Bedoeld is: antroposofie in de media. Maar ook: in de persbak van de wijngaard, met voeten getreden. Want antroposofie verwacht uitgewrongen te worden om tot haar werkelijke vrucht door te dringen. Deze weblog proeft de in de media verschijnende antroposofie op haar, veelal heerlijke, smaak, maar laat problemen en controverses niet onbesproken.

donderdag 31 oktober 2013

Deelname

Schreef ik gisteren in ‘Roundup’ (zie voor uitleg over de foto ook daar) dat er weinig nieuws was op het gebied van de gezondheidszorg (hoewel een aantal van de berichten over landbouw en voeding daar sterk aan raakten), ontdekte ik vandaag dat ik iets relevants bij het Lectoraat Antroposofische Gezondheidzorg aan Hogeschool Leiden over het hoofd heb gezien. Maar voordat ik daaraan toekom, eerst terug naar ‘Tegengeluiden’ op 4 september. Die dag werd op Nederland 2 in De Vijfde Dag van de EO een reportage uitgezonden met als ‘onderwerp Antroposofie en vaccinaties. Madeleen Winkler, huisarts en CB arts in Gouda heeft hieraan meegewerkt.’ Dit programma bracht geen vlekkeloze reportage, alleen al af te leiden hoe het onderwerp op de website van ‘De Vijfde Dag’ werd aangekondigd, waar ik nu bijna twee maanden geleden voorbeelden van gaf. Er kwamen daar op de website verschillende reacties op, waaronder ook een van Madeleen Winkler zelf. Diezelfde reactie staat sindsdien als volgt ook op de website van de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Artsen (NVAA), met als titel ‘“De vijfde dag” EO uitzending over mazelen in de antroposofische praktijk’ (er staat letterlijk ‘antropofische praktijk’, maar dat heb ik hier nu maar even verbeterd):
‘De EO heeft mij gevraagd een gesprek te mogen opnemen waarin ik ouders informeer over de BMR vaccinatie, met name betreffende mazelen, gezien de huidige mazelengevallen. Uit dat gesprek is 95% geknipt en alleen een klein detail werd eruit gelicht, dat daardoor iedere onderbouwing mist. Tevoren waren uitgebreid de symptomen, de ernst van de ziekte en de mogelijke complicaties besproken, evenals de koorts en de effecten van paracetamol op de antistofvorming tegen het virus, refererend aan de studies die daarover zijn gepubliceerd. Genoemd is dat er studies (12) zijn die laten zien dat bij de groep kinderen die de mazelen hebben doorgemaakt minder asthma en allergie voorkomt en dat er studies (3456) zijn waarbij in de groep die acute koortsende ziektes, waaronder mazelen, op kinderleeftijd heeft doorgemaakt een correlatie gezien wordt met minder chronische ziektes waaronder bepaalde vormen van kanker. Alleen op dat laatste gaat de journalist verder in en probeert me duidelijk anti RIVM getinte uitspraken te laten doen.

Hiermee is de indruk ontstaan dat antroposofisch artsen mazelenvaccinatie zouden afraden en wel op onwetenschappelijke wijze. Beide is onjuist. Het RVP wordt aangeboden, er wordt de tijd genomen voor goede informatie, waarmee de ouders tot bij hun passende beslissing kunnen komen.  Vaccinatie wordt niet afgeraden. De uitzending is nu zo gemonteerd dat het lijkt of ik suggereer dat mazelen kanker zou voorkomen. Maar zo ligt het niet. Dat doet bovendien ook geen recht aan het zorgvuldige gesprek en de nuanceringen die daaraan voorafgegaan zijn.

Madeleen Winkler, voorzitter’
Vooral de wetenschappelijke studies die worden aangevoerd, zijn interessant. Maar daarvoor moet u op de zes linken klikken en de betreffende artikelen lezen. Nu is daar sinds 23 oktober iets bijgekomen. Of liever gezegd: daar zal iets bijkomen, getuige de website van het Lectoraat Antroposofische Gezondheidzorg aan Hogeschool Leiden. Onder ‘Agenda/Nieuws’ vinden we namelijk dit:
‘25-10-2013: Primeur: u kunt nu bijdragen aan ons onderzoek naar actuele vraagstukken mbt mazelen en vaccinatiebeleid!
23-10-2013: Nieuw project in voorbereiding: Mazelenonderzoek
Ik kan nu niet verder gaan zonder het eerste sterfgeval genoemd te hebben dat we te betreuren hebben en waarvan we sinds afgelopen maandag weten. Het RIVM meldde dit in ‘Meisje overleden na mazeleninfectie’. Uitstekend bijgehouden doorlopende informatie is sinds 25 juli te vinden in ‘Mazelen 2013: chronologie van een epidemie’ op de weblog van Jan Willem Nienhuys. Die heeft alle relevante gegevens op een rijtje. Maar niet wat we bij het lectoraat in Leiden vinden. Klikken we daar op de link, lezen we:
‘Het lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg (AG) van Hogeschool Leiden start vanaf november 2013 het Mazelenonderzoek. Objectief onderzoek naar dit thema is dringend gewenst. Dit onderzoek vindt plaats op uitnodiging van de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Artsen (NVAA) en wordt uitgevoerd in samenwerking met dr. E. Schoorel (antroposofisch kinderarts) en afgestemd met het RIVM en GGD.

De huidige mazelenepidemie van 2013, de daarbij optredende publieke opinie t.a.v. het niet vaccineren, het gebrek aan adequate informatie over diverse gerelateerde onderwerpen (vaccinatiegraad, redenen van niet-vaccineren, etc.) en waarnemingen van ouders en artsen dat er mogelijk een relatie is tussen het doormaken van mazelen en het optreden van ontwikkelingsstappen hebben aanleiding gegeven om dit onderzoek te gaan starten.

Het Mazelenonderzoek omvat twee deelonderzoeken. Klik op onderstaande linken om meer te lezen over de afzonderlijke doelstellingen, vraagstellingen en studieopzet:
Mazelen onderzoek 1
Mazelen onderzoek 2

Onderzoek & financiering

Het lectoraat AG heeft een basisfinanciering van waaruit het lectoraat het belangrijkste deel van de lopende kosten (o.a. personeelskosten en materiaalkosten) kan betalen. Voor alle aanvullende projecten is het aangewezen op projectfinanciering.

Wilt u bijdragen om het Mazelenonderzoek mogelijk te maken?

Met dit onderzoek willen we een start maken met de objectieve beantwoording van de onderzoeksvragen en tevens bijdragen aan het recht op vrije keuze van vaccinaties door ouders. Het onderzoek draagt bij aan meer wetenschappelijke informatie over de AG aanpak en kan bij positieve resultaten wellicht leiden tot meer acceptatie van het andere standpunt ten aanzien van vaccinatiebeleid.

Voor dit onderzoek is minimaal 7.500 Euro nodig. We kunnen dit belangrijke onderzoek al goed uitvoeren als bijvoorbeeld 2.500 mensen slechts 3 Euro overmaken.
Uw bijdrage komt volledig ten goede aan het mazelenonderzoek van het lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg.

Schenken

Er zijn hiervoor de volgende mogelijkheden:
1. U kunt uw bijdrage van 3 euro (of meer) overmaken op: Stichting Hogeschool Leiden, Rekeningnummer 4599483, o.v.v. C4010 AG/ Mazelenonderzoek
2. Sms mazelen3 (= € 3,00), mazelen5 (= € 5,00) of mazelen10 (= € 10,00) naar 3669. Als u nog niet eerder van MicroIncasso gebruik heeft gemaakt, wordt er eenmalig naar uw bankrekeningnummer gevraagd. U krijgt eerst € 0,01 op uw rekening gestort, waarmee vastgesteld wordt dat het juiste bankrekeningnummer is doorgegeven. Vervolgens wordt uw donatie afgeschreven.
3. Doneer direct door te klikken op DONEER NU

Meer informatie over de onderzoeken en de actuele stand van de financiering vindt u op deze website. Wij danken u alvast heel hartelijk voor uw eventuele bijdrage!

Contact

Mocht u nog vragen of opmerkingen hebben met betrekking tot het Mazelenonderzoek of uw financiële bijdrage dan kunt u contact opnemen met de onderzoeker, dr. Esther Kok, epidemioloog: kok.e@hsleiden.nl of 06-46846804.’
We klikken door op ‘Mazelen onderzoek 1’:
‘Doelstellingen

– het vaststellen van het aantal kinderen dat de mazelen heeft doorgemaakt,
– het in kaart brengen van (1) het effect van het doormaken van de mazelen op de algemene ontwikkeling en het welbevinden onder kinderen die Vrijeschool basisonderwijs volgen en/of ingeschreven staan bij een AG huisarts; en (2) de aard van het ziekteproces, het behandelproces en het optreden van eventuele complicaties van het doormaken van mazelen.

Vraagstellingen

1. Hoeveel kinderen van Vrijescholen en in de antroposofische huisartsenpraktijken in Nederland hebben de mazelen doorgemaakt sinds het uitbreken van de epidemie in 2013?
2. Wat is het effect van het doormaken van de mazelen op de algemene ontwikkeling van het kind?
3. Wat is de aard van het ziekteproces, het behandelproces (met name het gebruik van paracetamol of andere koortsverlagende middelen) en hoe is dit behandelproces door de ouders ervaren?
4. Wat zijn de aard en ernst van de eventuele complicaties van het doormaken van mazelen?

Studie opzet

Alle kinderen die Vrijeschool basisonderwijs volgen in Nederland zullen via de directie van hun school (per email/wekelijkse nieuwsbrief) op de hoogte gesteld worden van het onderzoek van het Lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg (AG). De ouders van de kinderen die de mazelen hebben doorgemaakt zullen worden gevraagd om deel te nemen aan het onderzoek en worden verzocht een online vragenlijst (10-15 minuten) in te vullen. Tevens zullen via de AG-(huis)artsen de kinderen die in de huidige epidemie (2013) de mazelen hebben doorgemaakt en hiervoor een AG-huisarts consult hebben gehad worden achterhaald. Via de AG-huisartsen zullen de ouders van de kinderen worden uitgenodigd (per brief of email) voor deelname aan het onderzoek en worden gevraagd om de online vragenlijst (10-15 minuten) in te vullen. De deelnemers aan het onderzoek zullen na 6 maanden opnieuw worden benaderd voor het invullen van een korte online vragenlijst (5-10 minuten) met vragen over mogelijke veranderingen in de ontwikkeling en/of het welbevinden van het kind.

Het onderzoek loopt van oktober 2013 tot ongeveer april 2014.’
Dan is er ook nog ‘Mazelen onderzoek 2’:
‘Doelstellingen

– het in kaart brengen van de vaccinatiegraad,
– de redenen voor wel/niet vaccineren,
– en het aantal doorgemaakte kinderziekten in relatie tot het algemeen welbevinden van het kind onder kinderen die Vrije School Basis en Middelbaar onderwijs volgen.

Vraagstellingen

1. Hoe hoog is de vaccinatiegraad onder Vrijeschool leerlingen (basis en middelbaar onderwijs)?
2. Wat zijn de voornaamste redenen/bezwaren van wel/niet vaccineren (geweest)?
3. Welke kinderziekten zijn doorgemaakt? Tot welke co morbiditeit of complicaties heeft dit geleid?
4. Wat is de mate van paracetamolgebruik en gebruik van andere koorts-onderdrukkende reguliere geneesmiddelen?
5. Is er een relatie tussen het doormaken van kinderziekten en (een verandering) in het algemeen welbevinden en/of de ontwikkeling van het kind (geweest)?

Studie opzet

Via de Nederlandse Vereniging van Vrijescholen zullen alle Vrijescholen in het basis- en middelbaar onderwijs in Nederland worden geïnformeerd over de inhoud en achtergrond van het onderzoek. Alle ouders/verzorgers van de leerlingen zullen via de directie van hun school (per email of brief) worden uitgenodigd voor deelname aan het onderzoek van het Lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg van de Hogeschool Leiden en worden verzocht een online vragenlijst in te vullen. Idem via de leden van de NVAA, met een affiche in wachtkamer en mailing die aan ouders verstuurd/overhandigd kan worden.

Het onderzoek zal gestart worden in de loop van 2014.’
De wetenschap staat niet stil en dat wilde ik op de valreep van de maand oktober toch nog wel even gemeld hebben.
.

woensdag 30 oktober 2013

Roundup


Wat u hier ziet, is het interieur van Café-Restaurant ‘Het Stuitje’ in Ossenzijl, waar na de lange wandeltocht door de Weerribben iets warms meer dan welkom is. Op tafel liggen net uitgetrokken zwarte handschoenen nonchalant neergelegd; dat u niet denkt dat het iets angstaanjagends spinachtigs of zoiets dergelijks is.
‘In Memoriam Ferd van Koolwijk, “daddy kool”
Oprichter, inspirator en erevoorzitter van Partnership Foundation
* 23 april 1952 – † 26 oktober 2013

Op zaterdag 26 oktober jongstleden is Ferd van Koolwijk op veel te jonge leeftijd overleden. Ferd heeft jarenlang al zijn tijd, energie en aandacht gegeven aan de verwezenlijking van zijn ideaal: een menswaardig bestaan en een onafhankelijke toekomst creëren voor straatkinderen.

Begin deze eeuw reisde Ferd af naar India omdat hij zich in wilde zetten voor het verbeteren van de positie van straatkinderen. Hij sprak tijdens dat eerste bezoek met vele kinderen die op straat moesten zien te overleven. Ook kwam hij in contact met Sr. Cyril, een Ierse non van de Loreto orde, die aan het hoofd stond van een English Medium School in Calcutta. Samen met Sr. Cyril en mensenrechtenactivist Harsh Mander, ontwikkelde Ferd het Rainbow Home model, waarbij straatkinderen worden opgevangen in bestaande scholen. Het idee is simpel, de impact groot. Vele Indiase straatmeisjes hebben sindsdien onderdak en een veilig thuis gevonden in een Rainbow Home. Daarnaast krijgen zij onderwijs, gezonde voeding, medische zorg en buitenschoolse activiteiten aangeboden. Alles is erop gericht om de meisjes in staat te stellen een onafhankelijke toekomst op te bouwen op basis van hun individuele kracht en mogelijkheden.

Ferd is van onschatbare waarde geweest voor de ontwikkeling van de Rainbow Homes in India. Met zijn wijsheid en bevlogenheid heeft hij velen in India en Nederland geïnspireerd. Inmiddels bestaat het netwerk uit 30 Rainbow Homes waar zo’n 2.500 meisjes een nieuw thuis hebben gevonden. De komende jaren zal het Rainbow team in India en Nederland gedreven verder bouwen aan Ferd’s droom om in 2018 10.000 meisjes te kunnen helpen.

Wij zullen zijn gedrevenheid, vasthoudendheid, humor, professionaliteit en inspiratie heel erg missen.’
Over Ferd van Koolwijk schreef ik onder meer op 28 juli 2011 in ‘Trouwerij’. – Hierna moet ik echter gewoon doorgaan met de normale nieuwsvoorziening. We duiken in het onderwerp landbouw en voeding. Op 24 oktober meldde Bionext ‘Biologisch volop in het nieuws’:
‘In vijf jaar tijd zijn de consumentenbestedingen aan biologische voeding verdubbeld. Bij het Bio-Congres op 8 oktober maakte Bavo van den Idsert, directeur Bionext, bekend dat de grens van 1 miljard euro voor het eerst is doorbroken. Dit leverde een stroom aan berichten op in Nederlandse media. Alle grote dagbladen besteedden er aandacht aan, net als het NOS Radio-Journaal, BNR Nieuwsradio, RTL Nieuws, Nu.nl, Vara’s Vroege Vogels en een groot aantal vakbladen (o.a. Boerderij, Distrifood). Een mooi duwtje in de rug voor de biologische sector!’
Op 11 oktober kwam men met ‘Biologisch kan de wereld duurzaam gezond voeden’:
‘Bionext nam 10 oktober deel aan het rondetafelgesprek over duurzame voeding met de leden van de Vaste Kamercommissie EZ. Vanuit sommige Wageningse kringen wordt regelmatig gemeld dat biologische landbouw de wereld niet kan voeden, omdat zij 2x zoveel areaal nodig zou hebben. Grond die er gewoonweg niet is. Dat laatste klopt wel enigszins, zeker als je het over vruchtbare grond hebt, want mondiaal gezien rent de bodemvruchtbaarheid van landbouwgronden schrikbarend achteruit.

Als de discussie oplaait over het wereldvoedselvraagstuk, dat overigens vooral een verdelingsvraagstuk is, draait Bionext de vraag meestal om: “Kunnen we met de huidige (gangbare) manier van voedsel produceren en landbouw bedrijven de wereld op termijn blijven voeden?” Het antwoord op die vraag is “nee”, omdat we de belangrijkste voorwaarden voor voedselproductie, vruchtbare bodems en biodiversiteit, aan het afbreken zijn. Dit wordt internationaal erkend. FAO-Glasod heeft mondiaal de mate van bodemdegradatie in beeld gebracht. Dit geeft een schrikbarend beeld, dat de laatste tijd nog weer verergerd is. Ook de uitkomsten van de global soil week tonen aan dat bodem en bodemkwaliteit sterk onder druk staan.

Is de biologische aanpak dan beter voor bodem en biodiversiteit? Ja, Wageningen UR heeft twee jaar geleden een uitgebreide inventarisatie uitgevoerd, die aantoont dat biologische landbouw beter is voor de bodemkwaliteit. Zie ook: www.saveoursoils.nl, de actie van de FAO en Nature&More waar Bionext zich bij heeft aangesloten.

Is door de lagere opbrengst in biologische landbouw dan niet juist meer landbouwgrond nodig en gaat daardoor biodiversiteit verloren? Nee, niet per se, want:
a) Landbouw en biodiversiteit kunnen elkaar juist versterken. In landschappen met een gevarieerd landschap met natuur en (duurzame) landbouw is biodiversiteit vaak groter dan in landschappen met alleen landbouw of alleen natuur.
b) De lagere opbrengst van biologisch geldt alleen voor de landen met een zeer hoge gangbare landbouw productie (zoals Nederland). Voor een groot deel van de wereld is dit verschil er niet of scoort biologisch soms zelfs beter. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de 30 jaar durende Rodale experimenten in de Verenigde Staten.

Je kunt van de gebieden met zeer intensieve en hoge productie afvragen of dit systeem in relatie tot bodemkwaliteit op de lange termijn houdbaar is.

De FAO heeft vanaf 2007 een aantal publicaties uitgebracht die aantonen dat de biologische productie in arme landen vaak hoger is dan reguliere landbouw. En in de laatste FAO studie Voedselonzekerheid 2012 wordt gemeld dat uitbreiding van de landbouw noodzakelijk is voor hongerbestrijding. “De meeste arme mensen zijn afhankelijk van landbouw. De meest effectieve manier om honger te verminderen is uitbreiding van landbouw door kleine boeren, vooral vrouwen, zodat het werkgelegenheid oplevert voor de armsten.”

Kortom, de oplossing ligt niet in de geïntensiveerde teelt van monoculturen, zoals tabak, suiker, soja en maïs. Deze producten zijn wel handig voor de assemblage van prefab food en zijn dus zeer winstgevend. Maar tegelijkertijd zijn het de veroorzakers van de epidemie van overgewicht, diabetes (150 miljoen in India!) en al die andere welvaartziekten, waar we alleen al in Nederland via de gezondheidszorg miljarden aan uitgeven. De enige manier om deze cirkel te doorbreken is het koppelen van de beleidsthema’s agrofood en gezondheidszorg en het inzetten op preventie.

Zie ook:
http://globalsoilweek.org/media-publications/videos/
http://www.isric.org/projects/global-assessment-human-induced-soil-degradation-glasod
http://www.biokennis.nl/Nieuws/Pages/biologischelandbouwscoortgoedopintegraleduurzaamheid.aspx
http://edepot.wur.nl/186702
http://66.147.244.123/~rodalein/wp-content/uploads/2012/12/FSTbookletFINAL.pdf
ftp://ftp.fao.org/paia/organicag/ofs/OFS-2007-5.pdf
http://www.bionext.nl/zakelijk/feiten-cijfers/per-thema/wereldvoedselproductie/onderzoek-fao-biologische-landbouw
http://www.bionext.nl/sites/www.bionext.nl/files/FAO-rapport.pdf
We gaan nog even verder met landbouw en voeding. Op 25 oktober meldde Biojournaal ‘Estafette Maastricht bestaat 10 jaar’:
‘Estafette Maastricht viert van 28 oktober tot en met 2 november haar tiende verjaardag. Dit met extra feestelijke aanbiedingen en proeverijen. Ook is er een spaaractie voor een gratis biologische kersenvlaai van de bakker.

Op zaterdag 2 november zal om 12:00 uur het glas geheven worden op de winkel. Donderdag 31 oktober wordt een proeverij georganiseerd met zuivel van koeien met horens, van Zuiver Zuivel. Op vrijdag 1 november kan men proeven van de rauwe chocolade van Lovechock en de rijstdranken van Isola Bio. Op zaterdag 2 november wordt een demonstratie georganiseerd door Dr. Hauschka (12:00 tot 16:00 uur) en kan men proeven van vegaburgers van Paddestoel.

Voor meer informatie: Estafette Maastricht, Rechtstraat 48a, 6221 EK Maastricht, 043 3251137, maastricht@estafette.org, www.estafettewinkel.nl
Twee dagen eerder, op 23 oktober, deed Biojournaal ‘Verslag van Toekomst Zaaien bij Doornik Natuurakkers’:
‘Op zondag 13 oktober werd met de hand een akker ingezaaid met Natuurakkers deed als één van de twaalf bedrijven in Nederland mee aan het internationale project “Toekomst zaaien”. Deze wereldwijde actie is in 2006 door twee Zwitserse BD-boeren gestart om burgers actief te betrekken bij het behoud van ons eigen zaadgoed en een vruchtbare bodem. Toekomst zaaien wordt in Nederland georganiseerd door Stichting Demeter (keurmerk bio-dynamisch voedsel), de BD vereniging, stichting Zaadgoed en de consequente Biobakker. Het draait allemaal om behoud van biodiversiteit en de toename van lokale betrokkenheid van burgers bij wat de boer en de bakker doen.

Louis Dolmans, biologisch-dynamisch boer en voorzitter van de stichting Doorniknatuurakkers, checkte zondagochtend buienradar, wat hij zag stemde tot het ramen van een goed noodplan voor de geplande buitenactiviteit “Toekomst Zaaien”. Er werd zoveel hemelwater voorspeld, dat het op zijn prachtige rivierklei-akkers problemen zou gaan geven. Gelukkig kon hij met de zaaiers in spé uitwijken naar de nabije schuur van Landgoed Doornik, waarin zich ook de zalmrokerij van de heer Jeen Cnossen bevindt.

Een diapresentatie werd in elkaar gedraaid voor die bezoekers die weer en wind zou trotseren. Ontvangen werden ze met koffie en lekkers van de consequente Biobakker, sponsor en bekend om zijn vele heerlijke broden van authentieke oude graanrassen.

De bezoekers werden uiteindelijk nog beloond met een bui-loos moment waarin direct de kans werd gegrepen om vanaf de rand de akker in te zaaien met graan. “Vorig jaar waren er meer dan 150 deelnemers, dit jaar ongeveer 50. De bijzondere omstandigheden en de kleinere groep maakten de sfeer intiem en toegewijd”, aldus Louis, die terugblikt op een mooie dag. “Met dergelijke evenementen worden burgers zich ervan bewust dat ze waarde kunnen toevoegen aan het ons omringende landschap en aan natuurbehoud in het algemeen. Het goede gevoel dat ze krijgen stimuleert hen de handen uit de mouwen te steken.”

Hét succesverhaal van Doornik Natuurakkers heeft een duidelijke ruggengraat en is altijd weer interessant voor toehoorders omdat er vanuit zoveel verschillende invalshoeken over verteld kan worden. Hoofddoel is de terugkeer en bescherming van akkervogels door de keuze aan te moedigen voor graanakkers in de Nederlandse agricultuur. Graan als voedsel voor vogel én mens. Het geheel wordt duurzaam als het voedsel hoogwaardig van kwaliteit is, zodat er bij de mens vraag naar is. Ook dat is een uitdaging.

Louis vertelt: “De geelgors in ons deel van het rivierengebied vrijwel geheel verdwenen. Dit staat in nauwe relatie met de industrialisatie van de landbouw, waarbij heggen en houtwallen verdwenen en afwisselende akkergewassen werden vervangen door eenvormige teelt De overgang van zomergraan op wintergraan heeft tot gevolg dat er voor een aantal typische akkervogels in de winter geen voedsel meer op de akkers te vinden is. Door heel bewust te kiezen voor een biologisch-dynamische bodembewerking, verbetert het bodemleven enorm. Zo bouwen we de samenhang van jaar tot jaar op. We zien dat het in elkaar grijpt, dat het klopt. De patrijs heeft daar al duidelijk van geprofiteerd.”

Edgar Grunder van de Biobakker vervolgde het verhaal. Hij werkt nu vier jaar samen met Louis en zijn Demeter-gecertificeerde akkers. Dit jaar is er voldoende graan in Demeter kwaliteit beschikbaar voor het bakken van een uitgebreid assortiment van broden. Vorig jaar tijdens “Toekomst zaaien” werd het “Broodje Doornik” met Rode Emmer uitgereikt. Rode Emmer is een oud graangewas met een robuuste smaak. Voor de Biobakker is het een uitdaging om deze smaak helemaal tot z’n recht te laten komen in een speciaal brood. Dit jaar volgde zijn broertje, een broodje met witte Emmer en speltbloem als luchtiger variant en met een zachtere smaak. Iedere bezoeker kreeg een broodje uitgereikt.

Verder was er een proeverij ingericht waar talrijke broden van aparte graanrassen, zoals het Demeter-gecertificeerde tarweras “Goldblume” te proeven waren. Meest verrassende nieuwkomer is het Lupinebrood van de Biobakker. De Lupine, oorspronkelijk een groenbemester, is afkomstig van Doornik Akkers en levert samen met lichtkorn-rogge, ook een roggeras van Demeter kwaliteit, een smakelijk broodje. Door de toevoeging van lupine wordt een heel goede eiwitkwaliteit verkregen met een laag koolhydraatgehalte.

Na het zaaien en het inspirerende verhaal van Louis was er nog een borrel in de schuur. Jeen Cnossen zorgde voor het ontkurken van de wijn. Voeg daarbij zijn lokaal gerookte zalm, geserveerd op brood van de Biobakker, gemaakt van Bemmels graan, en je hebt een monument voor de toekomst van meer lokaal geproduceerd voedsel, mét betrokkenheid van bevolking. de lokale En de vogels varen er wel bij.

Voor meer informatie: www.biobakker.nl
Bionext kwam 25 oktober met het bericht ‘Biologisch & gezondheid’:
‘In de afgelopen twee jaar is het thema voeding en gezondheid vaak in het nieuws geweest. U herinnert zich vast nog de stroom aan berichten naar aanleiding van het onderzoek van Stanford University in 2012. In deze folder, verspreid bij het Bio-Congres op 8 oktober jl, halen we een aantal publicaties, onderzoeken en nieuwsitems naar boven, die te maken hebben met het thema voeding en gezondheid. Dat doen we zonder te pretenderen volledig te zijn; dit document is geen “stand van de wetenschap”, meer een handige verzameling korte berichten voor iedereen die beroepsmatig interesse heeft in het onderwerp.’
Het is inderdaad bijzonder handig dit alles een sop een rij te hebben:
‘Inhoud

1) Maatschappelijke ontwikkelingen
2) Biologisch in 'n notedop
3) Onderzoeken naar biologische voeding en gezondheid
4) Biologische voeding als onderdeel van een gezonde leefstijl
5) Indirecte effecten van biologische productie op gezondheid
6) Onderzoek naar resten van bestrijdingsmiddelen in gangbare voeding
7) Uw input is welkom

1) Maatschappelijke ontwikkelingen

Gezondheidszorg

De gezondheidskosten zijn in 2013 gestegen tot 92 miljard, 15,4% van de begroting der Nederlanden. Hier zijn allerlei redenen voor. Een fors deel van de kosten heeft te maken met het feit dat mensen ouder worden en langer verzorgd moeten worden. Een deel ook heeft te maken met directe en indirecte kosten van een ongezond eetpatroon en problemen die daaruit voortkomen, zoals overgewicht en welvaartsziekten.

Westers eetpatroon

In de laatste 60 jaar is het Westerse eetpatroon sterk veranderd. Verse producten zijn voor een fors deel vervangen door fastfood en verwerkte producten die rijk zijn aan suiker, vet en zout en arm aan gezonde inhoudsstoffen en vezels. De opkomst van obesitas, diabetes 2 en andere welvaartsziekten worden direct hiermee in verband gebracht. Wereldwijd zijn er meer mensen met overgewicht dan ondervoede mensen. Een Amerikaanse studie verwacht dat in de VS bijna 50% van de bevolking in 2030 obees zal zijn als de huidige voedingsgewoonte niet wijzigt; met enorme directe kosten (gezondheidszorg) en indirecte schade (vermindering van productiviteit door ziekte) als gevolg.

In de periode 2009-2011 hadden zo’n 6,5 miljoen mensen in Nederland overgewicht. Dat is circa 41% van de bevolking. Ongeveer 1,5 miljoen mensen had ernstig overgewicht (obesitas), dit is circa 10% van de bevolking. Overgewicht, en dan vooral ernstig overgewicht, heeft diverse gezondheidsrisico’s. Zo kan het leiden tot suikerziekte, hartziekten en een verminderd psychisch welbevinden. Bron: CBS

McKinsey beraamde enkele jaren geleden de directe en indirecte kosten van obesitas in Nederland op 2,5 miljard euro per jaar. Met een beleid dat gezonde eetpatronen stimuleert, kun je als samenleving dan ook veel geld besparen.

2) Biologisch in ’n notedop

Waarom kiest een consument voor biologisch?

Al jarenlang is de Top 3 van aankoopredenen: smaak, gezondheid en dierenwelzijn. Bij gezondheid kan het gaan om de eigen gezondheid of die van een ander, bijvoorbeeld je kind. Andere aankoopredenen die voor velen een rol spelen zijn o.a. biodiversiteit, milieu en gentechvrije productie.

Gezond systeem

Een gezond landbouwsysteem levert gezonde producten op. Dat is in het kort het uitgangspunt van een biologische boer of tuinder. Daarom mogen dieren hun natuurlijke gedrag vertonen, is er volop aandacht voor bodem- en plantgezondheid en worden kunstgrepen zoals chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen, kunstmest en gentech achterwege gelaten. Iedereen profiteert van de biologische productiewijze, ook mensen die zelf geen biologische producten kopen. Denk aan schone bodems, schone sloten tussen de weilanden en een grotere soortenrijkdom op en rond de boerderijen. In de verwerkingsfase geldt ook dat het product zo natuurlijk mogelijk moet blijven. Daarom mogen geen chemisch-synthetische kleur-, geur- en smaakstoffen worden gebruikt.

3) Onderzoeken naar biologische voeding en gezondheid

Onderzoek over het al dan niet gezonder zijn van biologische producten versus producten uit de gangbare landbouw staat nog in de kinderschoenen. Voor een deel komt dat doordat onderzoek (...) naar lange-termijn-effecten immers noodzakelijkerwijze vele tientallen jaren duurt. Dat betekent bijvoorbeeld dat een onderzoek dat aantoont dat een biologische gekweekt gewas méér antioxidanten bevat nog niet bewijst dat dit gewas daarom ook gezonder is, want de rol van antioxidanten voor de gezondheid is op zichzelf nog omstreden. Bron: WikiPedia

Literatuurstudie Stanford University

In 2012 werd een omvangrijke literatuurstudie gepubliceerd van Stanford University, Verenigde Staten, naar later bleek gefinancierd door grote bedrijven als Cargill, de aan Monsanto verbonden Bill & Melinda Gates Foundation, BP en Goldman Sachs. Hierin is een groot aantal studies vergeleken. Ze concludeerden dat er tot nu toe weinig bewijzen zijn voor gezondheidseffecten van biologische voeding (“Little evidence of health benefits”) en dat er meer onderzoek naar gedaan moet worden. De onderzoekers voegden daar het volgende aan toe: “Consumption of organic foods can reduce the risk of pesticide exposure”. Vrij vertaald: het consumeren van biologisch voedsel kan het risico verminderen op blootstelling aan residuen van bestrijdingsmiddelen.

Weinig bewijzen, veel aanwijzingen

Alhoewel er verschillen gevonden worden in biologische producten op het gebied van vitamines, mineralen, andere nutriënten en contaminanten, zijn deze verschillen niet direct door te vertalen naar effecten op gezondheid. Uit de literatuur zijn wel de volgende aanwijzingen te halen:
– Biologische voeding kan mogelijk een rol spelen bij de bescherming tegen allergische klachten of
– bij de goede opbouw van het immuunsysteem. Aanwijzingen zijn terug te vinden in verschillende studies, zowel bij mens als dier.
– Mogelijk is er een licht verhoogde vruchtbaarheid bij dieren/mensen die biologische producten eten.
– Mogelijk hangt de consumptie van biologische voeding samen met een lager lichaamsgewicht.
– Mogelijk hangt de consumptie van biologische voeding samen met een lager risico op chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten en kanker. Een hoger gehalte aan antioxidanten in biologische producten, een hoger antioxidatief effect van biologische extracten op groei van kankercellen, hogere antioxidantniveaus in het bloed en een lager percentage vetweefsel in biologisch gevoede dieren zouden potentieel tot dit effect kunnen leiden.
Bron: Louis Bolk Instituut & Rikilt.

Inhoudsstoffen: zuivel, groente en fruit

Zuivel
Er zijn beperkte, maar duidelijke aanwijzingen dat biologische zuivelproducten meer gezonde vetzuren bevatten. De gezonde vetzuren waar het om gaat zijn Geconjugeerd Linolzuur (CLA) en omega-3 vetzuren. Omega-3 vetzuren (n-3 vetzuren) worden geassocieerd met een lagere kans op hart- en vaatziekten.

Groenten en fruit
Een grotere oogst door sterke bemesting resulteert vaak in een lagere hoeveelheid mineralen en vitaminen in een product. Voor biologische producten (minder sterk bemest) kan dit dus betekenen dat de hoeveelheid vitamines en antioxidanten hoger is. Verschillende studies laten inderdaad ook duidelijk hogere niveaus zien.

Voor de mens zijn antioxidanten van belang voor het tegengaan van beschadigende invloeden van oxidatieve processen. Dit gebeurt door het wegvangen van “vrije radicalen”, reactieve stoffen die vrijkomen tijdens oxidatieve processen. Door deze beschermende werking worden ze in verband gebracht met een lager risico op hart- en vaatziekten en kanker. Stoffen met een antioxidantwerking zijn o.a. vitamine C en ß-caroteen (voorloper van vitamine A) en de secundaire metabolieten polyfenolen en flavonoïden.

Er zijn veel literatuurreviews verschenen met vergelijkingsstudies van de samenstelling van biologisch en gangbaar geteelde groente en fruit. Volgens een recente review van de Soil Association, waarin alleen die onderzoeken zijn meegenomen die van methodologisch voldoende niveau waren, hebben biologische producten vergelijkbare of hogere vitamine C-gehaltes. Verder blijkt dat een hoger vitamine C gehalte vaak gepaard gaat met een lager nitraatgehalte.

De tendens tot een hoger vitamine C is wel mede afhankelijk van de rijpheid, behandeling na de oogst, weersomstandigheden, grondvochtigheid en grondvruchtbaarheid. Verder wordt aangegeven dat de hogere vitamine C-gehaltes vooral worden gevonden in de groene bladgroenten.

Meer droge stof
Er zijn duidelijke aanwijzingen dat biologische producten een hoger drogestofgehalte hebben. Dat betekent per portie relatief meer inhoudsstoffen (o.a. koolhydraten, eiwitten, vetten, mineralen, vitamines) en minder water.

Biologische voeding en resten van bestrijdingsmiddelen

Geen pesticiden meer in urine
Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat zodra kinderen overstappen op biologische maaltijden, de sporen van pesticiden onmiddellijk uit de urine verdwijnen. Bron: “Organic Diet Cuts Kids’ Food Pesticide Levels”, Atlanta (US)

Nauwelijks pesticiden in bio wijn
De Franse “consumentenbond” Que Choisir liet 92 flessen wijn uit alle bekende wijnstreken in Frankrijk testen in een laboratorium (sept 2013). In alle flessen zaten resten van bestrijdingsmiddelen. Er werden zelfs twee verboden middelen aangetroffen, het giftige bromopropylate en het bestrijdingsmiddel carbendazim. Eén fles spande de kroon en bevatte maar liefst 14 soorten landbouwgif. Biologische wijnen waren ook meegenomen in de test. Daarin werden eveneens sporen van bestrijdingsmiddelen aangetroffen, maar zeer weinig. Als verklaring is genoemd dat biologische wijngaarden vaak grenzen aan gangbare wijngaarden en dat pesticiden zo ook “bij de buurman” terechtkomen.

BIOKAP, strenge controle op residuen
Het biologische bedrijfsleven heeft een eigen residumonitoringssysteem: BIOKAP. In vier jaar tijd zijn 4.000 residu analyses op biologische producten van een twintigtal deelnemende bedrijven in de BIOKAP database verzameld. Wat laat BIOKAP zien?

Ruim 80% van de biologische producten is residuvrij en bevat dus geen resten van bestrijdingsmiddelen. In de resterende analyses worden zeer kleine hoeveelheden residuen van bestrijdingsmiddelen aangetroffen. Hierbij gaat het om waarden die onder de strengst denkbare norm zitten voor voedsel, namelijk die van babyvoeding. Slechts in enkele gevallen worden contaminaties boven de babyvoedingnorm aangetroffen. BIOKAP onderzoek naar het ontstaan van contaminaties in biologische producten toont aan dat de contaminaties in 9 van de 10 gevallen veroorzaakt worden door onwetendheid: ongewilde contaminaties op het land, tijdens vervoer of in het productieproces. Dankzij de BIOKAP monitoring worden de oorzaken opgespoord en in de praktijk opgelost. Bron: www.biokap.nl

Effecten op gezondheid van biologische voeding bij mensen

PARSIFAL
PARSIFAL is een retrospectief onderzoek in vijf landen waarbij nagegaan wordt in hoeverre de antroposofische leefstijl bij kinderen beschermend kan werken voor allergie. De kinderen werden in de 5 landen geworven via de Vrije Scholen of Steiner scholen. Binnen Nederland hebben het Louis Bolk Instituut en het RIVM hieraan bijgedragen. Uit de PARSIFAL studie blijkt dat het risico op allergische aandoeningen circa 37% verlaagd is voor kinderen die biologische voeding eten als onderdeel van een antroposofische leefstijl. Bron: Alm, 1999

KOALA
In het KOALA onderzoek, een lopend Nederlands cohort-onderzoek met jonge kinderen, blijkt dat het eten van een biologische voeding een niet significante reductie van 23% op het hebben van eczeem laat zien. Als de kinderen strikt biologische melk (>90%) dronken, werd een reductie van het risico op eczeem van 36% gevonden (Kummeling, 2008). Zolang er financiering voor het project gevonden kan worden, zal de groep kinderen worden gevolgd. Bron: Louis Bolk Instituut

Kippen en biologisch

In het project “Biologisch gezonder?”, waarin twee generaties kippen biologisch of gangbaar geproduceerd voer kregen, zijn effecten op het immuunsysteem waargenomen. Uit deze studie is geconcludeerd dat de biologische gevoerde kippen een iets alerter immuunsysteem lijken te hebben (Huber, 2007).Uit voorgaande studies is duidelijk dat er effecten van type voer op het immuunsysteem zijn te vinden. De vraag blijft vooralsnog onbeantwoord of dit gezonder is en of de ze effecten ook tot een gezondheidswinst op langere termijn kunnen leiden. Bron: Louis Bolk Instituut

Fruitvliegjes en biologisch

Op de Southern Methodist University van Dallas (VS) is onderzocht wat het effect van biologische voeding is op de gezondheid van fruitvliegjes. De onderzoeksbegeleider: “Tot onze verbazing, deden de vliegen die een biologisch menu kregen het in de meerderheid van de tests veel beter in gezondheidstests dan de vliegen die gewoon eten kregen. Ze leefden langer, hadden een hogere vruchtbaarheid, en een veel groter voortplantingsresultaat gedurende hun leven.” De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift PLOS ONE.

4) Biologische voeding als onderdeel van een gezonde leefstijl

Mensen die voor biologische producten kiezen blijken over het algemeen een gezondere voedingskeuze en leefstijl te hebben. Een Deense studie liet zien dat vrouwen die biologisch aten een voedingspatroon hadden met meer groente, vezels, omega 3 vetzuren en minder verzadigde vetten. Bron: Petersen, Public Health Nutrition, 2012

In een Duitse studie uit 2010 naar koopgedrag van consumenten, was de onderzoeksvraag: Wie maakt de gezondere voedingskeuzes en wie gedraagt zich gezondheidsbewuster: kopers van biologische of niet-biologische voeding? De representatieve gegevens voor Duitse volwassenen toonden aan dat biologische kopers – gebaseerd op de huidige voedingsaanbevelingen – een betere voedingskeuze maken dan niet-biologische kopers. Zij eten meer fruit en groenten, minder vlees en snoep en benaderen daardoor de aanbevolen inname van veel voedingsstoffen dichter dan niet-biologische kopers. De betere voedingskeuze ging ook gepaard met goede voedingkennis en algemeen bewuster gezondheidsgedrag. Bron: Hoffmann, I., Spiller, A. (2010). Zie ook: www.boelw.de/biofrage_19.html

Klant EkoPlaza leeft gezond
CentERdata heeft onderzoek gedaan naar het gezondheidsprofiel van klanten van EkoPlaza. De gezondheid van de gemiddelde EkoPlaza-klant is vergeleken met de gezondheid van de gemiddelde Nederlander. Uit de resultaten blijkt dat EkoPlaza-klanten zich aanzienlijk gezonder voelen en een beduidend lager BMI (23,3) hebben dan de Nederlandse bevolking gemiddeld (25,5). EkoPlaza klanten hebben veel minder vaak last van overgewicht en obesitas (25,8% vs. 48,7%), maar het percentage personen met ondergewicht ligt wel iets hoger (4,2% vs. 2,4%). Voor de meeste medische klachten zoals hartklachten, problemen met ademhalen, hoge bloeddruk en hoog cholesterol, maar ook voor klachten die minder duidelijk gerelateerd zijn aan overgewicht zoals hoofdpijn en verkoudheidsklachten geldt dat EkoPlaza-klanten ze minder vaak ervaren dan de Nederlandse bevolking. Wel hebben EkoPlaza-klanten vaker last van maag- en darmproblemen (17,6%) dan gemiddeld (13,6%). Vergeleken met de Nederlandse bevolking als geheel hebben EkoPlaza-klanten een gezonder eetpatroon met aanzienlijk meer groente en fruit en minder vlees en roken zij ook veel minder vaak.

We benadrukken dat met dit onderzoek géén causale relatie tussen het consumeren van biologische voeding en gezondheid vastgesteld is. De gevonden verschillen kunnen ook verklaard worden doordat EkoPlaza-klanten bewuster met gezonde voeding bezig zijn of doordat gezonde mensen vaker kiezen voor biologische producten en dus vaker voor EkoPlaza. Het wetenschappelijke onderzoek naar de causale relatie tussen biologisch eten en gezondheid is complex en staat nog in de kinderschoenen en is nadrukkelijk géén onderdeel van dit onderzoek. Wat we wel kunnen concluderen is dat EkoPlaza-klanten meer dan gemiddeld gezond zijn op een groot aantal aspecten. Daarmee heeft EkoPlaza zich een waardevol asset verworven: a healthy customer base. Bron: CentERdata maart 2013

5) Indirecte effecten van biologische productie op gezondheid

Minder antibioticumgebruik

Overmatig antibioticumgebruik in de intensieve veehouderij leidt tot tal van problemen en draagt bij aan de opkomst van resistente bacteriën. Resistentie tegen antibiotica kan ertoe leiden dat mens en dier minder effectief behandeld kunnen worden. Uiteindelijk kan de situatie ontstaan dat er geen werkzame antibiotica meer zijn om bacterieel geïnfecteerde mensen en dieren te behandelen.

De overheid wil dat het gebruik drastisch wordt verminderd. De biologische sector wil koploper zijn en blijven als het gaat om diergezondheid en dierenwelzijn. Er wordt gestreefd naar welzijnsvriendelijke houderijsystemen waarin antibioticumgebruik niet of nauwelijks nodig is. Op www.antibioticachecker.nl leest u hoe dit in de praktijk wordt gebracht, om te beginnen door de biologische vleeskippensector. Bron: Bionext

Schoner milieu, meer biodiversiteit

Iedereen profiteert van de biologische productiewijze, ook mensen die zelf geen biologische producten kopen. Denk aan schone bodems, schone sloten tussen de weilanden en een grotere soortenrijkdom op en rond de boerderijen.

Verduurzaming hele landbouw

Het afgelopen decennium zijn tal van verworvenheden uit de biologische landbouw overgenomen in de zich verduurzamende reguliere landbouw. Naast bodemvruchtbaarheid valt hierbij te denken aan vermindering van pesticidengebruik, verbetering van dierenwelzijn, terugdringen van antibioticumgebruik en het behoud van biodiversiteit. Deze ontwikkelingen worden toegejuicht door een groeiende groep consumenten en zullen in de komende jaren zeker een vervolg krijgen.

6) Onderzoek naar resten van bestrijdingsmiddelen in gangbare voeding

Resten van bestrijdingsmiddelen in groente en fruit

De wettelijke normen voor resten landbouwgif op groente en fruit zijn vaak veel te hoog. Daardoor kan het dat groente en fruit in de winkelschappen voldoet aan de wet terwijl er wel gezondheidsrisico’s zijn. Dat blijkt uit een onderzoek van Milieudefensie en Foodwatch op basis van cijfers van de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit. Van de 957 onderzochte wettelijke normen voor producten zijn er 89 (ruim 9%) onveilig bevonden: de wettelijke Maximum Residu Limiet (MRL) laat dan een overschrijding van de gezondheidsnorm toe en beschermt de consument dus niet. Bron: Weet wat je eet, sept. 2013

Glyfosaat in urine

Uit onderzoek van Milieudefensie en Friends of the Earth Europe in achttien Europese landen blijkt dat mensen het gif glyfosaat in hun lichaam hebben. Bij vijf van de acht Nederlandse proefpersonen zijn resten van het onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat in de urine gevonden. Van alle Europese deelnemers is vierenveertig procent positief getest op de aanwezigheid van glyfosaat, ook wel bekend onder de merknaam Roundup. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) test niet op de aanwezigheid van dit gif op groente en fruit. Milieudefensie pleit voor meer onderzoek en meer controle op dit veelgebruikte middel. In totaal zijn er 182 urinemonsters onderzocht. Bron: Milieudefensie

Roundup in brood

Veel graanboeren gebruiken Roundup (glyfosaat) als “vooroogsttoepassing”. Het gewas wordt doorgespoten. Dan droogt het beter en is er dus minder kans op schimmel. Er werd verondersteld dat Roundup niet in het brood terecht kon komen omdat de eventuele residuen tijdens het bakproces vernietigd zouden worden. Een Duits onderzoek van Ökotest in 2013 toont aan dat dit niet juist is. In 14 van de 20 onderzochte (niet-biologische) vlokken, broden en meel werden resten Roundup gevonden. In één geval zelfs zoveel dat het brood niet meer verkocht had mogen worden. Het voorlichtingsbureau brood bevestigt dat ook in Nederland deze “vooroogsttoepassing” wordt gebruikt. Er zijn geen onderzoeken publiek (gemaakt) hoe het in Nederland met Roundup in het brood zit. Roundup wordt in verband gebracht met o.a. Parkinson, geboorteafwijkingen en miskramen en komt in grote hoeveelheden in het grondwater.

Meer kans op borstkanker

Vrouwen die veel brood, aardappels en wortel- en knolgewassen eten, hebben meer kans op het ontstaan van borstkanker. Dat komt niet doordat het voedsel niet deugt, maar door het cadmium dat zich in de grond bevindt waar de groenten worden verbouwd en dat bewerkt is met kunstmest. Groenten en graanproducten, aardappels en wortel- en knolgewassen (vooral rapen en pastinaken) zijn de grootste boosdoeners. Zij bevatten het hoogste gehalte cadmium.

Vrouwen met normaal lichaamsgewicht die regelmatig aardappels en brood eten, verhogen hun kans op borstkanker naar 27 procent, terwijl de kans van alle vrouwen om borstkanker te ontwikkelen 21 procent is, aldus de onderzoekers van het Karolinska Instituut in Zweden. Zij deden een onderzoek van twaalf jaar naar het voedingspatroon en de gezondheid van bijna 56.000 vrouwen. Het gehalte cadmium in het lichaam kan volgens de onderzoekers worden verlaagd door het eten van volkorenmeel en andere soorten groenten, liefst biologisch gekweekt.

Cadmium is een bijproduct van de productie van de mijnbouw en de winning van zink, koper en lood. Het zit ook sporadisch in ons drinkwater en in de lucht die we inademen, maar bovendien komen vrouwen er praktisch constant mee in aanraking door de cosmetica die zij gebruiken. Het zware metaal verstoort de hormoonhuishouding door de oestrogeenwerking na te apen, zo werd vastgesteld op de conferentie van de American Society for Biochemistry and Molecular Biology van 2012. Oestrogeen reguleert de groei van gezonde borstklieren. Bron: Cancer Res, 2012; 72: 1459-66

Hersenschade bij jonge kinderen

In 2008 bleek uit een studie van de Universiteit van Zuid-Denemarken en de Harvard School of Public Health dat veel gewasbeschermingsmiddelen die in de EU worden toegepast, schade kunnen toebrengen aan de hersengroei van foetussen en jonge kinderen. “De schade die de middelen aan de hersenen kunnen toebrengen wordt niet automatisch opgenomen in het testen van de middelen”, zegt Harvard-onderzoeker Philippe Grandjean. Bron: Biofood, sept 2012

Geboorteafwijkingen door Roundup

In Argentinië is verband gelegd tussen Roundup en gezondheid. Het tijdschrift Medisch Dossier verwijst naar een publicatie in New Scientist van 2004: “De meest voorkomende problemen waren geboorteafwijkingen, onvruchtbaarheid, doodgeboorte, miskramen en kanker.” Al bij lagere doseringen van glyfosaat, de werkzame stof in Roundup, kregen laboratoriumdieren geboorteafwijkingen, meldt hoogleraar Carrasco van de Buenos Aires Medical School. Vrouwen in een gebied met gentech-soja, kregen soms wel vijf miskramen achter elkaar. De professor werd wetenschappelijk aangevallen door de producent van Roundup, maar kreeg ook te maken met overvallen op zijn laboratorium en een geweldadige overval op hemzelf. Een staatscommissie verklaarde uiteindelijk glyfosaat verantwoordelijk voor de verviervoudiging van geboorteafwijkingen in de omgeving van de stad waar de bespuitingen met Roundup plaatsvonden en de verdrievoudiging van kanker bij kinderen in minder dan tien jaar tijd. Vergelijkbare voorbeelden komen uit Brazilië waar door bestrijdingsmiddelen afwijkingen aan het bewegingsapparaat en het zenuwstelsel van kinderen werden geconstateerd als de ouders hadden blootgestaan aan bestrijdingsmiddelen. Ontario meldde relaties tussen bestrijdingsmiddelen en vroege en late miskramen. In China is geconstateerd dat meisjes twee weken eerder geboren werden bij een verhoogd organofosfaatgehalte in de urine. Bron: Biofood, sept 2012

Meer kans op kanker

Leukemie komt significant vaker voor bij kinderen waarvan de moeder tijdens de zwangerschap blootgesteld is aan bestrijdingsmiddelen en hersentumoren als de vader hieraan was blootgesteld. Wie in een boomgaard werkt en dagelijks contact heeft met bestrijdingsmiddelen, heeft meer kans op hersenkanker. Het risico op prostaatkanker is 1,64 maal hoger voor wie in de gangbare akkerbouw werkt, laat een studie uit Californië zien. Wie de middelen voor kamerplanten gebruikt, ziet zijn risico zelfs verdubbelen. Een andere onderzoek uit Californië legt duidelijke relaties tussen bepaalde bestrijdingsmiddelen en het risico op Parkinson. Spaanse onderzoeken voegen daar Alzheimer en MS aan toe. Bron: Biofood, sept 2012

Meer kans op astma

Bestrijdingsmiddelen vormen een extra risico op vaatziekten voor mensen met overgewicht. De kans op astma en astma-aanvallen wordt door bestrijdingsmiddelen vergroot en bovendien kunnen ze de cognitieve ontwikkeling en het denkvermogen van kinderen remmen. Problemen met redeneren in de kindertijd waren het grootst bij kinderen van ouders met het hoogste gehalte bestrijdingsmiddelen in het bloed, zo bleek bij een onderzoek onder 404 New Yorkse kinderen. Voor het volledige (?) overzicht inclusief bronnen: zie Medisch Dossier, september 2012. Bron: Biofood, sept. 2012

Frisdrank: meer agressie bij vijfjarigen

Kinderen die vier of meer glazen frisdrank per dag drinken zijn twee keer zoveel geneigd om dingen van anderen kapot te maken, in gevechten te belanden en mensen aan te vallen. Ze kunnen ook moeilijk geconcentreerd blijven en trekken zich vaker terug vergeleken bij leeftijdsgenoten die geen frisdrank drinken. Dit concluderen onderzoekers onder leiding van de Columbia University in New York in the Journal of Pediatrics.

Bij de studie waren bijna 3000 Amerikaanse vijfjarigen betrokken, waarvan 43 procent tenminste een glas frisdrank per dag dronk en 4 procent meer dan vier glazen tot zich nam. Alle kinderen die frisdrank dronken, of dat nou één glas was of meer dan vier glazen, gedroegen zich agressiever dan degenen die zich hiervan onthielden. Dit effect bleef nadat gecorrigeerd was voor sociaal-demografische factoren, depressie van de moeder en geweld van een van de ouders.

Hoewel dit onderzoek niet de precieze relatie tussen het drinken van frisdrank en probleemgedrag beschrijft, zouden gedragsproblemen kunnen afnemen als kinderen minder of geen frisdrank dronken. Uit eerdere studies bleek al dat volwassenen agressiever, depressiever en suïcidaler worden door frisdrankconsumptie. Dit is het eerste onderzoek dat jonge kinderen in verband brengt met de gevolgen van dit bruisende drankje. Overigens kopen Amerikanen per persoon meer frisdrank dan mensen uit andere landen. Bron: NU.nl/Desiree Hoving

7) Uw input is welkom

Bionext nodigt lezers van dit document uit om gerelateerde onderzoeken, nieuwsberichten en verhalen te verzamelen en aan ons door te geven via redactie@bionext.nl. Met de informatie die dit oplevert, willen we tot een uitgebreidere publicatie komen over biologisch en gezondheid.’
Biojournaal berichtte op 22 oktober over een ‘Succesvolle leveranciersdag bij Udea’:
‘Afgelopen donderdag 17 oktober hield Udea een bijeenkomst voor de Nederlandse leveranciers en vrijdag 18 oktober voor de buitenlandse leveranciers. In totaal kwamen ruim 125 leveranciers naar de bijeenkomst die werd gehouden in het pand van de EkoPlaza academie te Utrecht.

Erik Does, algemeen directeur van Udea, trapte af. Hij heette iedereen van harte welkom en vertelde over de groei van het afgelopen jaar alsook de plannen voor aankomend jaar om die groei vast te houden. Udea zal haar koelwarenmagazijn uitbreiden met 2.300 vierkante meter. Tevens zal haar droogwarenmagazijn eind dit jaar verhuizen naar een ander pand in Veghel van maar liefst ruim 18.000 vierkante meter groot. Met name sprak hij over de trots voor biologisch die ze binnen Udea met z'n allen hebben bewerkstelligd. Mensen vertellen bijvoorbeeld met trots dat ze werken voor EkoPlaza, dat ze er boodschappen doen, maar leveranciers zijn ook trots als hun assortiment bij EkoPlaza verkrijgbaar is.

Verder sprak hij nog over de groei van de biologische omzet in Nederland. De gepubliceerde cijfers over de groei van biologisch in de supermarkten lijken iets vertekend. Waarschijnlijk is de groei in 2012 hoger geweest dan de nu in de media beschreven groei. In ieder geval groeit EkoPlaza significant harder dan de markt. Beide visies werden door de meeste leveranciers onderschreven. De missie om biologisch bereikbaar te maken wordt daarmee concreet.

Stephan Blommendaal, Purchasing Manager van Udea en tevens voorzitter van de coöperatieve inkoopvereniging Beyond Bio presenteerde de resultaten van Beyond Bio van het afgelopen jaar. De omzetgroei was lager dan vorig jaar, maar met 40% nog steeds enorm. Daarnaast sprak hij over de gezette doelstellingen voor 2014 waar een belangrijk aandachtspunt is om de concurrentiepositie voor de biologische supermarkten en speciaalzaken ten opzichte van de reguliere retail nog verder te optimaliseren.

Assortiments Manager Ivo van Reij liet zien hoe keuzes binnen het winkelassortiment gemaakt worden. Nauwkeurige schappenplananalyses op basis van kassagegevens en een nauwe samenwerking met een assortimentscommissie waar winkeliers zelf aan deel nemen resulteren in optimale schappenplannen en winkelindeling. Het effectiever en efficiënter wijzigen van het winkelassortiment krijgt aankomend jaar de aandacht.

Later blikte Hans van Mierlo, Marketing Manager, terug op de marketingactiviteiten die in 2013 zijn ondernomen. De successen die daarmee geboekt zijn en welke verbeteringen die doorgevoerd zullen worden in 2014. Zo vertelde hij dat er extra investeringen gedaan zijn in personeel en softwaresystemen om winkels lokaal beter te ondersteunen in marketing.

Daarnaast kwam het woord “waarachtigheid” vaak naar voren. Udea wil fors investeren om samen met de leveranciers kijken hoe ze het echte, eerlijke en pure verhaal van een merk of product over de bühne kunnen brengen om uit de prijsdiscussie te blijven. De laagste prijs zullen we nooit halen, wel de juiste met eerlijke uitleg. Zonder uitleg en passie komen we in een gevaarlijk vaarwater want alleen “biologisch & duur” zijn de komende jaren niet de juiste ingrediënten voor organische groei.

De dagen werden gezellig afgesloten met een rondleiding door de EkoPlaza in Utrecht waar leveranciers direct konden zien hoe hun producten erbij stonden en een gezamenlijke lunch.

Voor meer informatie: www.udea.nl, www.ekoplaza.nl
‘De producten van Zuiver Zuivel zijn van oudsher exclusief verkrijgbaar in de biologische speciaalzaken. Zuiver Zuivel was het eerste biologische zuivelmerk. Het biologische zuivelmerk van Ecomel investeert al geruime tijd in de versterking van de band tussen de boer en de consument. Edwin Crombags geeft aan dat het in 2005 tijd was voor het merk om de volgende stap te maken: “We besloten ons te gaan onderscheiden door de veehouders op de voorgrond te zetten. Dit resulteerde in een portret en het verhaal achter het product op de verpakking. Hiermee zijn onze boeren aanwezig op de plek waar de consumenten hun bio-aankopen doen.”

Zuiver Zuivel wil graag consumenten en boeren met elkaar verbinden. Edwin vertelt dat Zuiver Zuivel daarbij echt uitgaat van de eigen kracht. In 2010 lanceerde het merk “Ontdek de herkomst”. Door een code op de website in te vullen kan de consument kennis maken met de boeren en boerinnen en het persoonlijke verhaal achter de melk in het product ontdekken. “Hiermee wilden we transparant maken waar de melk vandaan komt. Dit is een groot succes.” De transparantie omtrent de veehouders wordt onder meer ook vergroot door de blog van BD-melkveehouders Jan en Connie Rutte uit Zaandam op de website van ZuiverZuivel.

Onder het Zuiver Zuivel-merk worden zowel biologisch-dynamische als biologische zuivelproducten geproduceerd. Een groep van 15 biologisch-dynamische veehouders levert BD-melk die uitsluitend in Zuiver Zuivel-producten verwerkt wordt. Alle biologische melk van Zuiver Zuivel is afkomstig van de 125 biologische boeren die lid zijn van de coöperatie

Om de consumenten meer inzicht te geven in het boerenleven doet een aantal van de Zuiver Zuivel-boeren ieder jaar mee aan Lekker naar de Boer en worden er veel open dagen georganiseerd. “Dit biedt een unieke kans voor de consument om te zien hoe de boeren werken.” Zuiver Zuivel organiseert sinds twee jaar ook zeer regelmatig proeverijen in de natuurvoedingswinkels, waarbij vaak veehouders uit de buurt aanwezig zijn. “Wij willen de consument graag van onze producten laten proeven en de herkomst van de melk laten zien. Hiermee onderscheiden we ons van een ‘supermarkt-bio-merk’ waarbij de herkomst van de melk vaak onbekend is.”

Bio-zuivelverkoop onder druk, meer belangstelling voor BD-werkwijze

Edwin geeft aan dat sinds het begin van dit jaar in de supermarkten en Out of home de biologische zuivelverkoop wat onder druk staat. “Demeter groeit wel door. Ik verwacht dat ook de bio-zuivelverkoop na de recessie weer zal gaan stijgen.” Hij denkt dat de Demeter-verkoop doorgroeit door de toegenomen aandacht voor het keurmerk en de werkwijze erachter, waardoor een steeds groter deel van de consumenten in de speciaalzaak kiest voor Demeter-zuivel, en niet voor bio-zuivel uit de supermarkt. “Consumenten zien dat het onderscheidend is, en kiezen in toenemende mate voor de hoogste kwaliteit.”

Het valt Edwin in dit kader ook op dat er onder de Zuiver Zuivel-boeren meer belangstelling dan voorheen is in omschakeling van biologisch naar biologisch-dynamisch. “De belangstelling hiervoor ontstaat meestal als ze een aantal jaar in de bio-melkveehouderij actief zijn. Er is ook ruimte voor meer Demeter-boeren, dus dit is een mooie ontwikkeling. Onder reguliere melkveehouders is minder interesse in omschakeling naar biologisch omdat zij geen financiële noodzaak zien nu de reguliere melkprijs relatief goed is.”

Voor meer informatie: Edwin Crombags, Ecomel, Dusseldorperweg 36, 1906 AK Limmen, 072 5054100, Edwin.crombags@frieslandcampina.com, www.ecomel.nl, www.zuiverzuivel.nl
Eerder, op 11 oktober, schreef Jan Willem Erisman, directeur-bestuurder van het Louis Bolk Instituut, op de website van deze onderzoeksinstelling over ‘Duurzaam denken, ook in de gezondheidszorg’, naar aanleiding van ‘Duurzame Top 100 van Trouw bevat vooral denkers en doeners uit bedrijfsleven en sectoren als energie, banken en agrarische productie’:
‘Visiestuk Louis Bolk Instituut: Duurzaam denken en handelen, nu ook in de gezondheidszorg

Duurzaamheid: ruim 3,6 miljoen Googleresultaten, de net gepubliceerde Duurzame Top-100 van dagblad Trouw, prijzen voor de duurzaamste ondernemer van Nederland, MVO-jaarverslagen...We gebruiken het begrip inmiddels op grote schaal, maar hoe staat het met duurzaam handelen in de gezondheidszorg? In de Trouw-top 100 van 2013 is geen afvaardiging van deze sector te vinden.

Er zijn steeds meer bedrijven en overheidsorganisaties die MVO hoog in het vaandel hebben en hun best doen om minder energie te verbruiken en duurzaam in te kopen. Dergelijke initiatieven – vooral gericht op voeding en energie – lijken in de praktijk wel afvinklijstjes, en het registreren is een doel op zich geworden. Maar echte duurzaamheid gaat over het denken in systemen in plaats van separate delen. En het gaat over aanpassingsvermogen en veerkracht.

“Oplossingen” in landbouw leiden tot problemen in gezondheid

In onze maatschappij gaapt een kloof tussen landbouw, voedsel en gezondheid. Deze drie pijlers worden niet meer gezien als een samenhangend systeem, maar als losse componenten. Experts van de Wetenschappelijke Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding (RIDLV) concludeerden al in 2011 dat landbouw en voeding te veel ontkoppeld zijn. Gezondheid staat al helemaal separaat. De consequentie: interventies in het ene deel van de keten leiden tot problemen in een ander deel van die keten. Denk bijvoorbeeld aan de oplossing die antibiotica bieden bij ziektes in de veeteelt: we hebben inmiddels een fors probleem met antibioticaresistentie in ziekenhuizen.

Denken in samenhang in plaats van in deeltjes

Het “deeltjes-denken” is ontstaan in het wetenschapsdenken van de 18e eeuw. We hebben geleerd om complexe vraagstukken te ontrafelen en terug te brengen tot hapklare brokken. Zo zijn we in de natuurkunde afgedaald tot moleculen, elektronen, quarks, tot aan het Higgs-deeltje. Maar we zijn inmiddels zo zeer op details gefixeerd dat we het samenhangende systeem niet meer zien. Het systeem moet echter in zijn totaliteit goed presteren, en niet alleen op onderdelen.

Natuurlijke veerkracht van organismen versterken

Bij echte duurzaamheid gaan we uit van een gezond, veerkrachtig systeem, dat zich makkelijk aanpast of herstelt na verandering. Voor alle organismen geldt dat een systeem gezond is als het – binnen bepaalde marges - kan omgaan met stress, tijdelijke schaarste of andere uitdagingen van buitenaf (zie nieuwe concept gezondheid van Huber e.a.). In de landbouw zijn we – net als in de gezondheidszorg – getraind ons vooral te richten op het ongezonde weer gezond te krijgen. Door echter te focussen op de weerbaarheid van het systeem, en de natuurlijke functies van organismen te versterken, bevorder je gezondheid, en verduurzaamt het gehele systeem.

Duurzaamheid in de gezondheidszorg: mens en omgeving centraal

Iedereen weet inmiddels dat de kosten van de huidige gezondheidszorg de pan uit rijzen: verregaande specialisaties, een vergrijzende bevolking en een groeiend aantal welvaartsziekten. Ook de medische wereld ziet in dat het streven naar “absolute gezondheid” niet meer haalbaar is. We zijn dus gedwongen om anders (lees: duurzaam) te leren denken binnen de gezondheidszorg. Door de weerbaarheid en het adaptieve vermogen van de mens al van jongs af aan te stimuleren en door – naast aandacht voor het “genezen van kwalen en ziekten” – ook aandacht te schenken aan het “versterken van de veerkracht bij patiënten” werk je aan een duurzame gezondheid. Dit komt tegemoet aan de behoefte om de mens centraal te stellen in z’n omgeving, in plaats van alleen de klacht. Denken vanuit het systeem in plaats vanuit het detail: dat is duurzaam handelen, in landbouw, voeding en gezondheid.

Jan Willem Erisman,
Directeur-bestuurder Louis Bolk Instituut’
Nu denkt u misschien dat we zo zoetjesaan gaan overschakelen naar de gezondheidszorg, maar op dat gebied is momenteel vrij weinig te melden. Daarom gauw door naar een wél in de publieke belangstelling staand onderwerp: onderwijs. ‘Op het dak van de wereld’ meldde ‘De Havenloods Noord’ op 25 oktober (Kralingen en Crooswijk liggen in Rotterdam, mocht u dat niet weten):
‘Kralingen-Crooswijk – De leerlingen uit 6VWO van het Rudolf Steiner College zijn sinds vrijdag in de Kathmandu-vallei van Nepal voor hun ideële stage. Ze helpen school opknappen en geven de leraressen Engelse- en muziekles. Daarnaast gaan ze ook een weg helpen verstevigen die elk jaar deels wegspoelt door de moessonregens.

De reis betalen de leerlingen en hun ouders zelf. De leerlingen hebben het geld zelf verdiend door op Koninginnedag spullen te verkopen, net als op de lentemarkt van Vrije School Vredehof. Verder hebben ze 2800 euro subsidie gekregen van het Europees Platform. Mentor Sebastiaan Cooiman: “Ik hoop de leerlingen door deze stage iets mee te geven voor de rest van hun leven.” Het is niet toevallig dat de leerlingen naar Nepal gaan. Cooiman heeft daar met zijn Stichting Sanumaya een school en kinderhuis. “Het onderwijs in Nepal wordt beter, maar het kan nog beter. Het materiaal is vaak verouderd of ronduit slecht. In Nepal wordt in het onderwijs weinig aandacht besteed aan het individuele kind. Dat de een goed is in rekenen en de ander in taal, daar is weinig aandacht voor. Op de Karuna-school proberen ze dit nu wel.”

De Rotterdamse kinderen gaan “op het dak van de wereld” onderhoudswerkzaamheden verrichten aan het schoolgebouw, Engelse les geven aan de leraressen en een weg helpen verstevigen die elk jaar deels wegspoelt tijdens de moessonregens. “Maar we gaan ook kijken hoe de zon opkomt van achter de Himalaya, wandelen in de bergen en in de drukte in van Kathmandu.” Kijk voor meer informatie over het project in Nepal op www.stichtingsanumaya.nl.’
Ook ‘Stichting Vrijescholen Athena’ had nieuws. Dit stond op 25 oktober op haar Facebookpagina:
‘Toetreding Vrijeschool De Es tot Athena definitief

Het Ministerie van Onderwijs heeft formeel ingestemd met de fusie van Vrijeschool De Es uit Assen en Stichting Vrijescholen Athena. Daarmee is de toetreding van De Es tot Athena per 1 januari aanstaande definitief!

Bovenbouw in Twente!

Net als in Roermond en Zwolle gaat binnenkort ook in Twente een middenbouw van start onder de vleugels van een regulier schoolbestuur. Leerlingen van de vrijescholen in Oldenzaal, Enschede en Almelo en leerlingen van andere basisscholen kunnen vanaf augustus 2014 doorstromen naar een vrijeschoolafdeling die onder de vleugels van de Stichting Carmelcollege in Borne zal worden gerealiseerd.

Al in 2008 werd een eerste onderzoek afgerond naar de inrichting van een Bovenbouw vrijeschool in Twente. Dit gebeurde op initiatief van Stichting Vrijescholen Athena samen met de beoogde partner stichting Carmel. In de herfst van 2011 is het initiatief vanuit een oudervereniging (VVT e.o.) opnieuw opgepakt.

Dit heeft ertoe geleid dat Carmel in de herfst van 2013 heeft besloten tot het inrichten van een vrijeschoolafdeling Middenbouw (klassen 7 en onder het bestuur van Carmel. Dit kan worden gerealiseerd in Borne met als startdatum augustus 2014.’
En dit was hun nieuws daar van 28 oktober, ‘Flinke groei Athena-scholen in 2013’:
‘Een groot deel van de basisscholen van de Stichting Vrijescholen Athena heeft het laatste jaar een enorme groei doorgemaakt. Het totale aantal leerlingen van deze 13 vrijescholen in het noorden en oosten van het land is in 2013 met 140 gestegen naar 1993 leerlingen, dit betekent een groei van bijna 8%. Daarbij zijn de leerlingenaantallen van 1 oktober 2012 en 1 oktober 2013 met elkaar vergeleken.

Een mooi resultaat, temeer omdat een deel van de Athena-scholen gehuisvest is in krimpgebieden waar het totale aantal kinderen in de basisschoolleeftijd afneemt.

Sommige Athena-scholen laten een nog veel hogere aanwas van het leerlingenaantal zien dan het gemiddelde aantal van 8%. 
– Vrijeschool De Zevenster in Oldenzaal bijvoorbeeld spant de kroon en groeit maar liefst met 35%. In drie jaar tijd is het leerlingenaantal op deze school bijna verdubbeld.
– Basisschool De Noorderkroon in Enschede, één van de kleinere scholen binnen Athena, zit weer in de lift met een groei van 25%.
– Vrijeschool De Vijfster in Apeldoorn levert een mooie prestatie door met 20% te groeien.
– Ook de Parcivalschool uit Arnhem kent een fikse groei van maar liefst 17%, tot in totaal 213 leerlingen.
– Vrijeschool De Esch in Winterswijk (een krimpgemeente) groeit net als de Michaelschool te Leeuwarden met 15%.
– Basisschool De Stroeten in Emmen, vorig jaar verhuisd naar een prachtig nieuw gebouw, heeft een aanwas van 11%.
– Ook de Widar Vrijeschool in Groningen groeit met 11% tot maar liefst 241 leerlingen.
Ook in het noorden en oosten van het land lijkt het vrijeschoolonderwijs dus nog meer aan populariteit te winnen.’
De Facebookpagina van ‘Vrijeschool in Amsterdam-Noord’ had op 28 oktober dit nieuws:
‘Voor degenen die er niet waren is hier het beloofde verslag van de info avond op 23 okt jl. Ik ga het kort houden, want we werken aan een nieuwsbrief met meer uitgebreide informatie.

We mochten weer gebruik maken van de ruimte in de Noorderparkkamer, erg fijn. De sfeer is daar altijd heel prettig.

We begonnen de avond met een korte verslag van de ons initiatief tot nu toe. De eerste maanden lag de focus vooral op het inventariseren van de animo voor een Vrije School in Noord. Dat bleek zeer positief; we hebben al ruim 200 (voorlopige) aanmeldingen! Daarnaast hebben we gekeken naar de mogelijkheden om de school goed en snel op te zetten. We kwamen tot de conclusie dat voor ons de meest voor de hand liggende oplossing is een dependance te worden van de Geert Grooteschool. We hebben meerdere malen contact gehad met het bestuur en hopen de eerste week van november een definitief antwoord te hebben over deze mogelijke samenwerking.

Daarna kwam Sacha Holthaus aan het woord. Zij is directeur (en docent) van de Geert Grooteschool 2 op de Fred Roeskestraat. Ze vertelde met veel passie en een aanstekelijk enthousiasme over de manier waarop Vrijeschoolonderwijs wordt vormgegeven op haar school. Aansluitend heeft zij vragen beantwoord uit het publiek.

Na een korte pauze had men nog de gelegenheid om vragen te stellen aan de initiatiefgroep en daarna was de avond beëindigd.

Wij vonden het een geslaagde avond. We waren blij met de goede opkomst (ca 45 personen) en ook met de (kritische) vragen die werden gesteld; weer veel stof voor discussie en vooruitgang!

Groeten van Nicoline Vink’
Dan is er ook nieuws uit Zutphen. Op 26 oktober plaatste ‘Vooronzevrijescholen’ op zijn website ‘Drie scholen open lijkt realistisch en financieel haalbaar’:
‘In de afgelopen maanden hebben vijf ouders uit en rondom de initiatiefgroep Vooronzevrijescholen hard gewerkt aan een verkennende tegenbegroting voor het vrije school basisonderwijs in Zutphen. Deze is nu gereed. De conclusie is: het is goed mogelijk om drie basisscholen open te houden. Zelfs als de krimp hoger uitvalt dan het bestuur verwacht.

Nieuwe inzichten

Bestuur en (G)MR hebben een aantal keren aangegeven open te staan voor nieuwe inzichten die aanleiding geven om op het besluit terug te komen. Die inzichten waren er in onze visie al (zie onze homepage voor een overzicht), maar nu met het verschijnen van de tegenbegroting helemaal. Die laat namelijk zien dat het realistisch en financieel haalbaar lijkt om drie scholen open te houden.

Hoe nu verder

Graag willen wij een ieder in de gelegenheid stellen om kennis te nemen van de tegenbegroting (in PDF) en er op te reageren. Wij zullen de begroting onder meer voorleggen aan het bestuur, de raad van toezicht, de leden van de (G)MR en aan geïnteresseerde ouders. Wij hopen op een open debat.’
Op de homepage staan nu inderdaad deze ‘Kernpunten’ te lezen:
‘Eind 2012 nam de stichting VSNON het besluit om een van de drie vrije basisscholen in Zutphen te sluiten. Dit zou een oplossing zijn voor twee problemen:

1. Teruglopende leerlingenaantallen als gevolg van bevolkingskrimp
2. De penibele financiële situatie van de stichting

Toen wij ons verdiepten in de achtergronden van het besluit, kwamen we verontrustende zaken tegen die ons vertrouwen in het proces ondermijnden.

Daarop zijn wij nader onderzoek gaan doen. De resultaten gaven aan dat er geen echte onderbouwing is voor het besluit en dat het besluitvormingsproces niet goed is verlopen.

Pijlers onder besluit niet houdbaar

Daarnaast is uit vervolgonderzoek gebleken dat beide pijlers onder het ingrijpende besluit niet houdbaar zijn:
– Pijler 1 (teruglopende leerlingenaantallen) wordt flink genuanceerd door de officiële overheidscijfers: Daling in Zutphen beduidend lager dan het bestuur verwacht
– Pijler 2 (penibele financiële situatie) staat op gespannen voet met onze tegenbegroting: Het lijkt goed mogelijk om drie basisscholen open te houden, zelfs als de daling hoger uitvalt dan het bestuur verwacht

Nog meer redenen om op het besluit terug te komen

Bestuur en (G)MR hebben een aantal keren aangegeven open te staan voor nieuwe inzichten die aanleiding geven om op het besluit terug te komen. In aanvulling op bovenvermelde zaken willen we nog noemen:

– We hebben nooit enige documenten gekregen waaruit blijkt dat het niet mogelijk is om de drie scholen open te houden.
– Vrije basisscholen die veel kleiner zijn dan de onze kunnen bij andere stichtingen gewoon voortbestaan.
– Andere stichtingen zijn bereid onze scholen over te nemen op hun huidige locaties.
– De meerderheid van de basisschoolouders staat niet achter het besluit en heeft het vertrouwen in het bestuur opgezegd.
– Het toegekende bouwbudget van de gemeente zal ook bij een wijziging van de plannen gewoon beschikbaar blijven, zo lang het nieuwe plan maar aan de randvoorwaarden van de gemeente voldoet. Drie basisscholen open in combinatie met een beperkte renovatie van de Zwaan en nieuwbouw voor het voortgezet onderwijs lijkt hier prima binnen te passen.

Wat willen wij?

In onze visie moeten de drie vrije basisscholen open blijven totdat overtuigend is aangetoond dat er één dicht moet. Wij hebben onze wensen geformuleerd in een oproep aan de Raad van Toezicht die wordt gesteund door een meerderheid van de basisschoolouders.’
Een tegenbegroting van 24 oktober ligt er nu dus, ‘Verkennend Onderzoek Begroting 2012 PO VSNON’ door Arthur Aalsma, Pino Bruna, Aart Cooiman, Rob Gort en Koen van der Hauw namens ‘Ouderinitiatief Voor onze vrije scholen’, negentien bladzijden dik. Zij schrijven in de inleiding onder meer:
‘Uitgangspunt van het onderzoek is de begroting van 2012 (versie 1.0, daterend van 15 december 2011), opgezet en beschikbaar gesteld door de VSNON (Bijlage I). Deze begroting gaat er van uit dat er per 1-8-2012 slechts 2 PO’s zouden starten. Gezien de huidige situatie in 2013 (3 PO’s) hebben wij deze begroting vertaald naar een situatie waarbij er in 2012 3 PO’s zijn (Bijlage II). Deze aangepaste VSNON begroting 2012 is de basis voor ons onderzoek. We gebruiken de verdeling van leerlingen over de PO’s uit dat jaar. Dit bepaalt daarmee deels de verdeling van de financiën over de drie PO’s. Nogmaals deze tegenbegroting is slechts indicatief, niet bedoeld om inzicht per PO te krijgen, maar om in te schatten of het haalbaar is drie PO’s open te houden.

Wij pretenderen als ouder initiatief (o.a. door gebrek aan tijd, specifieke kennis en detailinformatie) niet met een kant en klare oplossing te komen. Wel menen wij met deze verkennende tegenbegroting over 2012 aannemelijk te maken dat er financieel gezien voldoende mogelijkheden zijn voor het openhouden van drie PO-scholen. Er is dan ook geen reden een locatie te sluiten en de school voor langere tijd op slot te doen met wachtlijsten. Door het open houden van alle drie de PO-scholen krijgen alle kinderen in Zutphen en omstreken, de mogelijkheid het Vrije Schoolonderwijs te kunnen volgen.’
Hoe zullen de Raad van Toezicht en de bestuurder van VSNON hierop reageren?
.

zondag 20 oktober 2013

Beeldmerk

Opnieuw onderwijs tot onderwerp vandaag, net als op 8 oktober in ‘Nobelprijs’. Eerst maar een heuglijke nieuwe loot aan de stam afkondigen, de weblog ‘Onderwijs en Opvoeding in Beeld. Een bundeling van artikelen over het onderwijs en opvoeding waarbij de antroposofie in veel gevallen een uitgangspunt is.’ Aan de stam die ‘Antroposofie in de pers’ is, bedoel ik, want deze heeft dezelfde opzet, maar dan voor een deelgebied. Met ook aanwezigheid op Facebook, waar vandaag werd gemeld:
‘Dit blog is ontstaan omdat er een informatiebron mist die kort en bondig samenvattingen maakt van de ontwikkelingen binnen het onderwijs en de opvoeding van kinderen en tegelijk een link heeft met de antroposofie. De artikelen die worden geplaatst zijn: nieuwsberichten, columns, voordrachten, werkstukken, interviews en nog veel meer.

Dit blog zal alleen kunnen blijven bestaan met voldoende inzendingen, adviezen en suggesties. Schroom dus niet en mail uw inbreng naar: oobeeld@gmail.com. Mocht blijken dat er iets op werd geplaatst waarvoor rechten gelden, laat dit dan weten zodat het kan worden verwijderd.

Een hoop leesplezier toegewenst,
Onderwijs en Opvoeding in Beeld (OOBeeld)’
Het begon allemaal op 22 september, zonder uitleg of wat dan ook, er stond alleen bij: ‘Geplaatst door Marijn van Heesewijk’. Sindsdien zijn er 23 berichten verschenen, en vandaag heb ik deze weblog aan mijn ‘blogroll’ (hier helemaal onderaan) toegevoegd. Blijkens LinkedIn is Marijn van Heeswijk ‘Leerkracht bij Dordtse Vrijeschool’, sinds augustus 2011 aldaar in het basisonderwijs en MR lid. Dit doet me eraan denken dat ik moet melden wat daar op dinsdag 29 oktober plaatsvindt, ‘Euritmievoorstelling in Dordrecht’:
‘Tournee Sjostakovitsj Euritmie-ensemble Oktober/November 2013

Glossolalie van Andrej Belyj door Sjostakovitsj Euritmie-ensemble (Rusland/Nederland)

Met het oog op het honderdjarige jubileum van de euritmie in 2012 heeft het Sjostakovitsj Euritmie-ensemble een nieuw programma uitgebracht. Er werd gezocht naar een thema dat in samenklank zou staat met de oorsprong van de euritmie. Zo kwam men op het werk van Andrej Belyj “Glossolalie” waar hij in machtige beelden de oorsprong van de klank en van de taal beschrijft.

Andrey Bjelyj, (26-10-1880 - 8-1-1934)

Andrey Bjelyj was al op jonge leeftijd als een groot schrijver in Rusland bekend. Op het hoogtepunt van zijn roem vertrok hij met zijn toenmalige vrouw, Asja Toergenjev, naar West-Europa en vond in Rudolf Steiner zijn geestelijke leraar. Hij werd een van zijn naaste leerlingen. Zeer vele voordrachten woonde hij bij en werkte mee aan de bouw van het eerste Goetheanum.

In 1916 keerde hij naar Rusland terug. In de chaos van deze woelige tijd schreef hij in 1917 in Sint-Petersburg volgens zijn eigen woorden zijn “meest gelukte poema” – “Glossolalie”. “Glossolalie” is een vertelling van de schepping van de wereld vanuit de klank. Een poging om de diepe geheimen, die de taal in zich bergt, te onderzoeken en te doorgronden. Dit is een weg om weer in verbinding te komen met het wezen van de klank, van het woord. Dit werk is duidelijk geïnspireerd op de kosmogonie van Rudolf Steiner.

Dankzij het inspirerende spel van Richard Ramsbotham worden de biografische momenten uit het leven van de dichter Andrej Bjelyj geleidelijk verweven met de meeslepende beelden uit de wereldontwikkeling. De Russische en de Engelse taal wisselen elkaar af.

Euritmie: Marina Akkerman, Elisabeth Appenrodt, Martje Brandsma (alleen in Dornach), Olga Drugova, Natascha Loshchenova, Rafael Reno, Galina Slutch, Asja Starostina.
Spraak/toneel: Richard Ramsbotham, Nina Samochina.
Muziek: Ilja Movtsjan (viool), Anton Pavlovsky (cello) en Elena Popkova (piano).
Belichting: Anri Makharadze & Arthur Polderman
Dinsdag 29 oktober 20.00 uur Dordrecht, Energiehuis, Noordendijk, 148, 3311 RR Dordrecht, Entree: € 20,00, Info/reservering: 078 890 33 10’
Ik kan dan meteen ook wel berichten over het boek van Imke Jelle van Dam over honderd jaar euritmie op de website van het Euritmie Impresariaat:
‘De afgelopen jaren stonden in het teken van het samenstellen van een boek over de geschiedenis van de euritmie in Nederland. Nu het moment nadert dat het boek fysiek wordt, gaan de gedachten uit naar een boekpresentatie. Natuurlijk mag daar de euritmie niet in ontbreken. Lisa Dunker, Gia van den Akker en Emilie van der Held zijn bereid gevonden daar invulling aan te geven. Zij kiezen iets uit het programma uit 1921 of 1922 toen de euritmie in Nederland voor het eerst in de openbaarheid kwam. Voorts een muziekstuk, dat in 1990 in Zwolle is opgevoerd door de demonstratiegroep van het Nederlands Eurythmie Ensemble, waar Lisa en Gia destijds deel van uitmaakten. Op die lentedag is de kiem gelegd voor het Euritmie Impresariaat Nederland. Tot slot zal hedendaagse muziek worden gebracht en zal ook de woord-euritmie aan bod komen.

Zondagmiddag 22 december 2013 (exacte tijd nog niet bekend). Euritmie Academie Den Haag, Riouwstraat 1. Er is plaats voor maximaal 100 bezoekers. Eind november wordt het definitieve programma vastgesteld. Aanmelding vanaf begin december. (Dit wordt nader bekend gemaakt).’
Goed, na dit uitstapje weer terug naar het onderwijs. Vandaag kwam Stichting Vrijescholen Athena op zijn facebookpagina met ‘Een nieuwe vrijeschool in Oost-Groningen?’
‘“De Nieuwe Basis” wil per september 2014 een Vrije School realiseren in het leegstaande schoolgebouw in Nieuw Scheemda. Wij willen vrijeschoolonderwijs op een centraal gelegen plattelandsschool met ruimte en buitenlucht, persoonlijke aandacht voor de kinderen en goed kwalitatief onderwijs! Naast het realiseren van deze vrijeschool onderzoeken wij ook de mogelijkheid deze school te combineren met buitenschoolse opvang en een kinderdagverblijf voor kinderen van werkende ouders.

Alle informatie over het vrijeschoolonderwijs vindt u op de website www.watisdevrijeschool.nl. Deze site is speciaal geschreven voor ouders die overwegen hun kinderen op een vrijeschool te plaatsen en graag meer zouden weten over de visie en de praktijk van de vrijescholen. Stichting Vrijescholen Athena, de overkoepelende organisatie van 14 vrijescholen in Noord- en Oost-Nederland, ondersteunt ons initiatief.

Zou u uw kind graag aanmelden voor zo’n Vrije Plattelandsschool in Nieuw Scheemda als deze mogelijkheid bestond? Het is voor ons belangrijk op korte termijn te weten hoeveel (toekomstige) ouders deze mogelijkheid zullen omarmen en waar ze vandaan komen. Ook willen we uw wensen en meningen horen om onze plannen goed op jullie vraag te kunnen afstemmen. Stem daarom nu, en laat van u horen! Zie voor meer informatie: http://www.denieuwebasis.nl/
Er is ook een Facebookpagina van De Nieuwe Basis. Men meldde daar op 9 oktober:
‘Inmiddels staat de teller op 94 waarvan 56 aangeven zeker te zijn en 38 het serieus overwegen of nog vragen hebben. http://denieuwebasis.nl/reactiekaart.jpg
Ik heb verzuimd een berichtje van 11 september op de Facebookpagina van Stichting Vrijescholen Athena hier te vermelden, en hoe kort ook, dat is zonde, dus hierbij alsnog:
‘Voetballer Robin van Persie, hockeyer Teun de Nooijer, bakker Willem Jakobsen, acteur Waldemar Torenstra, nucleair geneeskundige Simone Jap-a-Joe, winkelmedewerker Gerrit de Vries, schrijfster Désanne van Brederode, beleidsmedewerkster op het Ministerie van Justitie Hanna Staarink, allen zaten ooit op de vrijeschool. Beroemde of minder bekende Nederlanders, dat doet er niet toe. Maar toch is het leuk om op een Engelstalige site een opsomming te zien van allerlei bekende oud-vrijescholieren of vrijeschoolouders; zie: http://thewaldorfs.waldorf.net/
Over Athena gesproken: op 11 oktober 2013 17:34 schreef een zekere ‘Tom’ bij het bericht ‘Nobelprijs’ van 8 oktober over het vertrek van Geert Looyschelder aldaar:
‘@ Stichting Vrijescholen Athena:

Snel – en dus niet alleen in zijn berichtgeving – is Geert zeker! Niet alleen naar buiten toe is nu pas duidelijk dat Geert gaat, ook binnen Athena was het niet eerder bekend. Althans voor medewerkers en ouders van school De Lans met alle nare gevolgen van dien. Hoezo? Wel daar speelt het volgende:

Athena staat op het punt deze laatste zelfstandige school voor speciaal onderwijs op vrijeschool grondslag niet meer te ondersteunen en op te laten gaan in een reguliere zml school: een voorbereiding op een scholenfusie is door Geert met veel voortvarendheid en weinig raadpleging van medewerkers en ouders in gang gezet na dreigende sluiting van de Michaëlshoeve in Brummen (De Lans is gehuisvest op het terrein van de Michaelshoeve en heeft de helft van haar leerlingen van het instituut).

Zojuist – ik schrijf 4 uur geleden – heeft de heer Candell van Intermetzo aan de medewerkers laten weten dat de Michaelshoeve inderdaad per 1 januari dicht gaat (maar daar zal Michel vast nog wel iets over laten weten).

Pittige afweging om een dergelijke school te laten fuseren en bij een grote reguliere stichting voor speciaal onderwijs onder te brengen. Fusie, met alle problematiek van het overeind houden van de eigen vrijeschool-identiteit van dien. Te nemen beslissingen hierover: gepland NA 1 november en dus NA Geert zijn vertrek. We zullen het moeten doen met een interim die er 3 maanden zit. Ik denk dat er nog wel een keer een berichtje zal verschijnen over dit stukje antroposofie in de pers (of is het de mangel?).

Dus, inderdaad snelle Geert, maar altijd accuraat? Nou ja, dat zou misschien ook wel wat teveel gevraagd zijn...’
Het was School De Lans die een glansrol speelde in de VPRO-documentaire ‘De Hokjesman’ bij de aflevering over ‘De antroposofen’. Net als de nabijgelegen Michaelshoeve, waarover ik eerder opmerkte dat die dus vóór opheffing een mooi visueel monument had gekregen. Geldt dat nu ook al voor De Lans? (Overigens meldde De Hokjesman‏ op 15 oktober op Twitter: ‘Vrienden! Na 8 maanden H’sums gedoe is de kogel door de kerk: De @Hokjesman gaat door. Slechts 6 afleveringen maar toch. Vanaf sept. 2014’.) Ik ben dus onverwijld naar de website van De Lans gegaan, die kort geleden helemaal vernieuwd bleek. Onder ‘Nieuws’ vond ik enkele nieuwsbrieven, zoals deze ‘nieuwsbrief speciale editie’, namelijk ‘Nieuwsbrief nr.2 Onderzoek samenwerking Anne Flokstraschool en De Lans 10 juli 2013’. Ik had die mogelijke samenwerking al op 20 mei in ‘Eetcafé’ gemeld. Nu schreef men:
‘Beste ouders / verzorgers en medewerkers,

Voor u ligt de tweede nieuwsbrief over de voortgang van het onderzoek naar de samenwerking van de Anne Flokstraschool en school De Lans. In de eerste nieuwsbrief heeft u kunnen lezen dat de twee scholen vanuit een projectorganisatie, met een stuurgroep en drie werkgroepen de samenwerking onderzoeken. De werkgroepen nemen verschillende scenario’s van samenwerken in overweging, waarbij onder andere gekeken wordt naar toekomstige leerlingenaantallen en de verdeling van speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs.

Stand van zaken onderzoek

Verdere uitwerking van de verschillende scenario’s wijst uit dat een scholenfusie van De Lans naar de Anne Flokstraschool op dit moment de meest wenselijke vorm van samenwerken is. Een definitief besluit wordt hierover in het najaar genomen. De werkgroepen hebben dit voorlopig advies aan de stuurgroep vastgesteld op basis van:

– de gedeelde visie van de Anne Flokstraschool en school De Lans op onderwijskwaliteit en daarmee de meerwaarde van de samenwerking onder één gezamenlijk bestuur voor (voortgezet) speciaal onderwijs;

– de dalende leerlingenaantallen in de regio Zutphen en Brummen en op school De Lans. Een belangrijke oorzaak voor de terugloop op school De Lans is dat jeugdzorginstelling Michaelshoeve per 1 januari 2014 gesloten wordt. Een scholenfusie zou de positie van het (voortgezet) speciaal onderwijs inhoudelijk en financieel kunnen versterken.

Huisvesting

De stuurgroepleden blijven in overleg met de gemeente Brummen en Zutphen over de huisvestingsmogelijkheden. Onderzocht wordt wat de beste oplossing zal zijn voor de huisvesting van de leerlingen van zowel het speciaal onderwijs als het voortgezet speciaal onderwijs. Het komende schooljaar blijft school De Lans in ieder geval op de locatie in Brummen gehuisvest. Hiermee wordt de continuïteit van het onderwijs gegarandeerd. Voor de leerlingen zal het komende jaar nauwelijks iets veranderen, zoals gemeld tijdens de ouderavond op De Lans van 20 juni. Vervolgacties Het voorlopig advies van een fusie van beide scholen wordt op verzoek van de stuurgroep nader uitgewerkt.

De werkgroep Onderwijs en identiteit gaat zich onder andere bezighouden met:
– het uitwerken van één organisatiestructuur voor de fusieschool;
– het uitwerken van één gezamenlijke identiteit voor de fusieschool. Dit doet zij samen met een werkgroep, waarin ouders en medewerkers breed vertegenwoordigd zijn;
– het opstellen van een “kijkplan” voor het schooljaar 2013-2014. Hierin krijgen school De Lans en de Anne Flokstraschool de opdracht om op verschillende terreinen bij elkaar een kijkje te nemen.

De werkgroep Personeel en medezeggenschap zal de personele samenstelling van het team voor de fusieschool en de afstemming met de sociale kaders van De Onderwijsspecialisten nader uitwerken. De financiële positie wordt verder geïnventariseerd door de werkgroep Financiën en beheer. Het definitieve besluit over de fusie wordt naar verwachting begin november 2013 genomen.

Samenwerkingsverband Passend Onderwijs

De samenwerking tussen de beide scholen heeft ook gevolgen voor de leerlingenstroom in de regio. De bestuurders overleggen met de partners in het samenwerkingsverband Passend Onderwijs over de gevolgen van deze samenwerking.

Vragen en opmerkingen

Als u vragen of opmerkingen heeft, kunt u contact opnemen met de schooldirecteuren:
Anne Flokstraschool, Rinze Wartena, directeur Anne Flokstraschool, r.wartena@anneflokstraschool.nl
School De Lans, Jac Net, directeur De Lans, secretariaat@schooldelans.nl

In oktober ontvangt u de volgende nieuwsbrief.’
Die is intussen verschenen, ‘Nieuwsbrief 4 oktober 2013’, met daarin opgenomen een ‘MR-ouderbrief’ van 4 oktober, met een ‘Verslag van de ouderavond van 24 september jl.’ Eerder had de ‘Nieuwsbrief 19 juli 2013’ een ‘Ouderbrief medezeggenschapraad’ van 17 juli weergegeven, met daarin een ‘Korte samenvatting van de ouderavond van 20 juni jl.’ en een ‘Uitnodiging voor een ouderavond op dinsdag 24 september’. MR voorzitter Jörn Hengstenberg schreef verder over ‘Het vertrek van de Michaelshoeve en de toekomst van de Lans’:
‘Sinds het faillissement van de Zonnehuizen eind 2011 een feit was, werd de toekomst van de Michaelshoeve onduidelijk. Inmiddels is duidelijk dat de kinderen die nu op de Michaelshoeve wonen, gedurende het komende schooljaar 2013-2014 naar een of meerdere andere locatie(s) zullen verhuizen. Het aantal leerlingen op de Lans zal hierdoor sterk dalen, klasgenoten zullen van elkaar afscheid moeten nemen en door het verhuizen van de Michaelshoeve zal de vraag naar de toekomst van de Lans ook bij de achterblijvende leerlingen rijzen. Al met al een spannende tijd voor alle betrokkenen.

We willen u er op attenderen dat de toekomst van de Michaelshoeve en de toekomst van de Lans los van elkaar staan. Het is belangrijk dat we gezamenlijk zorgen dat de komende tijd van veranderingen gedragen wordt. Bovenaan staat dat onze kinderen met plezier naar school blijven gaan en dat u vertrouwen blijft hebben in de meester of juf die uw kind begeleidt en de zorgvuldigheid waarop de school de veranderingen leidt.

Wij willen u dan ook nog eens extra uitnodigen om uw bijdrage te leveren. Laat uw zorgen, vragen en ideeën horen, zodat we de veranderingen samen kunnen maken (reacties graag via de mail aan: MRdelans@gmail.nl of aan j.hengstenberg@schooldelans.nl).’
Dan heb ik een bericht van 11 oktober van ‘Weblog Zwolle’, getiteld ‘Zwolse Vrijeschool VO wordt: “Michael College”’:
‘De Zwolse vrijeschool VO heeft sinds vorige week een naam: “Michael College”. De naam is bedacht door de moeder van één van de leerlingen. Het Michael College, vrijeschool voor mavo, havo en atheneum is een nieuwe school voor voortgezet onderwijs in Zwolle. In augustus dit schooljaar is het Michael College van start gegaan met dertig leerlingen in klas 7.

Er is een visie, er staat een gebouw, er zijn leerlingen, er zijn docenten en er is een naam voor de school. De school wil nu ook graag een mooi, uitnodigend, karakteristiek beeldmerk! Het Michael College heeft veel aandacht voor kunstzinnige ontwikkeling en talenten. De school biedt betekenisvol onderwijs dat uitdaagt en ondernemend is. Aansluitend hierop is het Michael College op zoek naar mensen die ideeën hebben voor een beeldmerk dat bij een school als het Michael College past en het beeldmerk voor de school willen ontwerpen.

Gezocht wordt naar een beeldmerk dat een relatie heeft met:
– Michael (College)
– Vrijeschool
– Zwolle e.o.
– “Worden wie je bent” 
Het beeldmerk zal onder andere gebruikt worden voor een bord aan de gevel van de school, de website en uitingen op papier. Er is tot 15 november tijd om een ontwerp in te sturen. Een deskundige jury zal een keuze maken. De winnaar krijgt een weekendje Berlijn: overnachting, vervoer en bezoek aan een museum! Wie neemt deze uitdaging aan?

De inzending kan verstuurd worden naar: Michael College Zwolle, t.a.v. dhr. R. Leber, Lassuslaan 230, 8031 XM Zwolle, info@vrijeschoolvozwolle.nl
En dan is het natuurlijk onvermijdelijk om ook weer naar Zutphen terug te keren. Wanneer waren we daar voor het laatst? Dat moet op 29 september in ‘Publieksprijs’ geweest zijn. Ik had een kritische reactie van Jos Boer op het ageren van de ouder-actiegroepen rond de vrijescholen in Zutphen. Die overigens meteen van repliek gediend werd. Wat is er sindsdien gebeurd? Voor de duidelijkheid laat ik een aantal relevante berichten chronologisch volgen. Om te beginnen uit het weekbericht van school De Zwaan op 5 september (dat overigens nu niet zomaar meer op de website te vinden is, maar ik heb zo mijn methodes om daar toch achter te komen...), ‘Kunnen loslaten om het nieuwe te verwachten’:
‘Na een zonnige zomer zijn we al weer een week naar school geweest. De start van dit schooljaar was tevens de start van het proces om van drie naar twee locaties te gaan. Immers dit jaar zijn er maar twee eerste klassen: een op De Berkel en een op De Zwaan. De eerste klassers zijn op De IJssel over het touw gesprongen om vervolgens met de kleuterjuffen en de 1e klas juffen respectievelijk naar De Berkel en Zwaan te gaan. Daarbij zijn ze door alle ouders, kinderen en leerkrachten van De IJssel uitgezwaaid. Op hun “nieuwe” school zijn ze hartelijk ontvangen. Er werd uiteraard hier en daar een traantje weggepinkt door ouders. Het is immers niet gemakkelijk om je oude vertrouwde school te verlaten. Ik hoop dat alle nieuwe ouders zich snel thuis voelen op De Zwaan en dat iedereen daar een steentje aan bijdraagt. In mei zitten we waarschijnlijk al in onze tijdelijke locatie, zodat de bouw aan onze school kan beginnen. Dat zal veel van ons vragen. Ik geloof en vertrouw dat het goede zijn weg vindt. Ik wens jullie, namens het team, een heel inspirerend maar vooral verbindend schooljaar toe.

Ceciel’
Ceciel is Ceciel Wolfkamp, schoolleider van De Zwaan. Vlak voor de zomervakantie had zij samen met Gijs Langeslag van De Berkel nog geschreven over ‘Kleuterklassen 2014 en daarna’:
‘Nu het steeds duidelijker wordt dat we echt van 3 naar 2 schoolgemeenschappen overgaan, zijn er vragen ontstaan hoe het in de toekomst eruit gaat zien t.a.v. de samenstelling van de kleuterklassen. Hierbij is de vraag zelfs hoe dat zit in 2017. Dat is erg moeilijk want de kinderen die dan 4 zijn worden nog geboren. Als uitgangspunt hebben wij bij de bestaande klassen gezegd dat de leerkrachten zoveel mogelijk bij hun kinderen moeten blijven. Bij de nieuwe klassen en de nieuw te vormen klassen wordt dit natuurlijk anders. Dit betreffen de kleuterklassen en de 1e klassen.

De schoolleiding is druk bezig samen met de kleuterleerkrachten om zich te verdiepen in deze problematiek. We hebben nog geen definitieve oplossing maar er zijn 1e gedachten geformuleerd.
a. We proberen om zoveel mogelijk gezinnen op dezelfde school te houden en te krijgen. Om dit voor elkaar te krijgen, kijken we waar de broertjes en zusjes in de hogere klassen naar toe gaan of reeds zitten.
b. We proberen een evenwichtige samenstelling te krijgen voor de toekomstige 1e klassen wat de omvang betreft. (Zoals het er nu naar uit ziet verwachten we in het schooljaar 2014 2 eerste klassen van elk ongeveer 30 kinderen. Mochten er toch voldoende kinderen zijn voor een 3e eerste klas, dan worden er twee eerste klassen op locatie Valckstraat gehuisvest.)
c. We willen een evenwichtige opbouw qua leeftijdsgroep in een klas proberen te bereiken.
d. We willen een evenwichtige samenstelling van jongens en meisjes in een klas krijgen.

Dit zijn criteria waarlangs we kijken. Natuurlijk hopen we op realiteitszin van de ouders in deze en dat ook zij kijken in het kader van het welbevinden van hun kind(eren) en de scholen. Immers, we willen gezonde schoolgemeenschappen vormen met de herstructurering van onze scholen. Hiernaast zijn er natuurlijk individuele situaties die een aanpassing vragen van de herijking van de uitgangspunten. Hiervoor zal zeker aandacht zijn. Direct na de zomervakantie gaan we dit gecompliceerde traject inzetten.

Ceciel Wolfkamp en Gijs Langeslag.’
Op 26 september kwam er via het weekbericht dit ‘Bericht vanuit de Medezeggenschapsraad’:
‘Dit keer is er veel te lezen: We plaatsen een open brief, die ons is gestuurd door Jos Boer. We praten over de functie van de Ouderbijdragen. We hebben helaas maar enkele mededelingen over het proces van 3 naar 2. Maar wel weer verheugend nieuws over onze nieuwe man in de GMR. Open daarom alle bijlagen bij dit weekbericht! Daarna kun je verder lezen op de website van de Zwaan.

Colette Schelfhorst’
Die Open Brief van Jos de Boer kennen wij al; die had ik immers op 29 september in ‘Publieksprijs’. De eerste link leidt naar deze ‘informatie nav de MR vergadering 16-09-13’ (zie ook hier):
‘Verspreiding van MR-informatie:

Vanaf nu zullen wij de notulen en de agenda op ons deel op de website van de Zwaan plaatsen en een mededeling daarover doen in het weekbericht. Vanaf nu gaan wij ook onze notulen gericht delen met de GMR, de andere MR-en en via Ceciel met het MT. Natuurlijk blijven we belangrijke items uitlichten in de bijlagen bij het weekbericht. Heb je er vragen over of wil je er iets over zeggen, graag! Je kunt daarmee terecht bij onze secretaris. Sinds de vergadering is dat Natasja van Dijk. Colette blijft het voorzitterschap vervullen.

GMR:

Zoals waarschijnlijk bekend is, vaardigt de MR een ouder en een personeelslid af in de GMR. Vaak is dat iemand vanuit de MR zelf. Wij hebben gekozen voor een andere invulling. Vanaf deze week is Tobias Reijngoud onze afgevaardigde vanuit de oudergeleding in de GMR. Tobias is journalist, heeft zelf de vrije school in Zutphen doorlopen en ouder van een kleuter uit de klas van Enny. We zijn blij om hem, met zijn kritische houding, in de GMR te hebben. Om de transfer tussen MR en GMR helder en up to date te houden hebben Marjolijn en Tobias in de cyclus van MR en GMR-vergaderingen vaste overlegmomenten.

Scholing:

Timo, Marjolijn en Natasja zullen naar het WMS-congres gaan op 26 november. Ook zal er een studiedag komen voor alle medezeggenschapsgeledingen en het MT van VSNON. De afspraken hiervoor zijn nog niet helemaal rond.

Van 3 naar 2:

Communicatie:
We hebben in de vergadering aangedrongen op berichtgeving vanuit het MT over het proces van 3 naar 2. We vinden het de hoogste tijd voor een update.

Ceciel kon ons melden dat er op tijdelijke basis een extern en onafhankelijk iemand wordt aangetrokken die de communicatie gaat verzorgen. Het MT is zich terdege bewust dat er op dit vlak veel voor verbetering vatbaar is, wat wij graag beamen. Wij vinden het belangrijk te horen dat er iemand gezocht wordt buiten de scholengemeenschap, zodat onafhankelijkheid gewaarborgd is. Dat het alweer een kostenpost is, dat is waar. Maar ons verzekerd zien van regelmatige en correcte informatie zal veel helderheid en een duidelijke richting kunnen gaan geven.

Het bouwproces:
De MR heeft op verschillende momenten adviesrecht tijdens het bouwproces. In het tijdspad zal inzichtelijk worden gemaakt wanneer de GMR en de MR daarover geadviseerd worden. We gaan er van uit dit binnen zeer korte tijd te ontvangen!

Ouderbijdrage:

We willen iedereen oproepen na te denken over de functie van de ouderbijdrage in onze school en de directe positieve invloed voor het onderwijs aan onze kinderen. In de bijlage is daar meer over te lezen.

Jos Boer:

Bijgevoegd vind je een open brief die Jos Boer ons heeft gestuurd. Jos heeft in de werkgroep financiën en in de MR gezeten. Wij vinden dat zijn brief een verhelderende bijdrage levert tav het proces in de afgelopen maanden. Daarom sturen we zijn brief graag aan jullie door.

En verder:

Onze vergaderingen zijn openbaar. Wel willen we dat je vooraf bij de secretaris meldt dat je de vergadering bij wilt wonen. Dat kan tot 1 dag voor de vergadering. Heb je een agendapunt in te brengen, dan kan dat door 1 week voorafgaand aan de vergadering deze schriftelijk in te dienen bij de secretaris. Zo kunnen wij ons goed voorbereiden.

Onze volgende vergadering is op 14 oktober, we starten om 19.30 uur.

Alle verder informatie over de MR en de laatste vergadering is te vinden op de website van de Zwaan. Door op deze site de knop “organisatie” aan te klikken, kom je vanzelf de MR tegen.

Namens de MR,
Colette Schelfhorst
vz

bijlagen:

1. Brief gezamenlijke MR-en over de ouderbijdrage
2. Brief Jos Boer’
Onderaan staat vermeld:
‘In de MR hebben zitting: Petra van der Velde, Annemiek Stout en Timo Salman als afgevaardigden vanuit het team. Vanuit de oudergeleding zijn dat Marjolijn Opdam, Natasja van Dijk en Colette Schelfhorst. Namens MR de Zwaan hebben Sigrid Blokker (personeel) en Tobias Reijngoud (ouder) zitting in de GMR.’
Die brief over de ouderbijdrage met dezelfde datum van 26 september luidt als volgt:
‘Beste Ouders,

Als Medezeggenschapsraad hebben we instemmingsrecht over de besteding van de ouderbijdrage. Onze ouderbijdragen worden besteed aan materialen en middelen om juist het specifieke van het vrije schoolonderwijs vorm te geven.

Iedereen heeft ongeveer een week geleden de informatie over de ouderbijdrage gekregen, met daarbij de oproep om de vrijwillige ouderbijdrage te geven. Met het betalen van deze bijdrage ga je een verbinding aan met de school van je kind. Je investeert letterlijk en gericht in het onderwijs van je kind. Je helpt immers mee, om het mogelijk te maken dat je kind goed en volledig vrije school onderwijs kan krijgen, inclusief de bijbehorende materialen en dat de jaarfeesten zo rijkelijk gevierd kunnen worden.

De MR hoort graag terug wat er leeft onder de ouders. Leven er nog andere ideeën over de besteding van de ouderbijdrage? Voor ons is de besteding van de ouderbijdrage onderwerp van gesprek in de vergaderingen dit jaar met de directie. We willen dat het besteed wordt op een manier die past bij de visie van de school. We willen graag dat ouders meedenken en ook financieel bijdragen aan het mogelijk maken van de extra’s. Nu en in de toekomst.

In de mailwandelgangen rouleert een oproep om de vrijwillige ouderbijdrage dit jaar niet te betalen. Wij roepen op goed na te denken over het onderwijs dat gegeven wordt op school. Over de specifieke invulling van het onderwijs én over de consequenties van het (dreigen met) niet betalen van de ouderbijdrage als je gehoor geeft aan de wens van deze initiatiefgroep.

Wij kunnen en willen niet accepteren dat er een uitholling wordt voorgesteld van het vrije schoolonderwijs, uit respect voor de leerkrachten die het onderwijs vorm geven. We kunnen het niet accepteren uit onze directe zorg voor de kinderen die in het onderwijs leren volwaardige en eigen denkende burgers te worden met mededogen voor hun omgeving.

Namens de MR-en,
Jeroen Wolf, vz Vrije school de IJssel
Colette Schelfhorst, vz Vrije school de Zwaan

MR de Berkel heeft laten weten eerst te willen vergaderen over de inhoud van deze brief alvorens een beslissing te nemen over een ondertekening. Zij vergaderen aanstaande maandag. Gezien de actualiteit van het onderwerp hebben we gemeend daar niet op te wachten.’
Op 3 oktober was in het weekbericht onder meer te lezen:
‘Afwezigheid

Vanaf volgende week ben ik een aantal weken afwezig om een reis naar Azië te maken. Het is niet prettig om op dit moment, nu er nog zoveel onrust is, er een paar weken tussen uit te gaan. Mijn gezondheid geeft echter aan dat dit nodig is. Gedurende mijn afwezigheid zullen de volgende leerkrachten aanspreekpunt zijn:
– Els Godefroy voor praktische klas-overstijgende zaken
– Sigrid Blokker voor overige “onderbouw-vragen” die niet door de klassenleerkracht beantwoord kunnen worden
– Enny Post voor vragen betreffende de kleutergroepen
– Op de IJssel zal Ed Vervloet mij vervangen.
Omdat de extra werkzaamheden binnen de stichting voor mij niet meer behapbaar zijn naast de gewone werkzaamheden, zal er de komende tijd extra ondersteuning komen.

Ed Vervloet zal in ieder geval tot aan de kerstvakantie de dagelijkse leiding van de IJssel overnemen. Hij zal zich niet bezig houden met het proces “Van drie naar twee” en maakt geen deel uit van het MT. Ik blijf eindverantwoordelijke voor De IJssel. Ik zal meer aanwezig zijn op De Zwaan en vandaar uit het hele proces “Van drie naar twee” samen met Gijs Langeslag (directeur Berkel) vorm gaan geven.

Begin december ga ik met ouders die nu kinderen in de kleuterklas hebben van De IJssel gesprekken voeren om samen te kijken welke oplossing er het beste past als er in december 2014 drie kleuterklassen op locatie De Zwaan komen en drie kleuterklassen op locatie De IJssel.

Het besluit om naar twee locaties te gaan is onomkeerbaar. Ik weet dat dit voor veel ouders nog steeds pijn doet en dat er veel onbegrip is. Het hele proces “van drie naar twee” vraagt veel van u als ouders en van ons als medewerkers en van de bestuurder. We hebben elkaar daarin hard nodig.

Voor de kinderen kan het een feest zijn om straks op twee prachtige locaties elkaar te ontmoeten. Daarbij hebben zij het nodig dat wij als volwassenen het goede voorbeeld zijn. Ik wens hen dat toe.

Op maandag 18 november ben ik weer aanwezig. Ik wens iedereen een hele goede Michaëlstijd toe.

Ceciel

Bericht van de MR:

Ook deze week geven we veel leesvoer mee! Voor de 2e keer in het bestaan van de MR-Zwaan zijn we benaderd met een open brief. Zwaan-ouder Aart Cooiman reageert op de brief van Jos Boer. Als MR de Zwaan hebben we op 1 december 2012 positief geadviseerd aan de GMR tav het besluit om van drie naar twee scholen te gaan met daarbij een aantal kanttekeningen. We staan daar nog steeds achter en handelen in ons werken vanuit dit besluit. Bij het tot stand komen van de werkelijke advisering hebben we ouders opgeroepen met ons mee te denken. Er kwamen welgeteld 2 Zwaanouders. Argumenten die toen zijn aangedragen zijn ook deels terug te vinden in ons advies. Natuurlijk zijn we bereid om een ander geluid mee te sturen met het bericht van de MR. Evenals de open brief van Jos Boer, zoals we vorige week plaatsten bij het weekbericht. Het is echter niet ons streven vanaf nu een doorgeefluik te zijn van open brieven.

Namens de MR, Colette Schelfhorst vz.’
In die brief van Aart Cooiman staat het volgende:
‘In het weekbericht van donderdag 26-9-2013 is een open (propagandistische) brief geplaatst van een ouder van onze school. Het is diverse medeouders en groepen medeouders met een boodschap herhaaldelijk verboden om deze boodschap via/gehecht aan het weekbericht te verspreiden. De boodschap van Jos Boer staat inmiddels op de website van onze school, iets wat voor iedere andere ouder van school is verboden. In het kader van de wet gelijke behandeling en het tegengaan van discriminatie is het dus vanaf heden voor IEDERE ouder van school mogelijk om zijn/haar boodschap via/ gehecht aan het weekbericht te verspreiden en vermeld te worden op de website van de school.

Dit is een situatie die ik betreur. Het weekbericht en de website van school veranderen op deze manier in een discussieplatform, iets waarvoor zij niet zijn bedoeld. Jos Boer had, net als alle andere ouders met een boodschap, de gelegenheid om zijn bericht via de beschikbare klassenlijsten te verspreiden en/of een eigen website op te zetten en daar zijn verhaal op te publiceren, daarvan heeft hij uit eigen verkiezing geen gebruik gemaakt. Wél eist hij herhaaldelijk om op de website van de initiatiefgroep Voor onze vrije scholen te mogen publiceren, een vreemd verzoek. Ter illustratie: de VVD publiceert ook niet op de website van de PvdA.

Bovendien is het niet de taak van de MR om brieven van ouders te verspreiden, het is de taak van de MR om alle informatie betreffende de school bij het bestuur op te vragen en die informatie openbaar te maken, het bevorderen van openheid en onderling overleg, het tegengaan van discriminatie en het bevorderen van gelijke behandeling, het bevorderen van de veiligheid in en rondom de school en in specifieke situaties die precies omschreven zijn in de wet WMS gebruik te maken van haar instemmings- of adviesrecht.

De MR vertegenwoordigt wettelijk gesproken ALLE ouders en personeelsleden van de school en niet alleen diegenen met een bepaalde mening. De MR vertegenwoordigt uitdrukkelijk NIET het bestuur en de directie. De publicatie van de brief van Jos Boer is een typisch geval van vriendjespolitiek, iets waartoe de MR zich niet zou moeten verlagen.

Vervolgens verlaagt de MR zich samen met de directie tot het publiceren (in/gehecht aan het weekbericht en de website van de school) van een reactie op roddels, deze roddels zijn vooraf niet op waarheid gecheckt maar zonder navraag als waarheid gelanceerd, een verwijtbare daad en onnodig polariserend. Bij navraag zou gebleken zijn dat de ouderbijdrage niet wordt geweigerd (dit kan niet eens want de ouderbijdrage is vrijwillig), maar opgeschort omdat een groep ouders bezig is om een andere vorm van besteding van de ouderbijdrage vorm te geven, waarin de ouders de zeggenschap krijgen over de besteding van dit schenkgeld dat nu op de grote hoop verdwijnt en waarvan niet te traceren is of het daadwerkelijk wordt besteed waarvoor het is bedoeld.

In de afgelopen jaren is er een enorme geldstroom verdwenen aan onnodige afkoopregelingen en bekostiging van een absurd aantal interimmanagers vanwege wanbestuur, waardoor erg veel schenkgeld verloren is gegaan. Deze groep ouders wil dat dit in de toekomst beter wordt geregeld en roept iedereen op zijn/haar ouderbijdrage op te schorten totdat deze betere vorm van beheer en besteding van de ouderbijdragen op een goede manier is geregeld. Dat is heel iets anders dan de MR en de directie suggereren, zij maken zich door deze publicatie schuldig aan het onnodig zwart maken van een deel van haar achterban/cliënten. Het is niet de bedoeling dat de MR strijd voert met haar eigen achterban, zij vertegenwoordigt iedereen! De directie voert deze onnodige strijd tegen haar eigen cliënten, een bizarre situatie. De ouderbijdrage is volledig vrijwillig, bedoeld voor het bekostigen van de typische vrije school vakken en materialen waarvoor de school geen bekostiging van de rijksoverheid ontvangt en niet bedoeld om de gevolgen van wanbestuur te financieren.

Overigens gaat het om een groep ouders die 53% van alle basisschool leerlingen van de Vrije School Zutphen vertegenwoordigt, een meerderheid die niet bestaat uit een verzameling handtekeningen van sympathisanten, maar die daadwerkelijk 53% van deze leerlingen vertegenwoordigt. Een meerderheid waar eindelijk eens naar geluisterd zou moeten worden.

Ik betreur het zeer deze zaken te moeten constateren en verwacht dat de MR zich vanaf heden tot haar door de wet WMS gespecificeerde taken zal beperken. De directie roep ik op zich niet meer te verlagen tot het zonder navraag publiceren van roddels, dat is een directie onwaardig.

Met vriendelijke groet,
Aart Cooiman
oud vrije school leerling, vrije school ouder sinds 1992 van inmiddels 9 vrije school leerlingen’
Vervolgens verscheen op de website van De Zwaan onder ‘Nieuws’ deze ‘Brief van de directie van de PO scholen’:
‘Geplaatst op: 10 oktober 2013

Geachte ouders,

Afgelopen periode heeft u weinig van ons gehoord. Het is stil geweest rond de ontwikkelingen binnen het basisonderwijs en de uitwerking van het project “van 3 naar 2”. Dat wil echter niet zeggen dat we stil zitten. Wat speelt er allemaal op dit moment?
Leest u hier verder...’
We lezen onder het briefhoofd van ‘Stichting de Vrije School Noord en Oost Nederland’ verder het volgende:
‘Wat ons bindt

We merken dat de commotie rondom het besluit “Van 3 naar 2” leidt tot een enorm energieverlies in de gemeenschap. Hier zijn de kinderen, de leerkrachten en de ouders de dupe van. We zoeken momenteel naar een manier waarop we met elkaar in gesprek kunnen gaan over dat wat ons bindt: namelijk goed vrijeschool onderwijs voor onze kinderen voor nu en in de toekomst.

Het besluit van 3 naar 2

Er zijn mensen die het niet eens zijn met het besluit om van 3 naar 2 locaties te gaan om zo de financiële positie van de scholen en de kwaliteit van het vrijeschool basisonderwijs te waarborgen. Wij realiseren ons dat we het nooit iedereen naar de zin kunnen maken, dat hoort nou eenmaal bij besturen. Daarbij moeten we zowel de korte als de lange termijn voor ogen houden. Onze wens is om het vrijeschool onderwijs in Zutphen verder te versterken. De genomen besluiten bieden in deze tijd van bevolkingskrimp daartoe de mogelijkheid. Het is ons tot nog toe niet gelukt om iedereen achter dit besluit te krijgen.

De bouw

Sinds kort zijn we met het kernteam bouw begonnen. We maken nu een analyse van de ruimtebehoefte op de locaties VO en PO. Dit is de tweede stap die nodig is om van de gemeente groen licht te krijgen voor de verdere stappen. Daarna gaan we een architect selecteren en een programma van eisen uitwerken. Het programma van eisen doen we samen met gebruikers. De herhuisvesting van VO en PO is een groot project waar in de komende tijd veel aandacht naar uit gaat. We hebben al van diverse ouders de vraag gehad of ze kunnen meepraten hierin. Dat gaat zeker gebeuren; we werken aan een passende manier om dat te doen.

De uitvoering van 3 naar 2

Er komt veel kijken bij de praktische uitvoering van de overgang van drie naar twee locaties. Denk bijvoorbeeld aan de verdeling van klassen, de inventaris, de organisatorische zaken, de medezeggenschap, de naamgeving en de verhuisbewegingen. We werken aan een proces en communicatieaanpak hiervoor.

Ouderbijdrage

De formulieren zijn met de kinderen meegegeven. Met uw bijdragen kunnen we die activiteiten organiseren die ons vrijeschool onderwijs zo uniek maken. In verband met de voorbereiding van de begroting, willen we graag weten welke kwaliteiten wij dit schooljaar weer kunnen inzetten voor de kinderen. Ook als u niet in staat bent een bijdrage toe te zeggen, ontvangen we uw formulier graag terug.

We praten u de komende tijd regelmatig bij over de ontwikkelingen.

Met vriendelijke groet,

Mede namens de directie van de PO scholen,
Lizzy Plaschek, bestuurder VSNON

Heeft u reacties op deze brief, dan graag naar bestuurskantoor@vsnon.nl’
Op dezelfde ‘Nieuws’-afdeling verscheen een week later deze tekst over het ‘Waarborgen Uniciteit Kind’:
‘Geplaatst op: 17 oktober 2013

De ontwikkelingen van de laatste twee jaren op de Vrije Scholen in Zutphen kunnen worden gezien als een crisis die oproept om te onderzoeken wat er wezenlijk gewild wordt in het Vrije School onderwijs in Zutphen. In de zomer zijn wij op initiatief van twee van ons als kring bij elkaar gekomen en op onderzoek gegaan met deze vraag. Ons oordeel is nu dat de crisis op de school een teken is dat er meer bewustzijn nodig is, en ontwikkeld wil worden, over de wil van het kind. We hebben het idee dat dit juist op de Vrije Scholen in Zutphen goed ontwikkeld kan worden. We hebben deze conclusie voorgelegd aan verschillende ouders, leerkrachten en management, en onze analyse wordt steeds herkend.

Lees hier verder...’
De tekst gaat als volgt verder:
‘Initiatief vanuit antroposofische beweging voor de Vrije Scholen in Zutphen

“Het waarborgen van de uniciteit van het kind”

Voor leerkrachten, ouders, medewerkers en management van de Vrije Scholen, onder- en bovenbouw én andere belangstellenden uit de stad

[hier volgt het reeds hierboven geplaatste]

Vanuit onze initiatiefkring is er nu het voornemen om een aantal avonden (en in mei een grotere bijeenkomst) vorm te geven, waarop we ingaan op de wil van het kind en de ontwikkeling van “wilsstroom” op de Vrije Scholen in Zutphen. We hebben onderzocht of hier bij ouderinitiatiefgroepen, leerkrachten of management bezwaar tegen is, en tot nu toe was dat niet het geval. We hebben juist bijval gekregen voor dit initiatief.

We streven ernaar een gezamenlijke ontdekkingstocht mogelijk te maken, naar wat de wil dan eigenlijk is, en hoe daarmee in de Vrije School wordt gewerkt en wat er dan voor de toekomst nodig en mogelijk is. We stellen ons voor dat ouders en leerkrachten hierover iets kunnen vertellen vanuit eigen ervaring, en we willen ook vanuit onze groep een inhoudelijke bijdrage bieden.

Aankondiging eerste bijeenkomsten (in de volgende weekberichten volgt nog wat meer informatie):
– Dinsdag 19 november, 19.45-22.00 uur, grote zaal de Berkel onderbouw
De biografie van de scholen: wat spreekt daaruit voor de toekomst? Wat betekenen de scholen voor de stad?

– Dinsdag 10 december, 19.45-22.00 uur, grote zaal de IJssel onderbouw
In de levensloop van het kind en de volwassen mens: hoe wordt een kind zichtbaar in zijn uniek zijn, dat later in zijn levensloop verder te voorschijn zal komen? Hoe kun je waarnemen dat het goed gaat met je kind?

We zien uit naar jullie belangstelling en inbreng op deze avonden! Mocht je vragen, opmerkingen of een aanbod hebben, dan horen we dat graag, via ingrid@bouwenmetmensen.nl.

Karel Post Uiterweer, Jan Saal, Jac Net, Ingrid Busink, Angelique Steensma’
Na deze vloedgolf aan berichten vanuit het schoolkamp, schakel ik vervolgens over naar het ouderfront. Dat heeft natuurlijk ook nog wat te zeggen. De oudergroep ‘voor onze vrijescholen’ plaatste op de nieuwsafdeling van zijn website deze ‘Nieuwsbrief 13 oktober: Over de sfeer op onze scholen’. Daarin staat:
‘Zoals bekend ligt er een conflict tussen de meerderheid van de basisschoolouders en bestuur/RvT. In de afgelopen weken heeft dit conflict helaas ook tussen ouders onderling tot een sfeer van strijd geleid.

Een vijftal ouders schreef hierover een open brief. Daarin staat veel waar wij ons van harte bij aansluiten. Ook wij denken dat je “bij moeilijke momenten in het samenleven kritisch mag (of moet) zijn maar dat je oprecht en liefdevol blijft naar jezelf en de ander.” Maar verderop in de brief lezen we: “Volgens ons is het blijvende verzet tegen de komende veranderingen destructief voor de scholen, de leerkrachten, de sfeer op de scholen en beschadigt daarmee onze kinderen.” Weer worden ouders die kritisch zijn tot probleem gemaakt. Dat vinden wij niet terecht. Een stichting waar zo veel strijd en onbegrip tussen ouders ontstaat, wordt gewoon niet goed bestuurd.

Onlangs gaf de MR van de Zwaan via het weekbericht aan Jos Boer de gelegenheid om zijn brief breed te verspreiden. Dit heeft boosheid en onbegrip opgeroepen. Het eveneens plaatsen van de reactie van Aart Cooiman, een week later, doet daar niets aan af. Graag willen wij een brief met je delen die door een andere Zwaanouder aan de directie is verzonden. Deze brief legt ons inziens de vinger op de zere plek en legt de verantwoordelijkheid daar waar zij thuishoort.

De huidige sfeer van strijd tussen ouders onderling is in onze visie het gevolg van verdeel en heers beleid van het bestuur. Sommige ouders worden geprezen en actief betrokken, terwijl andere ouders zwart worden gemaakt en aan de zijlijn worden gezet. Het is tekenend dat het bestuur het uitleggen en uitdragen van het gekozen beleid over laat aan enkele ouders die het bestuur steunen of zelfs aan (G)MR leden wiens taak dat helemaal niet is. Zo hebben enkele ouders wezenlijke bijdragen geleverd aan de brief die voor de zomer vanuit de bestuurder is rondgestuurd. Dat staat hen uiteraard vrij, maar wij vinden dat het bestuur op deze manier strijd tussen ouders aanmoedigt. Het bestuur zou juist moeten voorkomen dat ouders tegenover elkaar komen te staan, bijvoorbeeld door het proces stop te zetten en een externe, onafhankelijke bemiddelaar aan te stellen.

Er rust nu een zware verantwoordelijkheid op de schouders van de Raad van Toezicht, het bestuur, de GMR en de MR-en. Zij zullen, ieder vanuit de eigen rol, daadkracht moeten tonen om een debacle voor het vrije school onderwijs te voorkomen. Hierbij behoren de oudergeledingen van de (G)MR conform de wet alle ouders te vertegenwoordigen en niet alleen de ouders die het bestuur steunen. Er zal recht moeten worden gedaan aan de oproep van een meerderheid van de basisschoolouders aan de RvT.

Wil je weten wat wij concreet gaan doen in de komende periode? Hou dan je mailbox in de gaten. In de komende nieuwsbrieven zullen we je informeren over onze verdere plannen.

Met vriendelijke groet,
Namens de samenwerkende groepen initiatiefnemers van de Zwaan, de Berkel en de IJssel,

Fred Leffers, Ronald van ’t Hul en Stijn van der Ree’
Die genoemde twee brieven, behalve die van Jos Boer en Aart Cooiman, kende ik nog niet. De brief van een vijftal betrokken ouders luidt als volgt:
‘Zutphen, 26 september 2013

Beste ouders,

De onderbouw van de Vrije Scholen in Zutphen zit midden in een veranderingsproces. De veranderingen brengen onrust en onzekerheid met zich mee en roepen weerstand op. Als betrokken ouders van Zwaan, IJssel en Berkel schrijven wij deze brief omdat we vinden dat deze weerstand nu tot een actie leidt die wij destructief vinden. We doelen op de oproep om de ouderbijdrage in te trekken.

Met deze brief willen wij ons grote verlangen uitspreken om met onze hoofden, harten en handen een beweging te maken die werkelijk ten goede komt aan de ontwikkeling van onze kinderen, hun leerkrachten en onszelf.

In het hele verandertraject zijn de keuzes zoals ze gemaakt zijn, kritisch tegen het licht gehouden. Dit kritisch wegen is op alle lagen in de stichting gebeurd: de beleidsmakers, de MR-en en de GMR en door diverse kritische ouders en leerkrachten, in diverse werkgroepen en protest- en initiatiefgroepen.

Vervolgens is er een besluit genomen. De keuzes zoals ze gemaakt zijn alsook de wijze waarop erover gecommuniceerd is, daarop is van alles af te dingen. Het is een veelbewogen proces gebleken met veel complexe kanten. Het besluit is niet een besluit gebleken waarachter een ieder zich makkelijk kan scharen. Het is onze wens om toch met elkaar over de weerstand heen te stappen. Een aantal belangrijke beslissingen zijn genomen en zal niet worden teruggedraaid.

Hoe verhouden we ons tot deze werkelijkheid?

En nog belangrijker: welk gedragsvoorbeeld willen we onze kinderen meegeven? Waarschijnlijk wil een ieder zijn kind mondigheid en weerbaarheid meegeven. Daarnaast hopen we ook dat we onze kinderen kunnen leren om met liefde naar de mens naast hen te kijken en begrip te tonen. Wij denken dat het wijs is om kinderen voor te leven dat je bij moeilijke momenten in het samenleven kritisch mag (of moet) zijn maar dat je oprecht en liefdevol blijft naar jezelf en naar de ander.

Helaas is er op onze scholen steeds meer een sfeer van strijd ontstaan. Een sfeer waarin een kritische opvatting of het hebben van een ander uitgangspunt niet meer gepaard gaan met liefde en respect voor de ander. De boosheid gaat momenteel dwars door de hele stichting en het leidt tot splitsing, zoals die bijvoorbeeld tot uitdrukking komt in de oproep om de ouderbijdrage niet te betalen. We denken dat een ieder zijn of haar uiterste best moet doen om dit tij te keren.

Wat wij willen is een andere beweging. Een beweging die groei bevordert en gezond maakt. Vanuit het vertrekpunt dat het maken van keuzes zoals de afgelopen tijd gebeurd is, voor het voortbestaan van de Vrije School in Zutphen een bittere noodzaak is. We blijven graag uit het welles-nietes spel waarin we als gemeenschap steeds meer belanden. We willen graag een dimensie toevoegen aan de polarisatie die momenteel plaats vindt. Wij willen bijdragen aan een goed pedagogisch klimaat waarin onze kinderen opgroeien. Dat bindt ons, laat dat onze gezamenlijke leidraad zijn.

Volgens ons is het blijvende verzet tegen de komende veranderingen destructief voor de scholen, de leerkrachten, de sfeer op de scholen en beschadigt daarmee onze kinderen. Wij nodigen daarmee een ieder uit om mee te werken aan het opbouwen van een mooie Vrije Scholengemeenschap in Zutphen en samen met elkaar te gaan werken aan een nieuw perspectief.

Ben je het eens met de strekking van deze brief ? Dan vragen we je hem door te sturen aan andere ouders van de drie Vrije Scholen die je kent. Wil je ons feedback geven stuur dan een mailtje naar de ondertekenaars van deze brief.

Moge dit huis een plaats zijn
waar generaties elkaar ontmoeten,
waar jonge mensen ontdekken wie ze werkelijk zijn,
zich in liefde met de wereld verbinden
in staat zijn om de levenstaak op zich te nemen
die in vrijheid ooit werd gekozen.
Open naar buiten in ontmoeting naar anderen.
Sterk naar binnen in hechte gemeenschap.
Wat bindt is het beeld van de mens in ontwikkeling
waar komt hij vandaan, waar gaat hij naar toe?
Te midden van chaos en twijfel
in een strijd met als inzet de mens:
moge het ideaal van een menselijke toekomst
ons blijvend bezielen.
Wij willen werken vanuit wijsheid om vragen te horen,
vanuit eerbied voor elk levenslot,
vanuit geestdrift om idealen te wekken
bij jonge mensen die door hun handelen
ons een blik op de toekomst bieden.
Zo moge dit huis een plaats zijn
waar hemel en aarde elkaar kunnen raken.

[Grondsteenspreuk Vrije School Zutphen - bovenbouw]

Met hartelijke groet,

Mincka van Houten. mmmvanhouten@upcmail.nl
Jorien Quirijnen jorienquirijnen@gmail.com
Robert Denessen Robert@Denessen.net
Michiel Schwencke m.m.schwencke@hetnet.nl
Jan Roelofs jan.roelofs@euronet.nl’
De andere brief is heel anders van toon, en wel een beetje erg persoonlijk, maar dat is wellicht in dit stadium onvermijdelijk:
‘Brief van een Zwaanouder aan de directie

27 september 2013

Toelichting van de schrijver:

“Omdat ik (wij) niet willen dat de kinderen er last van krijgen omdat ouders onderling wat verdeeld zijn, vind ik het goed dat de brief openbaar wordt maar dan zonder naam of pseudoniem.”

Beste Ceciel,

Ik ben erg teleurgesteld in zowel de werkwijze als (propaganda) communicatie keuzes die de vrije school maakt op dit moment. Na een oproep van een meerderheid van de achterban om nog eens goed na te denken over de keuzes om een locatie te sluiten, wordt deze terzijde geschoven. Of het besluit nu goed of slecht is, zo ga je niet met elkaar om in een gemeenschap! Als daarna een actiegroep een noodkreet doet, maak je deze zwart via de officiële kanalen. Je moest je diep schamen.

Waarom deze benauwde manier van werken en communiceren, niet deze actiegroep maar de stichting zorgt voor een 2-deling. De actiegroepen krijgen nauwelijks de ruimte om hun geluid kenbaar te maken, maar wanneer er een open brief komt die past in het gedachtegoed van de stichting gaat het mee met een mailing aan alle ouders. Zo neem je je eigen achterban toch volstrekt niet serieus.

Ik heb mijzelf steeds rustig gehouden en ben niet eens zo zeer tegen het inkrimpen uit principe. Als pragmatisch mens sta ik redelijk open voor dit soort zaken, al heb ik de petitie voor de zomer wel getekend. Ik ben namelijk echt niet overtuigd van de uitleg die gegeven is. Maar nu deze heksenketel steeds meer begint te borrelen, vind ik toch echt dat de school buiten haar boekje gaat en haar eigen gemeenschap niet serieus neemt.

Wie bepaalt deze strategie die zorgt voor deze 2deling? Je kunt het de ouders niet kwalijk nemen dat zij zich niet gehoord voelen wanneer er na zo’n stevig signaal als voor de zomer geen passende respons komt. Na de beledigende actie om de open brief en mailing te gebruiken om de actiegroepen van respons te voorzien terwijl hen geen podium wordt gegeven, kan ik mij goed voorstellen dat heel veel ouders nog bozer worden dan dat ze al zijn. Wanner deze strijd escaleert is het bestuur hier zelf verantwoordelijk voor! Dit is toch alles behalve verzoenend werken maar dit verwacht je wel van de actiegroep. Wie denkt het bestuur wel dat zij is?

Beste Ceciel, sta je echt achter deze koers van handelen of komt dit enkel van de bestuurders? Een andere vraag, waarom hebben wij als antroposofische scholengemeenschap niet een bestuurder die zo in het leven staat? Ik maak mij ernstig zorgen over het reilen en zeilen van de bestuurlijke lagen van onze vrije school, we zijn immers een gemeenschap.

De docenten doen goed hun werk ondanks het onvoorstelbare bestuurlijke wangedrag van hun bestuurders. Ik hoop dat je iets doet aan deze schandalige manier van werken. Straks heb je een nieuw gebouw maar geen leerlingen meer, omdat deze op een andere nieuwe vrijschool zitten. De leuze dat het proces onomkeerbaar is is onzin, dat weet iedereen die weet hoe de wereld werkt en die kan nadenken. Ik weet dat wanneer je aan de knoppen zit alles kan, ook het bouwproces stoppen. Het is dus een keuze om ondanks de groeiende weerstand door te douwen. Daarmee is alle weerstand die komt ook een keuze en de 2-deling die daarbij hoort ook. Ik vraag mij serieus af welke belangen er nu precies worden gediend hier.

Afrondend,
Ik hoop dat je je ervan bewust bent dat de oudergroep die nu actie voert geen onwetende ouders zijn, maar ouders die kennis van zaken hebben. Je kunt via gerechtelijke weg misschien gelijk hebben gekregen omdat formeel de juiste weg is bewandeld. Maar hoe erg heb je gelijk wanneer de helft van de gemeenschap op haar achterste benen staat en op het punt is aangekomen dat zij zelf een school willen oprichten. Dan ben je niet zo goed bezig als scholengemeenschap meen ik.’
De onduidelijkheid rond de ouderbijdrage werd mede door de initiatiefgroep zelf veroorzaakt, zoals zij aangaf in haar nieuwsbrief op 8 oktober in ‘Meer over de ouderbijdrage’:
‘Ons bericht van 19 september jl. over de ouderbijdrage heeft bij een aantal ouders vragen opgeroepen. In deze nieuwsbrief willen we graag een toelichting geven.

De aanleiding

In de afgelopen maanden hebben veel ouders ons gevraagd hoe het zit met de besteding van de ouderbijdrage. De behoefte die ouders daarbij nadrukkelijk uitspraken was dat de ouderbijdrage volledig moet worden besteed aan specifieke vrije school voorzieningen die niet door het Rijk worden vergoed. Voorbeelden zijn het gebruik van natuurlijke materialen, het vieren van jaarfeesten, natuurlijke inrichting van het schoolplein, typische vrije school vakken als euritmie, speciale vakleerkrachten en bezoeken aan educatieve centra zoals de Kaardebol.

Wat is het probleem?

Na enig speurwerk en navraag doen is niet duidelijk geworden of de inkomsten uit de ouderbijdrage ook echt uitsluitend worden besteed aan extra voorzieningen, zoals de wet voorschrijft. De toelichting vanuit de directie geeft hierover onvoldoende helderheid. Ook is onduidelijk of de oudergeledingen van de medezeggenschapsraden vooraf om instemming gevraagd is over de hoogte en de precieze besteding van de ouderbijdrage (artikel 40 wet medezeggenschap scholen).

Wat streven we na?

Wij willen graag invulling geven aan de signalen van ouders over de ouderbijdrage. De ouderbijdrage moet uitsluitend gebruikt worden voor extra’s die passen bij het vrije schoolonderwijs. Ouders moeten bij de besteding van hun bijdrage de belangrijkste stem hebben, geadviseerd door leerkrachten.

Er zijn allerlei ideeën hoe bovengenoemd streven concreet kan worden ingevuld. Zo hebben veel andere scholen onder de eindverantwoording van de medezeggenschapsraad een oudervereniging of een ouderraad die de inkomsten uit de ouderbijdrage beheert. Ons inziens zou hiermee tegemoet worden gekomen aan de wensen van veel ouders.

Wat vragen we?

Graag willen we het bovenstaande goed controleren en bespreken met de medezeggenschapsraden. Om de ideeën ook echt een kans te geven willen we je vragen om de toezegging van de ouderbijdrage nog even aan te houden.

Hoe zat het nu met die vorige nieuwsbrief?

Toen we de oproep deden om de ouderbijdrage op te schorten, hadden we nog niet voldoende uitgewerkt wat we precies voor ogen hebben met de ouderbijdrage. Toch wilden we snel een bericht uitdoen omdat de brieven over de ouderbijdrage al werden verspreid. Het spijt ons als we met dit bericht verwarring hebben veroorzaakt.

We hopen nu wel duidelijkheid te hebben gegeven over ons standpunt ten aanzien van de ouderbijdrage. Binnenkort volgt een nieuwsbrief waarin we ingaan op onze bevindingen en plannen op andere terreinen.

Als er nog vragen of opmerkingen zijn, leg ze dan gerust aan ons voor door deze e-mail te beantwoorden. Je hoort dan zo snel mogelijk van ons.

Met vriendelijke groet,

Namens de samenwerkende groepen initiatiefnemers van de Zwaan, de Berkel en de IJssel,
Aart Cooiman (Zwaan)
Ronald van ’t Hul (Berkel)
Stijn van der Ree (IJssel)’
Tot slot, afkomstig van dezelfde website ‘Voor onze vrijescholen’ en geplaatst op 18 oktober, ‘Laatste nieuws: Samenwerking initiatiefgroepen krijgt structureel vorm’:
‘Over onze plannen

In de laatste weken voor de zomervakantie is een vruchtbare samenwerking tot stand gekomen tussen ouders van de Zwaan, de initiatiefgroep Vooronzevrijescholen (IJssel) en de initiatiefgroep Vrijeschoolnu (Berkel). Na de zomer hebben we besloten om deze samenwerking structureel vorm te gaan geven.

Daartoe hebben we een viertal werkgroepen samengesteld waarin ouders van verschillende scholen met elkaar samenwerken, te weten:

Werkgroep Besluitvorming/cultuur

Doel is het intern en extern (laten) toetsen van de wijze van besluitvorming en de bestuurscultuur. Hierbij zullen tevens mogelijkheden voor ingrijpen van buitenaf worden onderzocht.

Werkgroep Politiek

Doel is de kansen in de (gemeente) politieke route te benutten zodat de drie basisscholen behouden blijven terwijl het voortgezet onderwijs snel de beloofde nieuwbouw krijgt. Daartoe willen we de gemeente duidelijk maken dat de huidige plannen niet goed zijn, dat er geen draagvlak voor is en dat er goede alternatieven zijn.

Werkgroep PR

Doel is het organiseren van de communicatie naar alle betrokken partijen.

Werkgroep Aansluiten bij andere stichting

Doel is de drie basisscholen onder te brengen bij een andere stichting zodat zij kunnen voortbestaan. Mocht het bestuur dit blijven afhouden, dan zal een nieuwe vrije school in Zutphen worden opgezet onder de vlag van een andere stichting. Nog voor het einde van het jaar zullen we hierover een informatieavond organiseren.

Naast het werkoverleg binnen de werkgroepen is er regelmatig een overkoepelend overleg waar iedere werkgroep iemand naar afvaardigt. Dit overleg is bedoeld om de lijnen uit te zetten en met elkaar af te stemmen.

Zag je in het rijtje hierboven een werkgroep die jouw interesse heeft en waar je je misschien bij aan wilt sluiten? Of heb je anderszins vragen of opmerkingen? Neem dan contact op door deze e-mail te beantwoorden. Je hoort dan zo snel mogelijk van ons.

Met vriendelijke groet,
Namens de samenwerkende groepen initiatiefnemers van de Zwaan, de Berkel en de IJssel,

Fred Leffers, Ronald van ’t Hul en Stijn van der Ree’

Labels

Over mij

Mijn foto
(Hilversum, 1960) – – Vanaf 2016 hoofdredacteur van ‘Motief, antroposofie in Nederland’, uitgave van de Antroposofische Vereniging in Nederland (redacteur 1999-2005 en 2014-2015) – – Vanaf 2016 redacteur van Antroposofie Magazine – – Vanaf 2007 redacteur van de Stichting Rudolf Steiner Vertalingen, die de Werken en voordrachten van Rudolf Steiner in het Nederlands uitgeeft – – 2012-2014 bestuurslid van de Antroposofische Vereniging in Nederland – – 2009-2013 redacteur van ‘De Digitale Verbreding’, het door de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders (NVAZ) uitgegeven online tijdschrift – – 2010-2012 lid hoofdredactie van ‘Stroom’, het kwartaaltijdschrift van Antroposana, de landelijke patiëntenvereniging voor antroposofische gezondheidszorg – – 1995-2006 redacteur van het ‘Tijdschrift voor Antroposofische Geneeskunst’ – – 1989-2001 redacteur van ‘de Sampo’, het tijdschrift voor heilpedagogie en sociaaltherapie, uitgegeven door het Heilpedagogisch Verbond

Mijn Facebookpagina

Translate

Volgers

Totaal aantal pageviews vanaf juni 2009

Populairste berichten van de afgelopen maand

Blogarchief

Verwante en aan te raden blogs en websites

Zoeken in deze weblog

Laatste reacties

Get this Recent Comments Widget
End of code

Gezamenlijke antroposofische agenda (in samenwerking met AntroVista)