met een omvang van bijna zes miljoen euro.

In een brief aan ouders van cliënten kondigt het bestuur een reddingsplan aan. Meerdere partijen zouden bereid zijn om hulp te bieden. De huisvesting wordt meer gecentraliseerd, panden worden verkocht en een nog onbekend aantal arbeidsplaatsen komt te vervallen.

Ook in 2014 heeft Lievegoed gereorganiseerd. Het aantal bedden werd gereduceerd en 27 van de 350 banen vervielen.’

Opmerkelijk was de reactie onder dit bericht op 6 juli van Ella Francken:

‘Van de ongeveer 630 medewerkers vliegen er 125 uit. Voor enkelen is misschien herplaatsing mogelijk. Door financiële onoplettendheid en hoogmoedswaanzin is het de dood of de gladiolen geworden. Het zijn dus de gladiolen geworden. Triest dat de erfenis van Bernard Lievegoed, die veel heeft geschreven over organisatiestructuren binnen antroposofische organisaties, totaal niet wordt begrepen bij bestuur en management.

Ella Francken, medewerker de Borgstichting en de Joriskring.’

Gisteren, 30 juli, maakte Michiel Schaaij van Nieuwsblad De Kaap een nieuwe onheilstijding bekend in ‘Noodkreet van geplaagde zorgboerderij Hondspol’:

‘Driebergen – Zorgboerderij De Hondspol aan de Gooijerdijk dreigt kopje onder te gaan. Eigenaar is de door financiële problemen geplaagde Lievegoed zorgorganisatie in Bilthoven en die wil van De Hondspol af.

Klanten van de biologische winkel bij de zorgboerderij hebben te horen gekregen dat vanaf oktober het vee wordt verkocht en de tuinderij onbewerkt blijft. Inmiddels is er bij De Hondspol een werkgroep opgericht die een poging wil doen om de zorgboerderij te redden.

Vorig jaar kwam Lievegoed ook al in acute geldproblemen, waarna het aantal bedden moest worden teruggebracht en 27 banen werden geschrapt. Afgelopen juni werd duidelijk dat het financiële lek bij de landelijke zorgverlener nog steeds niet boven was. Een dreigend faillissement kon ternauwernood worden afgewend. Banken en zorgverzekeraars sprongen financieel bij en er werd een reorganisatieplan aangekondigd. De Driebergse zorgboerderij lijkt nu kind van de rekening te gaan worden.

Medewerkers hebben zich inmiddels verenigd in de werkgroep tot behoud van boerderij De Hondspol. Ze gaan op zoek naar financiers en naar goede ideeën om het bedrijf van de ondergang te redden. Het bestuur van Lievegoed heeft de werkgroep tot oktober de tijd gegeven om met een sluitend ondernemingsplan te komen. Initiatiefnemer Cees van den Broek ‎van de Driebergse Eurowinkel heeft inmiddels laten weten dat hij wil meedenken over de redding en over het opzetten van een crowdfundingsactie. Burgemeester en wethouders zien de dreigende sluiting van De Hondspol met lede ogen aan, maar hebben geen financiële middelen om te hulp te schieten.

“We zouden het buitengewoon spijtig vinden als deze plek en deze manier van zorg verlenen teloor zou gaan”, zegt wethouder Henk Veldhuizen (CDA). Hij wil gaan bekijken of de gemeente steun kan verlenen. “Niet met geld, maar als we op een andere manier kunnen helpen dan doen we dat graag.” Collega-wethouder Hans Nijhof (Groen Links/PvdA) gaat contact opnemen met de Lievegoedorganisatie. Hij wil weten wat er met de huidige cliënten van de Driebergse zorgboerderij gaat gebeuren. “Het gaat om mensen die gebaat zijn bij rust en regelmaat en die verkas je niet zomaar even naar een andere plek”, aldus Nijhof. “We moeten de continuïteit van zorg goed regelen en voor de betrokken cliënten hoop ik dat dat op dezelfde locatie zal zijn.”

De Hondspol is een van de oudste zorgboerderijen in Nederland. Er wonen en werken mensen met een verstandelijke beperking, gecombineerd met psychische problematiek of autisme. Lievegoed zegt de eerste en enige organisatie in Nederland te zijn die met zorgwerknemers biologische producten levert aan de consument. De koeien van De Hondspol dragen horens, staan buiten in het weiland of lopen vrij rond in de stal. Van de melk worden kaas, yoghurt en andere zuivelproducten gemaakt. Verder worden er op De Hondspol groenten en fruit verbouwd en verkoopt de boerderijwinkel eigen biologisch-dynamisch vlees en vleeswaren.’

Op 27 mei maakte ik in ‘Participatieproces’ melding van het nieuwsbericht ‘Verscherpt toezicht Huize Valckenbosch opgeheven, nieuwe afdeling “Eva Mees”’. Ik kan daar sinds 10 juli aan toevoegen ‘Verbeterproces Leendert Meeshuis zet door: verscherpt toezicht opgeheven’. Antroz publiceerde namelijk dit persbericht:

‘De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeft het verscherpte toezicht op het Leendert Meeshuis, onderdeel van Antroz, opgeheven. De Inspectie concludeert dat er geen tekortkomingen meer zijn en dat er goed gestuurd is op het leveren van goede kwaliteitszorg.

Verbetering zorgkwaliteit en communicatie

Op 17 juni jongstleden heeft de Inspectie het Leendert Meeshuis bezocht om de stand van zaken te beoordelen. De Inspectie oordeelt dat er hard gewerkt is. De thema’s “kwaliteit en veiligheid”, “cliënt-dossier”, “medicatieveiligheid” en “vrijheidsbeperking”, eerder door de Inspectie aangeduid als “voor verbetering vatbaar”, zijn nu beoordeeld als goed.

De komst van de nieuwe vestigingsmanager per 1 maart 2015 geeft medewerkers rust. De medische dienst is uitgebreid en de communicatie met de artsen is goed. Ten aanzien van de deskundigheid van medewerkers oordeelt de inspectie dat het Leendert Meeshuis goed bezig is met de verdere implementatie van het scholingsbeleid.

Project Zorgzaam Warande

De kwaliteitsverbetering binnen Antroz heeft een sterke impuls gekregen door het project Zorgzaam Warande. Hiermee is Warande in 2012 begonnen, met als doel om de zorg verder te professionaliseren. Daarbij gaat het om methodisch werken bij de zorgverlening en om het ondersteunen van medewerkers met een duidelijke verdeling van de taken en verantwoordelijkheden. Zorgzaam Warande heeft mede bijgedragen aan het ontstaan van een cultuur waarbinnen medewerkers deskundig en met aandacht zorg verlenen. In samenspraak met de cliënt wordt zo passende en integrale zorg verleend.

Op 15 april jl. is de somatische afdeling van het Leendert Meeshuis verhuisd naar Verpleeghotel Bovenwegen in Zeist. Daar is een volledig opnieuw ingerichte afdeling betrokken die de naam “Eva Mees” heeft gekregen en vanuit de antroposofische identiteit zorg levert in het Verpleeghotel. Ook dit is een van de uitkomsten van de verregaande samenwerking tussen de stichtingen Antroz en Warande.’

Op 26 juli verscheen een nieuw bericht, ‘Rookontwikkeling Leendert Meeshuis snel opgelost’:

‘In een vleugel van het Leendert Meeshuis is vanochtend vroeg om 3 uur rookontwikkeling ontstaan, vermoedelijk in de oplader van het noodstroomaggregaat, met als gevolg rook op een van de afdelingen. De BHV-er heeft snel en adequaat gehandeld. De 11 bewoners van de afdeling zijn ongedeerd, ze zijn direct overgebracht naar andere afdelingen binnen het Leendert Meeshuis. Er was daarvoor voldoende ruimte. Om 5.15 uur was de situatie opgelost.

Update 15.00 uur

Zondag in de loop van de middag zijn de 11 bewoners die overgebracht waren naar andere afdelingen binnen het Leendert Meeshuis, weer teruggekeerd naar hun eigen kamer. De rookontwikkeling die in de nacht van zaterdag op zondag was ontstaan is beperkt gebleven en daardoor was een paar uur luchten voldoende om de afdeling weer schoon en veilig te maken.

De oorzaak van de rookontwikkeling was in de ochtend al weggenomen en daarom is in goed overleg met de brandweer en de specialist ouderengeneeskunde de afdeling weer in gebruik genomen en zijn de bewoners in alle rust teruggekeerd naar hun eigen kamer.’

Op 16 maart 2012 had ik het in ‘Vrijplaatsen’ over de Iona Stichting, waarin onder meer dit ter sprake kwam:

‘Voorzitter Michiel ter Horst nam het initiatief tot een Nederlandse vertaling van de werken van Dionysius Areopagita, die de rijkdom van de Griekse filosofie in het Christendom incorporeerde en daarmee grandioze concepten introduceerde, zoals het verhullende en onthullende karakter van onze voorstellingen van de engelenwereld in driemaal drievoudige hiërarchische ordening.’

In de brochure van Uitgeverij Christofoor met de ‘Aanbieding najaar 2014’ stond op bladzijde 13 te lezen over ‘Dionysius de Areopagiet. Verzamelde werken’:

‘De raadselachtige Dionysius heeft vanaf de zesde eeuw filosofie en theologie in Oost en West beïnvloed. Neoplatonisme en christelijke traditie smeedde hij naadloos aaneen. Zijn Negen Engelenkoren werden en worden altijd weer uitgebeeld. Kerkbouw en iconenkunst weerspiegelen zijn gedachten. Gebrandschilderde kerkramen breken, voortbouwend op Dionysius, het licht in talloze verbeeldingen om ons vandaar mee omhoog te voeren naar het ene goddelijke licht. Ook uit de moderne theologie, filosofie en kunst is zijn diepste inzicht niet weg te denken. Dionysius, die in zijn verbeelding de leerling van Paulus is, richt zich op “de onbekende God” en neemt zijn lezers in een prachtig beschouwelijk ritme mee naar de sfeer “waarover het beter is te zwijgen”. Eerste volledige Nederlandse vertaling door Michiel ter Horst.

ISBN 978 90 6038 691 0 Omvang: ca. 512 blz. Flexicover, 15,5 x 21,5 cm Prijs: € 29,90 NUR 730 Verschijnt: oktober 2014’

Dat is blijkbaar niet gehaald. Want onlangs werd het symposium ‘Over God valt niets te zeggen’ bekend gemaakt:

‘Symposium op 12 december (9.30) 10.00-17.00 in de Rode Hoed te Amsterdam, waarbij het Corpus Dionysiacum als “Dionysius de Areopagiet, Verzamelde Werken” in eerste complete vertaling in het Nederlands zal verschijnen.

Symposium met medewerking van
Antoine Bodar, priester, kunsthistoricus, auteur, televisiejournalist, hoogleraar.
Ben Schomakers, classicus, filosoof, wiskundige, vertaler, auteur
Carlos Steel, emeritus hoogleraar antieke en middeleeuwse wijsbegeerte
Christine Gruwez, cultuurfilosofe (toezegging nog onder voorbehoud)
Désanne van Brederode, filosofe, auteur
Dirk Rutte, lichtkunstenaar (gevraagd)
Michiel ter Horst, vertaler van Dionysius Areopagiet Verzamelde Werken
Pieter Jan Olthof, dirigent
Paul van Geest, hoogleraar Kerkgeschiedenis en geschiedenis van de theologie,
Rudi te Velde, hoogleraar filosofie, betrekkingen tussen Christendom en Wijsbegeerte.

Symposium onder auspiciën van de Iona Stichting’

De Christengemeenschap liet op 7 juni het ‘Overlijden Jaap Verhagen’ weten:

‘Op donderdag 4 juni 2015 is in zijn woonplaats Den Haag overleden
Jaap Verhagen
* 30 september 1939 te Amsterdam
geestelijke met emeritaat

Jaap Verhagen ontving op 6 februari 1999 in Stuttgart de priesterwijding. Hij werd uitgezonden naar de gemeente Rotterdam, waar hij tot aan zijn emeritering ‒ eind 2009 ‒ heeft gewerkt.
De begrafenisplechtigheid zal plaatsvinden op maandag 8 juni om 15.30 uur op Begraafplaats Oud Eik en Duinen, Laan van Eik en Duinen 40, 2564 GT Den Haag.
De Mensenwijdingsdienst voor de overledene wordt gehouden op zaterdag 13 juni om 10.30 uur in de Michaëlkerk, Lumeystraat 35, 3039 ZN Rotterdam. Aansluitend aan deze dienst zal er een gedenkstonde zijn.’

‘Therapeuticum Helianth’ schreef op 30 juni om 23:08 op Facebook:

‘Vanmiddag 30 juni is Drs. Jan van Dam overleden. 1967 begon hij in de V. de Vriesstraat met de huisartsenpraktijk welke 1980 Therapeuticum Helianth werd. Ondanks zijn voortschrijdend ziekteproces heeft hij een maand geleden de opening van de nieuwe praktijk kunnen bijwonen. Met dankbaarheid voor zijn werk zullen wij hem gedenken.’

Op 9 mei kon ik in ‘Strandjutten’ laten weten dat de biografie ‘Andreas Burnier, metselaar van de wereld’, geschreven door Elisabeth Lockhorn, in augustus zou verschijnen. Inmiddels is dat blijkens dezelfde website ‘oktober 2015’ geworden. Qua verhuisbewegingen is er ook weer het een en ander te melden. Op 3 juli had ik in ‘Geest-oefenen’ de verhuizing van de NVAZ. Op 21 juli werd deze ‘Nieuwe hoofdlocatie’ van het EMC gemeld:

‘Per 21 juli 2015 is de hoofdlocatie van het Edith Maryon College gevestigd op de 1e etage van het Helicon Gebouw aan de Socrateslaan 22 A, 3707 GL in Zeist. In dit organisch vormgegeven gebouw, prachtig gelegen in het groen, zijn reeds diverse interessante bedrijven gevestigd. Verder heeft het gebouw een prachtige theaterzaal en is er de mogelijkheid tot zalenhuur.’

Ook Antroposana meldde eerder deze maand:

‘Wij zijn met ingang van 9 juli 2015 verhuisd. Vanaf dinsdag 14 juli staan wij weer te woord vanaf ons nieuwe adres. Telefoonnummer (085) 77 31 440. U bereikt ons op dinsdag, woensdag en donderdag van 11.00 tot 14.00 uur.’

Tegenwoordig wordt als adres vermeld: Boslaan 15, 3701 CH Zeist. Op dezelfde contactpagina staan ook als ‘Bestuur en medewerkers’:

‘Hans Bastianen – penningmeester
Andreas Reigersman – bestuurslid
Wieneke Groot – bestuurslid
Marjolein Doesburg-van Kleffens – bestuurslid’

Antroposana kent al geruime tijd interessante nieuwspagina’s, met allerlei nieuws uit de zorg. Zoals dit over ‘Interview Loek Winter’:

‘Vrijdag 24 juli – In de Telegraaf vandaag een interview met zorgondernemer Loek Winter. Eind vorig jaar verzorgde Winter met zijn DC Groep een doorstart van het failliete ziekenhuis De Sionsberg in Dokkum. Eerder redde hij met zijn MC Groep het Slotervaartziekenhuis, de IJsselmeerziekenhuizen en ggz-instelling De Zonnehuizen in Zeist.

Verder bezit hij diagnostische centra en woonvoorzieningen. Hij is bescheiden over zijn rol bij in crisis verkerende zorginstellingen. “Het is niet zo dat ik de boel kom redden, maar eerder dat de curator onderweg naar het ziekenhuis me opbelt.” Volgens Winter koopt hij niet alleen financieel zwakke zorginstellingen. “Het Slotervaart is namelijk een kwalitatief goed ziekenhuis, maar er waren problemen met het aandeelhouderschap.”’

Lenneke Schot van Biojournaal kwam op 23 juli met nieuws over Kraaybeekerhof, in ‘Uitbreidingsplannen op Kraaybeekerhof. “Inmiddels veel bedrijvigheid op het landgoed”’:

‘Er liggen uitbreidingsplannen klaar op Landgoed Kraaybeekerhof in Driebergen. “We willen onder meer onze zaalaccommodatie gaan uitbreiden. Je moet nu erg vroeg zijn met reserveren, vooral van september tot en met juni. We hebben echt meer ruimte nodig, we moeten nu nog te vaak nee verkopen. Verder ligt er een plan voor een groter restaurant. Ook willen we het lesgebouw met twee zalen gaan uitbreiden en liggen er plannen voor een nieuwe schuur voor het landgoed”, vertelt Ronnie Horstman, stichtingbestuurder bij Kraaybeekerhof.

Als eerste is de schuur voor de tuingroep aan de beurt, zo geeft hij aan. “Daar werken zo’n 20 vrijwilligers. Op de plek van de schuur willen we twee leslokalen realiseren. En wanneer we het restaurant verbouwen is het fijn dat we één van de leslokalen kunnen inrichten als restaurant.” Ronnie is sinds 2011 werkzaam voor Kraaybeekerhof. “Ik wilde graag de ‘flow’ op gang krijgen om het allemaal samen te doen. Er is inmiddels veel bedrijvigheid op Kraaybeekerhof. Het is geweldig om te zien hoe het hier nu gonst en mooi om iedereen hierin mee te krijgen.” Hij heeft veel contact met de studieleiders. “Ik heb vooral een coördinerende rol, waarbij het draait om initiëren en verbinden.”

Restaurant

Ronnie is onder meer erg trots op het restaurant van Kraaybeekerhof. “Echt alles is biologisch, dat is voor ons heel essentieel. Er werken in totaal drie koks in ons restaurant. Doordeweeks verzorgen zij overdag de lunches van de groepen. ’s Avonds eet je er een twee, drie- of zelfs vijfgangendiner. Het mooie is dat koks Paul en Marlon zelf ook onze driejarige deeltijd opleiding Natuurvoedingskundige volgen. Wat ze hierbij geleerd hebben, zie je nu in heel veel dingen terug.”’

Het Louis Bolk Instituut maakte een maand geleden, op 30 juni, ‘Lageweg en Zwart nieuwe leden RvT’ bekend:

‘Per 1 juli 2015 wijzigt de samenstelling van de Raad van Toezicht van het Louis Bolk Instituut. Willem Lageweg en Anne Jan Zwart zijn de nieuwe leden.

Op 1 juli 2015 start Willem Lageweg als lid van de Raad van Toezicht van het Louis Bolk Instituut. Ook Anne Jan Zwart is nieuw lid en recent toegetreden tot de Raad, waarvan Pieter van Geel sinds 2013 voorzitter is.

Persoonlijke affiniteit

Willem Lageweg (1951) is sinds 2006 directeur van MVO Nederland. Daarnaast is hij voorzitter van de social enterprise Women on Wings en lid van de SER Commissie MVO Internationaal. Als boerenzoon heeft hij een sterke affiniteit met landbouw. Bij MVO Nederland nam hij diverse initiatieven op het gebied van gezondheid in samenwerking met het bedrijfsleven. “Bij het Louis Bolk Instituut komen deze thema’s samen in onderzoek en advies. Daarom zet ik mij graag voor hen in met mijn kennis en uitgebreide netwerk.” Lageweg treedt per 1 juli 2015 aan.

Huidige samenstelling van de Raad van Toezicht

Ook Anne Jan Zwart (1955) is nieuw lid en begin 2015 toegetreden. Zwart is DGA bij het bedrijf Ecostyle. De twee toegetreden leden volgen de leden Hanno Niemeijer en Antoine van den Burg op, die acht jaar verbonden zijn geweest aan de Raad. Akke van der Zijpp en voorzitter Pieter van Geel behouden hun functie. Voor meer informatie, raadpleeg de overzichtspagina over de RvT.’

En is er ondertussen niets nieuws te melden over vrijescholen? Natuurlijk wel. Op de website vrijeschoolbeweging.nl is het nodige te vinden. Bijvoorbeeld dat op 17 juli in nrc.next het artikel ‘Want hier is de sfeer warm, en zijn er (bijna) geen computers’ verscheen, geschreven door Geertje Tuenter en Hsin-Chi Berenst:

‘Op de Vrije School Brabant is fluitles verplicht. En bij De Vuurvogel corrigeert de lerares zingend twee kleuters die in een speeltoestel klimmen. Een kindvriendelijke benadering werkt beter, vinden ze er.

Groep 3 van de Vrije School Brabant in Eindhoven werkt vandaag aan hun fluit. Met piepkleine vijltjes maakt een groepje zevenjarigen een eerste gaatje in een bamboebuis. Die fluit moet de hele schoolcarrière mee: 29 achtstegroepers verzamelen zich even later in de gymzaal van de school. Samen met hun leraar spelen ze een meerstemmig lied. Hele artikel lezen voor € 0,25?’

Op 21 juli werd dit artikel ook in NRC Handelsblad gepubliceerd, maar daar onder de titel ‘Je eigen fluit snijden, en op schoolreis biologisch eten’. Het werd geflankeerd door ‘Een alternatief voor de nieuwe toetsterreur’ van Martine Kamsma. Ze zijn niet gratis online te lezen. (Het riep diverse ingezonden brieven op. Zoals eentje van de bekende Anton van Hooff, die zich op 27 juli ook online luidkeels liet horen. Zijn reactie op de ‘on-vrijeschool’ is van dik hout zaagt men planken.) AntroVista liet zich ook niet onbetuigd. Die meldde bijvoorbeeld op 8 juli over ‘Vrijeschool Castricum / Uitgeest’:

‘Ook in Kennemerland, de regio tussen Alkmaar en Haarlem, werkt een initiatiefgroep van ouders aan de oprichting van een nieuwe vrijeschool. Het doel is om medio 2017 met de school te beginnen. Daarvoor komt de groep graag in contact met ouders met jonge kleuters. Meer informatie vindt u op onderstaande websites en facebookpagina.
www.vrijeschooluitgeest.nl
www.vrijeschoolcastricum.nl
www.facebook.com/InitiatiefVrijeSchoolCastricumUitgeest’

En op 16 juli dat ‘Limburgse vrijescholen groeien’:

‘In het hele land blijft het vrijeschoolonderwijs groeien. Het aantal scholen neemt toe en ook het aantal leerlingen per school. De vijf vrijescholen in Limburg melden een groei van maar liefst 113 leerlingen.
www.1limburg.nl/~vrije-scholen-groeien’

Via deze link valt onder meer het volgende te lezen:

‘Limburg heeft vijf vrije scholen, die allemaal onder de stichting Pallas vallen. De Bernard Lievegoedschool in Maastricht en de vrije school Heerlen krijgen het komend schooljaar 25 kinderen extra. Rudolf Steiner in Venlo krijgt er 24 leerlingen bij, Christophorus in Roermond breidt uit met 22 leerlingen en het leerlingenaantal bij Talander in Sittard stijgt met 17 leerlingen naar in totaal 85.’

Uitsluitingsmechanismen

Nieuwe berichten bij Motief vandaag op de website van de Antroposofische Vereniging. Zoals ‘Protestmars voor Kusuma door Rudolf Steiner College op 9 juli’:

‘Woensdagochtend 8 juli schreef Achmed Aboutaleb, burgemeester van Rotterdam, in zijn column in Metro:

“Morgen zal er muziek klinken op de Coolsingel. Niet van een feest of festival, maar van een protestmars. Een muzikale protestmars van leerlingen van het Rudolf Steiner College en hun ouders tegen de uitzetting van de geliefde muziekdocent Harimada Kusuma. Een getalenteerd pianist uit Indonesië die zijn passie voor muziek weet over te brengen op zijn leerlingen. Ook zijn collega’s en andere sympathisanten zullen meelopen. Op de stoep van het stadhuis neem ik rond twaalf uur een petitie in ontvangst.”

Eind juni werd het nieuws bekend. Het Algemeen Dagblad berichtte:

“Kusuma verhuisde 12 jaar geleden van Indonesië naar Nederland om te studeren aan het conservatorium. De getalenteerde pianist studeerde cum laude af en had veel werk: als begeleider van koren, organisator van concerten en als muziekdocent aan het Rudolf Steiner College in Rotterdam. Maar zijn studentenvisum liep af en zijn aanvraag voor een verblijfsvergunning voor culturele ondernemers werd afgewezen.”

Ook nu.nl schreef erover:

“Als reactie op de brief organiseren ouders en leerlingen 9 juli een protestmars die om 12.00 uur ’s middags op het plein van de school aan de Vondelweg zal beginnen. Vanaf daar zullen de demonstranten naar het stadhuis van Rotterdam lopen, “om hun muzikaliteit aan burgemeester Achmed Aboutaleb te laten horen”, aldus een van de actievoerders op Facebook.”

Die laat echter in Metro weten dat hij geen oplossing kan bieden:

“De ondertekenaars van de petitie vragen mij om voor Kusuma een verblijfsvergunning te regelen, maar als burgemeester heb ik daar de bevoegdheid niet voor. Uiteraard kan ik de petitie wel onder de aandacht brengen in Den Haag.”’

We vinden op deze website ook het bericht ‘Motieven ouders voor vrijeschoolkeuze onderzocht’:

‘“Ouders sturen hun kinderen steeds vaker naar vrijescholen, omdat die minder prestatiegericht zijn. Ze vinden het belangrijk dat scholen veel aandacht besteden aan de persoonlijke ontwikkeling van hun kind.” Zo schrijft het Algemeen Dagblad op woensdag 8 juli in “‘Soft’ onderwijs is hit bij ouders. Vrijeschool minder prestatiegericht”, naar aanleiding van een onderzoek van de Vereniging van vrijescholen. Dezelfde dag had deze vereniging het bericht “Vrijeschool bedient steeds bredere doelgroep” gepubliceerd:

“De vrijeschool is populair bij steeds meer ouders en leerlingen. Een groot deel daarvan heeft geen vrijeschool achtergrond. 72% van ouders met een kind in de vrijeschool-kleuterklas heeft zelf niet op de vrijeschool gezeten. Dat geldt ook voor 62% van de leerlingen die instromen op vrijescholen in het voortgezet onderwijs. Dat blijkt uit een landelijk onderzoek naar de keuzemotieven van ouders en leerlingen op de vrijeschool.”

Het AD schrijft: “De Vereniging van vrijescholen is verrast door die rappe groei en wilde weten waar die vandaan komt. Daarom vroeg ze DUO Onderwijsonderzoek die vraag aan ouders voor te leggen.”

De uitkomsten daarvan vat de vereniging als volgt samen: “In essentie laat het onderzoek zien dat ouders en leerlingen kiezen voor de vrijeschool vanwege de aandacht voor de brede persoonsvorming en talentontwikkeling van leerlingen. Hierin zit de onderscheidende kwaliteit van de vrijeschool. In het onderzoeksresultaat liggen de accenten van de keuze voor de vrijeschool op zelfontplooiing, creativiteit en kunstzinnig onderwijsaanbod.

Wanneer er twijfel bestaat bij het kiezen voor de vrijeschool dan hangt dat vooral samen met de afstand tot de school. Vaak stappen ouders en leerlingen toch over deze drempel. Als er een fijnmaziger netwerk van vrijescholen zou zijn dan zouden nóg meer leerlingen en hun ouders kiezen voor de vrijeschool. Dat is een steun in de rug voor al de initiatieven in het land die zich sterk maken om nieuwe vrijescholen te starten.”

Via de website van de Vereniging van vrijescholen is de samenvatting “Kiezen voor de vrijeschool” als ook het volledige onderzoeksrapport te downloaden.’

De Vrije Hogeschool schrijft ondertussen:

‘In de zomerserie blogs nemen we de quotes van ons VH Magzine tot uitgangspunt: Wat bevragen we, exploren we, onderzoeken we? Deze week: We Explore’.

Daarmee verhuizen we naar de weblog van de VH:

‘Geplaatst op 4 juli 2015

Iets wil zich manifesteren in de tijd waarin we leven, het lijkt om aandacht te vragen, veel aandacht. Via allerlei wegen roept het onze namen. Als individu staan we temidden van een botsing van culturen. Wat vraag jij aan deze wereld? En wat vraagt deze wereld aan jou? Wat doet er nu echt toe? Voor jou én de tijd waarin je leeft? In de zomerserie blogs zullen we de quotes van ons magazine tot uitgangspunt nemen. Wat bevragen we, exploren we, onderzoeken we?

Vandaag onderzoeken we “het idee van de universiteit”. Veel aankomende studenten die voor de Vrije Hogeschool kiezen, weten namelijk vrij zeker dat ze willen gaan studeren, en soms ook wat ze willen gaan studeren. Wat nieuw is, is de aarzeling die stap ook echt te zetten.

Velen van mijn generatie herinneren zich hoe ze met grote verwachtingen naar de universiteit toe gingen. Dat je daar dan een zeer idealistisch beeld van had en dat je dan in de loop van de studie steeds meer vervreemd raakt van die oorspronkelijke impuls. Op een goed moment komt er dan een crisis en de keuze: aanpassen of niet. Wat gebeurt er tijdens de academische opleiding, waardoor wij het zo moeilijk krijgen en vroeg of laat in een crisis raken?

Ik vraag het aan een willekeurige geneeskunde student, Kevin. Kevin studeert Diergeneeskunde. De meeste studenten Diergeneeskunde beginnen met een geweldig idealisme aan hun studie. Ze zijn bevlogen door grote idealen; ze willen het welzijn van dieren bevorderen en boeren en bedrijven helpen het dierenwelzijn op een hoger niveau te tillen. Daar hebben ze een beeld bij. In de loop van hun studie gebeurt er dan iets, waardoor geleidelijk die impuls steeds minder voelbaar wordt. Zo ook bij Kevin. Kevin stuitte op een systeem dat bij Diergeneeskunde allesoverheersend is. Het heet Epass en heeft het hele professionele bereik van de dierenarts teruggebracht tot zeven competenties. Epass beoordeelt alles naar die eerste inperking. Wat daarbuiten valt bestaat simpelweg niet. “Dat is wel pittig”, zegt Kevin, “daar heb je dan best wel moeite mee.”

“Stel, je komt in een moreel dilemma, omdat het uit voorzorg doden van bijvoorbeeld nog gezonde geiten of varkens je in gewetensnood brengt. Een dergelijke gewetensnood valt dan onder de competentie professioneel handelen. Wat ons in de bachelor geleerd is, is dat we daar niet in mee moeten gaan. Het is immers niet niet-ethisch. In de master leer je vervolgens dat dat allemaal wel waar is, maar als jij het niet doet, doet iemand anders het.” Dit voorbeeld laat zien hoe professioneel handelen langzaam verwordt tot pragmatisch handelen en dat de schaal ergens tussen de bachelor en de master begint te verschuiven. “Daar word je wel een beetje cynisch van”, zegt Kevin. “Het is moeilijk om hier je ideaal nog te volgen, om dat beest of dier beter te maken.”

Ook de competentie “communicatie” is aan strikte regels gebonden. Je mag niet zeggen: “we moeten een bloedje afnemen, want dat is belangrijk voor de veterinaire gezondheid”. We moeten zeggen: “het is wettelijk verplicht om dat bloedje af te nemen”. Als ik niet de formele taal gebruik, dan word ik zelf verantwoordelijk als een boer het er niet mee eens is. “Zo word ik tot in de taal een soort professionele automaat. Een dierenarts wordt meer en meer iemand die net als een politie agent een plekje krijgt dat hij moet controleren. Doe je het niet, dan is er voor jou geen werk en geen brood”, aldus Kevin.

Het voorbeeld laat zien dat als de studie eenmaal met succes is volbracht, er van het aanvankelijke idealisme vaak nog maar weinig over is. Er zijn natuurlijk uitzonderingen, maar veel mensen beginnen zeer idealistisch en eindigen met een zekere academische hardheid en zelfs een academisch cynisme. Kevin zit in zijn laatste jaar. Hij gaat regelmatig meelopen met dierenartsen om deze kwesties met hen te bespreken. Hij kent namelijk al veel artsen met een burnout, die grote conflicten hebben met zichzelf. “Helaas, want diergeneeskunde is het mooiste vak is wat er is”, zegt Kevin.

Mijn gedachten dwalen af naar twee voorgangers en hun idee van de universiteit: Thomas van Aquino en Albertus Magnus. Thomas van Aquino probeerde het christendom te verbinden met de antieke wijsbegeerte van Plato. Dat is net zoiets als de levende werkelijkheid verbinden met een andere werkelijkheid die bezig is tot een dominant systeem te worden, waarin in- en uitsluitingsmechanismen de werkelijkheid bepalen. De vraag destijds was: mag de gedachtenwereld van een heiden worden opgenomen in de canon van het christendom?

De parallel: er is een hoog ideaal dat gaandeweg leidt tot een reductionistisch wereldbeeld, en uiteindelijk tot dierenleed. En de vraag is dan niet of het dilemma wel of niet in het systeem past. De vraag is een andere. Albertus Magnus zegt daarover tegen Thomas:

“Wat er ook gezegd wordt, stel altijd de vraag of het uit de levende werkelijkheid voorkomt en of jij je hart ermee kunt verbinden. Alleen dan is het de moeite waard”.

We gingen allen met grote verwachtingen naar de universiteit. We waren niet blasé of cynisch. Op de Vrije Hogeschool proberen we dat oorspronkelijke ideaal te vinden en levend te houden. Dat je dus niet aan een studie begint en je na verloop van tijd steeds meer vervreemd raakt van jezelf, maar dat je ergens diep van binnen weet waar de wereld jou toe oproept en waar je aan wilt bijdragen in je leven.

Op de Vrije School leer je de vraag te stellen naar de levende werkelijkheid, om zo tot eigen kennis te komen. Die innerlijke (ver)houding tot de dingen levert jezelf en de wereld nog steeds heel veel op.

En, ja, ook als je de VH gedaan hebt komt op een goed op een goed moment de crisis en de keuze. Maar de kans dat je je tevreden stelt met het geven van de gewenste antwoorden van het systeem en gaandeweg het gedrag gaat vertonen dat niet bij je ethos of oorspronkelijke intenties past, wordt wel een stuk kleiner.’

De Vrije Hogeschool zal zich waarschijnlijk wel kunnen vinden in deze woorden:

‘Tijdens de tour langs hogescholen en universiteiten die ik afgelopen jaar heb gemaakt, heb ik gezien dat er in het hoger onderwijs zorgen en klachten leven over kwaliteit en schaalgrootte. En dat het tegelijk niet ontbreekt aan de dynamiek, creativiteit en verbeelding die nodig zijn om de toekomst van het hoger onderwijs vorm te geven. Ook los van deze tour vond en vindt een levendig debat plaats over het hoger onderwijs, op dit moment met name op universiteiten.

Bij studenten en docenten in heel Nederland leeft een breed gedeeld besef dat de toekomst niet een abstracte grootheid is die ons overkomt. De toekomst is de uitkomst van keuzes die we vandaag en morgen met elkaar maken. Vanuit een idee over wat voor samenleving we willen zijn. En welk hoger onderwijs daar bij nodig is.’

Van wie deze woorden zijn? Dr. Jet Bussemaker, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Ze doet ze in het voorwoord bij ‘HO2025 Strategische Agenda Hoger Onderwijs en Onderzoek’. Verderop zegt ze ook:

‘Een opleiding in het hoger onderwijs moet daarom ook altijd bijdragen aan de persoonlijke vorming van studenten. Aan het doordenken van persoonlijke waarden en aan het ontwikkelen van een normenkader. Dat betekent dat we hoge verwachting koesteren van studenten. Studeren in het hoger onderwijs is immers meer dan tentamens halen, een stage lopen en een scriptie schrijven. Meer dan learning to the test.

Hoger onderwijs gaat niet alleen over wat studenten willen leren, maar ook over wat de hogeschool of universiteit vindt dat studenten zouden moeten wíllen leren. Over uit je comfort zone gehaald worden en uitgedaagd worden om voorbij de grenzen te kijken van je individuele “timeline”.’

Geen wonder dat gisteren Maartje Bakker in de Volkskrant schreef, onder de kop ‘Gaat Bussemaker onderwijs onherkenbaar veranderen?’:

‘Niemand heeft in het onderwijs zo’n massaal gehoor als de minister. De grootste verandering die Bussemaker in gang zet, is misschien dat ze het denken verandert op de universiteiten en hogescholen.

De voorganger van Jet Bussemaker, VVD’er Halbe Zijlstra, had de strenge houding van een bovenmeester. (...) De PvdA’er Jet Bussemaker is meer van de vrije school. Zij gelooft dat ze de wereld kan veranderen door te inspireren en door gesprekken te voeren.’

‘Ouders willen vijfde vrijeschool’ schreef Anouk Kragtwijk 26 juni in het Haarlems Dagblad:

‘De kans dat er een vijfde vrijeschool voor basisonderwijs komt in Haarlem wordt steeds groter. Onderwijswethouder Merijn Snoek (CDA) is enthousiast over de plannen van een aantal ouders in Haarlem-Noord om een dependance van de Vrije School Kennemerland op te zetten.’

Femke Christiaanse hoorde in januari dat er geen plaats was voor haar zoontje in de Vrije School Kennemerland. Dat gold ook voor 65 andere kinderen. Sindsdien is ze initiatiefneemster.

‘De school gaat waarschijnlijk in september 2016 open, maar het aantal groepen dat dan van start gaat, is nog onderwerp van gesprek. Snoek gaf gisteren aan met één klas te willen beginnen. Stichting Ithaka en de initiatiefnemers hopen op twee klassen.’

Dan is er nog een uitvoerig ‘Verslag VrijOnderwijsdag 30 mei “Ruimte maken voor vrijeschoolonderwijs”’, een ‘Verslag door Marije Ehrlich met dank aan Anneloes Fickweiler (pabo-student) en Thijs de Lange (leerling GGCA)’ op de website vrijonderwijs.nl:

‘De eerste VrijOnderwijsdag op 30 mei spraken Gert Biesta, Christof Wiechert, Azizo Mayo, Maritgen Matter en Marcel Seelen voor een volle theaterzaal in het Geert Groote College Amsterdam over het waartoe van het (vrijeschool)onderwijs en de uitdagingen om dat in het huidige onderwijsklimaat voor elkaar te krijgen. De 19 verdiepingssessies gingen elk op een eigen gebied over ruimte maken. Hier doen we verslag van het hoofdprogramma.

In het samen willen doen ligt de kracht

Christof Wiechert vertelde aan de hand van een anekdote over de leerling die zo graag een leraar wil die ook onderweg is, niet iemand die met zogenaamde zekerheden leeft. Hij spitste zijn betoog toe op het samen, waar de mens vanaf het allereerste begin op aangewezen is. Waar een pasgeboren veulentje binnen 15 minuten mee kan met de kudde, zou een baby verkommeren als hij op eigen kracht de moederborst zou moeten vinden. De mens is in aanleg een wezen dat opvoeding nodig heeft, wat hetzelfde is als ontwikkeling in relatie tot anderen. In dat “samen” ligt volgens Wiechert de sterke kant van de vrijeschool. Ten minste als de lerarenvergadering een plek is waar we samen willen doén. De lerarenvergadering is de plek waar dat samen een enorme boost kan geven en die eigenlijk het hart van de vrijeschool is. Maar is de lerarenvergadering er in die vorm nog? Van het samen gaat een enorme kracht uit, maar de vraag is of we niet al te gefragmenteerd zijn.

Vrijhandel versus over structurering

Aarzelend noemt hij het vrijhandelsverdrag TTIP als voorbeeld van het volledig vrijmaken van het economische. “En u weet waar volledige vrijheid in uitmondt: in oorlog.” Juist de gebieden waar vrijheid zou moeten zijn – het onderwijs en de gezondheidszorg, worden overgestructureerd. In een veld van onzekerheden probeert men zo zekerheden te creëren. Wij moeten leren om te denken over onderwijs als een aangelegenheid van onzekerheden. Het is bij uitstek een risicovolle aangelegenheid, waarover Gert Biesta ook schrijft in “Het prachtige risico van onderwijs”. De uitkomst is niet te voorspellen. Als we niet samen dat risico “afdekken” door ervoor te gaan staan, gaan we in die molen mee.

Modus vivendi in de omgang met knellende regels

Hij merkt op dat het eigenaardig is dat we in Nederland een modus vivendi gevonden lijken te hebben in de omgang met die beknelling. Maar we moeten ook heel erg gaan kijken naar de innerlijke kracht en de innerlijke precisie van het vrijeschoolonderwijs. Daar hebben we vroeger steken laten vallen. Het vrijheidsprincipe in de vrijeschool werd verkeerd gehanteerd (ik kan doen wat ik wil). En dat is nooit de bedoeling geweest. Wiechert roept op wegen te vinden om de identiteit weer te verbinden met het kunnen van de gemeenschap. Daarvoor hebben we mensen nodig die dat willen kunnen, en niet zozeer willen weten.

Samen onder een ster staan

Als je elkaar in een idee vindt, begint de gemeenschapsvorming. “Samen onder een sterk staan” noemde Joop van Dam dat ook wel. We moeten een momentum organiseren waar we ons in een idee vinden, van waaruit de collegevorming in een school kan plaatsvinden. Dat is essentieel voor de toekomst van de vrijeschool. En in datgene wat leeft tussen de mensen worden nieuwe werelden gebouwd. Als we die weg vinden, samen met de modus vivendi , dan zouden we weer eens heel goed kunnen worden.

Het huidige onderwijs wil alles zichtbaar maken

Biesta staat stil bij het begrip visie dat te maken heeft met iets kunnen zien wat nog niet zichtbaar is. Een belangrijke kwaliteit die opvoeders nodig hebben: werken met dat wat nog niet zichtbaar is. Het probleem in het huidige onderwijs is dat men alles zichtbaar wil maken, waardoor het proces stopt.

De vraag niet stellen is ruimte weggeven

De vraag van het waartoe van het onderwijs is een belangrijke vraag, die met de “procestaal van het leren” niet te beantwoorden is. Het gaat er in het onderwijs voor Biesta niet om dat kinderen leren, maar dat ze iets leren (inhoud), dat ze dat van iemand leren (relatie) met een bepaald oogmerk (doel). Omdat de vraag van het doel van onderwijs niet meer echt wordt gesteld in het onderwijsveld zelf, wordt deze ingevuld vanuit de kenniseconomie of de concurrentiepositie tussen landen.

Onderwijs is nooit gericht op één doel, maar verzorgt een aantal domeinen: die van kennis en vaardigheden (kwalificering), tradities en praktijken (socialisatie) en die van menswording (subjectivering). Als onderwijs zich slechts op een van deze domeinen richt, treedt er verschraling op. Het schools invullen van deze drie domeinen heeft het gevaar in zich dat er instrumentele antwoorden komen.

Volwassen in de wereld willen zijn

De wezenlijke vraag gaat misschien niet over doelen, maar over de bedoeling van het onderwijs. Voor Biesta is dat kinderen oefenplaatsen te bieden om op een volwassen manier in de wereld te willen zijn. Het ZIJN gaat over wie ben ik? Daar hoort ook de vraag bij hoe ben ik (voor de wereld om mij heen. red.)? Het IN DE WERELD is ook belangrijk. Er is maar één plek waar we kunnen zijn, en dat is in deze wereld. In een tijd waar we veel mogelijkheden hebben om ergens anders te zijn (in een virtuele wereld), wordt het een steeds grotere uitdaging om hier te willen zijn. Niet alleen een kwestie van kunnen, maar vooral een van WILLEN. Gert Biesta ziet de vrijeschool als een van de weinige plekken waar nog met het vraagstuk van de vorming van de wil wordt gewerkt.

En dan VOLWASSENHEID, wat kan dat in onze tijd betekenen? Daaronder verstaat hij “een manier van in de wereld zijn waarin je jezelf niet als het centrum van het universum ziet, maar een stapje opzij kunt doen zodat anderen er ook kunnen zijn, en je jezelf vragen kunt stellen als ‘wat ik wens, is dat wenselijk?’ en ‘wat ik verlang, is dat verlangbaar?’” Het antwoord op die vraag moet ieder voor zich uitpuzzelen met als referentiepunten jezelf, de anderen en de planeet. De wereld schreeuwt om een volwassen omgang. Ons samenleven schreeuwt om volwassenheid waarbij het anders zijn er ook mag zijn.

De economie is gebaat bij onvolwassenheid

Maar de economie wil eigenlijk niet dat we onszelf beperken, maar steeds meer verlangen. Die heeft er belang bij dat we onvolwassen blijven. Daarom is het zo belangrijk dat er plekken zijn – scholen – waar we volwassenheid kunnen oefenen.

Een volwassen omgaan met vrijheid

Vrijheid in de zin van doen wat je wilt is een economische opvatting van vrijheid. Terwijl een volwassen omgang met de vrijheid ook het gevaar van vrijheid probeert te overzien. Volwassenheid is een voortdurende uitdaging, geen toestand die we zomaar bereiken.

Het juiste kunnen doen in een situatie

Toegespitst op het lerarenberoep gaat volwassenheid over de verantwoordelijkheid om in een situatie het juiste kunnen doen. Vanuit de zaal klonken vragen als: wat is er wel niet allemaal nodig voor zo’n volwassenheid (introspectie, mindfulness, meditatie)? En hoe om te gaan met de antroposofie die enerzijds uitnodigt tot meditatie, zelfreflectie en volwassen willen worden, maar anderzijds zo groot en complex is dat het je als leraar ook heel klein en bescheiden kan maken? Niet elke vraag wordt beantwoord, maar als leraar kun je jezelf steeds de vraag stellen of jouw doen en laten wenselijk is voor jezelf, de ander en de wereld.

Volwassenheid is ook verbinding

Christof Wiechert refereert met een anekdote over een leerling die door de kracht van een leraar die zich met zijn lot wilde verbinden geen drop-out werd. Volwassenheid gaat in het lerarenberoep ook over verbinding.

Jaarfeesten en kunstreizen als vrijeschoolbeleving

Hij waarschuwt dat de antroposofie als bedwelmingsmiddel fout wordt ingezet, terwijl Steiner zeer precieze didactische aanwijzingen heeft gegeven die als uitgangspunt kunnen dienen. Vrijescholen gaan daarentegen steeds meer gewoon onderwijzen, en beleven hun vrijeschool zijn in kunstreizen en jaarfeesten. Dat is het begin van het einde.

Precisie in de didactiek

Antroposofie is vreselijk precies in zijn didactiek. Maar weten we nog waarom we doen wat we doen in de vrijeschool? Vanuit welk mens- en wereldbeeld werken we? Christof roept op dat we een nieuwe elite van leraren nodig hebben, namelijk mensen die in situaties het juiste willen kúnnen.

Intermezzo

In het intermezzo – luisteren naar je lijf – wist Paula Kolthoff met een eenvoudige meditatieve oefening ervaarbaar te maken hoe je je gedragen kunt voelen en met voldoende hulp en bijval een verandering kunt starten.

Mogelijkheden en beperkingen

Ignaz Anderson vraagt de volgende gasten om – kijkend naar de bedoeling van de vrijeschoolonderwijs – in te gaan op de mogelijkheden en beperkingen die zij zien in de praktijk? Hoe verhoudt zich autonomie tot verantwoordelijkheid?

Aziza Mayo vraagt zich af hoe het zit met de verhouding autonomie – verantwoordelijkheid en de relatie tussen die twee voor leerlingen. Onze tijd vraagt om een volwassen in de wereld te willen zijn. Er is onderwijs nodig dat helpt om de wil te ontwikkelen om je op een volwassen manier te verhouden tot de wereld, niet alleen tot het bekende, maar ook tot het grotere en het onbekende.

Hoeveel ruimte biedt de vrijeschool om volwassenheid te oefenen?

Het onderwijs zou een plek moeten zijn waar je dat kan oefenen. De vraag is in hoeverre het vrijeschoolonderwijs, dat de persoonsvorming zo hoog in het vaandel heeft, daar echt ruimte voor biedt? Aziza gaf als voorbeeld haar dochter die maar niet mocht weven omdat dit voor de oudste kleuters was bedoeld. Het meisje stelde zelf alles in het werk om te weven, want dat was het mooiste wat ze ooit had gezien. Uiteindelijk moest juf wel zwichten voor de volharding, en wat was het kind dankbaar! Zowel juf als kleuter kwamen de grenzen tegen van autonomie.

Homo-economicus of Waldorfdier

Maritgen Matter vergelijkt de ruimte die er ooit was om te pionieren met de seculiere heilstaat die nu dreigt te ontstaan. Daarin kun je als je niet uitkijkt een homo economicus, maar net zo goed een waldorfdier worden. Het gevaar schuilt in het vasthouden aan een model. Het voorleven van liefde voor de wereld zou moeten maken dat je als kind volwassen in de wereld wilt zijn.

De klas als kraamkamer beschermen

Frans Lutters beschouwt datgene waarmee de kinderen komen als de laatste nieuwsberichten. Die kunnen je als leraar telkens wakker roepen en tot een creatieproces brengen. De leerling vraagt de leraar in feite een ontmoetings- en scheppingsruimte te creëren. Hij pleit ervoor te strijden om in elk geval het periodeonderwijs vrij te houden van de beknelling van het meten om ruimte te bieden aan wordingsprocessen. Voor schoolleiders en onderwijsraad ligt er wat dat betreft een belangrijke opgave.

Vertrouwen wij op de kunstvaardigheid van kinderen?

De vraag is of wij nog kunnen vertrouwen in de wordende kunstvaardigheid van onze leerlingen? Hij wijst op het belang van de vrije kunsten in het onderwijs. Durven we de lesboeken opzij te leggen? Rudolf Steiner heeft vlak voor zijn dood gezegd dat hij de vrijeschool nog veel meer in de kunsten had moeten plaatsen. Niet in de zin van meer kunstvakken, maar in de zin van dat wat kunstvaardig is in iedere les aan bod mag komen. In iedere les moet iets nieuws geboren worden. Het zou leraren helpen als ouders naar buiten toe de klas als een kraamkamer, als een atelier willen beschermen zodat er ruimte blijft voor het wordingsproces wat daar plaatsvindt.

Meer verbinding, minder leerdruk

Marcel Seelen pleit voor meer verbinding, meer relatie en minder leerdruk in het onderwijs. In Roermond zijn daarom de lesboeken, toetsen en niveau-indelingen losgelaten. De leraren die gewend waren kennis over te dragen, moesten leren eerst contact te maken met de leerling. Dat resulteert in boeiende lessen en springlevend onderwijs. Voor de leraren is dat een ongelofelijke ervaring. Als je als vrijeschool in een reguliere scholengemeenschap zonder boeken, toetsen en cijfers met alle niveaus door elkaar heen werkt, ga je dwars tegen het systeem in. Marcel bedankt Gert Biesta voor de aanvulling op het vinden van je identiteit (waarover het leerplan van de vrijeschool gaat) met het “hoe ga ik daar vervolgens mee om?”

Het woord “volwassenheid” bleef de rest van de dag klinken. Ook in verschillende verdiepingssessies.

Leerling aan het woord

In het slotgesprek kaartte Christof Wiechert aan dat de pauzegesprekken zo anders waren dan wat er in de zaal klonk. Er is veel meer ontevredenheid dan men publiekelijk uit.

Thijs de Lange, leerling van het Geert Groote College, uit die noodkreet wel. “De vrijeschool gaat nu gebukt onder alle toetsen en andere eisen die de overheid stelt. Daardoor verwatert de vrijeschool en wordt er toch een vat gevuld in plaats van een vlam ontstoken (waar de vrijeschool zo voor staat). Er zijn steeds minder momenten dat ik denk: ‘Ja, dáárvoor ben ik gekomen!’ Dat komt mede door het aannemen van nieuwe leraren die niets hebben met de vrijeschool en de antroposofie. We mogen best wat brutaler zijn naar buiten toe. En we moeten nagaan waar we als vrijeschool nou werkelijk voor staan en daar moeten we dan ook echt voor gaan.” Hij roept leraren op meer te vragen aan leerlingen en te luisteren naar wat de leerling verlangt en waar hij naartoe wil. Dan zou de vrijeschool als vanzelf weer zou kunnen opbloeien. Thijs kan rekenen op een warm applaus. Jacques Meulman valt hem bij en stelt voor de volgende keer veel meer jongeren aan het woord te laten en heel goed naar hen te luisteren. En dat gaan gaat VrijOnderwijs.nl zeker doen. De voorbereiding daarvan loopt reeds.

Moed, angst en wordingsproces

Een greep van wat verder in de slotbespreking klonk:

– Antroposofie is niet moeilijk, het is gewoon het durven uithouden van de (ruimte)scheppende) stilte;
– De angst moet uit de school. Het antidotum bij “beknelling” is “moed”. Als je een beslissing uit angst neemt, benoem dat dan ook zo en neem een volgende kans waar om met moed en vanuit je waarheid voor het “juiste” op het ‘juiste moment’ te kiezen;
– En wacht niet tot iemand ons komt bevrijden, maar zoek zelf uitwegen. Heb de moed te ontsnappen indien nodig!
– Benoem het wordingsproces van de school. Zeg niet tegen de ouders “wij zijn een vrijeschool”, maar “wij willen steeds meer vrijeschool worden”. Laat je door ouders ondersteunen in dit proces.

Stap voor stap

De leus op het kubus-kristal die iedereen aan het einde meekreeg is “schitteren door aanwezigheid”. Dat zal VrijOnderwijs.nl blijven doen. Stap voor stap zullen we samen moeten uitvinden wat het juiste is om te doen zodat de vrijeschool weer in haar kracht komt te staan en in de 21e eeuw kind en samenleving kan blijven dienen. Lopen jullie mee?

Tweede VrijOnderwijsdag: Angst de school uit

De volgende bijeenkomst onderzoeken wij onze eigen angst en het fenomeen angst. Met inzicht en moed krijgen we de angst die achter de beknelling schuilgaat er wel onder. Wil je meedoen of heb je ideeën over hoe we zo’n bijeenkomst kunnen vormgeven, laat het ons weten.’

Nu ik toch zo druk ben met vrijeschoolonderwijs ook nog even de website vrijeschoolbeweging.nl. Daar gebeurt ook een hoop. Ik kan dat onmogelijk allemaal hier laten volgen. Op 7 juli werd ‘Antroposofisch geïnspireerd met vakantie’ geplaatst:

‘Hoe brengen mensen die een verbinding hebben met de antroposofie – zoals vrijeschoolouders – hun vakantie door? Welk type plekken bezoeken zij en wat zoeken of vinden ze daar? Motief sprak met verschillende “vakantiegangers” die diverse plaatsen in de wereld bezochten: Van Ruinen tot Lanzarote, van de Vogezen tot Kyrgyzstan.’

En op 5 juli ‘Kracht en moed – Michaëlweek 2015: wat is mijn motief?’ (jawel, ook uit Motief):

‘Er wordt vandaag de dag veel gevraagd van jonge mensen. Zo’n honderdduizend jongeren (18-30 jaar) zitten thuis met een burn-out. Eén van de problemen van deze tijd lijkt de “schaarste” van tijd zelf. Het internet biedt veel informatie en keuzemogelijkheden, maar zorgt ook voor veel “ruis”. Jongeren staan vrijwel voortdurend met elkaar in verbinding via social media – veel “lege” momenten zijn er niet meer en er gaat veel aandacht naar de “buitenkant”. Tijdens de Michaëlweek wordt hen van 28 september tot en met 2 oktober de gelegenheid geboden om even “stil te staan” bij zichzelf en samen kracht op te doen. Daar is wel moed voor nodig!

Al tien jaar viert de Vrijeschool Pabo (voorheen Helicon) een week lang Michaëlfeest. Dit jaar wordt het groter dan ooit. Rik ten Cate, docent beeldende kunst, jaarfeesten en antroposofie: “Het hing in de lucht: zowel bij de euritmie-opleiding als in het bestuur van de Antroposofische vereniging in Nederland leefde de wens naar een groter jongerenevenement. Dat gaat er nu dus komen!” Inmiddels is het uitgegroeid tot een gezamenlijk initiatief van de Vrijeschool Pabo, de Vrije Hogeschool, de AViN en de Raphaëlstichting. Op de komende Michaëlweek, of zeg maar gerust: Michaël-festival, worden zo’n 350 tot 500 bezoekers verwacht – allemaal tussen de 18 en 30 jaar oud. Samen zullen ze een intensieve én gezellige week doorbrengen rond het thema: wat is mijn motief? Wat vraag ik aan de wereld en wat vraagt de wereld aan mij? Het evenement wordt met een groep van 25 mensen, merendeels studenten, voorbereid.’

Tot slot vandaag nog een keer het openingsnieuws. Nu met ‘PvdA Rotterdam steunt muziekdocent Harimada Kusuma’ van vrijdag 3 juli:

‘Niet alleen op het Rudolf Steiner College in Rotterdam is ontzet gereageerd op het bericht dat muziekdocent Harimada Kusuma na een verblijf van 12 jaar ons land moet verlaten. Ook de PvdA-fractie is geschokt.

Ondanks de vele gerechtelijke stappen die hij heeft ondernomen om zich blijvend in Nederland te mogen vestigen, krijgt Kusuma geen verblijfsvergunning. De reden is dat niet aangetoond kan worden dat hij met zijn werk en activiteiten een wezenlijk economisch of cultureel belang in onze maatschappij dient. Dit besluit lijkt nu definitief.

PvdA-raadslid Co Engberts: “Harimada Kusuma is een uitstekende en zeer geliefde leraar, zo blijkt uit alle verhalen van zijn leerlingen, hun ouders en ook van Kusuma’s collega’s. Op het gebied van cultuureducatie speelt hij een belangrijke rol. Wij roepen dan ook iedereen op om hem te steunen. Kusuma is een parel voor de stad.”

Actie

Op donderdag 9 juli wordt een muzikale protestmars georganiseerd richting het stadhuis. Daarnaast is een petitie-actie gestart. Iedereen die Harimada en de school steun wil betuigen wordt van harte uitgenodigd om via de link de petitie te ondertekenen en de petitie te verspreiden in het eigen sociale netwerk. Inmiddels heeft de school een Facebookpagina geopend om zoveel mogelijk mensen op te roepen aan de protestmars mee te doen.’

Geest-oefenen

Ik kan natuurlijk net zo beginnen als een maand geleden, in ‘Tussenjaar’ op zondag 7 juni. Dat wil zeggen met nieuwsberichten van Motief op de website van de Antroposofische Vereniging in Nederland. ‘Michaëlweek voor jongeren eind september’ werd geplaatst op donderdag 18 juni:

‘Wat gebeurt er met de mens en de wereld waarin we leven? Wat wil de jonge generatie en hoe kunnen zij verbindingen leggen met hun herinneringen van verleden en dromen voor de toekomst, om in het heden constructief te kunnen zijn?

Van maandagmiddag 28 september tot vrijdagmiddag 2 oktober zal er een “Michaëlweek” plaatsvinden voor maximaal 450 jongeren. Locatie is het terrein van de camping De Paasheuvel in Vierhouten, omringd door de natuur van de Veluwe. De Michaëlweek is een initiatief van vier organisaties en komt voort uit de Michaëlweek die al jarenlang een bekend fenomeen is op de Vrijeschool Pabo (voorheen Hogeschool Helicon). Voor dit jaar komen de Antroposofische Vereniging, de Vrije Hogeschool en de Raphaëlstichting samen met de Vrijeschool Pabo aan Hogeschool Leiden tot een unieke samenwerking.

De praktische organisatie van de Michaëlweek ligt bij een grote groep studenten van de Vrijeschool Pabo en jongerenleden van de Antroposofische Vereniging. De dagelijkse leiding is in handen van Rik ten Cate, Stephan Jordan en Koen Gort.

Als een bijdrage in de kosten wordt iedere deelnemer een eigen bijdrage van €75 gevraagd. Daarvoor krijgen zij iedere dag drie, biologische, maaltijden. Van maandag tot en met vrijdag nemen ze deel aan een vol programma, met werkgroepen, sprekers en performers. Deze genodigden zullen een vergoeding krijgen. Daarnaast betalen ze voor de locatie: een prachtig terrein op de Veluwe.

Dit initiatief wordt financieel gesteund door verscheidene organisaties. Die steun is echter niet dekkend voor de totale kosten die gemaakt worden. Men is uitgekomen op een eigen bijdrage van vijftien euro per dag, vanuit het idee is dat deze voor iedereen betaalbaar is.’

Op maandag 29 juni werden maar liefst drie berichten tegelijk geplaatst, waarvan de laatste het meest brisant. Maar dit is eerst ‘Website Tom van Gelder over fenomenologie’:

‘In 2011 overleed Tom van Gelder. Hij was vanaf 2004 enkele jaren coördinator van de landbouwsectie van de Antroposofische Vereniging. Korte tijd voor zijn overlijden was hij begonnen met een website over fenomenologie. Dat gebeurde na circa 20 jaar les te hebben gegeven op de biologisch-dynamische land- en tuinbouw opleiding Warmonderhof in Dronten. Op zijn website is heel veel informatie te vinden over waarnemen, fenomenologie en mens en dier vanuit een antroposofisch gezichtspunt. Van Gelder wilde hetgeen hij in de loop van jaren had opgeschreven opnemen op een website, zodat meer mensen dan alleen de studenten van die opleiding er kennis van konden nemen. Het gaat om lesstof die hij in wisselwerking met de studenten had gemaakt.

In 2005 vertelde Tom van Gelder aan Motief, maandblad voor antroposofie: “Antroposofie is inzicht hebben in wat meer is dan alleen materie, in het geestelijke van de materie. Ik probeer mijn studenten bij te brengen hoe ze dit waar kunnen nemen. Ik stel hun vragen over leven en het levende: wat is dat? En is bewustzijn alleen uitdrukking van materie of is het meer dan dat? De grondlegger van de antroposofie, Rudolf Steiner, beschreef diverse methoden om het levende te leren waarnemen. Antroposofie geeft inzicht in en hulp aan bd-boeren hoe zij tot levenskrachtige voeding kunnen komen. De fysieke kant van deze levenskrachten uit zich in voeding onder meer in smaak, kleur en geur.”

Website AntroVista meldt dat het beheer van de website van Tom van Gelder in juni is overgedragen aan Stichting AntroVista. De oorspronkelijke site is daarbij gerestyled en aangepast aan de huidige techniek. De hele website is ook in het Engels te lezen.’

Dit is een bericht over een internationaal congres ‘Vier de bodem, vier het leven’:

‘Onder de vlag van Celebrating Soil! Celebrating Life! vond op 26 en 27 juni in Amsterdam een ontmoeting plaats van spirituele leiders, NGO-kopstukken, bedrijfsmensen en activisten. Onder hen auteur-activiste Vandana Shiva, Thabo Makgoba (aartsbisschop Zuid-Afrika), Ibrahim Abouleish (Sekem, Egypte), Volkert Engelsman (CEO Nature & More) en Joszi Smeets (directeur van de Youth Food Movement). De conferentie, in het kader van Het Jaar van de Bodem en de campagne Save Our Soils (Red Onze Bodems), speelde zich af in het Koninklijk Instituut voor de Tropen. Het Nederlandse bedrijf Nature & More nam het initiatief en organiseerde het geheel, met steun van FAO en IFOAM. Bekendheden als Julia Roberts en de Dalai Lama ondersteunden de actie. Tijdens het congres maakten de sprekers duidelijk dat klimaatdoelen en voedselzekerheid volstrekt onhaalbaar zijn zonder vruchtbare bodems. We verliezen bodems met een snelheid van 24 miljard ton per jaar, met een economische waarde van 1,5 biljoen euro.

Zaterdag 27 juni werd de Amsterdam Declaration gepresenteerd, een document waaraan de meeste aanwezige VIPS en 200 SOS-campagnepartners hun bijdrage leverden. Het manifest spreekt zich nadrukkelijk uit voor biologische en biodynamische landbouw. Beleidsmakers, regeringen, bedrijven en de maatschappij moeten deze en andere duurzame vormen van landbouw erkennen als een fundamentele oplossing voor biodiversiteit, klimaat en voedselzekerheid, aldus het manifest. Renate Künast, voormalig minister van landbouw in Duitsland, schreef: “We moeten zorgen dat bodems een centrale rol gaan spelen in internationale wetgeving en beleid.”

Volkert Engelsman, oprichter van Eosta / Nature & More en initiator van Save Our Soils, betoonde zich dankbaar en hoopvol: “Boeren die goed voor hun grond zorgen zijn de dokters van de toekomst. De consumenten zijn in dit verhaal de slapende reus. Alleen als zij besluiten om hun boodschappentas te vullen met producten van bodemvriendelijke landbouw, kan er iets veranderen. Het is hoopgevend dat jonge mensen het eens zijn dat biologische en duurzame landbouw de juiste weg is. Wij, de heersende generatie, moeten onze verantwoordelijkheid nemen.”’

Dat brisante bericht is ‘Lievegoed gered van faillissement’:

‘De website van Het Financieele Dagblad meldde zaterdag 27 juni dat zorginstelling Lievegoed is gered van een faillissement. Het bestuur heeft dat geschreven in een brief aan de ouders van cliënten. Twee weken eerder meldde het FD dat Lievegoed in financiële nood zat. Er vond overleg plaats met de banken en zorgverzekeraars of en hoe Lievegoed verder kon. De instelling verkeert al langere tijd in zwaar weer. Uit het laatste jaarverslag, over 2013, blijkt dat Lievegoed al eind 2013 de bankconvenanten schond. De omzetratio zakte toen tot onder de afgesproken 15%. Eind 2013 telde Lievegoed 25 vestigingen in en rond de vier grote steden en Breda.

Veel instellingen in de geestelijke gezondheidszorg hebben het moeilijk. Het aantal bedden moet volgens landelijke afspraken in snel tempo omlaag. Patiënten moeten meer zorg thuis krijgen en zo minder snel in een (dure) instelling terecht komen.

Een reddingsplan is opgesteld, zo schrijft nu het bestuur, waarbij verschillende partijen zijn betrokken. Daaronder banken en zorgverzekeraars. Het FD bericht verder: “In een persbericht meldt het bestuur alleen dat een ‘interne efficiencyslag’ onderdeel uitmaakt van het reorganisatieplan. De huisvesting wordt ‘meer gecentraliseerd’ en panden worden verkocht. In de overhead en bij het management komen arbeidsplaatsen te vervallen. Om hoeveel banen het gaat is niet duidelijk.

De antroposofische instelling had in 2014 al hard ingegrepen door het aantal bedden te reduceren en 27 van de 350 voltijds banen te schrappen. Maar al snel bleek dit niet genoeg.”’

Er is ook alweer een zomeruitgave van Motief, ‘Bekijk de laatste editie: Motief #194’:

‘Verbinding

Hoe geven antroposofen vorm aan hun gemeenschap? Een interview met Janine Verdonk. Zij deed met behulp van antropologie en sociologie onderzoek naar “geestverwanten van Rudolf Steiner in Nederland”.

Moed en kracht

Er wordt vandaag de dag veel gevraagd van jonge mensen. Tijdens de Michaëlweek wordt hen van 28 september tot en met 2 oktober de gelegenheid geboden om even “stil te staan” bij zichzelf en samen kracht op te doen. Daar is wel moed voor nodig!

Eerbied

De roep om meer respect klinkt steeds vaker. Helaas met betekenisinflatie tot gevolg. Heel anders is dit met eerbied, schrijft Désanne van Brederode. Eerbied is een vorm van dankbaarheid, zonder dat je enig idee hebt wie je zou moeten bedanken.

Zelfsturing

De mens heeft meerdere lagen in zich. Als je hiermee bewust kunt omgaan, krijg je een extra gevoel van vrijheid. Jaap van de Weg over de ontwikkeling van bewustzijn over het gebied van het onzichtbare, van de geest.

Inspiratie

Inspiratie is een bevleugelende zielsbeweging die leidt tot creatief scheppen of handelen. Intuïtie heeft meer het karakter van het plotselinge, heldere inzicht, het “weten van binnenuit”, schrijft Edward de Boer. Met een prachtig gedicht van Mathilde Santing.

Vreugde

Een essay van Jan Diek van Mansvelt over wezenlijkheid en wezens: vermoeiend, vermakelijk, vermenselijkt, verheffend en vermanend.

Oefening

Antroposofie is een oefenweg. Jaap Sijmons over de drie oproepen om te oefenen: “Oefen geest-herinneren”, “Oefen geest-bezinnen” en “Oefen geest-schouwen”, waarmee een intensieve inzet gevraagd wordt van concentratie, gevoelsbeleving en wilskracht.’

Nieuws is ook dat de website van de Bernard Lievegoed University niet meer actief is. Wel die van de Vrije Hogeschool. Die heeft ook een weblog, en daarop staat alleen dit bericht van 14 juni, getiteld ‘Blijft de Vrije Hogeschool dezelfde?’

‘De Vrije Hogeschool is geen gewone Hogeschool. Dat merk je aan de visie, de missie en de didactiek, dat merk je ook aan de intense betrokkenheid van oude en nieuwe studenten. Uitgangspunt van de Vrije Hogeschool is dat ieder mens een meer of minder vaag besef van zijn bestemming heeft. Er is iets in ons dat verwerkelijkt wil worden. Onze handelingen en onze keuzes kunnen ons daarbij helpen of ons juist belemmeren.

De laatste tijd komen veel studenten, nieuwe en oude, op ons af met de vraag of de Vrije Hogeschool nog wel dezelfde zal zijn als de legendarische school die zij kennen of waar zij van gehoord hebben.

De vraag is interessant, omdat het een vraag is naar het behoud van het goede, en een vraag naar het behoud van het verleden. Het is daarom een vraag naar de traditie en naar de mores van de Vrije Hogeschool. Bernard Lievegoed richtte de school op in 1971. De nieuwe Vrije Hogeschool gaat terug naar de oorspronkelijke inspiratie, waarin de lotsbepalende ontmoeting met de Ander een centrale rol speelt. Die Ander kan je werkelijke Ander zijn, maar ook de kant van jezelf die je niet kent, of de Natuur, het Vreemde of de Vreemdeling die mij een besef van mijn bestemming geeft.

Daaruit volgt de traditie en de mores van de Vrije Hogeschool. De Vrije Hogeschool is een ontmoetingsplaats, een broedplaats en een incubatieplek, maar bovenal is de Vrije Hogeschool een Vrijplaats waarin de maatschappij onderzoekt wat zij wil.

Dat onderzoek besteedt zij als het ware uit aan haar jongeren. En die uitbesteding heet Bildung. Alle bildung komt voort uit een ontmoeting. De ontmoeting met mijzelf, de ontmoeting met jou, de ontmoeting met de dingen, maar ook de ontmoeting met de grote gedachten en ideeën en kunstwerken in de wereld. Opleiden heeft dus alleen indirect te maken met de bemiddeling van waarheden, ervaringen, waarden en normen. Waarheden die zonder ontmoeting bemiddeld worden, zijn zonder meer geen waarheden waaraan we ons ontwikkelen, en die dus de naam bildung verdienen.

De vraag is dus niet: “blijft alles wel het zelfde” maar de vraag is: hoe heten we een nieuwe generatie studenten welkom op de Vrije Hogeschool? Met de stichting van de Vrije Hogeschool wilde Bernard Lievegoed namelijk niets meer of minder dan de sluimerende missie in de biografie van de enkeling vrij maken. De Vrije Hogeschool moet er volgens Lievegoed op gericht zijn om de mens als vrij initiatiefnemer te wekken. Deze opgave verricht de school niet in een isolement: alleen in een open en welwelwillend samenleven en samenwerken tussen mensen treedt de missie van de enkeling aan het licht. De nieuwe missie van de Vrije Hogeschool om sociale netwerken in de stad te bouwen is dan ook een gevolg is van de traditie, en een gevolg van het diepe besef dat de mens steeds minder in isolement leeft, maar verlangt naar “open systemen” waarin een ontmoeting plaats vindt, die hem helpt zich te verwerkelijken in de wereld.

In het Oriëntatiejaar komen steeds opnieuw studenten, wetenschappers, kunstenaars en ondernemers samen, om gemeenschappelijk de vragen te vinden die opwellen in de biografische ontmoeting tussen hen. Daarom kan geen enkel jaar op de Vrije Hogeschool hetzelfde zijn en is de Vrije Hogeschool meer dan ooit: traditie in verandering.

Wanneer worden scholen en universiteiten tot vrijplaatsen waarin de gemeenschap zich zelf vergewist van wat zij wil? Daarvoor is een omkering nodig. Het is niet de maatschappij die bepalen moet, hoe onze vrijplaatsen moeten worden ingericht, ook niet als die uit oud-studenten of oud-docenten bestaat. Het is omgekeerd. Het zijn de nieuwe studenten die bepalen zullen hoe de Vrije Hogeschool en hoe de maatschappij er uit moet zien. De maatschappij zal even moeten loslaten wat zij van de nieuwe studenten te verwachten, te verlangen en te eisen heeft. De nieuwe studenten zijn er niet om de behoeften van de volwassenen en jongvolwassenen die hen voor zijn gegaan, door te dragen of te realiseren. Zij volgen een eigen traject, en zijn zelf behoeders van een impuls, die wellicht nog aan het licht treden moet.

De Vrije Hogeschool heeft besloten haar vensters en deuren wijd te openen naar de wereld. Midden in de stad, op de Drift in Utrecht, wil zij opnieuw een ontmoetingsplek zijn. Ontmoeting met andere creatieve scheppende organisaties zoals de Michaëlsweek, de stichting Tafelboom, de Sint Maarten processie en onze meer dan 5000 alumni zal worden gezocht. Ontmoeting met jezelf, in de Ander in de wereld is het nieuwe trefwoord. Wij zullen, als kunstenaars, wetenschappers en ondernemers, ontmoetingen aan gaan met onze studenten, en zij met ons. Uit die ontmoeting Verrijst de Vrije Hogeschool.

Gerrie Strik’

Overigens is er nu ook een ‘Raad van Advies’ met daarop deze namen:

‘Prof. Dr. Cees Zwart (oud Rector Vrije Hogeschool & Emeritus Hoogleraar Erasmus Universiteit Rotterdam)
Prof. Mr. Jaap Sijmons (Universtiteit Utrecht)
Prof. Dr. Klaas van Egmond (Universiteit Utrecht)
Prof. Dr. Rosi Braidotti (Universiteit Utrecht)
Lector Mr. Eric van de Luytgaarden (Hogeschool Zuyd)
Onderzoeker Drs. Hanke Drop (Hogeschool Utrecht)
Kunstenaar Herman van Veen (Podiumkunstenaar)
Kunstenaar Koen Jantzen (De Noorderlingen)
Kunstenaar Herman Bartelds
Kunstenaar Rik ten Cate
Kunstenaar Selma Susanna
Kunstenaar Jos Groenier
Ondernemer Drs. Happy Megally (Anafora)
Ondernemer Drs. Rogier Boon (Fonk)
Ondernemer Drs. Dave Jongeneelen (Better Future)
Docent Drs. Erno Eskens (ISVW)
Rebecca Streng (oud student)
Daan de Jager (oud student)’

Sinds de vorige keer zijn er heel wat berichten bijgekomen op de website van de Vereniging van vrijescholen. Op 8 juni werd dit verslag van de ‘Landelijke ontmoetingsdag kleuterleidsters inspiratiebron’ geplaatst:

‘Op een regenachtig zaterdag in het weekend na hemelvaart kwamen vele kleuterleid(st)ers naar congrescentrum Antropia in Driebergen om zich bezig te houden met het thema “grenzen”. Kinderarts Dr. Schoorel gaf een interessante lezing over grenzen en zintuigontwikkeling bij jonge kinderen. Voor veel deelnemers was de ontmoetingsdag een inspiratiebron die voor stof tot nadenken zorgde.

Naast de lezing stonden drie werkgroepen op het programma: Lois Eijgenraam sprak over grenzen in de klas, Micheline Mets (speltherapeute) gaf een praktische en afwisselende werkgroep over de verzorging van de zintuigen in relatie tot grenzen en Mieke van Willigen verzorgde een kunstzinnige werkgroep over vilten, waarin de meest prachtige kunstwerken werden gemaakt.

Het was een mooie dag, vol ontmoeting en verbinding. Aan het einde van de dag begon de zon weer door te komen. De deelnemers vertrokken met vrolijke en stralende gezichten weer naar huis. Veel deelnemers zullen elkaar volgend jaar weer treffen op de landelijke ontmoetingsdag voor kleuterleid(st)ers.

Over de lezing: “ Grenzen en de zintuigontwikkeling”

Schoorel verkende met de deelnemers het thema aan de hand van de eerste vijf zintuigen. Zintuigen scheppen een binnen- en buitenwereld en leveren het opgroeiende kind kennis zonder toedoen van het verstand. Zintuigen hebben naast fysieke aspecten ook menskundige aspecten. De tast is het eerste zintuig van de onderste vier zintuigen. Via de tast ervaart het kind zijn eigen binnenwereld en ook de buitenwereld. De tast geeft het kind de beleving, in dit lichaam woon ik en niemand anders.

Hier ben ik.

Het tweede zintuig is de levenszin. Het kind weet zich door de ouders verzorgd met voedsel, warmte, slaap en ritme. Het kind voelt zich daarbij behaaglijk. Op het grensgebied van dit zintuig ervaart het kind ook pijn, honger, slaap, ziekte en verdriet. Het kind beleeft met de levenszin de grenzen van het lichaam. Hij heeft dat nodig om te ervaren dat het zijn lijf is.

Dit ben ik.

Via de bewegingszin ontmoet het kind de wereld en anderen. Door de beweging ontdekt het kind dat het vrij is om te gaan en staan. Het kind ervaart: “ik heb invloed op de wereld om mij heen en ik heb daar een relatie mee”.

Ik ben vrij.

Door de evenwichtszin ervaart een kind zijn eigen centrum. Het kind beweegt en neemt zichzelf mee. Het kind kan ook een ander binnen laten in zijn ruimte en merken dat het zelf niet opgeheven wordt, maar dat je samen met een ander meer wordt.

Ik ben een centrum.

Vanaf het vijfde levensjaar tot en met de leerrijpheid ontwikkelt het kind zijn eigen warmtezin. De kinderziektes met hun koorts zijn hierbij zeer nuttig. Ze schudden los, integreren en bouwen opnieuw het eigen materiaal op. Dit is ook een fase van de creativiteit en originaliteit. De fysieke basis om een autonoom mens te, wordt hier gelegd.

Ik ben uniek.

Schoorel noemt ook het gevaar in de opvoeding wanneer we kinderen die grenservaringen van de zintuigen ontnemen. Kinderen die nooit moeite hebben hoeven doen of iets hebben leren verdragen of ergens door heen hebben moeten gaan, die zullen later in de pubertijd grote problemen krijgen met het opzoeken van grenzen. Het is van belang dat jonge kinderen via hun lichaamgerichte zintuigen grenzen ervaren.

Tot slot zegt Schoorel iets over de ik-zin in relatie tot de tast. “Door de ik-zin, nemen we waar dat iemand een ik is. We kunnen zelfs waarnemen of iemand iets vanuit zichzelf zegt of dat men iemand anders napraat. Door de ik-zin neem je ook waar of een schilderij van van Gogh is of van Rembrandt of een muziekstuk van Mozart is of van Debussy. Hierin zie je de ik van die persoon. Wanneer een kind de fase van de ontwikkeling van de tastzin niet goed doorloopt, kun je de ik-zin niet goed ontwikkelen. En daarmee kun je later problemen met het waarnemen van de waarheid.” Daarom wijst hij op het belang van: Eerst je lichaam en dan de wereld.’

Op 11 juni volgde ‘Vrijescholen doen mee aan de dialoog over #onderwijs2032’:

‘Vrijescholen doen mee aan de dialoog over #onderwijs2032. Ouders, leerkrachten, schoolleiders, wetenschappers en bestuurders uit het vrijeschoolonderwijs voeren gesprekken en delen hun ideeën over het onderwijs op verschillende niveaus in de samenleving en de onderwijssector. De Vereniging van vrijescholen verzamelt de komende periode een aantal columns op deze website.

Op de pagina #vrijeschoolonderwijs2032 kunt u nu al verschillende columns en ideeën lezen. Ideeën over hoe wij ons onderwijs nu zouden moeten vormgeven. Op 1 juli aanstaande zal de Vereniging tijdens een Politieke Onderwijstafel in Studio Dudok in Den Haag een visie op Onderwijs 2032 overhandigen aan Tweede Kamerleden en Platform Onderwijs 2032 namens de vrijescholen. Een bundeling van de columns op die gepubliceerd staan op de website van de Vereniging wordt daar aan toegevoegd.’

Onder de link ‘#vrijeschoolonderwijs2032’ vinden we inderdaad dit:

‘De vrijescholen in Nederland staan voor kwalitatief onderwijs met een brede blik op de persoonlijkheidsontwikkeling van kinderen. Naast een solide cognitieve basis wordt grote waarde gehecht aan onder meer sociale intelligentie, creativiteit en talentontwikkeling. Daarmee worden kinderen nu voorbereid op de maatschappij van hun toekomst; van 2032. Als verantwoordelijke en zelfstandige volwassenen vinden zij hun plaats in de samenleving.

Vrijescholen zijn zich bewust van de verwachtingen die de Nederlandse samenleving van onderwijs heeft. Er wordt intensief samengewerkt met ouders, leerkrachten, schoolleiders en bestuurders om de onderwijskwaliteit te borgen en een vertaalslag te maken naar eigentijdse ontwikkelingen en de samenleving in 2032. Zij delen hun ideeën over #onderwijs2032 met de Vereniging. De opbrengsten staan op een rij in de linker navigatiekolom op deze pagina. De komende periode komen daar nieuwe columns bij.

Op 1 juli aanstaande zal de Vereniging tijdens een Politieke Onderwijstafel in Den Haag een visie op Onderwijs 2032 overhandigen aan Tweede Kamerleden en Platform Onderwijs 2032 namens de vrijescholen.

Opdracht Rijksoverheid

In het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs worden leerlingen voorbereid op wat ze later nodig hebben. Maar de maatschappij verandert. Welke kennis en vaardigheden hebben leerlingen in de toekomst nodig? De Rijksoverheid wil hierover een dialoog aangaan met leerlingen, leraren, ouders, scholen en andere belangstellenden. Dit moet leiden tot een vernieuwd curriculum en een vernieuwing van de kerndoelen en eindtermen. Om dit te bewerkstelligen heeft de Rijksoverheid Platform Onderwijs 2032 ingesteld onder leiding van socioloog en hoogleraar Paul Schnabel.

Wat doet het Platform Onderwijs 2032

Kinderen die nu voor het eerst naar school gaan, solliciteren rond 2032 naar hun eerste baan. Wat moeten zij nú leren om straks een vliegende start te kunnen maken op de arbeidsmarkt? Welke kennis en vaardigheden hebben zij nodig om optimaal te kunnen functioneren in de samenleving van de toekomst? Het Platform Onderwijs2032 zoekt naar antwoorden op deze vragen. Dat doet het in de vorm van een dialoog met leraren, leerlingen, ouders, ondernemers, wetenschappers en andere belangstellenden.

Tijdens een eerste (online) brainstorm zijn al veel ideeën aan het licht gekomen. Nu is het tijd om daarop voort te bouwen. Daarom is op 12 februari 2015 officieel het Platform Onderwijs2032 van start gegaan. Het Platform Onderwijs2032 stuurt de maatschappelijke dialoog aan die op www.onsonderwijs2032.nl en socialmediakanalen (Facebook, Twitter) wordt gevoerd.’

Die ‘visie op Onderwijs 2032’ ben ik nog niet tegengekomen. Wel dit:

‘Visies op #onderwijs2032

“Klaar voor de toekomst” door: Wim den Blanken, schoolleider
“Ontwikkelen is een sociale opdracht” door: Allert de Geus, bestuurder
“Vijf essentiële aspecten van onderwijs” door: Elard Pijnaken, schoolleider
“Brief aan mijn jongste dochter” door: Aziza Mayo, lector vrijeschoolonderwijs
“Het kind heeft de toekomst” door: Jacques Meulman, psycholoog
“Visie van onze vrijeschool” door: Niels Schieman, schoolleider
“Persoonsvorming is de essentie” door: Antoinette van de Ven, intern begeleider
“Kunstzinnig onderwijs” door: Jean-Pierre van Groeningen, leerkracht
“Nadruk op persoonsvorming” door: Frans Ebskamp, bestuurder
“Onderscheidend is wat je in je draagt” door: Meike Vellener, leerkracht
“Maak persoonlijkheidsvorming mogelijk!” door: Christof Wiechert
“Liefde en fantasiekracht!” door: Daniëlle van Dijk, leerkracht’

Op 17 juni plaatste de Vereniging van vrijescholen het verslag ‘Europese vrijescholen-verenigingen ontmoetten elkaar Armenië’:

‘Drie keer per jaar organiseert de ECSWE (Europese koepel voor vrijescholen-verenigingen) een meerdaagse bijeenkomst, waarin wordt vergaderd en de vertegenwoordigers van andere landen kennismaken met de bijzonderheden en onderwijsomstandigheden van het betreffende gastland. De ECSWE-bijeenkomsten zijn bedoeld om van elkaar te leren, de landen te verbinden, de dialoog te voeren en het vrijeschoolonderwijs in heel Europa te versterken. Dit keer vond de vergadering plaats in Yerevan, Armenië. Lees verder voor een verslag van deze bijeenkomst.

Conferentie

De Ecswe council startte met een conferentie over de Armeense genocide in pedagogische context, die op twee tv-kanalen in het nieuws is geweest. Door de grote internationale betrokkenheid en de steeds bredere erkenning van de genocide voelen Armenen zich erkend en gesteund in de verwerking ervan.

Enkele quotes uit de conferentie:

“Genocide ontstaat door nationalisme en het vanuit sociaal-darwinistische gezichtspunten streven naar een etnisch homogene staat en is mogelijk vanuit een denken dat niet gebonden is aan gevoel en aan verantwoordelijkheid voor anderen. Dat streven is tot vandaag een weerkerende factor in de Europese geschiedenis. Onderwijs is een belangrijke factor om dit tegen te gaan. Mensen leven niet samen door elkaar te toleren, maar door anderen in je ziel op te nemen. (Vrijeschool)onderwijs dient niet alleen op te voeden op tot eigen verantwoordelijkheid, maar ook tot verantwoordelijkheid voor anderen. Geschiedenisonderwijs moet niet gaan over daders en slachtoffers, over stereotypen maar over begrip voor andere culturen. Jonge mensen moeten jonge mensen ontmoeten; internationale uitwisseling is een must.”

De leerlingen van Yerevan Waldorf School presenteerden een cultureel programma met muziek en euritmie en de eerste akte van Goethe’s Faust in het Duits.

In werkgroepen werd gesproken over leiderschap in vrijescholen, een actueel onderwerp omdat steeds mee externe eisen aan het leiderschap in scholen worden gesteld en we aan de andere kant het primaat van het onderwijs bij de leraar willen leggen. Met de resultaten van de besprekingen gaat een werkgroep aan de slag.

Landrapportages

In de ledenvergadering van de ECSWE werden de formele zaken (jaarrekening/begroting) afgehandeld.

Duitsland telt 230 scholen met 83.000 leerlingen. Het leerlingenaantal groeit licht. De meeste scholen hebben één tot twee groepen per leerjaar. Gewoonlijk eindigt het curriculum met een 13e klas die met een Abitur toegang geeft tot de universiteit. Het Abitur in de 13e klas verstoort het vrijeschoolcurriculum in de laatste twee jaren. Het diplomaproject kan daarvoor een oplossing zijn.

De scholen worden bestuurd door een lerarencollege en ze hebben een manager voor wettelijke en financiële zaken.

Er is een handvol heel kleine scholen, die niet kunnen doorgroeien tot en met 13e klas, bijvoorbeeld in landelijke gebieden. Zij werken met combinatieklassen en hebben het financieel moeilijk.

Ongeveer 80% van de bekostiging komt van de staat (met regionale verschillen), de rest komt van ouders. Medewerkers hebben daarom lagere salarissen en pensioenen. De scholen zijn volledig vrij in wat ze aanbieden t/m klas 12. Er zijn geen testen. Ouders betalen gemiddeld 180 euro ouderbijdrage per kind per maand.

Duitsland heeft elf opleidingen tot vrijeschoolleraar. Twee daarvan mogen door de staat geaccepteerde diploma’s uitreiken en de afgestudeerden mogen dan ook op staatscholen lesgeven.

Het kantoor van de Bund der Freien Waldorfschulen is vergeleken met Nederland groot. Er werken bijvoorbeeld drie advocaten en drie journalisten voor het blad Erziehungskunst dat in een oplage van 17.000 gratis onder de ouders wordt verspreid. In de onderzoekssectie gaat 700.000 euro per jaar om.

Finland heeft het moeilijk. Het Finse bekostigingsstelsel gaat mogelijk veranderen met daardoor minder inkomsten en de bovenbouw (klas 10 tot 13) trekt minder leerlingen. Ook is het moeilijk om voldoende ouderbijdragen binnen te krijgen. Daardoor zien scholen hun inkomsten dalen en sluiten een aantal bovenbouwen hun deuren. Het leidt ook tot pedagogische vragen: Ben je nog een vrijeschool zonder bovenbouw?, Wat is een vrijeschool die geen leerlingen meer trekt?, Hoe kunnen scholen hun kwaliteit handhaven?, Wordt de pedagogische impuls nog gevoed?, Hebben de scholen zich te veel naar de staatseisen gericht en hun eigen identiteit verloochend?

De Finse Vereniging van vrijscholen gaat zich richten op de pedagogische impuls en de verbinding met de antroposofie, het werken aan het curriculum en aan PR.

EU en VS onderhandelen over een nieuw handelsverdrag TTIP, waardoor economie een grotere invloed krijgt op de beleidsruimte van overheden. De EU sluit publiek gefinancierde diensten als onderwijs uit van het verdrag. Privéscholen en niet bekostigde vrijescholen zouden echter gaan vallen onder het verdrag met mogelijk grote gevolgen. De parlementaire Commission on Culture and Education adviseert de Europese Commissie over de inhoud van het verdrag. Door lobby van ECSWE met EFFE is een belangrijke toevoeging aan dat advies toegevoegd waardoor overheden hun niet bekostigde onderwijs kunnen beschermen tegen bedrijven.

ECSWE gaat een conferentie over gestandaardiseerde toetsen organiseren in januari 2016. Voor de Alliance for childhood is dit het belangrijkste onderwerp voor 2016. Ook de zes bijeenkomsten in 2016 van de Working Group on the Quality of Childhood at the European Parliament hebben dit onderwerp als belangrijkste punt.

ECSWE werkt in het diplomaproject aan de invoering van het Steiner School Certificate (SSC) door samenwerking met de Steiner Education Development Trust (SEDT, Nieuw Zeeland). SEDT kan landelijke verenigingen en de scholen helpen bij het implementeren van SSC. Meer informatie hier.

De volgende ECSWE-bijeenkomst vindt plaats in Bratislava met het thema Challenge of creativity.

Over de ECSWE

De ECSWE, European Council for Steiner Waldorf Education, verbindt 26 nationale vrijescholen-verenigingen en vertegenwoordigt daarmee 712 scholen en 147.000 leerlingen in heel Europa. Markant detail is dat Nederland op de tweede plaats komt, na Duitsland, als het gaat om de leerlingenaantallen en het aantal scholen. Op Nederlandse scholen volgen ruim 23.500 leerlingen vrijeschoolonderwijs. Daarmee is Nederland in Europa goed voor een aandeel van zo’n 15%.’

Een dag later, 18 juni, volgde ‘Inspectietoezicht in transitie!’

‘De Vereniging van Vrijescholen onderhoudt namens haar leden contact met de Inspectie van het Onderwijs. Voormalig bestuurslid Francien Kleemans neemt deel aan het zogenoemde Ringen-Overleg. Dat is het platform waarin de inspectie de ontwikkeling van het toezichtskader afstemt met het onderwijsveld. Hierbij geven we een overzicht van de meest recente ontwikkelingen in het primair onderwijs.

Verandering in wijze van toezicht

De afgelopen jaren is er door de inspectie veel energie gestoken in het opsporen van minder presterende scholen. Het aantal scholen dat zwak of zeer zwak was is flink afgenomen. In de komende periode wil de inspectie haar wijze van toezicht houden gaan veranderen. Het toezicht gaat verschillen per school:

– De scholen die risico’s vertonen blijft de inspectie stevig aanspreken en volgen. Dit geldt ook voor besturen waarbij de financiën niet op orde zijn of waar bestuurlijke problemen zijn. Deze scholen worden risicogericht benaderd.

– Scholen die aan de basiseisen voldoen wil de inspectie gaan ondersteunen in hun ambities en hun verbetercultuur. De inspectie heeft de intentie om aan te sluiten bij de ontwikkelingen van lerarenteams, directeuren en bestuurders. De inspectie wil meer zicht bieden op mogelijkheden tot verbetering en de brede kwaliteit.

Waarderingskader

Het waarderingskader gaat bestaan uit vijf kwaliteitsgebieden te weten:
1. Financieel beheer
2. Onderwijsresultaten
3. Onderwijsproces
4. Schoolklimaat en veiligheid
5. Kwaliteitszorg en ambities

De kenmerken van deze vijf gebieden worden beschreven in “portretten”.

Gedifferentieerd oordeel

De inspectie wil onderscheid gaan maken tussen scholen van onvoldoende, voldoende of goede kwaliteit. De grens tussen wel of niet de basisnorm halen wordt steeds verder uitgewerkt. Er is een externe jury die een selectie maakt van excellente scholen. De Vereniging is net als de PO-Raad van mening dat de inspectie beter geen gedifferentieerd oordeel kan geven. Vrijescholen kunnen zelf het beste aangeven of en waarin ze goed en excellent zijn.

Zelfevaluatie

Een belangrijk verschil met het oude toezicht is dat de inspectie uit zal gaan van zelfevaluatie. Hoe ziet de school zichzelf? Kan een school zelf een verbetertraject in gang zetten, analyses en plannen van aanpak maken? Heeft de school zicht op de zorg, het aanbod en de evaluaties, en op het didactisch handelen? Naast de zelfevaluaties maakt de inspectie ook gebruik van de landelijke gegevens met betrekking tot de opbrengsten, jaarverslagen en jaarrekeningen van besturen.

Pilots

Tot zomer 2016 worden verschillende pilots uitgevoerd door de inspectie en per augustus 2016 zal het nieuwe toezicht in werking treden. We hebben inmiddels op een paar vrijescholen de eerste ervaringen opgedaan en over het algemeen waren zowel de directeuren als de leraren positiever gestemd dan voorheen. Men heeft beleefd dat er meer ruimte was om de school beter zichtbaar te maken en dat er meer dialoog was. Dat alles stemt ons voorzichtig optimistisch!

Uiteraard is erop de website van de inspectie veel informatie te vinden over de pilots, de nieuwe analyse en waardering van de opbrengsten.’

Op 26 juni schreef men over een ‘Conferentie vrijeschoolse mediapedagogiek. Meld u nu aan!’

‘Op 25 september houdt de Vereniging van vrijescholen samen met BVS-Schooladvies en de Vrijeschool Pabo op de Hogeschool in Leiden een conferentie over media(wijsheid) en digitale middelen op vrijescholen in het primair onderwijs. Een conferentie voor leerkrachten, intern begeleiders, schoolleiders, bestuurders van vrijescholen en studenten van de Vrijeschool Pabo. Over bewustwording, de digitale wereld van het kind, reflectie op media-gebruik, media-menselijkheid, leren programmeren, the Reverse Turing Test en nog veel meer...

Voor wie?

De conferentie is bedoeld voor deelnemers uit het primair vrijeschoolonderwijs die willen werken aan een vrijeschoolse mediapedagogiek en een bijdrage willen leveren aan het innoveren en experimenteren in de eigen school.

Er is ruimte voor maximaal vier deelnemers per vrijeschool, zolang er plaatsen beschikbaar zijn. De entree bedraagt 75 euro per tweetal. Bij aanmelding van uitsluitend één deelnemer geldt dezelfde entreeprijs van 75 euro.

Aanmelden kan nu!

De aanmeldingen lopen via de schoolleiders en bestuurders. Zij kunnen medewerkers, leerkrachten en zichzelf aanmelden door een e-mail te sturen naar de Vereniging van vrijescholen vereniging@vrijescholen.nl met daarin de naam van de vrijeschool en de namen en functies van de betreffende deelnemers.Graag zien wij uw aanmelding tegemoet.

Meer informatie over het thema en het programma.’

Op 29 juni werd een ‘Bijeenkomst nieuwe initiatieven vrijescholen’ aangekondigd:

‘Op 3 oktober aanstaande houdt de Vereniging van vrijescholen in Zeist een bijeenkomst voor nieuwe en bestaande initiatiefgroepen, die zich bezighouden met de oprichting van nieuwe vrijescholen en met de uitbreiding van bestaande vrijescholen.

Het programma is vooral bedoeld om van bestaande ervaringen te leren. Ook zal een deskundige aanwezig zijn die de nodige vragen kan beantwoorden. De bijeenkomst is voor zowel primair onderwijs als voortgezet onderwijs. De bijeenkomst wordt gehouden in de middag. Exacte tijden en het programma worden later bekendgemaakt op deze website. 

U kunt zich kosteloos aanmelden voor de bijeenkomst via vereniging@vrijescholen.nl. Geeft u daarbij ook aan vanuit welke achtergrond u wilt deelnemen aan deze bijeenkomst.’

Het meest recente bericht is van eergisteren. ‘Steun de petitie-actie voor Harimada!’

‘Op het Rudolf Steiner College in Rotterdam is ontzet gereageerd op het bericht dat muziekdocent Harimada Kusuma, na een verblijf van 12 jaar, nu binnen 28 dagen ons land moet verlaten. Ondanks de vele gerechtelijke stappen die hij heeft ondernomen om zich blijvend in Nederland te mogen vestigen, krijgt hij geen verblijfsvergunning. De reden is dat niet aangetoond kan worden dat hij met zijn werk en activiteiten een wezenlijk economisch of cultureel belang in onze maatschappij dient. Dit besluit lijkt nu definitief.

Petitie-actie en protestmars

De Rotterdamse leerlingen, ouders en collega’s laten het er echter niet bij zitten. Op donderdag 9 juli wordt een muzikale protestmars georganiseerd richting het stadhuis. Daarnaast is een petitie-actie gestart. Allen die Harimada en de school steun willen betuigen worden van harte uitgenodigd om via de link de petitie te ondertekenen en de petitie te verspreiden in het eigen sociale netwerk. Inmiddels heeft de school een Facebookpagina geopend om zoveel mogelijk mensen op te roepen aan de protestmars mee te doen.’

Dit laatste bericht komen we veel meer tegen. Bijvoorbeeld op de website van het Rudolf Steiner College in Rotterdam, ‘Muziekdocent Harimada Kusuma moet blijven!’

‘Harimada moet Nederland uit. Wat een ongelofelijk verdriet voor hem en veel mensen in zijn omgeving.

Wij kunnen ons niet neerleggen bij de beslissing die door de IND genomen is op advies van OCW en EZ, waarin staat dat zijn activiteiten geen cultureel belang dienen! Samen kunnen we met kracht en muziek aantonen dat Harimada weldegelijk een bijdrage levert aan onze muziekcultuur in Nederland; in Rotterdam in het bijzonder!!

Komt allen donderdag 9 juli om 12.00 uur op het schoolplein van het Rudolf Steiner college aan de Vondelweg 87 te Rotterdam. We gaan dan in een mars naar de Coolsingel en bieden met muziek en spandoeken een petitie aan aan de beste burgemeester van Nederland!

Ook de Petitie ondertekenen? Doe dat dan hier’

De website van de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders (NVAZ) meldt ‘Verhuizing NVAZ’:

‘De NVAZ gaat per donderdag 9 juli a.s. verhuizen naar de Boslaan 15 in Zeist. In 2012 is besloten om samen met Antroposana en het Edith Maryon College nog drie jaar in het gebouw Lenteleven te blijven. Gedurende deze periode is het de verhuurder niet gelukt om de andere leegstaande ruimtes te verhuren waardoor het gebouw een steeds desolatere uitstraling heeft gekregen, een uitstraling die niet past bij de NVAZ. Daarnaast is de huurprijs voor de NVAZ aan de hoge kant en proberen wij vanaf 2014 de structurele kosten te minimaliseren. Aldus zijn wij op zoek gegaan naar een meer passende huisvesting.

Het bestuur van de AViN heeft de NVAZ en Antroposana kantoorruimte aangeboden op de Boslaan. Behalve van een kantoorruimte voor het secretariaat, kunnen wij gebruik maken van de vergadermogelijkheden. We zijn blij dat er nu duidelijkheid is over onze huisvesting en vinden dat de behuizing aan de Boslaan beter past bij de NVAZ.

Wij hopen u binnenkort op ons nieuwe adres te mogen ontvangen: ons nieuwe adres is Boslaan 15, 3701 CH te Zeist. Ons postbus adres en telefoonnummer blijven ongewijzigd.

Namens het bestuur NVAZ
J. Benjamin’

Stichting Demeter meldt tot slot ‘Biodynamische landbouw tussen hemel en aarde. Congres Microkosmos Macrokosmos’:

‘woensdag 30 september, 10.30-19.45 uur, Artis
Adres: Plantage Kerklaan 38-40, 1018 CZ, Amsterdam

In het Jaar van de Bodem staat in een gezamenlijk congres van Stichting Demeter en de BD-Vereniging de interactie tussen micro- en macrokosmos centraal. We onderzoeken de samenhang tussen de micro- en macrokosmos op een locatie waar deze werelden ook daadwerkelijk te beleven zijn, namelijk in het planetarium van Artis en het nieuwe museum Micropia (uniek in zijn soort), waar ingezoomd wordt op de allerkleinste levensvormen.

De begrippen microkosmos en macrokosmos komen van de oude Griekse filosofen om de plaats van de mens in het heelal te beschrijven. Als mens staan we in het midden waar vanuit we met de modernste technieken in staat zijn ongeveer 10 tot de 35ste macht in en uit te zoomen. Waar een blik in het heelal ons veelal nederig stemt, stellen we ons richting de kleinste deeltjes veelal als overheersers op.

In de biodynamische landbouw stelt de mens/boer zich bewust als waarnemer en bemiddelaar op tussen enerzijds de kosmische krachten, zoals de seizoenen, de getijden en invloeden van andere planeten en anderzijds het aardse leven met z’n bodemrijkdom aan microben en mineralen (afkomstig uit de macrokosmos). Hoe vertaalt deze attitude zich door naar de kwaliteit van ons voedsel en ons bewustzijn?

Key-note sprekers op het congres:

Peter Westbroek, emeritus hoogleraar geologie, auteur van het boek “de ontdekking van de aarde” en deelnemer van de interdisciplinaire aardwetenschap onder de naam “Earth System Science”. Westbroek gaat in op wat hij “het civilisatieproces van de aarde” noemt en de noodzaak om afstand te nemen van het antropocentrische denkkader richting een levenshouding waarin de aarde de enige aandeelhouder is.

Willem Beekman, bioloog, auteur, spreker en coach, oud-directeur van de Hortus Botanicus Amsterdam en oud-docent van de Warmonderhof. Beekman spreekt over de plaats en uitdaging van de mens tussen micro- en macrokosmos, hoe we in de levende planten- en dierenwereld de ritmes van de kosmos weerspiegeld zien en over de relatie tussen moraliteit en de positie van de mens ten opzichte van de macro- en microkosmos.

Coen ter Berg, bodemkundige. Ter Berg geeft een inleiding over biodynamische landbouw en bodembiologie, met name gericht op de invloed van de zon op bodemvorming en hoe we het “levende” in de bodem verder kunnen verzorgen om tot vitale gewassen/voeding te komen.

Daarnaast zal Bert van Ruitenbeek, directeur Stichting Demeter, de jaarcijfers uit de Demeter Monitor presenteren en vindt er een “open space” plaats, waarin deelnemers kunnen uitwisselen over tal van gerelateerde thema’s. Bekijk het volledige dagprogramma hier of download het als PDF

Deelname

Kosten voor deelname aan het programma zijn 80 euro (excl. BTW). Dit is inclusief toegang tot museum Micropia, drankjes, lunch en buffet met drank. Leden van de BD-vereniging en licentiehouders van het Demeter keurmerk krijgen 20 euro korting. Bij aanmelding en betaling vóór 1 juli 2015 krijgt u een extravroegboekkorting van €5,00.

Schrijf je in via het inschrijfformulier of bel 0343-52 23 55.

Het congres wordt georganiseerd door Stichting Demeter en de BD Vereniging en mede mogelijke gemaakt door BD-Totaal, EkoPlaza, Kroon, Natudis, Nature & More en Odin.’