Wereld

Het begint wat te worden met de Nederlandse antroposofische webloggersscène. In Duitsland bestaat die al veel langer; de ‘blogroll’ helemaal onderaan deze weblog getuigt met een aantal markante adressen hiervan. Gisteren meldde Hugo Verbrugh verheugd dat zijn weblog onder de hoede van de Volkskrant nu precies één maand bestaat. Niet alleen dát was een feestje waard, maar ook het feit dat zijn weblog precies op dezelfde dag een opvallende vermelding kreeg in NRC Handelsblad. Hij deed gisteren zelf verslag van hoe dat in zijn werk ging:

‘Vorige week zaterdag had het Zaterdags Bijvoegsel van de NRC Handelsblad een paginagroot artikel over “Digitale Zeepkisten”. Nederland telt ongeveer een miljoen bloggende burgerjournalisten, en we werden allemaal uitgenodigd in maximaal 200 woorden aan de redactie te melden waarom we dat doen. Zoiets laat ik me geen twee keer zeggen,’

en meteen stuurde hij zijn tekst in, die u zelf bij hem kunt nalezen. Deze werd dus gisteren in de papieren krant afgedrukt (uiteraard compleet met zijn weblogadres). Saillant detail van zijn berichtgeving hoe een en ander verliep, was dat hij

‘ondertekende in vol ornaat Dr. Hugo Verbrugh, arts, voormalig universitair hoofddocent filosofie, en voegde er aan toe [en van 1969 tot begin jaren ’80 de vaste medische medewerker van de NRC later NRC Handelsblad], want dat was ik toen.’

De reactie die hij van de zijde van NRC Handelsblad ontving, deed hem vermoeden dat een vermelding in de zaterdagkrant tot de mogelijkheden behoorde. Aldus geschiedde. Ik zal hier niet gaan zeggen dat dit de indruk wekt van vriendjespolitiek, met de schijn van belangenverstrengeling en dergelijke, want dat is alleen maar flauw en bederft de feestvreugde.

Nee, waar ik vandaag de aandacht op wil vestigen is een ander initiatief, dat weliswaar niet helemaal de vorm van een weblog heeft aangenomen, maar door zijn bijna dagelijkse frequentie daar toch verdraaid veel op lijkt. En dat zelfs iets ouder is dan dat van Hugo Verbrugh; hiervan verscheen de eerste aflevering op 24 oktober van dit jaar. Ik ontdekte het ook pas twee dagen geleden en had even tijd nodig om me door de tot dusver verschenen afleveringen heen te lezen. Maar dat heb ik met bijzonder veel plezier gedaan.

Ik heb het over Ton Jansen, uitgever van Perun boeken. Op zijn website van deze uitgeverij heeft hij een aparate plek ingericht voor ‘Mens en Wereld, Tijdschrift voor antroposofie en sociale driegeleding’:

‘Met ingang van vrijdag 24 oktober j.l. is Perun Boeken een nieuw initiatief gestart, het digitale tijdschrift “Mens en wereld”. Op basis van de antroposofie, en vooral van de drie­geledingsidee van Rudolf Steiner, wil “Mens en wereld” vooral proberen knopen te ontwarren, zodat wij weer een helder zicht op de verschijnselen van het maatschappelijke leven krijgen. Hiertoe zal minimaal één keer per week een artikel over een actueel onderwerp worden gepubliceerd, op een eigen manier belicht. Tot nu toe zijn reeds diverse artikelen verschenen, over uiteenlopende onderwerpen, zoals de kredietcrisis, de oorlog in Georgië, het rookverbod voor de horeca, het ontslag van minister Ella Vogelaar, mensen­rech­ten, Obama, etc. Wanneer vraag­stukken als deze U ook ter harte gaan, nodigen wij nodigen U van harte uit een kijkje op de website van “Mens en wereld” te nemen.’

Wie de artikelen kent die Rudolf Steiner schreef ten tijde van de beweging voor driegeleding van het sociale organisme, dat was in de jaren 1919-1920-1921 (te vinden in GA 24), die zal de inspiratiebron zien voor Ton Jansen en zijn nieuwe digitale tijdschrift. Het is dus niet een echt weblog, zoals ik al schreef, maar veel scheelt het niet. Jansen schrijft bijna elke dag, gemiddeld twee tot drie pagina’s, maakt hier een pdf-document van en plaatst het op zijn website. Inmiddels is er al het onwaarschijnlijke aantal van 29 artikelen verschenen (elke bijdrage krijgt een eigen volgnummer, zodat ‘Jaargang 1, nr. zoveel, plus datum’ steeds als aanduiding wordt gegeven). Dat is veel, als je in aanmerking neemt de degelijkheid waarmee hij ontwikkelingen in de wereld beschouwt en van commentaar voorziet. Daarbij is hij niet gericht op het geijkte, maar op een nieuwe kijk op de gebeurtenissen, zoals hij hierboven aangaf. En dat is geen sinecure.

Waarover schrijft hij zoal? Economisch nieuws heeft zijn warme belangstelling, wat ikzelf zeer verheugend vind. Maar ook politieke ontwikkelingen volgt hij met graagte. Hij is begonnen over de kredietcrisis en de bijbehorende bonussen, om al gauw achtergronden te gaan belichten die verder strekken en dieper gaan. Ik wil met name wijzen op de artikelen over Bretton Woods, de Bancor en het IMF, die ik alle met veel interesse heb gelezen. Hij schrijft goed, deze Ton Jansen. Heel duidelijk en prima te volgen. Dat is op zichzelf al een prestatie. Bovendien giet hij zijn artikelen dikwijls in de vorm van een serie, zodat hij de mogelijkheid heeft om uitgebreider op bepaalde kwesties in te gaan. Als lezer is dat ook wel prettig, dan hoef je niet alles in één keer tot je te nemen. Wat zijn intenties zijn, legt hij duidelijk op tafel in het artikel met de titel ‘Stervend geld’:

‘Voor mij behoren de onderwerpen die Rudolf Steiner in zijn Nationalökonomischer Kurs en Nationalökonomisches Seminar (resp. GA 340 en 341) behandelt niet alleen tot de interessantste, maar ook tot de moeilijkste gebieden van de antroposofie. Wellicht is dit ook de reden dat deze onderwerpen relatief onbekend zijn, zowel binnen antroposofische kringen als daarbuiten. Als er evenwel ergens een aanzet tot gezondmaking van het economische leven, en dus ook van het hele sociale en maatschappelijke leven te vinden is, dan is het wel in deze werken van Rudolf Steiner (en in zijn Kernpunten van het sociale vraagstuk). Daarom wil ik hier toch een poging wagen deze ideeën voor het voetlicht te brengen, ook al is lang niet alles mij duidelijk.

Maar zoals Rudolf Steiner zelf opmerkt zijn deze dingen inderdaad “moeilijk in te zien”. We zouden ze echter, zo vervolgt hij, “in zekere zin als een basis voor verdere economische studies [moeten] beschouwen”. Dan zullen we kunnen “ontdekken dat de hier naar voren gebrachte economische beweringen door de afzonderlijke onderzoekingen op alle punten veranderen in economische waarheden, die vervolgens wetenschappelijk en ook praktisch kunnen worden toegepast”.

Ook volgens Rudolf Steiner zelf gaat het bij deze ideeën dus om niet meer dan een allereerste kiem, die door ons zelf verder tot ontwikkeling moet worden gebracht. Dat iedere poging in deze richting daarbij onvolkomen blijft moge vanzelfsprekend zijn. Alleen langzaam voortgaand zullen we stapje voor stapje tot de waarheid kunnen doordringen.

Een van de belangrijkste dingen waar Rudolf Steiner in de Nationalökonomischer Kurs op wijst is naar mijn mening de kwestie van het “stervende geld”.’

Waar hij vervolgens zijn beschouwingen aan wijdt.

Zo nu en dan werpt hij zich ook op de Nederlandse politiek en geeft commentaar op de actualiteit in de Tweede Kamer. Maar hier wil ik in de eerste plaats speciaal zijn artikelen over Georgië noemen, waarin de geopolitiek op wereldschaal op heldere wijze onder de loep wordt genomen. In deel 5 en 6 monden deze uit in historische beschouwingen, die met behulp van geschiedkundige parallellen licht op de zaak proberen te werpen. Hij begint deel 5 zo:

‘De geschiedenis is door Rudolf Steiner dikwijls een fable convenue genoemd, een fabeltje dat ons op de mouw gespeld wordt en dat we – als we het maar vaak genoeg horen – op den duur ook gaan geloven. Net zoals in het sprookje over de kleren van de keizer. Een heel bekend voorbeeld hiervan is de breed aanvaarde opvatting, dat Duitsland als enige schuldig was aan het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, met alle consequenties van dien.

Eén van de doelstellingen van Mens en wereld is om vermeende waarheden als deze door te prikken en te trachten de ware werkelijkheid op het spoor te komen. Daarbij wordt tegelijk duidelijk hoe bepaalde machten achter de schermen de geschiedenis in een bepaalde richting proberen te sturen. De recente gebeurtenissen in Georgië zijn hier een treffend voorbeeld van. Zij illustreren tegelijk de verhoudingen tussen de VS en de EU.’

Behalve een ‘overzicht van de artikelen’ op chronologie op zijn website, is er ook een op onderwerp, namelijk ‘economie (kredietcrisis)’, ‘geld’, ‘arbeid en inkomen’, ‘politiek’, ‘onderwijs’ en ‘overig’. Hieruit voortvloeiend is er op deze pagina ook een link te vinden naar een totaalbestand met «Artikelen chronologisch» en eentje met «Artikelen thematisch». Die leiden naar een pdf-document van respectievelijk 87 en 96 pagina’s (waarvan de laatste voor niet meer dan twee derde, 67 bladzijden, uit tekstpagina’s bestaat, dus het is wat minder dan het lijkt), met daarin alle artikelen bij elkaar.

De vraag is of Ton Jansen dit allemaal uit de losse pols doet, of dat hij al langer aan het schrijven is, ter voorbereiding op de publicatie van een boek bijvoorbeeld, en nu pas de vruchten ervan op zijn website toont. Veel van wat hij schrijft geeft de indruk van een doorlopend verhaal, dus zo gek is deze gedachte misschien nog niet. Je doet dit in ieder geval niet zomaar, daar gaan intensieve studies aan vooraf.

Hoe dan ook, u heeft nu voorlopig wat te lezen. En voor de rest geldt, zoals bij een echt weblog dat dagelijks wordt bijgehouden: elke dag bijblijven met lezen, want dan hoeft u niets te missen.