Hoge Raad

‘Breaking news’ zou eigenlijk hierboven moeten staan. Hoewel het vandaag Sinterklaas is, krijgen de antroposofica (antroposofische geneesmiddelen) het bepaald niet cadeau. De Hoge Raad is in het nieuws met de uitspraak dat peepshows echt een culturele uiting zijn:

‘Peepshows in sekstheaters zijn vergelijkbaar met toneel en dus een culturele uiting. Dat heeft de Hoge Raad vandaag geoordeeld.’

Maar een andere uitspraak die de Hoge Raad heeft gedaan, en die u dus als eerste hier op deze weblog leest, treft de antroposofische gezondheidszorg hard. Uit een vijftien pagina’s tellend vonnis luidt deze in zeer verkorte vorm:

‘Uit het voorgaande volgt dat, ook volgens de nieuwe wettelijke regeling, voor niet-homeopathisch bereide antroposofica die niet tevens traditionele kruidengeneesmiddelen zijn het normale, voor allopathische geneesmiddelen vigerende regime geldt en dat het zonder registratie (volgens de Geneesmiddelenwet: zonder de vereiste vergunning) is verboden de betrokken geneesmiddelen te bereiden, te verkopen, af te leveren, in te voeren en te verhandelen.’

In de update om 14.10 uur op 21 oktober 2008 in ‘Verwarrend’ schreef ik voor het laatst over deze zaak. Ik gaf een brief weer van patiëntenvereniging Antroposana aan minister Klink, waarin hem werd gevraagd ‘al het mogelijke te doen om deze groep geneesmiddelen ook na 9 januari 2009 voor de Nederlandse patiënt/cliënt beschikbaar te houden’ (9 januari, omdat men klaarblijkelijk meende dat de Hoge Raad op die dag uitspraak zou doen; dat is dus een maand eerder het geval). Men voelde de bui waarschijnlijk al hangen en deed alvast een ultieme poging. Want het zou ‘voor ons onbegrijpelijk zijn wanneer de betreffende groep antroposofische geneesmiddelen in Nederland van de markt zou verdwijnen’.

Drie dagen eerder, halverwege het bericht ‘Gehoor’ op 18 oktober 2008, deed ik verslag van het ‘Voortgangsbericht Antroposofica’ van Hans Nijnens, die daarin onder meer schreef:

‘Vanuit de NVAZ [Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders, MG] is inmiddels een brief aan Minister Klink gezonden waarin vanuit de zorgaanbieders wordt gereageerd op het advies van de Procureur Generaal en de minister wordt opgeroepen om – ook wanneer de Hoge Raad het advies overneemt – de betreffende geneesmiddelen toch op de markt te gedogen in afwachting van Europese regelgeving. De Europese Commissie heeft kenbaar gemaakt dat de wenselijkheid van een aparte regeling onderzocht dient te worden. Ook wordt door de NVAZ gevraagd om een gesprek met de minister.

Ook vanuit de patiëntenvereniging Antroposana ging een brief naar de minister, waarbij meer vanuit het patiëntenbelang om hetzelfde wordt gevraagd.’

Die tweede brief kennen we dus al. De eerste brief, die van de NVAZ, ben ik inmiddels tegengekomen op de website van de Nederlandse Vereniging voor Euritmietherapie. Hij is op 13 oktober gedateerd, en ondertekend door drs. A. Vroon, voorzitter van het bestuur. Ook hier wordt een schot voor de boeg genomen:

‘Ons inziens biedt de uitspraak van de Europese Commissie van 29 september 2008 en de hiervoor genoemde overwegingen eveneens de mogelijkheid voor de Nederlandse overheid om – met in overstemming van de aanpak van de commissie – de antroposofische (niet-homeopathische) geneesmiddelen op de markt te gedogen in afwachting van een geëigende Europese regeling.

Een praktische oplossing zou daarbij kunnen zijn dat de reeds in Duitsland beoordeelde Nachzulassungsdossiers in Nederland in het kader van een registratie worden geaccepteerd. Er ontstaat dan een wenselijke eenheid van twee naburige nationale markten.

Eén van uw voorgangers, mevr. dr. E. Borst heeft in de Europese Ministerraad gepleit voor een eigenstandige regeling voor antroposofische geneesmiddelen. De tijd was er toen nog niet rijp voor. Inmiddels zijn de bakens in Brussel verzet. Wij kunnen ons slecht voorstellen dat nu de commissie na het Antroposana-arrest een duidelijke opening geboden heeft, de Nederlandse overheid als een van de weinige landen in de EU de decennialange positieve bijdrage aan de volksgezondheid door antroposofische geneeskunde onmogelijk wil maken door de belangrijkste van de daarbij behorende geneesmiddelen binnenkort in Nederland te verbieden.

Gelet op de urgentie van dit dossier zouden wij graag op korte termijn met u over een oplossingsrichting het gesprek willen aangaan.’

Op dezelfde website is een nóg nieuwer document te vinden, een ‘Nieuwsbrief van Weleda en Wala over de antroposofische geneesmiddelen’ van november 2008. Ook hierin wordt uitgegaan van een uitspraak op 9 januari, dat mogelijk negatief uitvalt, als het advies van de Procureur Generaal wordt gevolgd. Over praktische problemen en mogelijke oplossingen wordt het volgende aangekondigd:

‘Indien de Hoge Raad dit advies overneemt, dan mogen antroposofische geneesmiddelen die niet-homeopathisch zijn en die niet als magistrale bereiding worden gemaakt, niet langer op de markt worden verhandeld. De geschiedenis en achtergrond van de inmiddels 6 jaar lopende rechtszaak staat beschreven op de speciale website www.antroposofica.nl.

Ook bij een negatief oordeel van de Hoge Raad blijft echter de mogelijkheid bestaan om deze geneesmiddelen op recept en met bewustzijnsverklaring van de betreffende arts voor de patiënt te verkrijgen of te bestellen bij een buitenlandse apotheek.’

Daarbij kiest Wala voor een andere route dan Weleda.

‘Wala Nederland [heeft] aangegeven dat de groep Wala geneesmiddelen waarop een eventueel negatief oordeel van de Hoge Raad van toepassing is, in dat geval voorlopig via de Duitse Schloss Apotheke beschikbaar zal blijven. (...) Weleda wil haar groep geneesmiddelen voor de Nederlandse arts en patiënt beschikbaar houden door gekanaliseerde levering via de Weleda Bereidingsapotheek.’

Update 15.30 uur: Inmiddels is ook op de website antroposofica.nl het laatste nieuws verschenen:

Uitspraak Hoge Raad in Kort Geding antroposofische geneesmiddelen

Zoetermeer, 5 december 2008 – De Hoge Raad der Nederlanden heeft vandaag arrest gewezen in de zaak Antroposana en het vonnis in Kort Geding uit 2003 van de President van de Rechtbank Den Haag vernietigd. Daarmee komt een einde aan de mogelijkheid om – hangende de uitkomst van een parallel lopende bodemprocedure – een beperkte groep antroposofische geneesmiddelen op de markt te mogen verhandelen.

Het Europese Hof van Justitie te Luxemburg oordeelde op 20 september 2007 dat de geneesmiddelenrichtlijn 2001/83/EG een alomvattende regeling is. Dat betekent, volgens het Hof, dat geneesmiddelen alleen met een vergunning krachtens deze richtlijn in de handel mogen worden gebracht.

De antroposofische organisaties vinden de uitspraak van de Hoge Raad onbegrijpelijk. Op 29 september 2008 oordeelde de Europese Commissie dat, gezien de decennialange traditie van antroposofische geneesmiddelen in diverse landen van de EU, de wenselijkheid van een afzonderlijk wettelijk kader voor producten van deze traditie moet worden beoordeeld. Nu de Europese wetgever zich daarover zo duidelijk uitlaat, is het voor de antroposofische organisaties onbegrijpelijk dat de Hoge Raad kennelijk hiermee geen rekening wil houden.
Zij zijn inmiddels in overleg met Ministerie en Inspectie om te bekijken hoe voor individuele patiënten de betreffende antroposofische geneesmiddelen toch beschikbaar kunnen blijven, zonder dat patiënten gedwongen worden zelf de geneesmiddelen in andere lidstaten te bestellen.

De antroposofische organisaties zetten zich al jaren in voor een specifieke registratieregeling. Veel van de antroposofische geneesmiddelen kunnen worden geregistreerd als homeopathische of als kruidengeneesmiddelen. Voor een ander deel laat de minister slechts de registratiemogelijkheid als regulier geneesmiddel.

In 2002 voerden consumenten en zorgverleners een grootscheepse actie. Daarbij werden 65.000 handtekeningen ingezameld en aangeboden aan de Tweede Kamer. Deze deed vervolgens per kamerbrede motie een beroep op de minister van VWS om een overgangsregeling te treffen tot aan het moment dat de Europese regelgeving meer duidelijkheid zal gaan bieden over de registratie van antroposofische geneesmiddelen. De minister weigerde uitvoering van deze motie. In Nederland maken circa 200.000 patiënten gebruik van antroposofische gezondheidszorg en geneesmiddelen.