Hugo Verbrugh heeft sterke voorkeuren en sterke afkeren, dat is bekend. Ook zijn stokpaarden steekt hij niet onder stoelen of banken. Tot lachwekkends toe blijft hij die herhalen, steeds weer. Denk aan de bijna-dood-ervaring (BDE), zoals door Pim van Lommel te boek gesteld. (Ik besteedde er op 23 februari aandacht aan in ‘Carnavalesk’. Het is een bericht geworden waarop ik de op één na meeste reacties heb mogen ontvangen.) Ter verdediging moet ik er wel aan toevoegen dat Verbrugh altijd het wetenschappelijke debat zoekt, dat wel. Alleen krijgt hij lang niet altijd antwoord. Soms lijkt hij het belangrijker te vinden om medestanders te vinden, dan zijn argumentaties te vernieuwen. Mogelijk is er ook een hang om te entertainen in het spel. Nu kreeg ik afgelopen vrijdag de nieuwe Motief in de bus. Daarin een interview met Arie Bos, met als titel ‘Zoektocht naar de relatie tussen materie en geest’, door Toon Schmeink afgenomen op het moment dat Bos op de nominatie stond voor de Eurekaprijs, die hij niet heeft gekregen. Ik heb daarover bericht op 26 mei in ‘Durven’. Mijn oog viel op een passage in het interview waarin Pim van Lommel ter sprake komt. Ik herinner me een reactie van John Wervenbos op de Volkskrantblog van Hugo Verbrugh, waarin deze aan Verbrugh enkele vragen omtrent Arie Bos en Pim van Lommel stelde (dat was op 8 april):
‘Uit je blogberichten en reacties op Middernachtszon maak ik op dat je het boek Hoe de stof de geest kreeg van Arie Bos (nu in herdruk weer in de boekhandel verschenen) op prijs stelt en waardeert. Dit boek heb ik vorige week aangeschaft en ik constateer: 1. in het boek staat een lovend voorwoord van Pim van Lommel afgedrukt. Daarin geeft Van Lommel aan dat Arie Bos en hij elkaar goed kennen en zij eerder vele gesprekken over onderwerpen die hij in het voorwoord opsomt met elkaar hebben gevoerd; 2. In deel 4 van zijn boek stelt Bos zelf ook BDE ervaringen aan de orde (paragraaf 1 en paragraaf 4). (...)
Nu vraag ik me af:
a. Waardeer je de inhoud van het boek “Hoe de stof de geest kreeg” onverkort of plaats je hier en daar kanttekeningen / kritische noten, in het bijzonder met betrekking tot de hoofdstukken over BDE?
b. Hoe zie jij de (wetenschappelijke) waardering die kennelijk bestaat tussen Van Lommel en Bos?
c. Heb je nader weet van de beoordeling van Bos over Van Lommels boek “Eindeloos bewustzijn”? Zo ja, hoe luidt die?’
Om even later ter aansporing met een eerdere reactie van Verbrugh op 16 maart aan te komen zetten:
‘(...) ik ken en waardeer Arie Bos en ben in zijn boek aan het lezen: het is typisch het soort boek dat de wereld nu nodig heeft!’
Waarop door Verbrugh prompt wordt gereageerd:
‘Hugo Stephan Verbrugh 08-04-2009 22:06
... als reactie van mij: @John Wervenbos: Goeie vraag – vragEN!! Ik ga me opnieuw in het boek van Bos verdiepen en nu zó dat ik er op korte termijn een stukje in mijn blog over kan schrijven ...’
Ik geloof niet dat Verbrugh dit ook werkelijk heeft gedaan. Ik kan het me in ieder geval niet herinneren. Maar hoe dan ook, nu is er dus in Motief een reactie van Arie Bos zelf op de vraag van John Wervenbos. Toon Schmeink legt hem namelijk het volgende voor:
‘Wat vind je van de ontvangst van het werk van Van Lommel in de antroposofische gelederen?
“Van Lommel heeft met zijn onderzoek en zijn publicaties veel goed werk gedaan. Ik kan die aanvallen van sommige antroposofen op Van Lommel helemaal niet begrijpen. Hij is geen antroposoof, maar ik wil niet meer alleen bij de gereformeerde bakker kopen. Vaak staan wij antroposofen snel klaar om allerlei opvattingen te veroordelen die, als je goed kijkt, dichter bij de onze staan dan we aanvankelijk denken. Kwantummechanica en projectieve meetkunde staan dicht bij elkaar, heb ik van Willem Daub begrepen. Met de projectieve meetkunde zou je volgens Rudolf Steiner de etherwereld kunnen beschrijven. Waarom onderzoeken we zulke verbanden niet eerst voordat we met allerlei onherroepelijke meningen komen aanzetten? Voor het gemak vergeten we ook dat Pim van Lommel in zijn onderbouwing van het bewustzijn met een beroep op de kwantummechanica ook niet alleen staat. Er zijn veel neurowetenschappers die op basis van eigen onderzoek dezelfde of soortelijke opvattingen zijn toegedaan. Ook met Rupert Sheldrake en zijn morfogenetische velden zijn sommige antroposofen snel klaar. Ik vind dat pijnlijk en vooral onwetenschappelijk. (...)”’
Nou, dat is dan duidelijk. Nu Hugo Verbrugh weer.
1 opmerking:
Hier onder geef ik [gecursiveerd en tussen vierkante haken ]een voorlopig commentaar op Bos, zoals deze in het artikel van Gastkemper wordt geciteerd.
Van Lommel heeft met zijn onderzoek en zijn publicaties veel goed werk gedaan. [Waarom specificeert Bos niet dat er ook veel kritiek op Van Lommel is?] Ik kan die aanvallen van sommige antroposofen [ik ken niet één andere antroposoof die ook kritiek geventileerd heeft. Op wie doelt Arie Bos?] op Van Lommel helemaal niet begrijpen. Hij is geen antroposoof, maar ik wil niet meer alleen bij de gereformeerde bakker kopen [en mijn fiets is ook van ijzer. De gereformeerde godsdienst pretendeert niet een allesomvattend antwoord te geen op alle vragen in de wereld, en de antroposofie – althans voor zover ik die ken – wel. De vergelijking slaat dus nergens op]. Vaak staan wij antroposofen ['wij antroposofen'? Wie zijn dat? Spreek voor jezelf of noem man en paard. Dit soort gratuite anonieme beschuldigingen zijn uit de tijd] snel klaar om allerlei opvattingen te veroordelen [voor zover Arie Bos hiermee doelt op wat ik tegen Van Lommel inbreng: ik 'veroordeel' niet een 'opvatting' maar analyseer teksten die bedoeld zijn “een feitelijke stand van zaken correct weer te geven”, ik constateer lapsus in die teksten, stel die ter discussie en krijg van geen enkele antroposoof antwoord. Dit achterwege blijven van enig antwoord is in de wetenschap en in het serieuze publieke debat ongebruikelijk] die, als je goed kijkt, dichter bij de onze staan dan we aanvankelijk denken [in deze lapidaire formulering komt het oordeel over als een lege bewering]. Kwantummechanica en projectieve meetkunde staan dicht bij elkaar, heb ik van Willem Daub begrepen [ik heb Willem Daub daarover ook gehoord, en gelezen, en heb vooral gehoord dat er ook nogal wat verschillen zijn. Verder heb ik uit de kritische literatuur begrepen dat onder deskundigen op het gebied van de kwantummechanica consensus is dat Van Lommel daar helemaal niets van begrijpt]. Met de projectieve meetkunde zou je volgens Rudolf Steiner de etherwereld kunnen beschrijven. Waarom onderzoeken we zulke verbanden niet eerst voordat we met allerlei onherroepelijke meningen komen aanzetten? [Wie bedoelt Bos in de voorgaande zin met 'we'? En in mijn filosofie is elke mening per definitie herroepbaar. Voorwaarde is alleen dat je op elkaars meningen expliciet ingaat] Voor het gemak vergeten we ook dat Pim van Lommel in zijn onderbouwing van het bewustzijn met een beroep op de kwantummechanica ook niet alleen staat. Er zijn veel neurowetenschappers die op basis van eigen onderzoek dezelfde of soortgelijke opvattingen zijn toegedaan. Ook met Rupert Sheldrake en zijn morfogenetische velden zijn sommige antroposofen snel klaar. [Dat is opeens een heel ander verhaal] Ik vind dat pijnlijk en vooral onwetenschappelijk." [Met dat laatste ben ik het bij uitzondering helemaal eens].
Een reactie posten