Zon

Dit is het begin van de Willemsbrug. De rest ervan volgt volgend jaar.

Kenniscentra hier en kenniscentra daar. Het is in, zo’n kenniscentrum. Lectoraten, leerstoelen, u noemt het maar. Het Antonovsky Instituut van de Lievegoed Zorggroep was het laatste waarover ik berichtte (op 8 november in ‘Kenniscentrum’; intussen staat dit ook prominent als nieuws op de website van de Lievegoed Zorggroep). Dat Zonnehuizen ook zoiets van plan was, meldde ik op 10 oktober in ‘Geen ontslagen’. Er was sprake van ‘een kennis- en expertisecentrum’ dat ‘bijdraagt aan de strategische profilering van Zonnehuizen als hét expertisecentrum op het snijvlak van GGZ jeugd, Gehandicaptenzorg voor kinderen, jeugdigen en volwassenen en Speciaal Onderwijs.’

Inmiddels zijn op de website van Zonnehuizen als pdf-documenten weer een aantal nummers geplaatst van het blad ‘Zon’ (gek genoeg alleen bij ‘Nieuws’ van de afdeling ‘Zonnehuizen volwassenen’). Dit fraai vormgegeven magazine verschijnt drie of vier keer per jaar, dat is mij niet helemaal duidelijk. Nr. 5 was in maart, nr. 6 in juli en nr. 7 in november; de laatste dus nog heel recent. Hoe dan ook, ze zijn te downloaden en in te zien. In nr. 6 staat op blz. 4 en 5 een interview met Joop Hoekman, getiteld ‘Een buitenstaander binnen’. Wie het interview heeft afgenomen, wordt er niet bij vermeld. Het begint in ieder geval zo:

‘Joop Hoekman is onlangs bij Zonnehuizen in dienst getreden om er het Centrum voor Kennis en Expertise op te richten. Van huis uit orthopedagoog werkte Joop aan de Rijksuniversiteit Leiden en voor de Gemiva-SVG Groep. Een gesprek over verwondering, vruchtbare verbindingen en vermeerdering van kennis.’

En dan gaat het interview van start. In het kader van kennisvermeerdering laat ik het hier graag in zijn geheel volgen (het is niet zo lang).

Je komt uit ‘het reguliere’. Wat doe je bij een antroposofisch geïnspireerde instelling als Zonnehuizen?

‘Ik ‘heb’ veel met de antroposofie. Ik ben al lang verbonden aan het Heilpedagogisch Verbond, ik zat in het bestuur van een antroposofisch gezondheidscentrum, mijn kinderen zijn naar de Vrije School geweest en zelfs mijn huis is volgens antroposofisch ontwerp verbouwd. M’n vrienden zeggen ook wel gekscherend: ‘Nu je bij Zonnehuizen gaat werken, moet je ook maar eens lid worden van de Antroposofische Vereniging.’

Hoe waren de reacties op je nieuwe aanstelling?

‘Toen alles rond was en ik dat kenbaar maakte bij collega’s in mijn toch tamelijk omvangrijke netwerk van instellingen en onderzoekers, was ik erg beducht voor het type opmerkingen waarvan ik maar eentje heb gekregen, namelijk: ‘Kun jij wel met die sofen door één deur?’ Niets daarvan! Ik kreeg alleen maar zeer enthousiaste reacties, zoals die van mijn hoogleraar: ‘Zonnehuizen, dat is een goede club zeg!’

Toen ik dat trouwens bij Zonnehuizen zelf vertelde, zag ik dat veel mensen toch wat verbaasd reageerden, dat ze dat niet hadden verwacht. Er is hier nog veel te weinig trots op de onmiskenbaar aanwezige kennis en kwaliteit. Op de keper beschouwd een merkwaardige bescheidenheid.’

Maar toch: een buitenstaander?

‘De rol van relatieve buitenstaander past me wel goed. Kijk, waar het de antroposofische gezondheidszorg betreft, zie ik een grote toegevoegde waarde. Er is veel warmte, betrokkenheid en expliciete gerichtheid op de ontwikkeling van cliënten. Ik tref dat ook bij Zonnehuizen aan; dat absolute geloof dat er voor iedereen, hoe groot de obstakels in sommige individuele gevallen ook zijn, ontwikkeling mogelijk is. Dat zit in het DNA van de organisatie ingebakken. En dat vertegenwoordigt een enorme en unieke kwaliteit. Ik zie het als mijn taak – en daar ligt ook mijn kracht – om zinvolle en vruchtbare verbindingen te leggen tussen de reguliere en de antroposofisch geïnspireerde zorg.’

Kun je concrete voorbeelden noemen waar die kwaliteit zich manifesteert?

‘Meerdere. Om er één te noemen: de woon-werkgemeenschap Bronlaak. Als je daar oppervlakkig en van een afstand naar kijkt, zou je kunnen denken: dat is toch waar we vanaf wilden, beperkte mensen weggestopt in de bossen? Terwijl het in werkelijkheid een perfect voorbeeld is van omgekeerde integratie, waar zorgvragers en zorgbieders samen vormgeven aan een gemeenschap. Bronlaak treedt ook naar buiten en staat in contact met omliggende dorpen. Dat is fantastisch! En, minstens zo belangrijk, iedere bewoner wérkt er. Iedereen heeft er een maatschappelijk gewaardeerde rol.’

Je wittebroodsweken zitten er bijna op. Wat is je indruk van Zonnehuizen na deze eerste tijd?

‘Het voelde al direct als thuiskomen. Overigens ben ik nog steeds bezig met ‘eerste indrukken’; ik voer ongelooflijk veel gesprekken met zoveel mogelijk medewerkers op zoveel mogelijk plekken. Ik loop rond, verwonder me en stel heel veel domme vragen. Ik zie het voorlopig als mijn taak om minutieus in kaart te brengen wat er in de organisatie aan kennis aanwezig is, wat we daarvan kunnen delen – en hoe dat gedeeld kan worden – en wat medewerkers aan kennis willen verwerven of nodig hebben. Pas als dat inzichtelijk is, kunnen we intern goed de kennisbehoefte en het kennisaanbod op elkaar afstemmen. Dan kunnen we ook vaststellen welke kennis we nog verder zelf kunnen ontwikkelen of van buitenaf naar binnen halen. En tenslotte: welke kennis we aan de buitenwereld kunnen aanbieden.’

Kennis vermarkten?

‘Ja, hoewel ik er een voorstander van ben om dergelijke kennis gewoon beschikbaar te stellen, royaal in de aanbieding te doen. Prijskaartjes en ingewikkelde contracten? Niet doen! De praktijk leert dat als je kennis aanbiedt, je er ook veel kennis voor terugkrijgt. Bovendien is en blijft het uiteindelijke doel het verbeteren van de kwaliteit van de zorg en de behandeling. Het verbeteren van de kwaliteit van het bestaan van cliënten en zorgvragers, daar doe je het voor. Onderzoek is in mijn optiek dan ook geen “ivoren toren werk”.’

En hiermee zult u het voorlopig moeten doen wat deze weblog betreft. Tot het einde van het jaar zullen er geen nieuwe bijdragen meer verschijnen. En ook daarna nog, tot twee weken in het nieuwe jaar zal het duren eer ik de draad weer op kan pakken. Zo mogelijk, bij leven en welzijn, wederom in een dagelijks ritme, zodat u niet verstoken hoeft blijven van wat zich als ‘antroposofie in de pers’ voordoet. Ik maak graag gelijk van de gelegenheid gebruik om iedere lezer voor de belangstelling te bedanken en tevens een goede kersttijd te wensen en een voorspoedig begin van 2009.