Vrienden

Het Witte Weekblad editie Badhoevedorp van vandaag (onderdeel van de inmiddels bekende ‘Echo van je buurt’) meldt bij monde van Inger Albers ‘Dorpsraad adviseert Sloterland’. Het bericht gaat als volgt:

‘De Vereniging Vrienden van het Sloterland heeft de Dorpsraad advies gevraagd, omdat het biologisch-dynamisch tuincomplex in de toekomst moet verhuizen vanwege de omlegging van de A9 of toekomstige verkoop van de grond.

Een afvaardiging van De Vrienden van het Sloterland bezocht de openbare vergadering van de Dorpsraad met de vraag of zij iets voor hen kan betekenen bij een eventuele verhuizing naar een plek in De Buik of een locatie in de omgeving. Een suggestie van de Dorpsraad was dat het biologisch-dynamische tuincomplex mogelijk inpasbaar is in de “Groene As” (deze verbindt natuurgebieden tussen Amstelland en Spaarnwoude. Hierdoor ontstaat een ecologische verbindingszone dat onder meer geschikt is voor recreatie en als leefgebied voor dieren, red.). Als de criteria van de Groene As stroken met de principes van de Vrienden van het Sloterland, dan kunnen de Vrienden in het vlekkenplan van de As naar een locatie zoeken. “Dan wordt het dorp groener en scoort de gemeente”, aldus de Dorpsraad. Omdat de Dorpsraad zitting heeft in de gemeentelijke klankbordgroep, kan zij daar de wensen van Sloterland onder de aandacht brengen.

De Vereniging Vrienden van het Sloterland telt ongeveer vijftig leden en huurt de grond van Hans Wolterbeek. Hij zette in 1936 een biologisch-dynamisch tuinbouwbedrijf op aan de Sloterweg 319.’

De editie van 27 oktober 2008 van het Witte Weekblad editie Badhoevedorp had een bericht over ‘Biologisch dynamisch tuinieren’. Hierin komt weer de zaaikalender ter sprake, waar ik op 21 juni in ‘Zomer en zaaikalenders’ al over schreef:

‘Guurtje Kieft van de Zonnetuin uit Alkmaar komt woensdag 29 oktober op uitnodiging van de Vrienden van Sloterland vertellen over haar inzichten en ervaringen na ruim dertig jaar werken met de biologisch-dynamische krachten van aarde en kosmos.

Centraal hierin staat het werken met de kosmosagenda. Een tot nu toe moeilijk te hanteren gegeven. Heeft het zin je te richten naar tijden die zijn aangegeven volgens berekeningen van astronomen en computers? Of zit er wellicht meer in verborgen wat we nog niet weten?

Fouten
Guurtje (62) heeft volgens de organisatie na een leven lang werken op het land de taal van de dynamische werelden leren verstaan. Door vallen en opstaan, door fouten en feiten, maar vooral door eigen waarneming. Sinds 1996 heeft zij haar eigen Biologisch-dynamisch cursuscentrum. De lezing wordt gehouden in de Karavanserai, Roerdompstraat 17a. (...)

De vereniging Vrienden van Sloterland stelt zich ten doel het behoud van het tuinbouwbedrijf Sloterland, gelegen Sloterweg 319, en het gebruik van dit bedrijf voor de bevordering van de biologisch-dynamische land- en tuinbouw.’

Kort daarvoor, op 22 oktober 2008, was er nog een weblog aan dit bedrijf gewijd. Een weblog onder de naam ‘Janiek blogt ook wel eens. Over de gewone dingen des levens’ (van Janiek Kistemaker), waarbij deze bijdrage over ‘Seizoenen’ ging:

‘Als volkstuinder bij de Vereniging Vrienden van Sloterland en als ouder van kinderen op het Geert Groote College te Amsterdam, maar ook door een tijd lang “weerspreuken” te hebben verzameld, ben ik mij waarschijnlijk wat meer dan gemiddeld bewust van het ritme der seizoenen.

Tuinieren brengt een mens heel dicht bij de cyclus van ontkiemen, groeien, bloeien, oogst en vertering. Het maakt je ook net iets bewuster van de samenhang tussen aarde, hemel, het weer en het voedsel dat je eet. Een bijenvolk volgen in haar ontwikkeling voegt daar weer andere inzichten aan toe.

Met kinderen op de Vrije School kom je opeens in aanraking met een jaarlijks terugkerende reeks “christelijke” feestdagen, meestal bewust knipogend naar natuurgebeuren en oeroude, heidense folklore. Steiner zelf weet uit die kringloop van alles over de aarde, de mensen en de kosmos af te leiden. De vier seizoenen laten zich natuurlijk ook gemakkelijk plaatsen in een samenhang met de vier temperamenten en de vier elementen. Twaalf maanden en twaalf zintuigen, dat geeft nog wat meer stevigheid. En als je bedenkt dat een platonisch wereldjaar 25.920 jaar duurt, dat een mens elke dag ongeveer 25.920 keer in- en uitademt en gedurende een heel leven van 72 jaar ruim 25.920 keer wakker wordt en gaat slapen, dan voel je je onwrikbaar opgenomen in een indrukwekkend kosmisch verband. Toch?

Dat veel van die samenhang eigenlijk alleen in bepaalde delen van Europa op enigerlei werkelijkheid gebaseerd is, valt bij zoveel overduidelijke verbanden gemakkelijk over het hoofd te zien. En dat het sterrenbeeld van iemand die, net als ik, op 28 maart geboren is, geen Ram is maar Vissen, gelooft niemand. (Toch is het echt zo!) Maar hoe redden we het met de klimaatverandering, die straks de hele boel in de war gaat gooien? En hoe moet dat met Albert Hein, die al in september marsepein en pepernoten verkoopt, minstens een maand vóór de intocht van Sinterklaas chocoladeletters aanbiedt en op de gekste momenten van het jaar “proefstolletjes” in de schappen legt? Hollen we de pompoen dit jaar voor Sint Maarten uit of voor Halloween? En krijgen we kadootjes van Sint Nicolaas of van Santa Claus, of van allebei? Is het niet veel efficiënter als die twee eindelijk eens gaan fuseren? Leveren we Hemelvaart in of toch maar Pinksteren, om straks gezellig met het hele land Suikerfeest te kunnen vieren?’

Het is duidelijk: de vrienden hebben veel vragen. Maar hoe dan ook, Sloterland kent dus een lange geschiedenis. Meer daarover vind ik in een artikel van André van den Berg i.s.m. Hetty Berkhout en Anne Kroes, ‘BD-tuinderij bij Amsterdam. Sloterland bestaat 70 jaar!’, dat afkomstig is uit Dynamisch Perspectief nr. 4 van 2006. Op internet is alleen de eerste bladzijde te vinden. Gelukkig heb ik in mijn archief ook de ontbrekende tweede. Die maakt het verhaal compleet. Aangezien het weer een inkijkje biedt in de rijke historie van de biologisch-dynamische landbouw (en tuinbouw), laat ik het artikel hier in zijn geheel volgen:

‘De geschiedenis van Sloterland begint in 1936, toen Hans Wolterbeek anderhalve hectare grond kocht in de Haarlemmermeerpolder. Op dit stuk kleigrond, dat tot dan toe weiland was geweest en zodoende niet intensief met kunstmest en gif bewerkt, begon hij een biologisch-dynamisch tuinbouwbedrijf. Hij noemde dit bedrijf Sloterland, omdat het aan de Sloterweg in de buurt van het dorpje Sloten lag (Badhoevedorp bestond in die tijd nog maar pas). Hij was daarmee een van de pioniers van de biologisch-dynamische tuinbouw in Nederland en het eerste bedrijf in de directe omgeving van Amsterdam.

Het land lag in een heel kaal gedeelte van de polder. Behalve wat bomen langs de weg en rondom verderop gelegen boerderijen, was alles vlak polderland. Eerst werd een klein houten schuurtje gebouwd. Daarna werd begonnen met het bewerken van het land: de graszoden werden losgeploegd en tot composthopen opgezet. Deze werden meteen al met bd-preparaten behandeld. Langs de sloten werden hagen gepoot om zo de gestalte van een “gesloten bedrijf” te scheppen. Temidden van het weidelandschap werden hierdoor nu ook insectenetende vogeltjes aangetrokken. De aanvankelijke rupsenplaag behoorde daarmee binnen enkele jaren tot het verleden.

In de lengte van het land werd tweehonderd meter rails aangelegd, waardoor vervoer per lorrie over een groot deel van het bedrijf mogelijk was. Bij een nabijgelegen boerderij werd dagelijks mest gehaald en verwerkt in de composthopen. Later werd ook eigen vee aangeschaft. Eerst één geit en twee bijenvolken; later ook twee biggen, loopeenden, het koekalfje Meiroos (dat twaalf jaar op Sloterland zou blijven) en nog een aantal geiten.

In 1938 werden dertig hoogstamvruchtbomen (diverse appel- en perenrassen) en een flink aantal frambozen, rode bessen en kruisbessen geplant. Ook werd gestart met de bouw van een woonhuis op het erf. Op het land zelf kwamen een geitenstal, een bijenstal en vijf rijen broeibakken.

Vanaf dat jaar kwam ook de productie van groenten goed op gang. Hans had daarbij hulp van een vaste knecht en een vrijwilliger. Aanvankelijk was een Amsterdamse reformwinkel de exclusieve afnemer van de producten van Sloterland. Maar op verzoek van klanten werd al snel besloten direct als “groenteboer aan huis” te gaan leveren; eerst met een motorbakfiets, later een bestelauto.

Na het uitbreken van de oorlog werd de distributie steeds moeilijker en moest de vaste knecht worden ontslagen.

Met ups en downs ging het na de oorlog toch steeds beter met Sloterland. Voor de verkoop en distributie van de geteelde producten werd een coöperatie van bd-bedrijven opgericht: Proserpina. Er werkten ook steeds meer mensen op Sloterland; mensen die voor hun plezier kwamen helpen, lichamelijk gehandicapten, schoolkinderen, jongeren die zinvol werk zochten. De belangstelling voor het bd-bedrijf groeide en Hans en Ank moesten heel wat rondleidingen verzorgen. Er werd in die tijd al veel groente en fruit geconserveerd; zuurkool, bietjes, appelmoes. Hans besloot dat uit te breiden en een conservenfabriek te bouwen. In 1972 werd dat gerealiseerd door vrijwilligers van allerlei nationaliteiten.

In 1978 werd Hans Wolterbeek 65 jaar en ging hij met pensioen. Nog dagelijks geniet hij van de natuur en de tuin waar hij als bd-pionier jarenlang heeft gewerkt. Hij is nog vitaal, maar zijn herinneringen laten hem tegenwoordig steeds meer in de steek. Maar na zo’n arbeidzaam leven...

Een opvolger of koper die het bedrijf op biologisch-dynamische wijze wilde voortzetten was er in die tijd niet. Wel was er een groep mensen, waarvan een aantal reeds als vrijwilliger op Sloterland gewerkt had, die gezamenlijk Sloterland wilden gaan beheren. Zo werd in dat jaar de vereniging “Vrienden van Sloterland” opgericht. In de statuten is de doelstelling als volgt omschreven:

“De vereniging stelt zich ten doel het behoud van het tuinbouwbedrijf Sloterland, gelegen Sloterweg 319 te Badhoevedorp, en het gebruik van dit bedrijf voor de bevordering van de biologisch-dynamische land- en tuinbouw. Zij tracht dit doel te bereiken door:

a. huur en beheer van grond van genoemd tuinbouwbedrijf Sloterland;
b. verhuur van percelen van deze grond aan leden;
c. voorlichting en eventueel lezingen voor en door leden.”’