Vleet

Vrijeschoolnieuws bij de vleet. Net als vorige keer begin ik weer in het Vlaamse. Ingrid Depraetere kwam vandaag in Het Nieuwsblad editie Halle met ‘Initiatiefnemers op zoek naar geschikte locatie. Ouders werken aan Pajotse Steinerschool’:

‘Een groep ouders uit het Pajottenland wil tegen september 2014 starten met een Steinerschool in de regio. De initiatiefnemers zijn volop op zoek naar een geschikte locatie, maar dat lijkt niet van een leien dakje te lopen.

“Het idee om een Steinerschool op te starten komt initieel van drie moeders”, vertelt een van hen, Wendy Boelens uit Bogaarden. “Ik ken de Steinerpedagogie omdat ik zelf nog heb les gegeven in een Steinerschool.” “Mijn kinderen gaan naar de Steinerschool in Brussel. Het zou leuker zijn als ze in hun eigen Pajottenland terecht zouden kunnen”, vult Nicole Aquilina aan.
“Door er over te praten met mensen, ervaarden we dat er wel een nood is aan een methodeschool in de regio. Voor Steiner-onderwijs moet je naar Brussel. In Alsemberg heeft men wel een Freinet-school. Zo groeide de idee om er zelf voor te gaan”, aldus Wendy.

“Anders dan in het gewone onderwijs gaat de Steiner-pedagogie uit van de eigen talenten van het kind. Er is een leerplan, maar de leerstof volgt de ontwikkelingsfasen van het kind dat veel eigen inbreng krijgt en ook zelf verantwoordelijkheid leert nemen. Ook van de ouders wordt een grote betrokkenheid verwacht”, aldus Wendy Boelens.

“We zouden onze Steinerschool Rafaël graag starten in september volgend jaar, zodat we nog een vol jaar voorbereidingstijd hebben. Bedoeling is te starten met een kleuterschooltje en zo verder te groeien naar een basisschool. Eens we van start zijn gegaan kunnen we rekenen op subsidies van de Vlaamse overheid, om de lonen voor de leerkrachten te betalen en voor werkingsmiddelen. Maar eerst moet je aan een reeks criteria voldoen. Precies daarom komt nu het vinden van een geschikte locatie op de eerste plaats”, vertellen Wendy en Nicole. “We schreven al de gemeentebesturen van Pepingen, Halle, Herne, Roosdaal en Gooik aan met de vraag of ze ons kunnen helpen. Alle gemeenten staan positief tegenover het initiatief. In Halle bijvoorbeeld kampt men met een capaciteitstekort in de scholen. Maar infrastructuur ter beschikking stellen blijkt bijzonder moeilijk. We wachten nog het antwoord af van Halle en Roosdaal, maar ondertussen roepen we wel op om mee de kar te trekken en zo het draagvlak voor een Steinerschool te vergroten”, aldus Wendy Boelens. “Om een Steinerschool te kunnen starten moeten we geïnteresseerde ouders vinden, leerkrachten, mensen die mee de handen uit de mouwen willen steken, die ons financieel willen steunen en zo meer”.

Wie wil meewerken aan het uitbouwen van een Steinerschool in Halle of het Pajottenland, kan contact opnemen met Wendy Boelens, Molenstraat 13 in Bogaarden, via 0498-46.79.95. of via wendy@steinerschool-rafael.be. Ondertussen heeft de werkgroep een eigen Facebookpagina en een website (www.steinerschool-rafael.be).’

Ook uit België, maar dan een week geleden, op 23 mei op de website van ‘Competento. Ondernemen kan je (aan)leren!’, het bericht ‘Beste ethische onderneming komt uit Steinerschool Wijgmaal’:

‘Acht leerlingen van de Steinerschool in Wijgmaal richtten een Vlajo Jieha! onderneming op die glas ophaalt en wonnen op 22 mei de Vlaamse hoofdprijs in het Stripmuseum Brussel. Het enthousiaste team Vitrum wint de ViA wisselbeker als “Beste Ondernemende Klas 2013” uit handen van Karel Tobback, kabinetchef van de minister-president.

Vlajo wil talent creatief ontwikkelen en daagt daarom leerlingen van het secundair onderwijs uit om een Vlajo Jieha! onderneming op te richten. Jieha! of Jong initiatief voor ethische handel is een korte ondernemingservaring waarbij jongeren in team een eigen bedrijfje starten met aandacht voor ethisch bewustzijn. Ze verdelen de taken, bedenken een naam, logo en slogan, doen marktonderzoek, kiezen een product of dienst en vermarkten dit ten slotte ten voordele van een goed doel. In het kader van het toekomstplan ViA (Vlaanderen in Actie) ontvangt Vlajo de steun van de Vlaamse Regering voor deze projecten.

Vijf teams namen het woensdag 22 mei 2013 tegen elkaar op tijdens de Vlaamse finale: Boeva (Technisch Instituut Heilige Familie, Ieper), Carwish (Onze-Lieve-Vrouwinstituut, Berchem), Fair Talent (WICO Campus Sint-Maria Instituut Neerpelt), Vitrum (Middelbare Steinerschool Leuven, Wijgmaal) en Wishful Ice (Sint-Pietersinstituut Gent). Ze presenteerden hun bedrijfje en doorstonden de vragenronde van de bedrijfsjury en wonnen op 8 mei al de provinciale finale.

Team Vitrum uit Vlaams-Brabant wil mensen helpen bij het recycleren en neemt de taak van glas naar de glasbol brengen over van bewoners uit de streek. Ze trekken in hun vrije tijd van deur tot deur en vragen in ruil voor hun diensten een vergoeding. De winst schenken ze aan goed doel Greenpeace. Het winnend team viel al op door het mooie moodboard dat ze indienden als kandidatuur voor de wedstrijd, ze creëerden bovendien een mooi logo, gaven een puike voorstelling en getuigden van teamspirit en initiatief. Van de jury ontvingen ze bovendien de nominatie voor beste MVO-beleid.’

Er is ook een video bij, ter plekke te bekijken. Dan naar Meester Wim den Blanken. Begin deze maand, op 8 mei in ‘Compositie’, heb ik zijn weblog al voorgesteld. Zes dagen geleden plaatste hij daar ‘De andere Ipad-school’:

‘De leerling heeft normaal gesproken moeite om zich te concentreren. Sommetjes maken in het schrift kan hem niet zo boeien. Nu zit hij achter zijn tablet. Hij krijgt rekenoefeningen aangeboden als een soort game. Gefocust en met plezier is hij de breuken aan het automatiseren. De computer geeft direct feedback op zijn antwoorden en biedt hem leerstof aan die precies is afgestemd op zijn niveau. De leerkracht werpt een blik op zijn eigen pc. Alle tablets in de klas zijn daarop aangesloten en hij kan à la minute volgen waar de leerlingen mee bezig zijn, hij kan hun werktempo monitoren en hij krijgt foutenanalyses door. Verrast kijkt de leerkracht naar de laatste gegevens over deze leerling. Hij glimlacht zonder zelfverwijt. In een klas van dertig kinderen kun je tenslotte niet alles in de gaten hebben. Hij weet wat hem te doen staat.

De deur van groep vijf staat open en ik loop even naar binnen. Ik weet dat de kinderen “bijenperiode” hebben. Er staat een tafel opgesteld met alle producten die aan bijen doen denken zoals bijenwas, honing die van de honingraat afdruipt en een korf. Met de hele school hebben we meegedaan aan de actie om een lint van bij-vriendelijke bloemen door Nederland te zaaien. De juf heeft zelf haar lessen gemaakt en de kinderen ingewijd in de wereld van koninginnen, werksters en darren. Voor vandaag was een bezoek aan de imker gepland maar hij heeft gebeld: het is buiten te koud dus de bijen zijn niet actief. Dat snappen de kinderen wel. Ik vind het mooi zoals de leerkracht de kinderen de leerstof laat proeven en beleven.

Ik loop nog een stukje door en zie schilderingen van de leerlingen van groep acht in de gang hangen. Ik vind ze prachtig in hun kleur, diversiteit en compositie. Ik complimenteer de leerkracht en hij vertelt mij dat hij de kinderen had gevraagd om geluid te schilderen. Hij had zelf ook meegedaan en was blij verrast met de uitkomst. De volgende dag loopt er zonder aankondiging een kolonne van geconcentreerde groep acht leerlingen door mijn kantoor. Ze zeggen niets maar in een soort processie blazen ze op flesjes en blokfluiten en slaan op al dan niet zelfgemaakte instrumenten. Een vreemde en fascinerende stroom van klanken vult de school. Ze zijn nog niet klaar met het onderzoek denk ik blij.

Het eerste verhaal heb ik niet zelf meegemaakt maar is nu al praktijk op een aantal basisscholen. Ict wordt ingezet om kinderen reken- en taalonderwijs te bieden dat op maat is toegesneden en dat aansluit bij de belevingswereld van deze generatie kinderen.

De andere twee verhalen zijn dagelijkse werkelijkheid op onze school. Fantasie, enthousiasme, en betrokkenheid van de meester of juf worden ingezet om kinderen met plezier de wereld te laten ontdekken en onderwijs aan te bieden dat aansluit bij de belevingswereld van alle generaties kinderen.

Ik wil geen Ipad-school worden waar nieuwe technologie op een voetstuk wordt geplaatst. Ik ben er wel van overtuigd dat de verworvenheden van internet en ict ons unieke onderwijs voor hoofd, hart en handen kunnen versterken. Ik zou het mooi vinden als we eindelijk het woord “traditioneel” in ons profiel van traditioneel vernieuwingsonderwijs zouden kunnen vervangen door “eigentijds”.’

Op 23 mei schreef ik in ‘Halveren’ over Yoeri Albrecht. Ruud Thelosen ging op dit thema door op zijn weblog ‘Vrijescholen’ op 27 mei met ‘Ex-vrije school leerling Yoeri Albrecht nu directeur De Balie’:

‘Vrije Scholen hebben tegenwoordig de wind in de zeilen. Zo stonden 4 vrije middelbare scholen in de top tien van Nederland volgens het onderzoek van Jaap Dronkers (onderwijssocioloog aan de Universiteit van Maastricht).

Vrije scholen besteden extra aandacht aan een brede ontwikkeling van de persoonlijkheid en niet alleen op cognitief vlak. Sociale vaardigheden maar ook kunstzinnige kwaliteiten worden aangesproken en ontwikkeld via een breed scala aan activiteiten zoals zang/koor, toneeluitvoeringen, tekenen en handvaardigheidslessen, boetseren, smeden, koperslaan, mandenvlechten en ontwerpen.

Geen wonder dat veel Vrije Schoolleerlingen veelal in de kunstzinnige sector terecht komen zoals Waldemar Torenstra, Rutger Hauer, Carry Tefsen en Filemon Wesselink (tv) en Karel de Rooy (duo Mini & Maxi) of internationale actrices als Jennifer Aniston of Sandra Bullock. Het is al veel uitzonderlijker als ze in de politiek terechtkomen zoals Renske Leijten, Tweede Kamerlid en no. 2 van de SP-kandidatenlijst of in de topsport zoals Dorian van Rijsselberghe (Olympisch Goud) en Robin van Persie (voetbal). Nog uitzonderlijker is het als vrije schoolleerlingen succesvolle ondernemers worden zoals Ruud Koornstra van Tendris die in Nederland voor doorbraken heeft gezorgd op het gebied van Ledverlichting.

In het rijtje bekende Nederlanders met een Vrije School achtergrond kunnen we nu toevoegen Yoeri Albrecht, 46 jaar en de kersverse directeur van Debatcentrum De Balie in Amsterdam.

In een uitgebreid interview in de NRC van 21 mei j.l. vertelt hij hoe trots hij is over deze schoolachtergrond. Als jongste kind uit een antroposofisch gezin in Amsterdam-Zuid heeft hij van zijn 4e tot 18e jaar op de Geert Groote vrije school gezeten en daar zoals hij zelf zegt het “onafhankelijke denken” geleerd. Antroposofie speelde al generaties lang een rol in de familie Albrecht. De opa en oma van Yoeri hadden Rudolf Steiner persoonlijk nog gekend. De vader van Yoeri was advocaat maar vervulde ook vele maatschappelijke functies zoals voorzitter van de biologisch-dynamische (BD-) landbouw vereniging.

Albrecht zegt dat hij veel aan de vrije schoolopvoeding te danken heeft. Het “vrije” slaat op het ontwikkelen van vrije, zelfstandig denkende mensen, maar ook een school vrij van overheidsbemoeienis. De mens is zelfverantwoordelijk voor zijn leven en zijn (bewuste) keuzes. Op vrije scholen wordt ook geleerd om je in te leven in andersdenkenden en respect te hebben voor afwijkende meningen en standpunten. Dat komt goed van pas bij zijn werk voor De Balie.’

In het ‘Onderwijsblad’ nr. 10 van 25 mei 2013 van de AOb, de Algemene Onderwijsbond, staat een artikel van Rineke Wisman, ‘Vrije scholen in de lift’:

‘Kinderen leerden er soms dat “negers dikke lippen hebben” en de onderwijskwaliteit was op veel scholen onder de maat. Na jarenlang in een verdomhoek, gaat het nu bergop met het antroposofische onderwijsideaal van Rudolf Steiner. Na de zomer gaan twee nieuwe afdelingen van vrije scholen voor voortgezet onderwijs van start.’

Het is een uitvoerig artikel van vier bladzijden, uitgaande van de berichten eind januari in de landelijke pers over de opmerkelijke groei van vrijescholen. Zie ook ‘Voortgezet’ op 1 februari. Dit wordt gekoppeld aan het recente nieuws over vrijeschoolonderwijs in een reguliere setting:

‘In augustus beginnen dertig leerlingen in Zwolle in twee “zevende klassen” van een nieuwe vrijeschoolafdeling voor voortgezet onderwijs. De brugklas van de onderbouw heet zo, omdat de leerjaren vanaf de basisschool worden doorgeteld. Ook in Roermond start in augustus zo’n zevende klas. Beide initiatieven startten onder de vlag van een reguliere scholengemeenschap: scholengemeenschap Van der Capellen in Zwolle, en Bisschoppelijk College Broekhin in Roermond.’

Ook dit heb ik hier eerder bericht. Een groeiende groep mensen wordt door dit onderwijs aangesproken:

‘Leo Stronks, tot maart dit jaar voorzitter van de Vereniging van Vrije Scholen (VVS), beaamt dat volmondig: “Voorheen kwam tachtig procent van de leerlingen van de vrije school voor voortgezet onderwijs van de vrije basisschool. Nu is dat gemiddeld veertig procent. De rest komt van reguliere scholen”.’

Hé, dat is nieuws: Leo Stronks is geen voorzitter meer van de Vereniging van vrijescholen. Kijk ik op de website van deze vereniging, zie ik bij ‘Bestuur & Secretariaat’ inderdaad staan:

‘Bestuursleden van de Vereniging van vrijescholen:
Dhr. Jeroen Gommers, penningmeester
Mw. Francien Kleemans, secretaris
Dhr. Artho Jansen, bestuurslid
Dhr. Leo Stronks, adviseur bestuur’

Maar wie nu dan wel voorzitter is, staat er niet bij. Leo Stronks heeft hier op ‘Antroposofie in de pers’ een hele geschiedenis. In een van mijn eerste berichten, ‘In je hemd staan’ op 4 mei 2008, figureerde hij al. En nog vele keren daarna. Is dat nu dan helemaal afgelopen? Kan ik me nauwelijks voorstellen. Hij is zich vast ook al aan het voorbereiden op een nieuwe fase. Tenminste, die indruk krijg ik op deze persoonlijke website van hem, ‘Zaken van belang’. De laatste bijdrage daar is van 19 maart; ik ben benieuwd wat er nog volgt. Hebben we het over vrijescholen, mag de kwestie-Zutphen niet ontbreken. Ik schreef er zondag 26 mei in ‘Voorbestemd’ nog uitvoerig over. En wat wil het toeval? Dat er twee dagen later een ‘Nu bericht 4’ verscheen. Dat is natuurlijk geen toeval meer...

‘Zutphen, 28 mei 2013

Beste ouders, verzorgers en leraren,

Middels dit Nubericht willen we jullie bijpraten over de stand van zaken en de nieuwste ontwikkelingen. “Met drie scholen door, daar gaan wij voor.” Dát is wat er klonk op de manifestatie van 4 maart j.l. en tijdens de presentatie van de initiatiefgroep in de Gemeenteraad. En dát is één van de belangrijkste doelen waar de initiatiefgroep, gesteund door een grote meerderheid van de Berkelgemeenschap, voor staat en blijft gaan. Hieronder in hoofdlijnen wat er gespeeld heeft en wat we gaan doen.

Ouderavond 22 april

O.a. ter voorbereiding op de, met spoed ingelaste, ouderavond op 22 april j.l. hebben we jullie het laatste Nubericht gestuurd. Ondanks de korte periode van aankondiging, en de reeds geplande, reguliere ouderavonden op school, waren 22 april toch bijna 50 ouders en leraren aanwezig. Onderwerpen waren o.a.: de gesprekken met de gemeente en de wethouder, de resultaten van de gesprekken met het bestuur van andere schoolstichtingen over een eigen vrijeschoolstroom binnen een andere stichting en een globale enquête. Ook hebben we tijdens de ouderavond een peiling gedaan (voor resultaten zie onder kopje zelfstandig) bij de aanwezigen om te bepalen voor welke alternatieven de ouders van de Berkel wel of geen interesse hebben.

Zelfstandig

Uit de gesprekken met andere stichtingen is duidelijk geworden dat de leerlingenaantallen van de PO-scholen van VSNON dermate aantrekkelijk zijn dat zij graag met ons concreet in gesprek willen om een vrije schoolstroming te organiseren binnen hun stichting (zie ook Nubericht april). Op 22 april is gepeild of ouders sowieso aansluiten bij de besluiten van VSNON, of dat ouders de integrale verhuizing van de Berkel-gemeenschap naar de IJssellocatie prima vinden, of een zelfstandige vrijeschoolstroming een andere schoolstichting zien zitten.

Uit de peiling bij de aanwezigen bleek dat de meeste ouders open staan voor een zelfstandige vrije schoolstroming bij een andere stichting. Vanzelfsprekend moet dan vrije schoolonderwijs binnen een andere stichting wel gegarandeerd zijn. Animo om sowieso aan te sluiten bij de besluiten van de stichting was minimaal. Dit is voor ons een duidelijk signaal om verder te gaan met de voorbereiding van het spoor om een vrijeschoolstroming te organiseren bij een andere stichting. Binnenkort zullen we, middels een online enquête, de belangstelling hiervoor bij alle ouders van de Berkel gaan polsen om zo de gesprekken over een zelfstandige vrijeschoolstroom met andere schoolstichtingen te kunnen versnellen.

Gemeente: gesprek met wethouder onderwijs

De wethouder onderwijs van de gemeente heeft aangegeven dat VSNON aan zet is om keuzes te maken, binnen de door de gemeente gestelde randvoorwaarden:
– bouwbudget dat gemeente beschikbaar stelt is maximaal 2,6 miljoen,
– geen renovatie als de renovatiekosten ca. 70-75% of hoger liggen dan de nieuwbouwkosten.

Zoals vorige week in de media te lezen was, is het college van Burgemeester en wethouders akkoord gegaan met de vraag van VSNON om het budget in te zetten voor een ander doel dan de oorspronkelijke uitbreiding VO aan de Weerdslag. Voor ons des te meer reden om de enorme risico’s hiervan voor het voetlicht te brengen. Wij zullen de onderbouwing van het besluit doorlichten en contacten met gemeenteraadsleden intensiveren om duidelijk te maken wat de consequenties van keuzes zijn en alternatieven voor het voetlicht te brengen.

Algemene ouderavond 14 mei

Tijdens deze ouderavond hebben we de voorzitter van de avond geïnformeerd over de financiële gevolgen van het genomen besluit van VSNON. Over de bijbehorende herverdeling van de klassen over de verschillende locaties (“overgang van drie naar twee scholen”) werden veel vragen gesteld. Vooral een goede onderbouwing van de noodzaak ontbreekt volgens veel aanwezige ouders, en ook is niet duidelijk op basis van welke informatie keuzes worden gemaakt, en is informatie niet beschikbaar voor ouders.

Er is beloofd door de voorzitter van de avond dat de antwoorden of informatie op hele korte termijn verstrekt zullen worden aan de ouders. Voor zover op dit moment bekend, zijn nog niet alle antwoorden gestuurd naar de ouders naar aanleiding van deze ouderavond. Tijdens de avond werd ook duidelijk dat er niet alleen onrust en ontevredenheid is op de Berkel over de besluiten van het bestuur van de stichting, maar ook de IJssel maakt zich in toenemende mate zorgen over de gang van zaken. Een grote groep IJsselouders heeft een brief gestuurd naar het MT en het bestuur om hun ongenoegen kenbaar te maken. 

Nieuw initiatief: bestemming ouderbijdrage laten bepalen door de ouders.

Veel ouders hebben aangegeven het oneens te zijn met de huidige besteding van de ouderbijdrage door VSNON. Voorgesteld is om een aparte stichting op te richten die de administratie, het beheer en toezicht op de ouderbijdrage gaat uitvoeren, en die direct gaat sturen op de besteding van de ouderbijdrage. Door het geld niet direct aan de stichting VSNON te geven, maar aan een stichting waarin ouders (en mogelijk ook leraren) wel sturing kunnen gegeven aan de besteding hiervan, geven we ook een duidelijk signaal af. Graag horen we jullie reacties op dit of andere initiatieven via info@vrijeschoolnu.nl of op het forum.

Nieuwe ontwikkelingen binnen de stichting: Petitie door IJsselouders

De openlijke weerstand en de kritische vragen die nu ook op De IJssel (misschien ook op De Zwaan) spelen, bieden een kans om samen te werken. Zo kunnen we beter het besluit van de stichting VSNON om een PO locatie/gemeenschap op te offeren vanwege wanbeleid en mismanagement, aanvechten. Een aantal IJsselouders heeft de krachten gebundeld en is een traject gestart om middels een petitie hun ongenoegen over de gang van zaken en de besluiten van het bestuur van de stichting VSNON kenbaar te maken.

Deze petitie zorgt, in combinatie met de petities op de Berkel, voor een sterker geluid richting bestuur van VSNON, het college van Burgemeester en wethouders en gemeenteraad van Zutphen. Op de website www.vooronzevrijescholen.nl vind u nadere informatie over het initiatief van de IJssel-ouders en de petitie.

Met vriendelijke groet,
Namens de initiatiefgroep,

Rik Plakke, Ronald van ‘t Hul, Reinier Barendrecht, Luciën Koridon, Constantijn Bonebakker, Marieke Stork, Jet Drent, Antoine van der Helm’

De onrust breidt zich dus uit. Dat zal niet de bedoeling zijn. Op genoemde website lezen we:

‘Op 23 april jl. werd duidelijk hoe de drie vrijescholen voor primair onderwijs in Zutphen herverdeeld gaan worden. Nadat eerder de Zwaan gesloten zou worden en toen de Berkel, wordt nu de IJssel opgeheven. Er wordt binnen alle drie de gemeenschappen heel veel onrust gecreëerd, terwijl onduidelijk is of het voorgenomen besluit ook echt de financiële problemen van de stichting gaat oplossen.

Door nu een school te sluiten ontneemt het bestuur het vrije school onderwijs in Zutphen mogelijkheden voor flexibiliteit en groei en creëert zij juist de situatie die wordt gevreesd. Wij willen gezamenlijk op zoek naar een oplossing die de toekomst van het vrije schoolonderwijs voor onze kinderen veiligstelt en die gedragen wordt door de drie afzonderlijke schoolgemeenschappen. Deze website is daarbij een hulpmiddel.’

Een nadere toelichting met verantwoording wordt gegeven bij ‘Hoe zijn wij gekomen tot de petitie’:

‘In 2011 besluit het bestuur van de Stichting VSNON om basisschool de Zwaan te sluiten. De Zwaan komt tegen dit besluit in verweer, waarop het bestuur het besluit intrekt en een proces van heroverweging start. Dit resulteert eind 2012 in het besluit om niet de Zwaan, maar basisschool de Berkel te sluiten. Ook deze beslissing levert een storm van protesten op maar het bestuur zet door.

Op 23 april jl. verschijnt een brief met daarin de wijze waarop de klassen worden herverdeeld over de twee resterende basisschoollocaties. Een herverdeling die in feite neerkomt op sluiting van de huidige basisschool de IJssel. Wij zijn onthutst over deze gang van zaken. Eerst zou de Zwaan worden gesloten, toen de Berkel en nu de IJssel. Als dat aantoonbaar het verstandigste besluit is dan zullen wij ons er bij neer leggen. Maar omdat het besluit zulke ingrijpende gevolgen heeft voor onze school en onze kinderen, willen we weten waarom dit in de ogen van het bestuur nodig is.

Met een aantal ouders besloten we ons daarom in de materie te gaan verdiepen. Veel te laat, is ons door sommigen verweten, en zij hebben gelijk. Wij zijn pas in actie gekomen toen duidelijk werd dat het veranderingsproces onze school direct ging treffen. Tot dat moment zagen we geen reden om aan het proces en de gemaakte keuzes te twijfelen. We gaven naïef ons vertrouwen en hoopten dat het goed zou komen. Pas toen wij merkten dat het niet goed kwam met onze school, werden we echt wakker. Zo is het op de Zwaan en de Berkel ook gegaan.

Toen we ons eenmaal in de materie gingen verdiepen, groeiden onze verbazing en onrust snel. Want de onderbouwing van het besluit bleek zeer mager en alternatieven leken niet goed onderzocht. Met het voorgenomen besluit wordt binnen alledrie de gemeenschappen heel veel onrust gecreëerd, terwijl onduidelijk is of het ook echt de financiële problemen van de stichting gaat oplossen. Sterker nog, de gekozen oplossing draagt grote (ook financiële) risico’s in zich die onvoldoende in beeld lijken te zijn. Staan we binnenkort niet alsnog voor een faillissement? Wat we willen is hierin gerustgesteld worden. Met transparante en complete informatieverstrekking. Bij dit soort ingrijpende besluiten mag je verwachten dat er een uitgebreide onderbouwing is die ook extern verifieerbaar is. Maar die onderbouwing is er niet of het bestuur kiest ervoor om het niet te delen.

Feit is dat het bestuur bezig is om een traject in te zetten dat zorgt voor verlies van een school en jarenlange onrust voor alledrie de gemeenschappen. Als wij de beschikbare feiten bestuderen dan kunnen wij, net als eerder de Berkel en de Zwaan, niet anders concluderen dan dat er sprake is van drie gezonde, toekomstbestendige basisscholen. En toch kiest het bestuur ervoor om één van de drie scholen te sluiten. Het is maar zeer de vraag of de aanmeldingen in de komende jaren zo terug zullen gaan lopen als het bestuur beweert. De landelijke trend is juist dat vrije scholen tegen de demografische cijfers in groeiende zijn. Door nu een school te sluiten ontneemt het bestuur het vrije school onderwijs in Zutphen mogelijkheden voor flexibiliteit en groei en creëert zij zelf de situatie die wordt gevreesd. Nieuwe aanmeldingen zullen moeten worden afgewezen, voor zij-instromers is geen ruimte meer en de klassen zullen overvol zijn. Hiermee zet men een negatieve spiraal in gang. Wij zijn er van overtuigd dat onze scholen juist zouden zijn gegroeid als de energie van de afgelopen twee jaar in positieve PR was gestoken.

Ook over het proces dat tot het besluit heeft geleid, zijn wij bezorgd en teleurgesteld. Na het debacle omtrent mismanagement en de voorgenomen sluiting van de Zwaan, trad een nieuw bestuur aan dat een vertrouwenwekkende start maakte. Echter al snel na het verschijnen van de hoopgevende quickscan is ook dit nieuwe bestuur een echte dialoog met kritische maar bevlogen ouders uit de weg gegaan. Regelmatig wordt geen adequaat antwoord gegeven op vragen ter onderbouwing van het huidige besluit. Veel vragen worden niet, deels of ontwijkend beantwoord. Ook valt op dat dissidente geluiden meermalen zijn genegeerd, bestreden of weggepoetst. In de diverse organen is regelmatig sprake geweest van tegengeluiden, tegenstemmen of het terugtreden van leden. Als dat vaak gebeurt dan is er iets mis in het proces.

Op basis van onze analyse hebben wij vooralsnog geen vertrouwen dat het huidige besluit de toekomst van het vrije school onderwijs in Zutphen veilig stelt. Onze grote zorgen waren voor ons aanleiding om een brief aan het bestuur te schrijven met daarin het dringende verzoek om volledig inzicht te geven in de besluitvorming en het besluit enige tijd uit te stellen. Met als doel te komen tot meer vertrouwen in en draagvlak voor het veranderingsproces. Eenenzeventig ouders hebben deze brief ondertekend en ook de MR IJssel steunde ons verzoek om duidelijkheid. Op deze brief kregen wij onlangs een afwijzende reactie. Op onze vragen werd wederom geen, of een ontwijkend, antwoord gegeven.

Terugkijkend op de afgelopen anderhalf jaar is de hete aardappel steeds doorgeschoven naar een andere school. En op al die plekken lopen betrokken ouders rond die zich niet gehoord voelen in het proces dat de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden. De Berkel en de Zwaan zouden nu opgelucht adem kunnen halen omdat de last uiteindelijk vooral bij de IJssel terecht komt. Maar dat is niet wat wij proeven. Wat wij bemerken is boosheid en vooral machteloosheid binnen alle drie de schoolgemeenschappen. En de diepe wens dat de ellende stopt en dat er weer gebouwd kan worden aan verbinding en een gezonde toekomst. Dat willen we allemaal. Maar bouwen moet plaatsvinden op een goed fundament. De hete aardappel moet daarom weer terug op de bestuurstafel. Wij willen dat het besluit wordt stilgelegd en dat er een werkgroep wordt ingesteld met betrokken ouders van alledrie de scholen die gebruik makend van alle deskundigheid en kennis die daar is gaat onderzoeken of dit echt het beste en meest toekomstbestendige besluit is. Het op deze manier laten verifiëren van de besluitvorming zou veel goed doen aan het draagvlak voor en het vertrouwen in het veranderingsproces.

Ben je het met ons eens? Teken dan de petitie. En attendeer andere ouders (zo mogelijk ook die uit andere klassen) erop door bijvoorbeeld de mail aan hen door te sturen. Twijfel je nog, raadpleeg dan de achtergrondinformatie op deze website. Ook wanneer je het er niet mee eens bent, vinden we het van belang dat je kennis neemt van onze zorgen. Het is belangrijk genoeg, het gaat immers om onze kinderen en het gezond voortbestaan van onderwijs dat wij allen een warm hart toedragen.

Met vriendelijke groet,
(in alfabetische volgorde)

Anja Zeilstra, Annemarie Vergunst, Arthur Aalsma, Corrie Zwarts, Fred Leffers, Koen van der Hauw, Marc van Lier, Mark Haveman, Nathalie Speksnijder, Peter Schreuder Peters, Renate van der Ree, Rob Gort, Ronald Zeilstra, Stijn van der Ree’

Ja, wat nu? Ik kan me moeilijk voorstellen dat men doorgaat met ‘business as usual’. Maar je weet het nooit. Nu wat vrolijker nieuws. ‘Geheime Tuin slaat vleugels uit’ uit ‘De Nieuwsbode Zeist’ van 22 mei:

‘De Vuurvogel, de Vrije school in Driebergen, wordt vanaf 1 juni een Brede School. Een samenhangend netwerk van toegankelijke en goede voorzieningen voor kinderen, ouders en buurt, met de school als middelpunt.

Een gezamenlijke visie en een doorgaande lijn in werkwijze is hierbij belangrijk. Voor De Vuurvogel reden om contact op te nemen met Mirte van Zundert van Kinderopvang De Geheime Tuin in Zeist en Tom de Boer van BSO Wijs! Een gezamenlijk pedagogisch plan, vanuit een antroposofische visie, en de vaste locatie zal er voor zorgen dat opvang en school naadloos op elkaar aansluiten, waardoor de kinderen er vanaf de wieg mee vertrouwd raken!

15 kindplaatsen

De Geheime Tuin zal in een lokaal van de Vuurvogel 15 kindplaatsen realiseren. Wijs! zorgt voor 20 binnen-BSO-plaatsen. Mirte van Zundert vertelt: “Ik ben blij met de samenwerking met de Vuurvogel omdat ik denk dat het voor kinderen goed is om een doorgaande leerlijn te volgen. Ook buiten Zeist is behoefte is aan een opvang zoals wij die in De Geheime Tuin al aanbieden.

Kinderopvang moet iets toevoegen aan het leven van de kinderen. Wij doen dat bijvoorbeeld door middel van natuurbeleving: buiten spelen, brood bakken en tuinieren, maar ook biologisch eten en voldoende aandacht en zorg aan ieder individueel kind bieden. En vanaf nu een heel soepele overgang naar de basisschool!”

Officiële opening

Op 13 juni om 14.30 uur zal wethouder Elisabeth van Oostrum de Brede School officieel openen.

Contactgegevens

Kinderopvang De Vuurvogel Driebergen
Faunalaan 250
3972 PS Driebergen-Rijsenburg
Tel: +31 6 34 87 78 34
www.kinderopvang-devuurvogel.nl
info@kinderopvang-devuurvogel.nl’

Nu ga ik het vrijeschoolonderwijs verlaten, en begeef ik me met spoed naar de gezondheidszorg. Op 24 mei ontving ik van de voorzitter van ‘Stichting Mens en Tuin’, Maartje Post, dit persbericht met de titel ‘Mens en Tuin blijft’:

‘Na maandenlange onzekerheid maakt zorgtuin doorstart 

De Haagse zorgtuin Mens en Tuin maakt een doorstart. Het voortbestaan van de Tuin werd bedreigd doordat de gemeente de subsidie vorig jaar beëindigde. Met medewerkers, vrijwilligers en bestuur is gewerkt aan een reddingsplan. Dit plan heeft ertoe geleid dat de zorgtuin in Moerwijk open blijft. 

Een kwart eeuw zorg voor kwetsbare doelgroepen

Mens en Tuin vangt al ruim 25 jaar, midden in Moerwijk, kwetsbare mensen op met uiteenlopende achtergronden. Naast mensen met een lichte verstandelijke beperking ook mensen die bij binnenkomst alle vertrouwen in zichzelf, de hulpverlening en de maatschappij kwijt zijn. De problematiek van de deelnemers is divers en de expertise van de medewerkers is breed.

Bij Mens en Tuin kunnen mensen gaandeweg opbloeien. Stapje voor stapje vinden ze dan het geloof in zichzelf weer terug. Sommigen blijven. Veel zijn er verdergegaan. Zij hebben hun plek in de maatschappij weer in kunnen nemen. Dat hebben ze zelf gedaan en Mens en Tuin heeft ze geholpen die eigen kracht weer te vinden.

Kwekerij en winkel

Mens en Tuin is een biologische plantenkwekerij, waar eetbare planten worden gekweekt en planten die bij- en vlindervriendelijk zijn. Op deze manier wil de Tuin een bijdrage leveren aan een groen en gezond Den Haag, terwijl de deelnemers in een gezonde en heilzame omgeving werken. In 2011 is een nieuwe kas geplaatst waar deelnemers als het regent prettig kunnen werken. Bij de ingang van de Tuin aan de Hillenraadweg is een kleine winkel voor de verkoop van planten, potgrond en tuinaarde. Daarnaast levert de Tuin planten aan scholen en initiatieven op het gebied van stadslandbouw in Den Haag en via internet.

Open Dag: Startschot nieuwe Mens en Tuin

Op zaterdag 7 september 2013 is de jaarlijkse Open Dag op Mens en Tuin. Deze Open Dag valt bewust samen met het Haagse Escampfestival. Mens en Tuin wil daarmee aangeven dat zij een actieve rol speelt in de buurt als Buurttuin. Vanaf die dag is de tuin – en de winkel – elke zaterdag open voor bezoekers. De tuin is een prachtige groene plek waar je rustig kan zitten in het rozenprieel of een kijkje kan nemen in de “Schuilplaats van Kleurrijkheid”, de kas met gekleurd glas van de Hongaarse kunstenaar Tamás Kazsás, die in 2011 door wethouder Baldewsingh is geopend. In de toekomst zal de tuin ook ruimte kunnen bieden voor (kunstzinnige) cursussen.

Cijfers van Mens en Tuin

Bij Mens en Tuin vinden wekelijks 36 mensen een zinvolle dagbesteding. Mens en Tuin heeft twee professionele krachten en drie vrijwilligers. De Tuin heeft een oppervlakte van 2000 m².’

Er is een website van, waar onder meer dit staat:

‘Aan de rand van Den Haag is een zorgtuin waar mensen kunnen werken in en met de natuur. De tuin is 2000m² groot en er wordt dagelijks, door maximaal 15 deelnemers, gewerkt aan gevarieerde activiteiten. Voor ieder naar zijn of haar voorkeur en mogelijkheden. Onder deskundige begeleiding wordt een klimaat geboden waarin zowel mens als tuin samen kunnen groeien.

Door nauwe samenwerking tussen de gemeente Den Haag en Lievegoed is de unieke situatie ontstaan, dat mensen met een zorg- en/of hulpvraag, met of zonder AWBZ indicatie, een dagbestedingplek geboden kan worden. Hiermee is Mens en Tuin onderscheidend laagdrempelig.

Mens en Tuin bestaat sinds 1986 en ligt in de Haagse Moerwijk. De tuin is ontwikkeld vanuit een ecologische en antroposofische visie.’

Onderaan staat dan:

‘Mens en Tuin is onderdeel van Lievegoed, een landelijke organisatie voor antroposofisch geïnspireerde psychiatrie, verslavingszorg en gehandicaptenzorg. Voor meer informatie kunt u kijken op www.lievegoed.nl.’

Gek genoeg kan ik dit ‘Mens en Tuin’ bij Lievegoed helemaal niet vinden. Ook niet op de pagina die gezien zijn URL hiervoor staat. Dus hier klopt iets niet. Misschien houdt een en ander wel verband met elkaar... Dan van de gezondheidszorg naar de kunst. Op 4 mei berichtte ik in ‘Driegeleding’ over de voltooiing van het euritmieboek. Maar er zijn nog steeds een paar vragen open. Zoals blijkt uit deze ‘Wie is Wie? Update 28 mei 2013’:

‘In de afrondende fase van het boek “100 jaar euritmie in Nederland” stuiten we op enkele ontbrekende gegevens, waar we graag alsnog een antwoord op zouden willen krijgen. Uw hulp wordt zeer op prijs gesteld.
Imke Jelle van Dam

N.B. Eerdere vragen, waarop al een afdoende antwoord op is gegeven, zijn uit deze lijst verwijderd.

Vraag

In een “Geste” omstreeks maart 1980 heeft een artikel gestaan over het introduceren van de vooropleiding voor de Academie voor Eurythmie. Er wordt gesproken over de cultuurperiodes van de mensheid en Parcival enerzijds en het werken in een landbouwbedrijf anderzijds.

Betreffende Geste is niet terug te vinden in de Academie en in de bibliotheek van de AViN. Wie kan ons aan het betreffende artikel helpen?
Reageren: klik hier om een e-mail te verzenden.

Vraag

Van Paula Wagner zijn de volgende gegevens bekend:

Paula Wagner is afkomstig uit Stuttgart. In 1924 verhuisde zij naar Nederland. Zij woonde in het pand van de voormalige Haagsche Anthroposophische Vereeniging, Ieplaan 85 in Den Haag. Naast haar euritmie-activiteiten in Nederland maakte zij in 1925 deel uit van het euritmie-ensemble in Dornach. In 1928 kreeg zij, samen met Willy Stigter een vaste aanstelling, ten dele bekostigd door de Anthroposophische Vereeniging in Nederland. Zij gaf in januari 1940 een opvoering in Ons Huis in Rotterdam, waarvan een recensie is.

Woonde in de jaren zeventig en tachtig aan de rand van Aagtdorp (Schoorl). Gaf een enkele maal een opvoering tijdens de jaarfeesten in Bergen, waarbij mevrouw Labij van der Poll-Smidt de teksten sprak.

Wie kan “blinde vlekken” invullen, waaronder geboorte- en sterfdatum?
Reageren: klik hier om een e-mail te verzenden.

Vraag

Vanuit verschillende bronnen is een biografie samengesteld van Elisabeth Pouderoyen. Wie weet haar geboortedatum en geboorteplaats en op welke datum is zij overleden en in welke plaats?
Reageren: klik hier om een e-mail te verzenden.

Vraag

Op 11 mei 1968 was de feestelijke opening van de Academie voor Eurythmie in Den Haag. Zijn daar foto’s van? Ik zou er graag een in het boek op willen nemen.
Reageren: klik hier om een e-mail te verzenden.

Vraag

Wie kan mij in contact brengen met Donna Corboy?
Reageren: klik hier om een e-mail te verzenden.

Vraag

Op onderstaande foto uit de dertiger jaren staan twee euritmistes. De rechter figuur is Willy Stigter. Wie is de linker? Iemand meende Ida Schweigler-Ritter te herkennen?
Reageren: klik hier om een e-mail te verzenden.

Vraag

Wie is de euritmiste, geheel links?

Van links naar rechts:
???
Johanna Knottenbelt
Ida Schweigler-Ritter
Aleida Hofstede Crull
Willy Stigter

Reageren: klik hier om een e-mail te verzenden.

Vraag

Naar het schijnt is de linker dame de enige leerling die in de jaren dertig in Den Haag door Else Klink is opgeleid. Wie weet wie zij is? De foto is in 1969 in Den Haag gemaakt.
Reageren: klik hier om een e-mail te verzenden.’

Als laatste vandaag de landbouw. Die moet ook nog even aan bod komen. Stichting Demeter roert zich eindelijk weer eens. Biojournaal meldt vandaag:

‘Voorlichting over oudste voedselkeurmerk via filmpjes en schapkaarten
Grote promotie- en kortingsactie voor Demeter-producten in bio-speciaalzaken

In 129 biologische speciaalzaken wordt van 5 juni t/m 18 juni een voorlichting en promotieactie gehouden om producten met het keurmerk voor biologisch-dynamische producten onder de aandacht te brengen onder het motto “Leven begint met Demeter”. Demeter heeft de hoogste normen voor voedselproductie zowel in de landbouw als de verwerking waar het gaat om het sluiten van kringlopen, dierenwelzijn en bij het verwerkingsproces, wat zo natuurlijk mogelijk is.

Unieke samenwerking stichting Demeter, Udea en EkoPlaza

In een samenwerking tussen Stichting Demeter, biologische groothandel Udea en winkelketen EkoPlaza wordt dit voorjaar gestart met een eerste grote campagne om de uitgangspunten van Demeter helder uit te leggen aan de consument. Via schapkaarten en filmpjes die via de website en smartphones te bekijken zijn, wordt uitgelegd wat producten met het Demeter-keurmerk uniek maakt. Voor kinderen tot 13 jaar is hier exclusief bij bio-supermarkt EkoPlaza een quiz aan gekoppeld waarmee ze Demeter ijs kunnen winnen voor hun schoolklas. Ruim 110 producten met Demeter keurmerk van het merk “Het dichtste bij de natuur” worden in de actieperiode met 15% korting aangeboden.

Over het Demeter-keurmerk

Het internationale Demeter-keurmerk stamt uit 1927 en is daarmee het oudste generieke keurmerk voor voedselproducten met ruim 4700 Demeter-boeren in 49 landen. In Nederland werd in 1926 de eerste biologisch-dynamische (BD) boerderij Loverendale opgericht. De biologische landbouwbeweging met het EKO-keurmerk is voortgekomen uit de bio-dynamische beweging. Met 124 als Demeter-gecertificeerde bio-dynamisch werkende boeren in Nederland en 5300 hectare is het een relatief kleine groep boeren die echter voor vernieuwing en navolging op tal van terreinen heeft gezorgd.

BD-boeren zien hun bedrijf als levend organisme en zijn op alle niveaus bezig met levende verbanden tussen bodem, plant, dier en omgeving. Onder andere zorgboerderijen en abonnementsystemen zijn begonnen bij BD-boeren. De normen voor dierenwelzijn en het sluiten van kringlopen van mest en voer gaan verder dan bij biologische bedrijven. De belangstelling van consumenten voor producten met het Demeter-keurmerk neemt de laatste jaren toe.

In het najaar komt er een vervolg van deze actie in meerdere winkels met onder andere recepten voor een week lang Demeter eten en een oproep voor de actie “Toekomst zaaien” waarbij burgers worden uitgenodigd om bij Demeter-boeren wintergraan te gaan zaaien.

In speciaal voor deze actie gemaakte films vertellen bio-dynamische boeren Jeroen Konijn, Jan Schrijver, Louis Dolmans en Wim Vredevoogd over de meerwaarde van Demeter op: www.stichtingdemeter.nl/demeter/demeter-kwaliteit/ en www.ekoplaza.nl/stichting-demeter.html.’

Op de Demeter-website ziet het er nog mooier uit.

‘Gusta ter Veen heeft deze filmpjes in opdracht van Demeter gemaakt. De boeren vertellen op hun bedrijf over de toegevoegde waarde van Demeter voor hunzelf en hun bedrijf. Het filmpje van pluimveehouder Wim Vredevoogd is op het bedrijf van de familie Speelman in Gasselternijveen (DR) gemaakt.’

Maar als je al deze promotie ziet, vraag je je af waar Odin en Estafette blijven. Die worden niet met naam en toenaam genoemd; doen zij soms niet mee? Nu tot slot naar Bionext, die vandaag berichtte over ‘Duitse kopstukken op de bres voor Save Our Soils’:

‘Graag maken we u attent op het volgende persbericht over de campagne “Save our Soils”, waar Bionext zich bij heeft aangesloten:

Duitse kopstukken op de bres voor Save Our Soils

Vandaag, tijdens een persconferentie in Berlijn, hebben voormalige Duitse minister van Landbouw Renate Künast en Duitslands bekendste tv-kok Sarah Wiener hun steun betuigd aan de internationale Save our Soils campagne, die is geïnitieerd door het Nederlandse Nature & More. Tijdens de persconferentie werd de Soilmate gelanceerd, een campagnetool die zal worden ingezet om miljoenen consumenten bewust te maken van het bodemprobleem. Renate Künast zei tijdens de Berlijnse persconferentie: “Een gezonde bodem is de sleutel tot wereldwijde voedselzekerheid. Compost is het nieuwe goud.”

The Soil is the Limit

In de aansluitende persconferentie lichtten Sarah Wiener, Renate Künast en Nederlandse initiatiefnemer Volkert Engelsman toe waar Save Our Soils om draait: Volgens onderzoek van de VN gaat elke minuut een oppervlak van 30 voetbalvelden aan vruchtbare bodems verloren. Dit betekent een reële bedreiging van onze bestaanszekerheid, want 99,7% van alle menselijke voeding komt voort uit de grond. Sarah Wiener: “Wij zijn vervreemd geraakt van de bronnen van ons voedsel. Het is nu tijd om deze existentiële verbintenis met de grond weer te herstellen.”

Organic is the Soilution

De wereldwijde bodemverarming is vooral een gevolg van niet-duurzame landbouw. Voormalig landbouwminister Renate Künast stelde daarom: “Biologische landbouw is niet de enige maar wel de best bewezen landbouwmethode om bodemverarming tegen te gaan. Door te kiezen voor biologische producten, kunnen consumenten met elke aankoop een kleine bijdrage leveren aan het behoud van onze bodems. Een gezonde bodem is de sleutel tot wereldwijde voedselzekerheid. Compost is het nieuwe goud.”

Become a Soildier!

In de campagne Save Our Soils werken NGO’s als FAO, Oxfam-Novib en Bionext samen met het bedrijfsleven om niet alleen beleidsmakers, maar ook consumenten te bereiken. Om consumenten een concreet handvat te geven, werd de Soilmate ontwikkeld: een fraai doosje met biologische trostomaten, compostaarde, basilicumzaadjes en de nodige informatie. Consumenten worden aangemoedigd hun eigen guerilla-tuintje te beginnen en kunnen daarmee prijzen winnen. Volkert Engelsman, oprichter van Nature & More, lichtt toe: “De Soilmate is op zich een eenvoudige innovatie – maar wel eentje waarmee miljoenen consumenten kunnen bijdragen aan een gezondere bodem.”

www.saveoursoils.com
Bron: Nature & More
Beeld in HR: www.natureandmore.com/press’

Voorbestemd

Eerst een bericht uit het Vlaamse. Vrijdag meldde Knack ‘Middelbare Steinerschool Vlaanderen vraagt aandacht voor actieve onderwijsvrijheid’ via het Belgische persbureau Belga:

‘Het is belangrijk om alert te blijven voor het behoud van de actieve onderwijsvrijheid. Dat zegt Paul Buyck, pedagogisch directeur Middelbare Steinerschool Vlaanderen, naar aanleiding van het 25-jarig bestaan.

Het Steineronderwijs onderscheidt zich van het klassieke onderwijs doordat het focust op de persoonlijkheidsvorming en de sociale vorming van de leerlingen. De ontwikkeling van het sociale, kunstzinnige en ambachtelijke vermogen is daarbij even belangrijk als de ontwikkeling van het intellectueel vermogen. “Het is op dit moment zo dat de meeste middelbare Steinerscholen zich goed overeind houden, maar het is belangrijk om alert te blijven voor het behoud van de actieve onderwijsvrijheid”, zegt Paul Buyck, pedagogisch directeur Middelbare Steinerschool Vlaanderen. “Met de nakende schaalvergroting hebben we via het Overleg Kleine Onderwijsverstrekkers (OKO), zowel bij het kabinet van de onderwijsminister als bij de leden van de onderwijscommissie, sterk de belangen verdedigd van de scholen die vertrekken vanuit hun eigen pedagogisch concept, zodat die hun project kunnen behouden.”

In heel Vlaanderen volgen zo’n 1.250 leerlingen middelbaar onderwijs op drie Vlaamse steinerscholen die samen zeven vestigingen tellen. Dat kan zijn in de Middelbare Steinerschool Vlaanderen (met vestigingen in Gent, Leuven, Lier, Berchem of Brugge), de Steinerschool Antwerpen of de BuSO school Parcival in Antwerpen. Het jubileum van de Middelbare Steinerschool Vlaanderen wordt vrijdagavond met een academische zitting in het Gentse stadhuis gevierd. Daarbij zal onder meer MSV-stichter Kamiel Van Herp aanwezig zijn, naast KUL-professor Jan Masschelein, filosofe Christine Gruwez, pedagoog Pedro De Bruycke en de Gentse schepen van Onderwijs, Opvoeding en Jeugd Elke Decruynaere (Groen). (Belga)’

Vandaag toonde David van Hecke op de website van Het Nieuwsblad met een flink aantal foto’s hoe dat eruit zag, met deze gemakzuchtige begeleidende tekst:

‘Het vijfentwintigjarige jubileum van de Middelbare Steinerschool Vlaanderen werd vrijdagavond met een academische zitting in het Gentse stadhuis gevierd. Onder meer MSV-stichter Kamiel Van Herp, KUL-professor Jan Masschelein, filosofe Christine Gruwez, pedagoog Pedro De Bruycke en de Gentse schepen van Onderwijs, Opvoeding en Jeugd Elke Decruynaere (Groen) discussieerden tijdens een academische zitting over de uitdagingen voor het onderwijs.’

Terug naar Nederland, en dan speciaal Zutphen. Afgelopen donderdag besloot ik ‘Halveren’ met een bericht uit De Stentor dat zo begon:

‘De stichting voor vrije scholen in Zutphen (VSNON) krijgt groen licht van het Zutphens college van B en W om 2,6 miljoen euro, die eerder beschikbaar was gesteld voor uitbreiding voor het voortgezet onderwijs, anders te besteden. Dat hebben burgemeester en wethouders deze week besloten.’

Daaraan werd gisteren door dezelfde krant ‘Initiatiefgroep vrije school blijft knokken voor behoud scholen’ toegevoegd:

‘De initiatiefgroep Vrije school Nu blijft onverminderd ijveren voor het behoud van drie vrije basisscholen in Zutphen. Dat laat een woordvoerder desgevraagd weten.

Bekijk ook...
Vrije scholen Zutphen onder toezicht
Bovenbouw Vrije School gaat door
Petitie: behoud drie vrije scholen in Zutphen
Manifestatie tegen sluiting de Berkel

Deze week besloot het Zutphense college van burgemeester en wethouders geld beschikbaar te stellen om het herinrichtingsplan voor het vrije schoolonderwijs mogelijk te maken. Het bestuur van de vrije scholen in Zutphen besloot eind vorig jaar namelijk dat het aantal basisschoollocaties wordt teruggedrongen van drie naar twee. In de toekomst vindt basisonderwijs alleen nog plaats op de huidige locaties van De Zwaan (Valckstraat) en De IJssel (Henri Dunantweg). Locatie De Berkel aan de Weerdslag verdwijnt als basisschoollocatie en komt vrij voor het voortgezet onderwijs van De Berkel. Het college van B en W besloot deze week om 2,6 miljoen euro beschikbaar te stellen voor het aanpassen van schoollocaties.

De initiatiefgroep Vrije school Nu is het al maanden niet eens met het besluit van het bestuur. De groep strijdt voor het behoud van drie vrije basisscholen. “We gaan onverdroten voort met waar we mee bezig waren”, zegt woordvoerder Rik Plakke nu. De initiatiefgroep is in gesprek met raadsleden. Daarnaast wil de initiatiefgroep “alle inspraakmogelijkheden” benutten. Overigens kan Plakke niet exact aangeven hoeveel mensen door de initiatiefgroep worden vertegenwoordigd. Volgens hem zijn dat in ieder geval (ouders van) honderd kinderen.

Het herinrichtingsplan is onder meer ingegeven door financiële problemen. De vrije scholen gaven jarenlang meer geld uit dan dat er binnenkwam. De scholen staan onder verscherpt financieel toezicht van de onderwijsinspectie. Ook voorziet het bestuur dat het aantal leerlingen gaat dalen in verband met de krimp.’

Dat was natuurlijk de vraag: hoe zou deze groep ontevreden ouders reageren? Die heeft sinds 21 maart niets meer van zich laten horen, de bijbehorende website heeft geen update meer gekregen. Ik gaf donderdag nog aan wanneer ik er voor het laatst over bericht heb. Ondertussen gingen de ontwikkelingen wel door. Die werden gedocumenteerd op de websites van de drie verschillende betrokken Zutphense vrijescholen. Bijvoorbeeld door dit bericht op de website van vrijeschool De Zwaan, ‘Bericht Overgang Scholen’:

‘Geplaatst op: 23 april 2013
Aan: de ouders en leerkrachten van De Berkel, De IJssel en De Zwaan

Zutphen, 23 april 2013

Betreft: overgang van drie naar twee scholen

Beste ouders en leerkrachten,

In november 2012 werd het besluit genomen om binnen de stichting VSNON over te gaan van drie naar twee basisscholen. Alle leerlingen worden in de toekomst gehuisvest aan de Henri Dunantweg (De IJssel) en de Valckstraat (De Zwaan). De locatie aan de Weerdslag (De Berkel) zal huisvesting voor het voortgezet onderwijs worden.

Om bovenstaande mogelijk te maken wordt het gebouw aan de Henri Dunantweg geschikt gemaakt voor elf groepen. Het gebouw aan de Valckstraat wordt gerenoveerd dan wel herbouwd en geschikt gemaakt voor minimaal twaalf groepen. We streven er naar het gebouw van De Berkel per augustus 2014 gereed te maken voor gebruik door de bovenbouwleerlingen.

In deze brief lichten wij toe welke procedure gevolgd werd bij de uitwerking van het besluit en de uitkomst daarvan, oftewel op welke locatie uw kind onderwijs zal gaan volgen.

Procedure

In februari stelden wij via de MR-en en lerarenteams van de drie scholen een werkgroep in van drie ouders en drie leerkrachten (van elke school een ouder en een leerkracht). Wij gaven de werkgroep opdracht om onder leiding van ondergetekenden criteria te formuleren op grond waarvan de verdeling zou moeten plaatsvinden. Het voorstel van de werkgroep hiertoe namen wij over. Wij legden het voorstel ter advisering voor aan de MR-en van de drie scholen. Wij gaven vervolgens de drie leerkrachten uit de werkgroep opdracht om een voorstel te doen voor de verdeling. Hun voorstel namen wij over.

Criteria

De criteria zoals geformuleerd door de werkgroep zijn in volgorde van belangrijkheid:

a. de leerlingen in hun klassen moeten als een geheel samen met de leerkracht op de locaties geplaatst worden
b. er moet op elke locatie een volledige school gevestigd worden met 3 kleuterklassen en klas 1 t/m 6
c. tracht zoveel mogelijk de schoolgemeenschappen bij elkaar te houden
d. probeer zoveel mogelijk de gezinnen op een school te houden. Als dit niet mogelijk is laat dan de oudere kinderen (4e, 5e en 6e klassers) zich verplaatsen naar een verder weg gelegen locatie dan de locatie van de jongere broertjes/zusjes

Augustus 2013

Per augustus 2013 wordt de overgang van drie naar twee stromen ingezet. Er starten twee eerste klassen. Een op de Weerdslag en een op de Valckstraat. Om een gehele stroom straks op de Dunantweg te vormen starten we met een eerste klas op de Weerdslag. (1 t/m 6) De nieuwe eerste klassen die van start gaan op de locaties Weerdslag en Valckstraat worden samengesteld in overleg met de betreffende kleuterjuffen, nadat alle schoolrijpheidsgesprekken zijn afgerond. Ongeveer vier toekomstige eerste klassers passen op De Zwaan; de overige passen op De Berkel.

Augustus 2014

In de nieuwe situatie wordt de huidige Berkel verplaatst naar de locatie aan de Dunantweg en de huidige IJssel en Zwaan worden zo veel mogelijk samengevoegd op de locatie Valckstraat. Waar dat niet lukt, zullen klassen en klassenleerkracht op de Dunantweg blijven.

In tabelvorm is de situatie per augustus 2014 als volgt:

locatie Dunantweg – locatie Valckstraat / of tijdelijke huisvesting

3 kleuterklassen waarvan 1 van de IJssel – 3 kleuterklassen waarvan 1 van de IJssel

klas 1 – klas – 1 klas 1

klas 2 – klas 2

klas 3 (huidige klas Ilja) – klas 3 (huidige klas Constance) – klas 3 (huidige klas Timo)

klas 4 (huidige klas Onno) – klas 4 (huidige klas Joan) – klas 4 (huidige klas Els)

klas 5 (huidige klas Suzanne) – klas 5 (huidige klas Sigrid) – klas 5 (huidige klas Merinke)

klas 6 (huidige klas Anja) – klas 6 (huidige klas Annemieke) – klas 6 (huidige klas Angela)

In de voorliggende periode zijn er zoveel kleuters aangemeld dat wij in augustus 2014 drie eerste klassen verwachten. Ondanks de gekozen beleidslijn (van drie naar twee) willen wij niemand teleurstellen en starten we nog eenmalig drie eerste klassen. Wij zijn altijd bereid u persoonlijk een toelichting te geven als u vragen heeft. Neemt u daarom gerust contact met ons op.

Met vriendelijke groeten,

Ceciel Wolfkamp
Directeur De IJssel en De Zwaan

Gijs Langeslag
Directeur De Berkel’

In het weekbericht van 25 april, op de website zowel van De Zwaan en De Berkel als van De IJssel, werd hierop nog een ‘Toelichting herverdeling’ gegeven:

‘Afgelopen dinsdag heeft u allen de mail ontvangen met daarin de herverdeling. Uit gesprekken met ouders is me duidelijk geworden dat er t.a.v. een aantal zaken onduidelijkheid is. Allereerst: hoe zit het nu met de nieuwe eerste klassen?

Er is gekozen voor een eerste klas op de Berkel ipv IJssel omdat de eerste klas een samengestelde klas is van oudste kleuters van IJssel/Berkel. Als zij op de Berkel starten maken zij een jaar lang al deel uit van die gemeenschap en verhuizen dan als een geheel naar de locatie De IJssel. Op de locatie De Berkel kunnen zoals het er nu uit ziet 12 eerste klassers bijgeplaatst worden; op de locatie de Zwaan 7. Het een en ander hangt nog af van de schoolrijpheidsonderzoeken die nog niet bij alle kinderen is afgerond. Het streven is uiterlijk 24 mei met een voorstel voor de verdeling van de oudste kleuters te komen. Op dat moment is dan ook bekend welke leerkracht waar de eerste klas gaat doen.

Daarnaast zijn er op dit moment zoveel middelste kleuters die in 2014 naar de eerste klas gaan dat er dan eenmalig drie eerste klassen moeten starten. 1 op de locatie Dunantweg; de andere twee op locatie Valckstraat. De reden dat er zoveel middelste kleuters zijn zit in het feit dat we de afgelopen jaren enorm hebben ingezet op de PR. We hebben geen toekomstige eerste klassers op de wachtlijst geplaatst.

Vanaf nu is het anders en bestaat de mogelijkheid dat nieuw aangemelde kleuters op de wachtlijst komen om zo te voorkomen dat er over twee jaar teveel eerste klassers zouden zijn voor twee groepen. Voor het starten van opnieuw drie groepen zijn 90 eerste klassers nodig. Uit prognoses blijkt dat we dit aantal de komende jaren niet halen. Er is is slechts plek voor maximaal 60 eerste klassers.

Waarom is er voor gekozen om de IJssel te verdelen? Van De Berkelgemeenschap is al een groot offer gevraagd doordat zij hun gebouw moeten afstaan. De leerkrachten van De IJssel hebben daarom, uiteraard met pijn in het hart, ingestemd om de IJssel te splitsen. Zij hebben daarvoor echt naar het belang van het grotere geheel gekeken. Op beide locatie zowel Valckstraat als Dunantweg zullen nieuwe gemeenschappen ontstaan.

Van ons allen wordt wat gevraagd. Van de een wat meer dan van de ander. We hopen echter dat we allemaal het grotere doel nl ons vrijeschoolonderwijs in Zutphen veilig te stellen, voor ogen blijven houden.

We kunnen ons voorstellen dat ook na dit schrijven nog veel vragen bij u leven. Wij nodigen u uit deze in te brengen (liever dus niet per mail) op de algemene ouderavond op dinsdag 14 mei van 19.30-20.30 uur in het gebouw van De IJssel aan de Dunantweg. Vragen die al per mail gesteld zijn zullen we op die avond beantwoorden.

Namens de drie teams, Gijs Langeslag en Ceciel Wolfkamp’

Ik schreef net dat op Vrije School Nu geen updates meer zijn verschenen. Daar niet, maar op het aanpalende forum zijn wel enkele nieuwe bijdragen geplaatst. Op 26 april schreef ‘yma’ over ‘uitkomst besluit herverdeling; het verhaal erachter’:

‘Nu officieel bekend is gemaakt voor welke herverdeling gekozen is om in de komende jaren uit te gaan voeren, zouden Berkelouders/leerkrachten enigzins opgelucht adem kunnen halen: de school als geheel blijft in dit plan in takt en zij krijgen in ruil voor het “geleden leed” van de afgelopen tijd (het “offeren” van een gebouw) er een identiek gebouw voor terug. Deze solidariteitsgedachte achter de keuze voor dit scenario klinkt heel nobel, maar in feite is dit de enig denkbare strategie om te voorkomen dat het besluitvormingsproces van de bestuurder over moet: wanneer de Berkel zou moeten opsplitsen is er immers sprake van een fusie, omdat een zelfstandige school verdeeld wordt. IJssel en Zwaan hebben samen 1 BRIN nummer; en dus 1 directeur. De (G)mr heeft dan instemmingsrecht: zie http://wetten.overheid.nl/BWBR0020685/geldigheidsdatum_25-04-2013#Hoofdstuk3.

Jammer en een gemiste kans voor directie en bestuurder om hier open en transparant over te zijn naar ouders. Ik vrees dat er opnieuw verdeeldheid en onrust zal ontstaan, ditmaal ook bij de IJssel.

Helemaal omdat de berichtgeving vandaag over tóch een derde kleuterklas en een 1e klas bevestigen dat het een onzalig plan is om kunstmatig van drie naar twee scholen in te krimpen. En prognoses zijn geen feiten: bovendien loopt de vrije school opnieuw voorop als het gaat om verantwoord kleuter onderwijs, zo leert het zwartboek dat onlangs is gepubliceerd; (http://www.besturenraad.nl/content/leerkrachten-publiceren-zwartboek-over-kleuteronderwijs) Die vermeende prognoses kunnen wellicht nog heel anders uit gaan pakken... voortschrijdend inzicht heet zoiets.’

Al eerder, op 19 maart, schreef Ingrid Busink op hetzelfde forum een uitgebreide beschouwing, getiteld ‘oproep tot einde aan machtstrijd en goed gesprek’:

‘Beste mensen,

Hieronder heb ik een brief opgenomen waarin ik de voor onze kinderen zorgwekkende machtstrijd die ontstaan is probeer te verklaren en ik doe een oproep tot verdergaand gesprek tussen alle betrokkenen om deze machtstrijd om te buigen tot een constructief gesprek en gezonde sociale omgeving voor onze kinderen.

Ingrid Busink

Beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald..., zeker als het om kinderen gaat

Beste leerkrachten, bestuurder, directie en ouders,

Binnenkort komt de werkgroep bijeen die zich gaat buigen over hoe de overgang van 3 naar 2 scholen het beste kan verlopen. In het nadenken over het proces wat er in die overgang zou gaan plaatsvinden, kom ik tot de conclusie dat we in het geheel van de scholen in een machtstrijd verzeild zijn geraakt, die de kinderen geen goed zal doen. Met deze brief wil ik een oproep doen om vorm te geven aan een constructieve samenwerking. Daarvoor is het nodig dat het besluit wordt aangehouden, en er eerst ruimte komt voor een echt gesprek, met name tussen bestuurder en leerkrachten, maar ook met ouders. Een uitwerking van dat gesprek, vind je aan het einde van deze brief.

Wat vooraf ging

Het besluit om van drie naar twee scholen te gaan, is genomen door de bestuurder. Vanuit haar opdracht door de Raad van Toezicht om, algemeen gesteld, (financiële) orde op zaken te stellen was dit voor haar een noodzakelijke maatregel. Vanuit het door haar gegeven kader – om binnen een bepaald budget, van 3 naar 2 scholen te gaan –, is vervolgens de Werkgroep Toekomst aan het werk gegaan, om scenario’s te onderzoeken. Echt alternatieve scenario’s, waarbij onderzocht werd op welke manier drie scholen behouden zouden kunnen blijven, zijn echter in de Toekomstgroep buiten beeld gebleven. Het uitgangspunt was bij voorbaat dat iets anders financieel niet haalbaar zou zijn.

Daar lagen twee belangrijke uitgangspunten aan ten grondslag:

– De financiële situatie was beroerd, er waren erg veel hoge kosten voor huisvesting en personele kosten, o.a. ook vanwege b.v. afspraken met mensen die waren vertrokken, ziek waren etc. Inmiddels is hiervan niet alles opgelost, maar wel heel veel door de bestuurder verbeterd, met als gevolg dat er nu een bescheiden positief resultaat te verwachten valt voor 2012, terwijl de tekorten in 2010 en 2011 nog € 422.000,- respectievelijk € 353.000,- waren. Dit is natuurlijk een bijzonder goede prestatie en kan niet genoeg gewaardeerd worden:
uitgangspunt was, dat het leerlingenaantal met 15% zou gaan dalen in 2015, omdat het aantal kinderen zou gaan dalen met datzelfde percentage. Dat zou dan betekenen dat het openhouden van drie scholen financieel niet meer haalbaar was, ook al zouden de financiële verliezen voor het overige zijn verminderd. Daarbij werd ervan uitgegaan dat al het overige qua organisatie, ouderbijdrage etc. gelijk zou blijven.

De werkgroep Toekomst heeft het voorstel gedaan aan de bestuurder (met meerderheid van stemmen, stemverhouding verder onbekend) om de Berkelschool beschikbaar te stellen aan het VO, en de leerlingen van de drie onderbouwen op de locatie de IJssel en de Zwaan te huisvesten. De bestuurder heeft het voorstel overgenomen en als voorgenomen besluit neergelegd bij de Raad van Toezicht en de GMR. Deze konden nog bezwaar maken tegen het besluit. De scholen, leerkrachten en ouders, konden dus alleen via MR en GMR bezwaar maken. De GMR heeft bij meerderheid van stemmen ervoor gekozen in te stemmen met het besluit van de bestuurder. De bezwaren die er waren hebben wel geklonken binnen de GMR, maar ze zijn verder niet gehoord of onderzocht door de bestuurder.

Kortom:

Het besluit van de enkeling (bestuurder) is in het proces opgelegd aan het geheel, door de optie van het openhouden van drie scholen niet te laten meenemen in het onderzoek.

De wil van de meerderheid is in toekomstgroep en GMR opgelegd aan de minderheid: de Berkellocatie gaat sluiten voor PO.

Juist deze zaken komen nu bovendrijven:
1. Er is allerlei onderzoek en initiatief om drie locaties open te houden; er lijken wel degelijk mogelijkheden te zijn om ook met drie locaties de financiën gezond te houden;
2. De bezwaren tegen het sluiten van de Berkelschool als PO locatie komen steeds weer terug.

Voor de bestuurder komt het protest voort uit gebrek aan informatie. Dat klopt ook: de informatie die namelijk gegeven wordt, en die voor de bestuurder voldoende grond biedt om het besluit als een goed besluit te beoordelen, is voor veel ouders en leerkrachten onvoldoende grond. Deze mensen kiezen een heel ander perspectief om de zaak te beoordelen. Dit perspectief is niet naar boven gekomen in het proces, maar laat zich nu wel gelden! En het is een perspectief dat zich màg laten gelden: de school is van de kinderen, hun ouders en de leerkrachten, niet van de bestuurder. De ouders en leerkrachten moeten gehoord worden in hun bezwaren. Als dat niet gebeurt, dan blijft de machtstrijd:

Huidige situatie: machtstrijd

De huidige situatie is nu zo, dat er een machtstrijd is ontstaan. Ouders, leerkrachten en MR van de Berkel hebben er ernstige bezwaren tegen dat er zo diep ingegrepen wordt in een in hun ogen zo gezonde school met veel aanmeldingen, en twee overvolle kleuterklassen. Er wordt bijzonder veel waarde gehecht aan het schoolgebouw van de Berkel door deze ouders en leerkrachten, zowel voor de Berkel zelf, als voor het geheel van de Vrije Scholen in Zutphen.

Er is geen gesprek tussen ouders of leerkrachten (van met name de Berkel) aan de ene kant, en de bestuurder aan de andere kant. De bestuurder stelt zich op het standpunt dat de procedure is doorlopen zoals was aangekondigd, en het een goed overwogen besluit is. Vanuit dat standpunt is het eigenlijk voor bestuurder niet goed mogelijk het gesprek aan te gaan over de bezwaren. Het protest kan daarom eigenlijk moeilijk anders worden opgevat als te wijten aan een gebrek aan informatie, of gebrek aan inzicht in het feit dat dit het beste, en volgens procedure genomen, besluit is.

De strijd uit zich erin dat:

– Er een initiatiefgroep Vrije School Nu is ontstaan, die ouders mobiliseert om het besluit aan te vechten, de argumenten voor het besluit probeert te doorgronden en tot de conclusie komt dat het niet inzichtelijk is waarom juist het vertrek uit het Berkelgebouw zinvol is voor het geheel van de Vrije Scholen; Er is een groep ouders van de drie scholen gezamenlijk aan het werk om te onderzoeken hoe drie scholen behouden kunnen blijven;

– Er zijn verschillende ideeën, onderzoeken en initiatieven om een school te verzelfstandigen, en/of een nieuwe Vrije School of zelfs leerlijn te starten;

– De leerkrachten onderling dreigden in een strijdverhouding terecht te komen, omdat het team van de IJssel op de ouderavond van 31 januari expliciet te kennen gaf voor het besluit te zijn, terwijl ze zich niet hadden geïnformeerd over de bezwaren van hun collega’s op de Berkel;

– Zelfs tussen ouders onderling van de verschillende scholen is in dagelijkse contacten soms een dreigend conflict merkbaar: “zij van de Berkel zien niet dat...”, “zij van de Zwaan zien niet dat...” Oordelen die over het algemeen op weinig kennis van de feitelijke situatie op de school gebaseerd blijken te zijn;

– De MR van de Berkel heeft een kort geding aangespannen tegen de Stichting omdat het besluit in haar ogen een fusie betreft tussen scholen, waarvoor instemming verplicht is van de MR van de betreffende scholen;

– Iets meer aan de buitenkant, maar wel in een kern van de financiële problemen, is er dan nog de strijd tussen VSNON en de Stichting ter Ondersteuning van het Vrije School onderwijs in Zutphen, over het beheer en gebruik van de panden. Ook daar worden juridische stappen ondernomen;

– Een Berkelouder is uit de GMR gezet.

Het is bijzonder verontrustend dat dit nu leeft in de Vrije Scholen, om onze kinderen heen. Het doet een enorm appèl op de energie van leerkrachten en ouders, nu nog voornamelijk van de Berkel. Een lichtpunt in dit geheel is dat er nu verschillende gesprekken zijn geweest en nog gaan komen tussen de drie lerarenteams. Komende week staat een inhoudelijke verdieping op de agenda, die voor zover ik heb begrepen in elk geval te maken heeft met wat het betekent, vanuit de antroposofie gezien, als je schoolgemeenschappen gaat opheffen of mengen.

Is dit een tijdelijke onrust, of gaat dit zijn uitwerking hebben in de toekomst? Dit kunnen we alleen goed beoordelen als we begrijpen wat er eigenlijk aan deze machtstrijd ten grondslag ligt.

Wat is machtstrijd eigenlijk en hoe ontstaat deze?

Simpel gezegd is machtsstrijd een strijd waarin de één macht uitoefent over de ander, deze daartegen strijdt en degene die macht uitoefent daar weer machtsstrategieën tegenover zet, om het eigen plan door te voeren. De ander zet daar dan ook machtsstrategieën tegenover (juridische strijd, de macht van het getal van de massa, van publiciteit, van de politiek, etcetera). Net zo lang tot er één wint. Over het algemeen is dat degene die ook de formele machtspositie heeft: hem of haar staan gewoon meer middelen ter beschikking.

De machtstrijd ontstaat in het gebied van de menselijke verhoudingen, als zij niet op het gebied van de denkbeelden, de visie, de uitgangspunten en achtergronden wordt gevoerd: daar hoort de machtstrijd thuis, in die zin: dat je je met elkaar vrijelijk kunt uiteenzetten over hoe je ernaar kijkt, als je het nog niet verbindt met consequenties voor posities van mensen. Dan kun je samen op onderzoek hoe het zit, hoe je het wilt, wat er eigenlijk aan de hand is.

Deze stap is in het hele proces overgeslagen. En wordt ook nu niet alsnog aangegaan, door de alternatieven op realiteitsgehalte te onderzoeken en na te gaan welke voordelen er uit het bezwarenonderzoek kunnen worden gehaald.

Ik probeer in het onderstaande de twee verschillende visies te duiden. Het is voor mij ook alleen maar geleidelijk aan duidelijk geworden, vanuit welke uitgangspunten en visie de bestuurder vertrekt, en hoe zij dus naar het vrije schoolonderwijs kijkt. Ik heb daar met haar (over de meeste onderwerpen) geen gesprek over gevoerd, dus het zal ongetwijfeld een te beperkt beeld geven wat ik nu schets, maar wat ik uit haar uitspraken en brieven kan afleiden is:

– Dat (bestuurder en) het MT eindverantwoordelijk zijn voor het onderwijs, óók voor de inhoud. Ik weet dat in elk geval één van de directeuren deze mening deelt;

– Dat de gegeven prognoses maatgevend zijn voor de toekomst: de te verwachten demografische krimp in de regio, zal automatische leiden tot een daling van het aantal leerlingen, ook op de Vrije School. Concreet: van 587 nu naar 433 over 15 jaar. Ook op die lange termijn is de toekomst van de scholen als het gaat om het leerlingenaantal in de ogen van de bestuurder dus te voorspellen;

– Dat de scholen veel meer gelijk moeten worden in hun denken en doen dan ze nu zijn: “Als de scholen ieder voor zich denken en doen, blijft de toekomst onbestendig omdat verdeeldheid verzwakt”. (citaat Uit het voorgenomen besluit);

– Het gekozen scenario voor het sluiten van de Berkel voor PO is voordelig, snel en zeker. “Dit zijn waarden die op dit moment van groot belang zijn binnen VSNON.” (citaat uit het voorgenomen besluit);

– Wat betreft de financiën is het uitgangspunt dat de scholen niet meer inkomsten binnenkrijgen dan van overheidswege wordt toegezegd volgens het vastgestelde bekostigingssysteem.

Daarnaast zijn er nog een aantal uitgangspunten die ik niet allemaal zal noemen maar waarvan ik wel twee belangrijke voorbeelden kies:

– Als niet vóór 1 januari 2013 zou zijn besloten wat te doen met het huisvestingsbudget van de gemeente, zou de stichting het budget van de gemeente voor nieuwbouw kwijtraken;

– Het is belangrijk alle Vrije Schoollocaties te behouden.

Het zal duidelijk zijn, dat als dit je visie is, en je uitgangspunten zijn, het genomen besluit een goed en verantwoord besluit is, van waaruit je kunt werken aan de koers die je voor ogen staat: onderwijs onder eindverantwoordelijkheid van het MT, passend qua omvang en beschikbaar gesteld budget voor het te verwachten aantal leerlingen op langere termijn, vanuit een toenemende samenwerking en gelijkheid in denken en doen, dat door de verandering van 3 naar 2 scholen kan worden bevorderd. Of het voordelig, snel en zeker is op deze manier, kan ik niet helemaal mee zien, maar ik kan me wel voorstellen dat iemand het als zodanig beoordeelt.

Zo beschouwd is het geheel bijzonder verantwoord, en ook passend bij de taakstelling vanuit de Raad van Toezicht. Het ingaan op bezwaren die er zijn, is vanuit deze visie niet verantwoord en ook niet aan de orde gezien het feit dat het proces daarvoor voorbij is.

De visie van het Vrije Schoolonderwijs en het perspectief vanuit de antroposofie is op een aantal punten fundamenteel anders. Onder antroposofie versta ik dan bewustzijn (in ontwikkeling) over de mens en mensheid, en daarmee: kennis van ontwikkelingsprocessen. Ik weet natuurlijk niet of inderdaad alle leerkrachten van de Vrije Scholen deze visie delen. Ik weet ook niet of ze zich bewust zijn waar deze visie inderdaad ook in de praktijk tot zijn recht komt en waar niet. Toch durf ik het wel als Vrije Schoolvisie en uitgangspunten te beschrijven, met daarbij de kanttekening dat het natuurlijk de nodige nuance en verdieping behoeft, maar dat die nu niet kan worden gegeven en voor het betoog ook niet nodig is:

– Meest fundamenteel verschillend met de visie van de bestuurder is natuurlijk het feit dat Vrije School onderwijs vrij is omdat zij onafhankelijk beoogt te zijn van staatsinvloed, en de leerkrachten vrij zijn in hoe zij het onderwijs in hun klas inhoudelijk en pedagogisch en didactisch inrichten. Uitgangspunt daarbij is natuurlijk wel het Vrije School leerplan, en de antroposofische pedagogiek en didactiek. De leerkrachten zijn daadwerkelijk de enige eindverantwoordelijke voor hun onderwijs; De school is van de kinderen, het onderwijs van de leerkrachten. De organisatie eromheen moet dit ondersteunen.

– Vanuit het perspectief van de ontwikkeling van de mensheid, zoals je dat in de antroposofie steeds verder kunt ontdekken, kun je zien hoe de Vrije Scholen in toenemende mate tegemoet (zullen) komen aan de (veranderde) behoeften van de kinderen. Uitgangspunt voor te verwachten groei of krimp van een school, kan het ondernemerschap van die school zijn, het wezenlijke waaraan wordt gewerkt om tegemoet te komen aan de behoeften van de kinderen van deze tijd. De ontwikkeling van het leerlingenaantal van de Vrije Scholen hoeft dus niet lineair mee te dalen met de daling van het aantal kinderen in de regio. Het blijkt zelfs uit de cijfers dat landelijk gezien het aantal leerlingen op Vrije Scholen stijgt, zelfs in krimpregio’s als Brabant en Limburg. Een bewijs vanuit de cijfers dat het niet één op één met elkaar verbonden is;

– Vanuit antroposofische visie op het omgaan met geld, is er financieel veel meer mogelijk dan nu wordt gesteld, mits er meer bewustzijn komt voor het schenkgeld dat kan worden geworven voor het onderwijs, in een hogere ouderbijdrage, maar ook bij fondsen en bedrijven. Ouders met een zelfstandige onderneming kunnen worden uitgenodigd b.v. 1% van de winst af te dragen aan de school. Zij kunnen daar zelfs mee doorgaan wanneer hun kind van school is;

– Scholen vormen een heel eigen “organisme”, met een eigen samenhang in denken, voelen en willen, en hebben die ook nodig om de goede omhulling te kunnen bieden voor de kinderen. Samenwerking is heel goed mogelijk, maar wel vanuit die eigenheid;

– De gebouwde omgeving, het schoolgebouw, is wezenlijk van invloed op het onderwijs dat wordt gegeven, en de gemeenschap die wordt gevormd, evenals de grondsteen die in dat gebouw geplaatst is. Een gebouw is om die reden niet zomaar inwisselbaar voor een heel ander gebruik.

Zoals al blijkt uit het bovenstaande, is de Vrije School visie vaak niet zomaar in een paar zinnen te vatten, het vraagt eigenlijk meer tijd en verdieping.

Wat belooft dit voor de toekomst?

Wat kunnen we met deze onderliggende verschillen in visie verwachten voor de toekomst? Het verschil in visie zal zijn uitwerking blijven houden.

Stel, in 2014 zijn drie scholen samengekomen op de Zwaan en de IJssel, na wat verbouwingen. Leerkrachten uit verschillende teams zijn bijeen in een nieuw team. Ouders zijn nog steeds onzeker over wat dat nieuwe team gaat brengen: welke cultuur zal zich in deze school ontwikkelen, en welke in de andere? Kinderen worden bij nader inzien toch maar liever naar de andere school “gedaan”, leerkrachten voelen zich niet thuis in de nieuwe setting en zoeken een nieuwe baan. In de tussentijds zijn veel ouders afgehaakt, teleurgesteld in het gebrek aan inzicht dat wordt geboden in waar per school werkelijk naar gestreefd wordt. Er is een nieuwe vrije school gestart, die, ook al is het een particuliere school, met 40 kinderen in 2014 van start is kunnen gaan. Financieel is dit wel bedreigend voor de beide onderbouwen. Kinderen op de IJssellocatie en de Zwaanlocatie voelen zich onwennig, met al die onwennige volwassenen om zich heen, die omwille van praktisch-financiële redenen moeten samenwerken en opnieuw beginnen. Ze nemen natuurlijk waar, dat de samenhang er niet is. Nieuwe aanmeldingen lopen drastisch terug, omdat op open dagen het gebrek aan vertrouwen, visie en samenhang, duidelijk voelbaar is, ten opzichte van wat andere PO-scholen laten zien. De scores van de CITO-toets, die landelijk door veel (ook niet Vrije Scholen), wordt gekritiseerd en afgewezen, staan op de Zwaan uitgebreid op de website, wat voor de ouders die het Vrije School onderwijs heel anders kennen, verwarrend werkt. Op de IJssellocatie is er veel discussie over de CITO-eindtoets... De zichtbare samenhang met de bovenbouw is geheel verdwenen. De Bovenbouw wordt nog meer dan nu, een gewone, middelbare school. De doorlopende leerlijn is eigenlijk nog verder doorbroken dan ze al was.

Financieel gezien is het nog steeds krap: de verbouwing is tegengevallen zoals bij elke verbouwing, het aantal aanmeldingen loopt harder terug dan verwacht, de ouderbijdrage is lager dan verwacht.

Oproep tot een diepgaander gesprek

Is dit scenario realistisch? Negatief? Of nog te optimistisch? Op grond van mijn ervaring en inzicht in ontwikkelingprocessen vind ik het een tamelijk realistische verwachting. Hoe kunnen we het voor ons geweten verantwoorden dat we medeverantwoordelijkheid nemen voor een dergelijk toekomstperspectief?

Er is maar één manier waarop we vertrouwen kunnen krijgen dat het beter gaat dan dat hierboven is geschetst, en dat is als de samenwerking tussen alle betrokkenen vorm krijgt zonder machtstrijd in de menselijke verhoudingen.

Wat is daarvoor nodig?

– Onderzoek en gesprek over de visie van leerkrachten, ouders en bestuur over het Vrije Schoolonderwijs en haar toekomst: daar mogen de verschillen klinken en gezocht worden naar wat de visie moet worden voor de toekomst, eventueel per school verschillend;

– Onderzoek en gesprek over de bezwaren en alternatieve voorstellen die met heel veel inzet door ouders worden ontwikkeld;

– Afspraken over de toekomstige samenwerking en ieders rol in de organisatie: wie is waarvoor verantwoordelijk en besluitbevoegd?

Om een dergelijke samenwerking mogelijk te maken is het noodzakelijk dat het besluit wordt aangehouden.

Ik heb er alle begrip voor, dat dit een behoorlijke inspanning van de bestuurder zal vragen en heb veel respect voor haar moed als ze de ruimte ook daadwerkelijk zal kunnen bieden. Het zou een enorme impuls betekenen voor de ondernemende leerkrachten in de teams, de ondernemende ouders en ondernemende managers op de scholen, als nieuwe samenwerking zal worden gezocht. Al eerder heb ik aangeboden dat ik me in dat geval zal inzetten voor het verzamelen van geld bij ouders en fondsen voor de school.

Ik kan me niet voorstellen dat een dergelijke samenwerking niet door alle betrokkenen gewild wordt. Misschien is het goed om dat eerst eens vast te stellen, en dan ook te erkennen dat we allemaal een beetje in onmacht zijn om het ook zo vorm te geven als we het graag zouden willen. Het vraagt een zoeken naar de goede wegen in moderne samenwerking, daar liggen geen formats klaar die we kunnen volgen. Maar er zijn zeker sociale gereedschappen die we kunnen gebruiken, zeker ook bij wat vanuit de antroposofie ontwikkeld is. Misschien zien we dan een ander toekomstbeeld mogelijk worden, bijvoorbeeld:

“In 2014 zijn drie scholen volop in ontwikkeling. Elk lerarenteam heeft apart, en gezamenlijk met de andere teams, een fundamenteel onderzoek gedaan naar de eigen uitgangspunten, visie, samenwerking, en gewenste organisatie. Hieruit is naar voren gekomen, dat de drie scholen elk hun eigenheid verder willen benadrukken en ontwikkelen, en ook de eventuele financiële consequenties daarvan zelf willen dragen: want zo is er een reëel beeld over waar behoefte aan is onder ouders en hun kinderen, en draagt ieder de consequenties van het eigen beleid. Er is een overgangsafspraak gemaakt, voor zolang er nog geen eigen BRIN-nummer is voor de Zwaan. Eén van de scholen overweegt om een eigen bovenbouw, zoals oorspronkelijk bedoeld, in verbinding met de onderbouw te ontwikkelen. Lizzy Plasschek is bereid gevonden haar expertise op het gebied van bestuur en financiën in te blijven zetten voor de scholen. Het is haar gelukt het budget veilig te stellen voor nieuwbouw voor de bovenbouw. Ze is bereid gevonden zich samen met de teams ook op het gebied van financiën en organisatie verder te verdiepen in wat vanuit antroposofie is ontwikkeld en als praktisch gereedschap kan worden benut. De oude structuur met VSNON is losgelaten, en bovenbouw en onderbouw zijn organisatorisch en financieel losgekoppeld.

Er is een enorm draagvlak bij ouders gevonden voor deze aanpak, omdat zij een keuze hebben kunnen maken op grond van de visie en koers van de verschillende scholen. Voor elk wat wils. Er zijn er natuurlijk ook vertrokken, omdat het gerumoer hen teveel was. Er is veel gesprek en ontmoeting met ouders. Zij organiseren onder leiding van een leerkracht die zich daarvoor heeft opgeworpen, ieder naar eigen interesse, in en om de school verdiepingsavonden en dagen, met mensen die vernieuwend zijn in hun eigen vakgebied: pedagogie, opvoeding, algemene menskunde, gemeenschapsvorming, geld, etc. Er is een groep van leerkrachten en ouders, op elke school, die zich bezig houdt met het verzamelen van geld voor de school. De ouderbijdrage blijkt veel hoger dan verwacht. Ouders met een eigen onderneming hebben zich bereid verklaard een deel van de winst elk jaar naar de school over te maken, en gaan hier ook mee door nadat hun kind de school heeft verlaten.

De krachtige inspanning op de scholen blijkt echt nieuwe leerlingen, van heinde en verre weer aan te trekken, zoals dat vanouds ook het geval was: vanuit het Westen van het land komen veel gezinnen deze kant op voor de Vrije Scholen, maar ook vanuit Zutphen zelf en de regio. En zo meer.

In de organisatie is ervoor gekozen met een driegelede organisatievorm te gaan werken, zodat duidelijk is wie verantwoordelijk is voor de inhoud, het culturele leven op de scholen, wie voor de gesprekken en de afspraken en het organiseren, en wie voor het verzamelen en beheren van het geld. Het is een enorm vernieuwende aanpak, die steeds voor vraagstukken stelt, maar ook veel ontwikkeling brengt in de gemeenschap van de scholen.”

Hoe komt het nu verder?

Als ouder weet ik niet goed hoe ik verder het gesprek kan initiëren. Het lijkt me niet de goede weg om de macht van de massa te mobiliseren via handtekeningen verzamelen e.d. Ik heb deze tekst zo proberen te schrijven, dat ieder die bereid is met een onbevangen blik de hele situatie nog eens te bekijken, de waarnemingen zelf kan toetsen en beoordelen, en de visie kan meedenken. Ik hoop dat degenen die in de positie zijn om dit wel te organiseren, hier een handvat in vinden voor verder initiatief.

Ik hoop dat duidelijk is dat ik dit wel vertegenwoordigend voor veel ouders schrijf. Wij willen graag dat er een gezonde sociale omgeving, en gezonde sociale processen rondom onze kinderen worden verzorgd door de school. Veranderingen, zelfs van locatie, kunnen wij en onze kinderen prima opvangen. Tegenover machtstrijd, diep ingrijpende sociale fricties, uitvoering van niet gedragen besluiten, staan wij en onze kinderen machteloos.

Graag ontvang ik een reactie,

Ingrid Busink’

Ik geloof niet dat deze bewogen oproep geholpen of ook maar iets in beweging gezet heeft. Alles lijkt op de voorbestemde uitkomst af te stevenen.

.