Bedrijfskosten

Twee weken geleden had ik het in ‘Schappen’ (dat was op vrijdag 22 juni) over ‘de bedreiging voor homeopathische zelfzorggeneesmiddelen. De Telegraaf sprak zelfs van een hetze en bombardeerde die tot zijn “Stelling van de Dag”.’ Ik vroeg me af: ‘Wat vindt Antroposana hiervan?’ Ik vond de ‘tekst van de brief van Antroposana-voorzitter Annemieke Jansen (...) over de “beschikbaarheid homeopathische geneesmiddelen voor zelfzorg”’ aan minister Schippers en aan de vaste Kamercommissie. Daarin stond onder meer:

‘“Ons dringend verzoek aan u als volksvertegenwoordigers is dan ook om tijdens het AO van 21 juni a.s. de minister ervan te overtuigen de in 2007 doorgevoerde aanpassing van de registratieregeling van homeopathische geneesmiddelen toch terug te draaien, waardoor de bestaande situatie gehandhaafd blijft.”

Dat Algemeen Overleg was dus gisteren. Maar de uitslag ervan heb ik nog niet mogen vernemen.’

En hoe is de stand nu, op vrijdag 6 juli? Vannacht beëindigde de Tweede Kamer haar werkzaamheden met een groots en lang slotakkoord, om niet vóór de verkiezingen op 12 september terug te keren. Op de website van Antroposana staat als laatste nieuws met de datum van 28 juni dit bericht over ‘Homeopathische middelen zonder informatie’:

‘Homeopathische zelfzorggeneesmiddelen krijgen verpakking zonder informatie over toepassingsmogelijkheid

Vanwege een ministeriële regeling kunt u binnenkort op homeopathische zelfzorggeneesmiddelen, die u zonder recept bij apotheek, drogisterij of voedingswinkel koopt, niet meer lezen waarvoor het geneesmiddel gebruikt kan worden.

Vanaf 1 juli 2012 (met uitloop van een jaar voor producten die al op het schap staan) mag er alleen nog een indicatie op homeopathische zelfzorggeneesmiddelen vermeld staan als de werking ervan met klinisch wetenschappelijk onderzoek aangetoond is. Dit heeft tot gevolg, dat de homeopathische zelfzorggeneesmiddelen geleidelijk aan van de markt zullen verdwijnen. Immers, als er geen indicatie op de verpakking staat weten we doorgaans niet bij welke klacht het geneesmiddel toe te passen is.

Door deze ministeriële regeling kunnen we niet meer vrij kiezen in het gebruik van onze zelfzorggeneesmiddelen en worden we beperkt in het voeren van de eigen regie over onze gezondheid.

Vóór deze regeling werd de indicatie onderbouwd met literatuur en voorzien van een disclaimer met de tekst: “de werkzaamheid van dit homeopathisch middel is door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen niet met wetenschappelijke criteria beoordeeld”.

Homeopathische geneesmiddelen met indicatie zijn relatief veilig, hebben geen schadelijke effecten en voorzien in een grote maatschappelijke behoefte; driekwart van de Nederlandse huishoudens heeft een homeopathisch geneesmiddel in huis.

Antroposana heeft, evenals enkele andere partijen, in juni jl een dringend beroep op de minister gedaan om de door de Raad van State geboden ruimte voor een disclaimer te benutten, waardoor de toepassingsmogelijkheid van homeopathische zelfzorggeneesmiddelen wel vermeld kan worden. Ook heeft Antroposana de leden van de vaste Kamercommissie van VWS en de fractievoorzitters gevraagd de minister tijdens het Algemeen Overleg op 21 juni jl ervan te overtuigen de regeling terug te draaien, waardoor de bestaande situatie van vóór 1 juli intact blijft. De minister lijkt tot nu toe ongevoelig voor de argumenten en heeft de regeling niet terug gedraaid. De lobby gaat nog voort. Op 4 juli aanstaande staan de brieven van Antroposana op de brievenlijst van de procedurevergadering van de vaste Kamercommissie van VWS en komen mogelijk daarmee op agenda.

In alle andere EU-landen met een homeopathische traditie zijn de homeopathische zelfzorggeneesmiddelen wel voorzien van een indicatie met een disclaimer.

Terwijl de EU haar lidstaten met de Richtlijn voor Geneesmiddelen de keuze biedt voor de mogelijkheid om zonder overlegging van klinisch bewijs en met een disclaimer een indicatie te kunnen voeren, scheert demissionair minister Schippers – onder de dekmantel van patiëntveiligheid en kwaliteit – de homeopathische zelfzorggeneesmiddelen over één kam met de allopathische zelfzorggeneesmiddelen.

De Raad van State ziet nota bene ruimte voor registratie met een disclaimer op de buitenverpakking. Toch weigert de minister de eerdere, en in alle andere EU-landen met een homeopathische traditie toegepaste, regeling uit te voeren.

Lees hier verder:

Brief Antroposana aan VWS mininster Schippers, 15 juni 2012.pdf 
Brief Antroposana aan Tweede Kamer, 15 juni 2012.pdf
Tweede brief aan Kamerleden 26 juni 2012.pdf
Achtergrondinformatie bij regeling homeopathische zelfzorggeneesmiddelen.pdf.’

De brieven van 15 juni kennen wij al; die had ik hier op 22 juni. Maar niet die van 26 juni; deze luidt:

‘Amersfoort, 26 juni 2012
Betreft: bezorgdheid onder burgers over de onbeschikbaarheid van homeopathische zelfzorggeneesmiddelen

Geachte leden van de vaste Kamercommissie van VWS,

Namens vele Nederlanders doet patiëntenvereniging Antroposana een beroep op u als volksvertegenwoordigers om in de Procedurevergadering van woensdag 27 juni 2012 de minister te verzoeken een inhoudelijke reactie te geven op onze brief van 15 juni jl. Hierin hebben wij de minister gevraagd artikel 3.11 en 3.12 van de Geneesmiddelenwet zodanig aan te passen dat homeopathische zelfzorggeneesmiddelen met een indicatie en een disclaimer op de verpakking op de markt kunnen blijven. U heeft hiervan een kopie ontvangen.

De minister hoeft slechts de ruimte te benutten, die de Raad van State bij de uitspraak over het product Rinileen d.d. 18-4-2012 biedt met de mogelijkheid van een disclaimer op de verpakking voor zelfzorggeneesmiddelen die niet met klinisch wetenschappelijk bewijs getoetst zijn.

Wanneer de minister haar voorgenomen maatregel per 1 juli aanstaande uitvoert, betekent dit dat wij als burgers ernstig belemmerd worden in de keuzevrijheid van therapie en bij de regievoering over onze gezondheid. Want als we niet kunnen lezen waarvoor een zelfzorggeneesmiddel te gebruiken is, zullen we het doorgaans niet kopen. Velen hebben baat bij homeopathische zelfzorggeneesmiddelen; maar liefst driekwart van de Nederlandse huishoudens heeft wel een homeopathisch zelfzorggeneesmiddel in huis. Wij doen dan ook een dringend beroep op u en op de minister de keuzevrijheid, die wij in het democratisch en liberaal Nederland verworven hebben, in stand te laten.

Steun de vraag van mevrouw Wiegman (ChristenUnie) aan minister Schippers afgelopen donderdag 21 juni in het Algemeen Overleg van de Commissie en vraag om een inhoudelijk antwoord. Natuurlijk weten wij met ons allen, dat “het niet zo is, dat er geen medische claim op de verpakking mag staan, maar dat die onderbouwd moet zijn” (het antwoord van de minister aan mevrouw Wiegman). Maar wij weten ook dat er voor homeopathische zelfzorggeneesmiddelen een andere bewijsvoering (literatuurstudies) gehanteerd wordt door Europa. En Europa laat lidstaten vrij om voor deze bewijsvoering te kiezen, waardoor de toepassingsmogelijkheden van betreffende geneesmiddelen met een disclaimer op de verpakking vermeld kunnen worden.

Ten overvloede zij vermeld dat het om homeopathische zelfzorggeneesmiddelen gaat, die bij eenvoudige klachten / kwalen gebruikt worden.

Voor vragen kunt u contact opnemen met ondergetekende.

Bij voorbaat onze hartelijke dank voor uw betrokkenheid.
met vriendelijke groet,
namens het bestuur van Antroposana

Lia Kemerink
directeur Antroposana
landelijke patiëntenvereniging antroposofische gezondheidszorg’

Intussen kwamen er op deze ontwikkelingen diverse reacties. Daaronder ook deze lezersmail in De Telegraaf van 28 juni, in dezelfde rubriek ‘Wat U Zegt’ waarin eerder de ‘Stelling van de Dag’ de homeopathie tot onderwerp had, getiteld ‘Homeopathische bluf kan niet meer’:

‘Homeopathische middelen moeten vanaf 1 juli aan Europese normen voldoen. Dat betekent dat vanaf die datum op verpakkingen en bijsluiters van homeopathische middelen alleen nog mag staan waarvoor ze gebruikt kunnen worden als de werking wetenschappelijk bewezen is.

Tientallen jaren onderzoek door scheikundigen en farmacologen naar het werkingsmechanisme van homeopathische middelen laat zien dat er niet meer is dan een placebo-effect. Er is inmiddels genoeg bewijs van ineffectiviteit van homeopathie.

De overheid maakte het in 1997 mogelijk dat producenten homeopathische middelen konden registreren bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen zonder aan de eisen te voldoen, die aan echte geneesmiddelen worden gesteld. Zonder enig bewijs van werkzaamheid mocht op de verpakking een indicatie voor gebruik worden vermeld, zoals bijvoorbeeld helpt bij koorts of verkoudheid. De producenten van homeopathische middelen hoefden ook niet de exacte samenstelling van de inhoud op de verpakking te vermelden.

Bij geneesmiddelen wordt de inhoud in milligram per tablet of milligram per milliliter druppelvloeistof weergegeven. Er is duidelijkheid over de risico’s van interactie met andere medicijnen en over bijwerkingen. De koper van homeopathische middelen moet zich behelpen met vage aanduidingen in ongebruikelijke eenheden zoals Okoubaka aubrevillei D2 14,3% als ingrediënt. Aan deze wantoestand is nu een einde gekomen. Producenten van homeopathische middelen kunnen niet meer bluffen als het over de werkzaamheid gaat.

Catherine de Jong, anesthesioloog (Voorzitter Vereniging tegen de Kwakzalverij)’

Gisteren deed Cees Renckens, oud-voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, hier nog een schepje bovenop in een opinieartikel in de Volkskrant, geheel in de van hem bekende stijl die ook blijkt uit de titel ‘Dat apothekers homeopathische middelen verkochten, is een schande’. Op 27 juni liet hij zijn mening al horen op de eigen website van de Vereniging tegen de Kwakzalverij met ‘Leugens niet meer toegestaan in reclame voor homeopathie’:

‘In het Algemeen Overleg van de commissie voor VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) met de minister over het geneesmiddelenbeleid, dat in de middag van 21 juni 2012 heeft plaatsgevonden, is er door Kamerleden geen bezwaar gemaakt tegen een verbod op het voeren van indicaties voor zogenaamde zelfzorg-homeopathica.

Dit verbod, dat al per 1 juli ingaat, komt voort uit de recente uitspraak van de Raad van State. Die stelde dat ook van homeopathica de werking moet worden aangetoond voordat er met indicaties reclame voor mag worden gemaakt.

Alle fabrikanten van de 243 geregistreerde zelfzorg-homeopathica moeten nu kiezen tussen het schrappen van verwijzingen naar indicaties (spierpijn, hooikoorts, griep, hoesten, eczeem etc.) op bijsluiters en in reclame-uitingen of het aandragen van fatsoenlijk wetenschappelijk bewijs. Brandbrieven van de Nederlandse Vereniging van de Farmaceutische Industrie van Zelfzorggeneesmiddelen Neprofarm en de landelijke patiëntenvereniging antroposofische gezondheidszorg Antroposana richting Den Haag bleven zonder merkbaar effect. Daarmee lijkt er een eind te komen aan de toegestane leugens over effecten van ultraverdunde kwakzalversmiddelen uit de school van Hahnemann.

Homeopathica hebben enkele decennia een uitzondering gevormd op het normale handelsverkeer en bij het registreren van geneesmiddelen: daar werden en worden (volkomen terecht) op straffe van maatregelen door Reclame Code Commissie (RCC) of het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) onhoudbare claims geweerd. De homeopathie stond letterlijk en figuurlijk boven de wet, een voortvloeisel van oneigenlijke tolerantie van alternatieve geneeswijzen, zoals die in de jaren ’70 en ’80 (van de vorige eeuw) in ons land op gang kwam. De huidige minister van Volksgezondheid, Edith Schippers, komt de eer toe die klok weer een beetje te hebben teruggedraaid. Ons land is hiermee weer een stukje beschaafder geworden. En nu maar kijken hoe snel de homeopathiefabrikanten hun reclame zullen (en kunnen) aanpassen.

Het commissie-overleg in het Tweede Kamer leidde op 20 juni tot een discussie in het programma Sportzomer op Radio 1 tussen Rob Koene, bestuurslid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij en Bernard Mauritz van de producentenfirma Neprofarm (Zet op 12.00 uur: na ongeveer 17 minuten in de uitzending begint de discussie).

Enkele uitspraken:

Rob Koene: “Een prima beslissing. De zaak loopt al sinds 2004. Homeopathische middelen mogen geen geneesmiddel worden genoemd omdat de werking ervan wetenschappelijk niet is bewezen. En dus mag er niet meer op de verpakking en in de bijsluiter worden verwezen naar een specifieke ziekte of afwijking.”

Bernard Mauritz: “Op de verpakking van homeopathische middelen staat juist dat werking niet wetenschappelijk is onderbouwd, er is dus geen sprake van misleiding van de consument. Het is overigens niet zo dat het niet onderbouwd is, het is niet onderbouwd op de reguliere wijze zoals normale geneesmiddelen. De consument kan straks geen keuze meer maken. We zitten nu klem, we hebben geen plan. We doen daarom een beroep op de minister.”

Koene: “Verwarrend voor de consument. Op de ene kant van de verpakking staat dat het ergens tegen zou werken, aan de andere kant staat dat het wetenschappelijk niet bewezen is.”’

Mag je als mens nog zelf over je leven beslissen? Bij de Vereniging tegen de Kwakzalverij lijkt dat uitgesloten, je moet je richten naar wat zij voorschrijven. Zet hier tegenover het bericht eergisteren op Artsennet over bluf, schande en leugens op heel andere schaal, ‘Miljardenboete schijntje voor GlaxoSmithKline’:

‘Het is maar de vraag of GlaxoSmithKline (GSK) wakker ligt van de recordboete van 2,4 miljard euro die het kreeg opgelegd van de Amerikaanse justitie. Media in de VS roepen op tot meer regulering, hogere boetes en persoonlijke aansprakelijkheid bij fraude in de farma.

Dit staat in Trouw. GSK kreeg de megaboete opgelegd vanwege grootschalige fraude met onder meer de medicijnen Wellbutrin, Avandia en Paxil. Maar alleen al aan deze geneesmiddelen verdiende de farmaceut 20 miljard euro, schrijft Trouw.

Bedrijfskosten

In een vergelijkbare zaak uit 2009 kreeg Pfizer een boete van 1,8 miljard euro. “We hebben te vaak gehoord dat de farmaceutische industrie dergelijke boetes simpelweg afdoet als bedrijfskosten”, zegt openbaar aanklager Stuart Delery.

Marketing

Volgens de Amerikaanse rechter heeft GlaxoSmithKline de wet overtreden met marketing voor diverse middelen. Zo maakte het reclame voor Paxil voor minderjarigen, terwijl de FDA het alleen voor volwassenen had goedgekeurd. Ook prees het Wellbutrin aan voor oneigenlijk gebruik.

GSK-topman Andrew Witty heeft zich verontschuldigd voor de misdragingen van zijn bedrijf, die “zich in een ander tijdperk afspeelden”.
Bron: Trouw’

Vandaag kwam Medisch Contact in zijn nieuwste nummer (nr. 26) met Federatienieuws van de KNMG, ‘Financiële banden arts en farmacie openbaar’:

‘Weet u het nog? Het transparantieregister komt eraan

Artsen, instellingen en wetenschappelijke verenigingen krijgen in 2013 te maken met een centraal transparantieregister. Iedereen kan het register raadplegen op internet. Zo krijgt het publiek inzicht in financiële relaties met de farmaceutische industrie die op jaarbasis boven de 500 euro uitkomen. Wat betekent dat voor u?

Als aan een arts, instelling of samenwerkingsverband door een farmaceutisch bedrijf meer dan 500 euro is betaald of toegerekend vanwege dienstverlening of sponsoring, dan wordt dat vermeld in een centraal transparantieregister. Dit geldt voor alle betalingen op basis van overeenkomsten vanaf januari 2013. Is dit op u, uw maatschap, samenwerkingsverband of organisatie van toepassing? Zorg dan dat u uw financiële administratie en contracten op orde heeft. Dan kunt u de gegevens van de bedrijven goed en eenvoudig controleren, of alle informatie inzichtelijk aanleveren.

Welke gegevens?

In het transparantieregister komen de volgende gegevens te staan:
– De naam van de betrokken beroepsbeoefenaar, samenwerkingsverband (o.a. wetenschappelijke vereniging, maatschap e.d.) of instelling.
– De naam van het betrokken bedrijf.
– De aard van de financiële relatie (consultancy, adviesraad, spreker, onderzoek, sponsoring en overig).
– Het totaalbedrag of toegerekende honorarium dat in het voorgaande jaar is betaald.

Primair meldt de farmacie

De farmaceutische ondernemingen zijn in beginsel verantwoordelijk voor het melden. Alleen als een beroepsbeoefenaar, samenwerkingsverband of instelling een financiële relatie is aangegaan met een farmaceutisch bedrijf in het buitenland, dan moet de beroepsbeoefenaar of instelling dit zelf melden. Dat geldt niet als de Nederlandse vestiging van de onderneming deze verplichting heeft overgenomen.

De Stichting Code Geneesmiddelenreclame (CGR) verwacht dat het transparantieregister begin oktober 2012 operationeel is. De financiële relaties uit 2012 moeten begin 2013 worden gerapporteerd. Het is de bedoeling dat die gegevens geautomatiseerd uit de registratiesystemen van de farmaceutische bedrijven worden aangeleverd. Artsen en instellingen ontvangen van tevoren een jaaroverzicht om de financiële transacties te controleren.

U vindt de gedragsregels op www.knmg.nl/gunstbetoon.’

Hopelijk maakt het wat uit. Maar het kan ook anders. Opvallend in dit opzicht was het bericht eergisteren op de website van Triodos Bank, ‘Nederlanders opgeroepen zelf vorm te geven aan duurzame toekomst. Klein. Het nieuwe groot’:

‘Woensdagavond 4 juli, na het NOS Journaal van acht uur worden alle Nederlanders via de publieke omroepen op Ned1, 2 en 3 opgeroepen om zelf vorm te geven aan een duurzame toekomst en niet te wachten op beslissingen van bovenaf. De oproep gebeurt met de korte film “Klein. Het nieuwe groot.” Deze film van ruim anderhalve minuut (100 sec.) haalt het heersende beeld onderuit dat we in slechte tijden leven – en doet een persoonlijk beroep op iedereen om bij te dragen aan een groene, menselijke en innovatieve economie. De film wordt vertoond in de Ster-blokken van de publieke omroep.

De film “Klein. Het nieuwe groot.” is in opdracht van Triodos Bank geproduceerd en wordt eenmalig op TV vertoond en draait daarna gedurende tien weken in het voorprogramma van 18 arthousebioscopen in heel Nederland. Bijzonder is dat de film de nadrukkelijke intentie heeft om het denken en doen van alle Nederlanders over “groei” en “waarden” op te rekken en geen producten of diensten van de bank onder de aandacht brengt. Triodos Bank wordt in de film niet één keer bij naam genoemd, maar slechts heel kort aan het einde in beeld gebracht.

In de film “Klein. Het nieuwe groot.” die zich laat bekijken als een manifest, wordt het heersende beeld onderuitgehaald dat we in slechte tijden leven. In tegendeel: we leven in een geweldige tijd. De film wil laten zien dat er een uiterst krachtige, positieve beweging gaande is van initiatiefrijke mensen die samen het hoofd kunnen bieden aan de grote vraagstukken van vandaag.

De uitdagingen waar we voor staan zijn inderdaad groot. Denk aan het klimaatvraagstuk, de financieel-economische crisis en de onzekerheid over onze toekomstige voedsel- en energievoorziening. Maar in tijden van crisis ontstaat ook ruimte voor nieuwe initiatieven.

Die vernieuwing komt van onderaf. Steeds meer mensen realiseren zich dat ze met hun eigen initiatieven de kwaliteit van de samenleving kunnen versterken. Soms gaat het om persoonlijke keuzes, zoals het besluit om biologische producten uit de eigen regio te kopen. Soms gaat het om grotere initiatieven, zoals een ondernemer die een duurzaam energiebedrijf opzet.

Al die keuzes en initiatieven samen vormen de kritische massa die een doorbraak teweeg kan brengen. Triodos Bank maakt deel uit van deze beweging. Deze bank is ruim dertig jaar geleden opgericht vanuit het besef dat alleen een ontwikkeling die oog heeft voor sociaal, cultureel en ecologisch evenwicht werkelijk duurzaam is. Nu er een steeds bredere onderstroom gaande is die deze ontwikkeling versnelt, wil de bank deze onderstroom extra “momentum” geven met de film.’

Dat zijn dus een heel ander soort bedrijfskosten. Een ander voorbeeld: zelfs NRC Handelsblad doet mee. Dit is afkomstig van de website op 9 januari van dit jaar, ‘Wekelijks op dinsdag: de bijlage Mens&’:

‘Het katern Mens& gaat over de “binnenwereld” van de lezer, met verhalen en rubrieken uit en over het dagelijks leven. Over mensen en hun relaties, thuis en bij hun werk, over de zorgende en “zoekende” individu, over de lerende en “luierende” mens. Kortom: verslaggeving uit de praktijk van alledag, met zo mogelijk ook theoretische achtergronden uit de psychologie, sociologie, pedagogiek, filosofie, theologie en andere geesteswetenschappen. (...)

Het katern Mens& telt zeven pagina’s. Met wekelijks: een reportage, een interview en een beschouwend stuk. De reportages beschrijven maatschappelijke trends. Bij de interviews staan drijfveren centraal: motivatie, inspiratie, aspiratie. De beschouwende stukken zoeken naar diepere en hogere verklaringen voor menselijk gedrag: het historisch perspectief, toekomstverwachting, levensbeschouwing, zingeving, religie.’

En even verderop:

‘Mens & mensbeeld. Tilburgse studenten filosofie hebben essays geschreven over (hun) mensenbeeld(en): zie dit document. Ze zijn bedoeld als “synthese”, nadat NRC-lezers eerder bijdragen hebben geleverd bij wijze van “these” en “antithese”. In dit document staan alle bijdragen (“these”) die in januari zijn binnengekomen n.a.v. de oproep “Wat is een mens?/ Wat is uw mensbeeld”. In dit document uit februari staan twintig reacties (“antithese”). (De bijdragen in deze documenten zijn zonder tekstredactie overgenomen zoals ze door de auteurs zijn ingestuurd.)’

Onder die thesen vinden we als nummer 67 deze van Bernard Heldt te Zeist:

‘Uit: Werkingen van het karma, Rudolf Steiner (Zeist 2004, pag. 31) 

“...als we het menselijk leven van een hoger gezichtspunt uit beschouwen kunnen we zien dat er in een mensenleven spelingen van het lot optreden die niet gevolg blijken te zijn vanoorzaken in dit ene leven, maar die vanuit een ander bewustzijn veroorzaakt zijn, vanuit een bewustzijn namelijk dat aan gene zijde van de geboorte ligt...”
Rudolf Steiner, 17 mei 1910

Ik put inspiratie uit de visie van de natuurkundige dr. Rudolf Steiner (1861-1925). Hij maakt inzichtelijk dat een mens niet alleen in onze driedimensionale en fysieke wereld leeft, maar tegelijk ook in een andere kosmische orde, door hem geestelijke wereld genoemd.

Deze geestelijke wereld valt mijns inziens samen met de theoretisch natuurkundige visie op de parallelle universa of het multiversum van de Amerikaanse snaarfysicus Brian Greene.

In Steiners kosmologie ontstaat de huidige kosmos vanuit krachtwerkingen uit deze geestelijke wereld.

Steiner heeft dit beschreven in terminologie uit de vigerende filosofische stromingen zoals het Duits Idealisme en de Theosofie en daarbij heeft hij geworsteld met eigen taalgebruik. Steiner maakt de ontwikkeling van het bewustzijn, de innerlijke scholing, tot centraal thema om de geestelijke wereld te kunnen waarnemen.

Wij blijven, met onze fysiek en driedimensionaal gebakken brein, vasthouden aan feitelijk aantoonbare voorwaarden waaronder resultaten fysiek zichtbaar moeten worden. Steiner geeft uitvoerige gezichtspunten over hoe ons bewustzijn door bijvoorbeeld meditatie en zelfinzicht boven deze driedimensionale realiteitslaag kan uitstijgen en impulsen kan ontvangen die werkzaam zijn als imaginaties, inspiratie en intuïtie.

Vanaf de allereerste bewustzijnsontwikkeling heeft de mensheid dit beschreven in beelden die bij dát bewustzijn pasten. Steiner heeft dit in taal gegoten die paste bij onze westerse cultuur.’

Als we het toch over Steiner hebben, kan ik dit bericht van gisteren op het ‘Haagboekblog’ van de Haagse Boekerij ook wel toevoegen, ‘Beiträge’ getiteld:

‘Wie redelijk thuis is in de schriftelijke nalatenschap van Rudolf Steiner kent ongetwijfeld de reeks Beiträge zur Rudolf Steiner Gesamtausgabe. Tussen 1961 en 2000 verschenen er 122 nummers met vooral veel interessant materiaal uit het archief.

Het Rudolf Steiner Archiv in Dornach doet nu, na een eerdere mislukking, een nieuwe poging om deze reeks voort te zetten, onder de titel Archivmagazin. De bedoeling is om minstens 1 maal per jaar een nummer uit te brengen.

Het nu verschenen eerste nummer bevat o.a.:
– de openingsvoordracht van Rudolf Steiner op de eerste Generalversammlung van de Anthroposophische Gesellschaft, 3 februari 1913;
– ruim 70 pagina’s met archiefmateriaal uit 1912/1913 rondom deze oprichting;
– notities van Marie Steiner m.b.t. de voordracht van 12 januari 1910 in Stockholm, hoogstwaarschijnlijk de eerste voordracht over de “wederkomst van Christus in de etherische wereld”, waarvan verdre geen stenogram of notities zijn overgeleverd;
– een interessante beschouwing van Renatus Ziegler n.a.v. het dikke boek van Traub over Steiners filosofische werken;
– en een schets van de ontstaansgeschiedenis 1912-1925 van de euritmie, door Martina Maria Sam;
– een overzicht door Alexander Lüscher van de editie-plannen voor de afdelingen Geschiedenis van de Anthropoposophische Gesellschaft (GA 244-263) en Soziale Dreigliederung (GA 328-342) in de Gesamtausgabe;
– en de beschrijving van het restauratieprojekt t.b.v. de bordtekeningen, door Stephan Widmer.

Archivmagazin : Beiträge zur Rudolf Steiner Gesamtausgabe
Rudolf Steiner Verlag, 2012. – 174 p.
ISBN 978-3-7274-8200-7. – € 19,90’

Nog een ander bericht van onderop. De ons niet onbekende website ‘De Ster Online’ (zie ook ‘Huis-aan-huis’ op 23 april) berichtte op dinsdag 3 juli over ‘“Dromenstof” in Rudolf Steiner College’:

‘Door eindexamenleerlingen van het Rudolf Steiner College werden de afgelopen week drie voorstellingen gegeven van “Dromenstof”, een productie waarin The Tempest van Shakespeare en de sprookjes Roodkapje en Assepoester samensmolten.

Vooral de sprookjes liepen anders af dan dat we gewend zijn: Roodkapje leeft lang en gelukkig met de wolf en Assepoester trouwt niet met de sukkel van een prins maar met een trouwe knecht. De regie was van H. Scheepers en V. Harry, de dans was ingestudeerd door E. Jansen en de muziek kwam van H. Kusuma. Er werd geacteerd dat de stukken er vanaf vlogen. Sterbezorger Florian van den Hengel tipte De Ster. Hij was mede verantwoordelijk voor het toneellicht.’

Saillant hieraan is vooral de reactie van Joke Verbrugh gisteren:

‘1 reactie
Joke Verbrugh / 5 juli 2012

Ik was blij verrast toen ik de foto op de voorpagina van De Ster van 3 juli “Dromenstof” in Rudolf Steiner College zag; ik heb drie kleinkinderen op die school. “Er werd geacteerd dat de stukken er vanaf vlogen”. Toch zou ik graag enige opmerkingen willen maken.

De sprookjes van Grimm bevatten veel wijsheid. Vele van deze sprookjes zijn via via uit de esoterische traditie in de wereld gekomen. De eigentijdse dieptepsychologie geeft veelal steun aan de duiding volgens deze traditie.

Ik lees in De Ster: “Roodkapje leeft lang en gelukkig met de wolf”. Daarmee wordt de waarheid ernstig geweld aangedaan, want in het sprookje komt Roodkapje in de donkere buik van de wolf te zitten en wordt er door de jager uit bevrijd. Laat je deze beelden goed op je inwerken, zoals in het leerplan van de vrije school is aangegeven, dan begrijp je dat in de wolf het kwaad aan het werk is. Hoe kun je dan stellen dat Roodkapje daar lang en gelukkig mee leeft? Het sprookje van Roodkapje is evenals het sprookje van de wolf en de zeven geitjes een “oersprookje” dat vertelt over het lot van de moderne mens. Maar het geeft ook aan dat verlossing mogelijk is. De jageris een wijs mens en heeft inzicht in de situatie en weet Roodkapje (het nog jonge ik zoals dat van alle leerlingen) te bevrijden uit de duisternis van het kwaad.

Het sprookje van Assepoester vertelt een ander verhaal. Ik citeer uit De Ster: “Assepoester trouwt niet met de sukkel van een prins, maar met een trouwe knecht”. Ook dat is niet volgens de erkende duiding. Assepoester is een beeld voor de ziel van de mens. En wie is de prins in het sprookje van Assepoester? Hij komt gelijk naar haar toe als het Assepoester eindelijk gelukt is naar het bruiloftsfeest te komen. Iedere nacht, als de mens slaapt, ontmoet de ziel, Assepoester, haar hogere ik, maar overdag is ze dat vergeten. Assepoester gaat naar het bruiloftsfeest. Ze gaat nu bewust een verbinding aan met haar hogere zelf, haar betere zelf, de prins. En de prins? Die komt gelijk naar haar toe, pakt haar hand en danst met haar. En als iemand anders haar ten dans vraagt, zegt hij: “Ze danst alleen met mij” [en niet met een knecht]. Het beeld van de knecht verwijst naar het gewone dagelijkse lagere ik, maar dat is hier juist helemaal niet aan de orde.

Dit alles ter overdenking.

Ik geef al jaren sprookjescursussen; hieronder staan gegevens over drie boekjes die ik over sprookjes geschreven heb:
Welke wijsheid is verborgen in het sprookje van Assepoester? (Grimm nr. 21)
Welke wijsheid is verborgen in het sprookje “De ganzenhoedster bij de bron”? (Grimm nr. 179)
Welke wijsheid is verborgen in het sprookje “De waternimf in de vijver”? (Grimm nr. 181)

De boekjes zijn te bestellen bij Joke Verbrugh, Rotterdam, gironummer 3294690 (tel. 010-4521304), joke@verbrugh.nl
Een boekje 5 euro + 1,50 euro verzendkosten,
twee boekjes 10 euro + 2 euro verzendkosten,
drie boekjes 15 euro + 2 euro verzendkosten.’

Dan heb ik nog een bericht uit het Dagblad van het Noorden, ik weet alleen niet of het van vandaag of van gisteren is, dat kan ik er niet uit afleiden, ‘Pornohack website vrijeschool De Es in Assen’:

‘De website van vrijeschool De Es aan de Tuinstraat in Assen – www.vrijeschool-assen.nl – is onlangs gehackt. Wie de site aanklikte voor informatie over de school kreeg pornoplaatjes te zien.

Directrice Tonneke Eissens ontdekte de porno zelf. Zij ondernam direct actie. Alle ouders werden via een mail gewaarschuwd om de webpagina niet te openen en de site werd zo snel mogelijk op “zwart” gezet. “Het was in het weekend en ik kijk elke dag wel op de site. Dus ik denk dat we er tijdig bij waren.”

Foto: Bericht dat nu op www.vrijeschool-assen.nl verschijnt.’

Zowel ‘De Standaard’ als ‘Het Nieuwsblad’ in België kwam eergisteren met een nieuwsbericht van Tom Ysebaert, ‘Leerkracht klaagt bizarre kindbespreking in Gentse school aan. Steinerschool inspecteert zelfs de oren van uw kind’:

‘In de middelbare Steinerschool in Gent worden zogenaamde “kindbesprekingen” gehouden. Daarbij worden de oren en het geschrift van het kind geïnspecteerd, en krijgen de leerlingen ook indringende vragen over relaties. Leraar Johan Bruyninckx, die tijdelijk lesgaf op de school, klaagde de praktijken aan bij de onderwijsinspectie.

Laat je oren eens zien. Leraar Johan Bruyninckx keek vreemd op toen hij een kindbespreking bijwoonde in de middelbare Steinerschool in Gent. Bruyninckx had er eind april een tijdelijke opdracht van twee weken.

Op een donderdagavond werd een zestienjarig meisje, aan wie Bruyninckx geen lesgaf, uitgenodigd voor een twintigtal leerkrachten, met ook de schoolarts erbij. Ze kreeg volgens de interimaris vragen over haar privéleven: over de relaties binnen het gezin, over hoe ze opschoot met de jongens in de klas. Na haar vertrek vroeg de schoolarts iedereen het uiterlijk van het meisje te beschrijven. Symmetrie van benen en gezicht, vorm van gezicht en oren. Er werd gevraagd de komende week op haar voeten te letten.

Bruyninckx was behoorlijk van slag. “Niemand zei wat de bedoeling was, iedereen leek het evident te vinden.” In zijn klas kwam het voorval nadien ter sprake. “Amper drie kinderen van de 33 kenden de kindbespreking, anderen vielen uit de lucht”, zegt Bruyninckx. Hij meldde zijn wedervaren aan de onderwijsinspectie.

Ook het kabinet van minister van Onderwijs, Pascal Smet (SP.A), is op de hoogte.

Vlezigheid van oren

Arnout De Meyere, vestigingsdirecteur van de Gentse Steinerschool, geeft het bestaan van de kindbesprekingen toe. “Ik begrijp dat ze voor buitenstaanders vreemd overkomen. Je moet het in de context zien. Misschien hebben we er fout aan gedaan meneer Bruyninckx niet in te lichten over het hoe en waarom.”

Maar hoe relevant is het om de oren van leerlingen te bekijken? “De vlezigheid van het oor biedt een beeld van hoe gezond iemand is. Hoe een leerling schrijft, of zijn schriften invult, zegt veel over hem. Wat die vragen betreft: we willen weten of een kind zich goed voelt en relaties dragen daar nu eenmaal toe bij.”

Alles gebeurt volgens de directeur met instemming van de ouders en van de jongere. “We hebben er in ons 25-jarig bestaan nog geen klachten over ontvangen. Maar misschien moeten we er wat breder over informeren.”

Voor De Meyere past een en ander in de traditie van alle Steinerscholen. “Het is voor de leerkrachten een oefening in waarneming”, zegt hij. “Om een beter beeld van een leerling te krijgen. Hooguit twee tot drie kinderen per jaar worden zo besproken. Het wordt niet gebruikt om te bepalen of een leerling geslaagd is.”

De onderwijsinspectie bevestigt dat de melding is binnengekomen. “Dit wordt aan het dossier van de school toegevoegd en kan bij een volgende inspectie nader bekeken worden”, zegt coördinerend inspecteur Jean-Louis Leroy. “Het gaat om de eerste en enige melding, en die komt dan nog niet van ouders. Dat weegt voor ons niet zwaar genoeg om er een zaak van te maken.”

Het toeval wil dat de inspectie net een doorlichting van de Steinerscholen, ook de Gentse vestiging, heeft gedaan. Het oordeel was niet ongunstig, maar er zijn “werkpunten”. De kindbespreking is niet door de inspecteurs vermeld.’