Conferentietijd

Oktober is conferentietijd. Dat blijkt ieder jaar weer. Na de zomervakantie breekt het weer los, die onbedwingbare lust om te confereren. Het is gewoon niet bij te benen. Ik ben maar opgehouden om dat allemaal te willen vastleggen. Hoewel dat soms wel jammer is, want als het voorbij is hoor je er vaak niets meer over. En dan weet je nauwelijks dat er zoiets heeft plaatsgevonden. Tenzij er natuurlijk een document van wordt gemaakt, of een boek. Dat laatste is het geval met ‘Duurzame gezondheidszorg: Visie en praktijkervaringen’, dat ik op 9 augustus presenteerde in ‘Toe-gankelijk’. En juist vanmiddag komt de website van dagblad Trouw met een opinieartikel waar onderaan dit vermeld staat:

‘Deze bijdrage vormt een geheel met een hoofdstuk van de eerste auteur in “Duurzame gezondheidszorg; visies en praktijkervaringen”, dat deze maand verscheen bij uitgeverij Christofoor.’

Met ‘de eerste auteur’ wordt gedoeld op Peter Kooreman, die hier verschillende keren aan bod is geweest, min of meer samenvattend op 15 juli 2010 in ‘Peers’. Bij het artikel worden beide auteurs als volgt voorgesteld:

‘Peter Kooreman is hoogleraar Gezondheidseconomie aan de Universiteit van Tilburg. Arjen van Witteloostuijn is hoogleraar economie aan de Universiteit van Tilburg, de Universiteit van Antwerpen en Utrecht Universiteit.’

En dan het artikel zelf. Dat heet ‘Betaalbare gezondheidszorg begint bij gedragsverandering patiënt en zorgsector’ en kent de volgende inhoud:

‘De steeds verder uitdijende gezondheidszorg blijft alleen houdbaar bij een verandering in het bewustzijn en het gedrag van zorggebruikers en verleners. Met alleen een andere inrichting van de gezondheidszorg en de wijze van financiering is dit niet te bereiken, stellen Peter Kooreman en Arjen van Witteloostuijn.

Voorop moeten staan een grotere persoonlijke verantwoordelijkheid, meer nadruk op de afweging tussen kosten en baten, serieuzere aandacht voor alternatieve geneeswijzen en een hogere eigen bijdrage van de patiënt.

Zorgkosten blijven doorstijgen

Dat de zorg te duur wordt, houdt de beleidsgemoederen inmiddels decennia bezig. De combinatie van innovatie, vergrijzing en het feit dat zorg verzekerd is zorgt ervoor dat het beslag van de zorgkosten op het bruto nationaal product onstuitbaar blijft stijgen. Vorige kabinetten hebben de introductie van marktwerking ingezet om deze stijgende lijn om te buigen - tevergeefs.

Minister Edith Schippers heeft ingezet op “veldwerking”: een ouderwetse poldercompromis na uitvoerig overleg met de partijen uit het veld. De kans dat straks zal blijken dat de stijging van de zorgkosten is omgebogen, is nihil. Beleid gericht op het wegnemen van knelpunten in de gezondheidszorg zal beperkt effectief zijn wanneer het zich slechts richt zijn op het ontwerp van het systeem van zorgverlening en -financiering. Het wegnemen van knelpunten vraagt vooral veranderingen in het bewustzijn en het gedrag van de individuen die gezamenlijk dat systeem vormen: patiënt, zorgverlener, zorgverzekeraar, farmaceut, manager of toezichthouder – iedereen moet meebewegen.

1 Grotere persoonlijke verantwoordelijkheid

In de eerste plaats vereist de houdbaarheid van de gezondheidszorg een groeiend bewustzijn ten aanzien van (a) de persoonlijke verantwoordelijkheid voor de eigen gezondheid en (b) de medeverantwoordelijkheid voor de gezondheid van anderen. Onderzoek heeft een sterke causale relatie aangetoond tussen leefstijl en gezondheid. Daarmee groeit de persoonlijke verantwoordelijkheid voor de eigen gezondheid. Dat de individuele zorgkosten voor een zorggebruiker vrijwel volledig buiten beeld blijven, draagt niet bij aan het nemen van eigen verantwoordelijkheid voor leefstijl en gezondheid.

De patiënt dient te weten wat zorg kost, wat daaraan de eigen bijdrage is, en wat de consequenties van haar of zijn leefstijl zijn op de eigen gezondheid en die van anderen. Wij beïnvloeden de gezondheid van anderen door hulp te bieden of te onthouden. Liefdevolle verbintenissen hebben een gunstig effect op gezondheid. Zorgverzekeraars zijn in een goede positie om het bewustzijn hieromtrent te bevorderen, bijvoorbeeld door het aanbieden van een co-verzekering voor medemensen zonder toegang tot basale gezondheidszorg.

2 Weeg kosten af tegen baten

In de tweede plaats is het denken in termen van baten en kosten van zorg noodzakelijk voor een betere inrichting van de gezondheidszorg en ethisch verantwoorde besluitvorming. Veel mensen voelen zich ongemakkelijk wanneer bij een fundamenteel recht als gezondheidszorg gesproken wordt over kosten en baten. Toch worden dagelijks, ook als het om mensenlevens gaat, kosten en baten stilzwijgend afgewogen. Wanneer bijvoorbeeld de maximum snelheid op snelwegen op 90 kilometer per uur zou worden gesteld, zoals jarenlang in de VS het geval was, zou dat jaarlijks tot enkele tientallen doden minder leiden. Blijkbaar weegt het kleinere aantal verkeersdoden niet op tegen het verlies aan mobiliteit en economisch activiteit als gevolg van de snelheidsbeperking.

In beleidsdiscussies ligt de nadruk meer op kosten dan op baten van gezondheidszorg. Kosten zijn makkelijker meetbaar en direct voelbaar. Maar het gaat in de gezondheidszorg uiteraard niet om het besparen van kosten. Als dat het geval zou zijn, zou de zorg eenvoudigweg opgeheven moeten worden. Meestal is het goed mogelijk een indicatie van de baten van zorg te krijgen. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt tussen objectieve indicatoren (zoals levensduur en ziekteverzuim) en subjectieve indicatoren (zoals gezondheidsbeleving en patiënttevredenheid). Kosten-baten berekeningen maken niet alleen duidelijk wanneer gewonnen levensjaren kostbaar zijn, maar ook wanneer ze weinig kosten. Zo is een gewonnen levensjaar via het ontmoedigen van roken tijdens de zwangerschap drie keer goedkoper dan intensieve neonatale zorg.

3 Onderzoek effectiviteit alternatieve geneeswijzen

In de derde plaats dienen (vooralsnog) alternatieve geneeswijzen serieuzer genomen te worden. Recent onderzoek laat zien dat huisartsen die zich na hun reguliere opleiding hebben geschoold in acupunctuur, antroposofische geneeswijzen of homeopathie goedkoper werken dan reguliere huisartsen, ook als zo goed mogelijk wordt gecorrigeerd voor de verschillende achtergrondkenmerken van patiënten. Hun patiënten leven bovendien langer. Eén van de verklaringen is dat complementair werkende artsen terughoudender zijn in het voorschrijven van medicijnen, tests en operaties en meer gericht zijn op het aanspreken van het zelfherstellend vermogen van patiënten.

Omdat alternatieve behandelwijzen niet kunnen worden gepatenteerd ontbreekt in de farmaceutische sector de financiële prikkel om hun werkzaamheid te onderzoeken. Overheid, zorgverzekeraars, opleidingen van zorgprofessionals en patiëntenorganisaties hebben daarom de gezamenlijke taak onderzoek naar de werkzaamheid van alternatieve benaderingen te bevorderen. Daarbij kunnen geen concessies worden gedaan aan wetenschappelijke zorgvuldigheid.

Ook is het nodig dat de blik op baten voldoende breed is en zich niet alleen op de korte termijn richt. In de verslavingszorg, bijvoorbeeld, moet niet alleen gekeken worden naar terugval, maar ook naar levensaspecten als scholing, werk, uitkeringen, schuldproblematiek, criminaliteit, vrijwilligerswerk en relaties en kinderen. Nederlandse academische ziekenhuizen dienen het voorbeeld te volgen van toonaangevende medical schools zoals Harvard en Yale, die een gespecialiseerd centrum hebben voor de studie van alternatieve geneeswijzen.

4 Alleen verzekering tegen onverwachte, grote zorguitgaven

In de vierde plaats vergt de houdbaarheid van het zorgstelsel hogere eigen bijdragen van patiënten, tot een maximum dat afhangt van de financiële draagkracht van de patiënt. De functie van een verzekering is om het risico van grote en onverwachte uitgaven te delen en te spreiden, niet om voorspelbare en kleinere uitgaven te betalen. Alleen wanneer deze een preventief karakter hebben, kan dekking door de basisverzekering gerechtvaardigd zijn. Door het verzekeringskarakter dragen noch de patiënt, noch de arts direct de kosten van een zorginterventie. In een ideale wereld zijn artsen nauwelijks gevoelig voor financiële prikkels. Diverse empirische studies laten echter het tegendeel zien.

Een verzekerings- en financieringssysteem dat deze bezwaren zo veel mogelijk ondervangt, kent, naast een eigen bijdrage van patiënten, een goede balans tussen vaste en variabele beloning van zorgverleners. Het variabele deel van de beloning dient vooral gebaseerd dient te zijn op het resultaat van behandelingen, niet van de geleverde inspanning. Een volledig vaste beloning kan leiden tot onderbehandeling en een gebrek aan wil om te innoveren. Een volledig variabele beloning kan leiden tot overbehandeling. Transparantie in de financiële relatie tussen patiënten en zorgverleners bevordert solidariteit en wederzijdse verantwoordelijkheid.’

Gisteren vond in Amsterdam een conferentie plaats, die het memoreren waard is. Op de website van De Rode Hoed staat deze als volgt vermeld:

‘Symposium Filosofie van de Vrijheid

Zaterdag 1 oktober 2011, aanvang 10.00 uur

In 1893 schreef de Oostenrijkse wetenschapper en latere grondlegger van de antroposofie, Rudolf Steiner, het boek De Filosofie van de Vrijheid. Hoewel het in kringen van geletterden goed werd ontvangen, raakte het toch snel in de vergetelheid. Inmiddels is het alweer lang geliefd bij antroposofen, maar daarbuiten blijft het stil.

Niet uit desinteresse of vooroordeel; het werk heeft misschien nooit bekend kunnen worden, juist omdat het al het exclusieve bezit lijkt van een welafgebakende spirituele beweging. Terwijl men echt niet vertrouwd hoeft te zijn met het antroposofische gedachtegoed, en zeker geen esoterisch jargon hoeft te beheersen, om te kunnen genieten van dit fijnzinnige en inspirerende boek – waarvan de inhoud actueler lijkt dan ooit.

Immers, het begrip vrijheid wordt overal steeds vaker achteloos, en soms zelfs oneigenlijk, gebruikt en hetzelfde geldt voor het begrip Individualisme. Zijn westerse, vrije mensen inderdaad (te) individualistisch aan het worden, zoals vaak wordt gezegd, of lopen ze achter een kudde stuurloze dwaallichten aan?

Zie je alleen scherp wat er bij de anderen aan de hand is of... Durf je zelf nog wel idealen te hebben? Ernaar te handelen? En zo ja, waar begin je? Hoe bezin je jezelf? Bij wie hoor je, bij wie wil je horen, waar worden verbanden knellend en alweer: onvrij? Kun je eigenlijk wel nadenken over je gedachten?

Op het symposium zullen 9 prominente sprekers kort hun licht laten schijnen op (een aspect van) het veelzijdige boek van Rudolf Steiner. Kritisch, verbeeldingsvol, lichtvoetig, warmbloedig, hartstochtelijk, kunstzinnig, prikkelend, geestig, maar altijd menselijk – waardoor de dag een spiegel wordt van het boek. En het publiek, naar we hopen, tot verder lezen wordt verleid.

Dagvoorzitter: Lodewijk Dros, redacteur bij het dagblad Trouw

Sprekers zijn: Bert Keizer, Marc Slors, Mariëtte Willemsen, Ab Klink, Joke J. Hermsen, Coen Simon, Marjolijn Februari, Klaas van Egmond en Rob Wijnberg.

Organisatie: Studiecentrum voor Antroposofie Amsterdam i.s.m. de Iona Stichting

Zaal: Oosterhuiszaal

Aanvang: 10.00 uur

Einde: 18.00 uur

Toegang: € 60, € 20 (Studenten). Kaarten via www.iona.nl’

Opmerkelijke namen bij de negen sprekers... Mogelijk zien we dit thema in de toekomst terug bij een van hun publicaties. Merkwaardig blijft wel die gewoonte om de titel van het boek met te veel hoofdletters te schrijven: De Filosofie van de Vrijheid. Als ze dat dan maar niet overnemen en er gewoon De filosofie van de vrijheid van maken. – Dan hebben we aanstaande dinsdag ‘Lievegoed 21 – De cultuur van het hart’:

‘De kracht van een integrale aanpak in theorie en praktijk: nieuwe inzichten uit de psychiatrie, verslavingszorg en gehandicaptenzorg

Dinsdag 4 oktober 2011

13.00-18.00u

Antropia Driebergen

Programma

Deskundigen op het vakgebied presenteren inzichten en onderzoek op het gebied van psychiatrie, verslavingszorg en gehandicaptenzorg. Met name de overlappingen daartussen en de vernieuwende aanpak die zij daarin voorstaan komen aan de orde. Na afloop van elke lezing is er mogelijkheid tot het stellen van vragen en discussie, onder leiding van dagvoorzitter Jacobine Geel.

Dit symposium is opgedragen aan drs. Huib van der Doel, oud-voorzitter Raad van Toezicht Lievegoed Zorggroep.

Sprekers

Drs. Marko van Gerven psychiater, oprichter Bernard Lievegoed Kliniek – Integrale behandeling van depressie

Dr. Martina Bühring psychiater, medisch manager Altrecht psychosomatiek en Vesalius – Multidisciplinaire diagnostiek en behandeling voor somatoforme stoornissen - Integratie van lichaam en geest

Drs. Wilfried Minne psychiater Lievegoed Zorggroep – Minder praten en meer doen: behandelen, leven en werken in een gemeenschap

Prof. Hans Reinders hoogleraar ethiek VU, Bernard Lievegoedleerstoel – De binnenkant van professionaliteit: de kracht van ambachtelijkheid

Theorie en praktijk

Na elke lezing is er een praktijkvoorbeeld dat aansluit op het onderwerp van de lezing. We vertellen het verhaal van een (ex-cliënt) over de problematiek en de geboden behandeling. Daarna duiken we de praktijk in: Jacobine Geel interviewt de medewerker die betrokken was bij de zorg voor die cliënt.

Accreditatie en kosten

Accreditatie is toegekend door

KNMG (huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde en AVG)

NVvP

NVAA

NVET

SRVB

Accreditatie is aangevraagd bij

NIP (eerstelijns-, lichaamsgerichtwerkend psychologen en FGZP)

FVB

Beroepsverenigingen NVAZ (NVAP, NVKT, SAMPO, V&VN, BPHA, Azarias, NVAF, NBMK, NVDA)

Deelname aan het symposium kost € 45

U kunt het bedrag overmaken op rekening 690936885 (ING), ten name van Lievegoed Zorggroep, Bilthoven o.v.v. uw naam en Lievegoed 21

Uw aanmelding is definitief nadat wij uw betaling ontvangen hebben.

Vragen of meer informatie? symposium@lievegoedzorggroep.nl 030-22 55 579’

Merkwaardig hier is dat ‘Dit symposium is opgedragen aan drs. Huib van der Doel, oud-voorzitter Raad van Toezicht Lievegoed Zorggroep.’ Hij is toch niet overleden? Voor zover ik weet is hij nog springlevend. – De dag erop, dat is dus woensdag, is er deze ‘MichaëlConferentie 2011’:

‘Woensdag 5 oktober 2011 – 10.00-17.00 uur – Driebergen

In de aanloop naar de grote MichaëlConferentie in 2020 organiseert de Vereniging van vrijescholen op 5 oktober 2011 een conferentie met als titel: “Kunstzinnige processen in onderwijs en opvoeding”. Het thema is gekozen omdat vrijescholen zich onderscheiden door hun methodische aanpak. Kunstzinnigheid staat daarbij centraal als het scheppend proces. Via kunstzinnig onderwijs wordt het kind voortdurend op meervoudige wijze in denken, voelen en willen uitgedaagd.

Op deze website vindt u meer informatie over het programma en de sprekers van de MichaëlConferentie 2011.

U kunt zich aanmelden voor de MichaelConferentie door een mail te sturen naar vereniging@vrijescholen.nl, aanmelden via deze website is niet mogelijk.

Welkom

Op deze site leest u meer over MichaëlConferentie van de Vereniging van vrijescholen. De conferentie markeert de route naar de stip die wij voor 2020 op de horizon hebben gezet. Eventuele reacties kun u sturen aan vereniging@vrijescholen.nl’

Kijk eens, weer een nieuwe website (weblog in WordPress, om precies te zijn) van de Vereniging van vrijescholen. Dat staat er ook met zo veel woorden, ‘Over deze site’:

‘Deze site maakt deel uit van de websites van de Vereniging van vrijescholen en geeft informatie over de route die de Vereniging van vrijescholen uitstippelt voor haar MichaëlConferentie. 

Kijk ook op:

website: www.vrijescholen.nl

weblog: vrijescholen.wordpress.com

twitter: @vrijescholen’

Probeer het allemaal maar eens uit elkaar en overzichtelijk te houden... In ieder geval wordt hier wel alles duidelijk op een rijtje gezet in ‘Samen op weg naar 2020’:

‘De MichaëlConferenties vormen sinds 2008 een traject met een perspectief van een aantal jaren. Uiteindelijk moet dit leiden tot maatschappelijk relevant en geaccepteerd vrijeschoolonderwijs. De MichaëlConferentie brengt voortrekkers en pioniers samen, die het hart vormen op weg naar 2020.

MichaëlConferentie 2011

In de aanloop naar de grote MichaëlConferentie in 2020 organiseert de Vereniging van vrijescholen op 5 oktober 2011 een conferentie met als titel: Kunstzinnige processen in onderwijs en opvoeding. Het thema is gekozen omdat vrijescholen zich onderscheiden door hun methodische aanpak. Kunstzinnigheid staat daarbij centraal als het scheppend proces. Via kunstzinnig onderwijs wordt het kind voortdurend op meervoudige wijze in denken, voelen en willen uitgedaagd.

WAT ERAAN VOORAF GING

2010 – Kind in dialoog

In 2010 spraken Luc Stevens, directeur van het Nederlands instituut voor onderwijs en opvoedingszaken NIVOZ, Clarence Harvey, Teaching & Learning Coördinator at Steiner Academy Hereford en Margareta van Raemdonck, Federatie van Rudolf Steinerscholen, België.

“Als je jezelf sterker wilt maken moet je weten wat je waard bent voor de buitenwereld.” was één van de aanbevelingen van Luc Stevens. Eén van de resultaten van de werkgroepen luidde als volgt: “Het essentiële behoudend en opnieuw vormgevend. Ons onderwijs verbinden met nieuwe inzichten”. Openheid, vertrouwen. Ook klonk dat taal vinden voor wat het vrijeschoolonderwijs inhoudt van groot belang is.

In de lezing van Clarence Harvey kwam het thema taal op bijzondere wijze terug. Hij sprak over Soul in Education. “...Soul in education is only possible where the educator is in touch with and actively integrates the Soul depth of himself/herself into his/her interactions with students” was zijn centrale these.

Margareta van Raemdonck werkte het thema aan de hand van de situatie in België concreet uit. De Belgische Steinerscholen hebben eigen eindtermen ontwikkeld. Op basis daarvan beschreef zij hoe portfolio wordt gebruikt om de resultaten van leerlingen zichtbaar te maken.

2009 – Dancing The Bridges

Taal was ook in 2009 een wezenlijk thema. Thema was het ideaal in de werkelijkheid met als titel “Dancing the bridges”.

Prof. Gert Biesta, Professor of Education aan The Stirling Institute of Education sprak over de beperking van het onderwijs. Hij ziet drie grensgebieden waar onderwijs ophoudt en iets anders begint. Op basis van zijn stelling dat onderwijs zijn beperkingen kent kan onderwijs niet alle problemen oplossen. Biesta formuleert drie grensgebieden:

1. Onderwijs als oplosser van alle sociale problemen (socialisatie: deel worden van groepen en tradities).

2. Onderwijs als therapie (persoonsvorming).

3. Onderwijs en leren (kennis en vaardigheden).

Goed onderwijs maakt in de ogen van Biesta een afgewogen keuze tussen de drie elementen en verwoordt dat op adequate wijze. Taal is daarbij van wezenlijk belang. Welke woorden kies je en hoe formuleer je.

Prof. Dr. Jost Schieren aan de Alanus Hochschule in Alfter liet zien hoe in het voortgezet onderwijs op basis van de ontwikkelingsfasen gewerkt wordt aan de ontwikkeling van het oordeelsvermogen, en hoe de stappen daarin kunnen leiden tot het innerlijk oordeel over wat vrijheid voor de mens is.

2008 – Samen Bindend Samen Werken

De MichaëlConferentie 2008 stond in het teken van “Samen bindend samenwerken”. Hoe kun je bindend samenwerken om te komen tot een school die dient als werkplaats voor de verdere ontwikkeling van een professionele leergemeenschap?

Prof. dr. Willem Koops, die de leerstoel “Grondslagen en Geschiedenis van de Ontwikkelingspsychologie en Pedagogiek” bekleedt aan de Universiteit Utrecht en Prof. dr. Monique Volman, bijzonder hoogleraar Onderwijskunde en verbonden aan het Onderwijscentrum en de Faculteit Psychologie en Pedagogiek van de VU, te Amsterdam spraken tijdens deze conferentie.

Prof. dr. Koops stelde in zijn rede dat het traditioneel vernieuwingsonderwijs – waar de vrijeschoolbeweging onder wordt gerangschikt – zijn langste tijd gehad heeft, omdat internet en tv het klassieke kind doen verdwijnen. Daarmee past het oude opvoeden – het kind langer kind laten zijn en stapje voor stapje de volwassenheid binnenbrengen – niet bij het moderne kind dat permanent in verbinding is met de volwassen wereld. Nieuwe kansen zijn er voor de vrijeschool als zij opnieuw een perspectief kiest vanuit de ethiek en vanuit de ontwikkelingspsychologie en zich uiteenzet met haar opvoedingsidealen, haar oorspronkelijke en hedendaagse bronnen. Als zij zich vernieuwt, normen stelt en weet welk doel ze heeft met het onderwijs.

Prof. dr. Volman vult de nieuwe kansen concreet in. Het traditioneel vernieuwingsonderwijs kan zich richten op Authentiek leren – maatschappelijk betekenisvol en betekenisvol voor de leerling, op Actief leren – meedoen in activiteiten die in de samenleving van betekenis zijn en op Sociaal leren – leren handelen in sociale situaties door deelnemen aan leergemeenschappen en je te richten op brede persoonsontwikkeling. In die gebieden kan volgens Volman de betekenis en meerwaarde liggen van het vrijeschoolonderwijs, zonder zich te ontdoen van zijn wortels.’

En hoe zit het dan dit jaar, wie komen er nu? Ook dat wordt uit de doeken gedaan, onder ‘Sprekers’:

‘Prof. dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer

Emeritus hoogleraar Spraak- en taalstoornissen bij kinderen

Prof.dr. S.M. Goorhuis-Brouwer (1946) studeerde orthopedagogiek aan de Rijksuniversiteit te Groningen en volgde tegelijkertijd de opleiding logopedie-akoepedie.

In 1977 werd zij staflid bij de disciplinegroep KNO, voor de Communicative Stoornissen (problemen met horen en spreken)

In 1988 promoveerde zij op diagnostische dilemma’s bij kinderen met taalontwikkelingsstoornissen en onderzocht de pedagogische implicaties van dit probleem.

In 1991 werd zij Universitair Hoofddocent bij de Faculteit der Medische Wetenschappen en in 1999 werd zij benoemd tot bijzonder hoogleraar Spraak- en Taalstoornissen bij kinderen RUG.

Zij verricht onderzoek naar de epidemiologie van spraak- en taalproblematiek, de diagnostische processen bij spraak- en taalproblematiek en de effecten van spraak-en taalproblemen op de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind.

In 2003 kreeg zij een koninklijke onderscheiding (Ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw) voor haar meer dan gewone inzet voor de belangen van kinderen met spraak- en taalstoornissen, waarbij de realisatie van multidisciplinaire diagnostiek een belangrijk speerpunt vormde. Integratie van verschillende beroepsgroepen en werkwijzen vanuit pedagogisch perspectief stonden daarbij centraal. Haar werk is, mede door haar lobby binnen alle geledingen van de Gezondheidszorg, van grote invloed op de dagelijkse praktijkvoering in Nederland. Hierbij moet gedacht worden aan de invloed op het onderwijs aan kinderen met hoor- en spraaktaalproblemen, aan de signalering van taalstoornissen met de Minimum Spreeknormen, als ook haar inzet om op jonge leeftijd spraakverbeterende operaties bij kinderen met schisis uit te voeren.

Verder behoort het tweetalig onderwijs op jonge leeftijd tot een van haar onderzoeksgebieden.

In de laatste jaren van haar actieve medische praktijk onderzocht zij met haar team wekelijks ongeveer 30 kinderen met verdenking op ontwikkelingsachterstanden. Schokkend was de toename van het aantal gezonde kinderen in de kliniek. Dit was de aanleiding om zich bezig te gaan houden met de verschoolsing van het peuter- en kleuterleven.

Trevor Mepham

Directeur Steiner Academy Hereford

Trevor Mepham is de eerste directeur van de Steiner Academy in Hereford. In de 25 voorafgaande jaren heeft de school nooit een directeur gehad. Net als alle andere 30 vrijescholen in Engeland werd de school oorspronkelijk bestuurd door samengestelde raad die bestond uit leraren, ouders en administratieve beheerders. Mepham heeft de uitdagende rol als eerste directeur van de Steiner Academy in Hereford met beide handen aangegrepen. 

Trevor Mepham studeerde internationale politieke betrekkingen en was voornemens een carrière te starten bij de overheid. Toen hij de opvoedings- en educatieleer van Steiner ontdekte, betekende dat een persoonlijke omslag. Na een omscholing ging hij lesgeven aan de Steiner School in Devon, waarna hij ook als adviseur actief werd voor Steinerscholen in Engeland en in het buitenland. Vervolgens werkte hij 12 jaar aan de Universiteit van Plymouth, waar hij zich toelegde op het BA programma Steiner Educatie.

Gijs van Rhijn

Kleinkunstenaar en muziekdocent Parcivalcollege Groningen

Multi-instrumentalist, komiek, theatermaker. Schrijft en componeert zijn eigen voorstellingen. Maakt voorstellingen voor volwassenen en voor kinderen. Podiumpersonality met een energieke, open en ontwapenende uitstraling. Gijs is snel, adrem en heeft een bijzonder goed observatie-vermogen. Zijn voorstellingen zijn toegankelijk, grappig, muzikaal en vaak schrijnend ontroerend. 

Klik hier voor een uitgebreid CV van Gijs van Rhijn’

Maar het is weer niet zo dat iedereen zomaar naar deze conferentie kan, zo blijkt uit ‘Voor wie bestemd?’

‘De conferentie is bedoeld voor de voortrekkers in het vrijeschoolonderwijs en kinderopvang; voor schoolleiders en leidinggevenden. Pedagogisch medewerkers en leraren zijn ook van harte uitgenodigd. Zij kunnen zich voor deelname melden bij hun leidinggevende of schoolleider.

Voor uw aanmelding stuurt u een e-mail naar vereniging@vrijescholen.nl. Via deze website kunt u zich niet aanmelden.’

Daar staat dan weer het volgende tegenover, ‘Verslag van de conferentie’:

‘De MichaëlConferentie 2011 belooft in meer dan één opzicht een bijzonder evenement te worden. Een redactieteam bestaande uit 7 studenten van de afdeling communicatiemanagement van Hogeschool Utrecht zullen in opdracht van het adviesbureau Scompany en de Vereniging van vrijescholen een integraal verslag van de conferentie verzorgen. Een feitenrelaas van de dag wordt gecombineerd met sfeerverslagen, interviews met deelnemers, organisatoren en sprekers, afgewisseld met opinies en meningen. De redactie publiceert de resultaten direct de volgende dag op de speciale website van de MichaëlConferentie www.michaelconferentie2020.nl

Wie is Scompany?

Scompany is een adviesbureau voor en door 3e jaar studenten dat vanuit het Instituut voor Communicatie werkt voor externe opdrachtgevers. De opdrachten hebben betrekking op marketing, onderzoek, evenementen en communicatie. Sinds april 2002 is Scompany in het bezit van het ISO-9001 certificaat. Hiermee wordt de kwaliteit van het proces, het projectwerk gewaarborgd.’

Dat wachten we dan maar in spanning af. – Tot slot nog vergelijkbare ontwikkelingen in Duitsland, zoals maandblad Info3 kortgeleden bij monde van Merle Ranft berichtte in het ‘Tagungsbericht – Zwischen Wissenschaft und Weltanschauung’:

‘Was bedeutet Anthroposophie? Was versteht man unter modernen anerkannten wissenschaftlichen Standards? Und was genau passiert, wenn man die Wissenschaftlichkeit der Anthroposophie im akademischen Kontext begründen möchte? – Eine Fachtagung in Ottersberg fragt nach der Anthroposophie im Hochschulkontext.

Konnte man bisher die Hoffnung haben, zumindest in den Grundfesten auf ein homogenes Konzept innerhalb der anthroposophischen Bewegung zu stoßen, dann wurde diese Vorstellung spätestens auf der Fachtagung “Anthroposophie im Hochschulkontext” in wirkliche Bedrängnis gebracht. Die Tagung fand am 22. und 23. September in Ottersberg statt und entsprang einem Konzept von Peer de Smit und Ralf Rummel-Suhrcke von der Fachhochschule Ottersberg, die in Kooperation mit der Alanus Hochschule in Alfter das Tagungsprogramm konzipierten und dabei finanziell von der Software AG-Stiftung unterstützt wurden.

Die Idee zu der Fachtagung ging auf die Feierlichkeiten zum 40jährigen Jubiläum der Fachhochschule Ottersberg zurück, bei denen der Wunsch entstanden war, anthroposophische Bildungsimpulse im akademischen Kontext darzustellen, zu entwickeln und zu reflektieren. Darüber hinaus schien das Ziel verfolgt zu werden im Rahmen öffentlicher Fachgespräche das gemeinsame Netzwerk anthroposophisch inspirierter Hochschulen in Deutschland zu vertiefen und auszubauen.

Die Beiträge der rund zwanzig Vortragenden boten einen bunten Strauß von Positionen bezüglich der anthroposophischen Zugänge zu Wissenschaft, Kunst und Leben in der Gegenwart. Diese reiche Variation führte auf Seiten der Veranstalter zu der Bemerkung, dass zwar in den Präsentationen zusammenhängende Bilder entworfen wurden, diese aber in der Diskussion und Konfrontation teils dazu tendierten ihre Nuancen zu verschieben. Was verstanden die Tagungsteilnehmer beispielsweise konkret unter dem Begriff der Anthroposophie? Der Biologe Wolfgang Schad meinte, sie sei das Werdende, das in der Wissenschaft beginne und in der religiösen Vertiefung ende. Auch der Regisseur Christopher Marcus betonte, dass Anthroposophie kein Dogma sei, sondern lebendig aus sich heraus entwickelt und weitergeführt werden müsse. Diese schemenhaften, stark innerlichen Ansätze erweiterte Peter Sinapius aus Ottersberg mit der Betonung eines ästhetischen Ansatzes, durch den die Dinge in ihrer phänomenologischen Form zur Erscheinung kommen können. Eine Wissenschaft “in actu” also, die die Dinge schauen und nicht fixieren, spüren und nicht begreifen will. Michaela Glöckler schließlich setzte das Verständnis der Anthroposophie in einen engen Zusammenhang mit dem Begriff der Selbstschulung und der Bewusstseinserweiterung. An diesem Punkt erweiterte sich die Debatte um eine begrifflich-methodische Dimension, die es verlangen würde genauer beleuchtet zu werden, wenn man in Dialog mit modernen, anerkannten wissenschaftlichen Standards treten will.

Dass jene Standards nicht ungeprüft als Maßstab umfassender Geistesforschung gelten dürften, war wahrscheinlich die einheitlichste Überzeugung der Tagungsteilnehmer. Hier machte besonders Karl-Martin Dietz deutlich, dass in der philosophischen Reflexion der Wissenschaftsbegriff prinzipiell noch unklar und bis heute ungelöst sei. Er betonte weiter, dass Rationalität und Empirie als Grundfesten heute in Frage stünden und ein darauf reagierender Paradigmenwechsel in der Wissenschaftslandschaft seit rund fünfzig Jahren absehbar sei. Wenn jener Wissenschaftsbegriff nun aber als überarbeitungswürdig eingestuft werden kann, so schließt sich die Gegenfrage an, wie die Anthroposophie zur Weiterentwicklung desselben beitragen kann, ohne sich dabei zugleich als eine gleichsam erhabene Instanz profilieren zu wollen.

Für Marcelo da Veiga und Jost Schieren von der Alanus Hochschule war es unstrittig, dass die Anthroposophie dafür als Wissenschaft des Geistes ihren Weg an die Hochschulen finden müsse, um somit überhaupt an aktuellen Debatten und Sinnfragen Teil haben zu können. In ihren Beiträgen entwickelten sie ein philosophisch-stringentes Bild der Anthroposophie, die nicht als abgeschlossenes Lebenswerk Rudolf Steiners begriffen werden dürfe, rational begründbar sei und damit an die Hochschulen gehöre. Ob das Modell der Hochschulen aber überhaupt als Königsweg auf dem Weg zur aktiven Teilhabe anthroposophischer Geisteswissenschaft und der davon inspirierten Praxisfelder zu sehen ist wurde unter den Vortragenden nicht recht deutlich. So bemerkte unter anderem Wolfgang Schad, dass der Wille zur Akkreditierung zwar verständlich sei, aber nicht, wenn man sich dabei verbiegen müsse. Auch Rainer Jesenberger gab zu bedenken, dass mitunter drei Hochschul-Leuchttürme weniger attraktiv seien als freie Initiativen, die an staatlichen Hochschulen verortet würden.

In welcher Form auch immer die Anthroposophie sich Gehör verschaffen mag, wichtig ist es dabei zu klären mit welchen Inhalten sie sich dabei verbindet. Dafür ist zum einen ein wissenschaftlicher Umgang mit der Anthroposophie unumgänglich, der wegführt von einer bloßen Steiner-Exegese. Zum anderen wäre es wünschenswert, eine tiefere methodische Auseinandersetzung mit Kritikern und Befürwortern der Anthroposophie zu suchen, um eine substantielle Weiterentwicklung und Vertiefung der wissenschaftlichen Erforschung des Geistes zu erreichen, in der klar zwischen Behauptung, Weltanschauung und Erkenntnistheorie unterschieden werden kann.

Die Fachtagung in Ottersberg wurde in konstruktiver und offener Stimmung geschlossen. Die vielen ungeklärten und wichtigen Fragen nahmen die Veranstalter engagiert auf und betonten den gegenseitigen Wunsch, die Gespräche kontinuierlich weiterzuführen. Damit wolle man an die bisher geleistete Bestandsaufnahme anknüpfen und den ersten Anstoß in Ottersberg zu einer inhaltlichen Vertiefung in das Thema weiterentwickeln. Man darf also gespannt sein, welche Formen das Tagungskonzept in der kommenden Zeit annehmen wird.’

Overigens zijn er wel meer conferenties geweest en in aantocht, maar hier laat ik het nu even bij. Alleen dit ene nog, dat Michael Eggert op 26 september op zijn Egoisten-weblog presenteerde als ‘Gerald Häfners gelungene Situationsbeschreibung’:

‘Häfners beeindruckender Vortrag über “Freie Märkte – Freie Menschen” von der GLOBArt Academy – sehr hörenswert.’

Ik zou deze graag als video op mijn weblog opnemen, en dan zou u – door er eenvoudig op te klikken – in drie kwartier een heldere bestandsopname door deze europarlementariër voor De Groenen/Vrije Europese Alliantie over ‘Freiheit, Gleichheit und Brüderlichkeit und die politischen Aufgaben unserer Zeit’

zien en horen. Maar dat lukt helaas niet, hij is niet te ‘embedden’, dus dan wordt het klikken. Maar wel doen hoor! Het ging hier om de

‘14. GLOBArt Academy “Im Sinne der Freiheit” – vom 8. bis 11. September 2011 im Kloster Und in Krems an der Donau – ganz im Zeichen des 150. Geburtstages von Rudolf Steiner’,

zoals Nadine Aeberhard-Josche op 14 augustus op Anthromedia aankondigde:

‘Den Eröffnungsvortrag über “Erziehung zu selbstbestimmtem Leben” wird die Halbschwester des amtierenden US-Präsidenten, die Sozialaktivistin und promovierte Germanistin Auma Obama halten.

Neben namhaften Referenten aus dem anthroposophischen Kontext wie etwa Gerald Häfner (Europäisches Parlament, Mehr Demokratie), Götz Werner (dm-drogeriemarkt), Walter Kugler (Rudolf Steiner Archiv, Oxford Brookes University) und dem Landschaftsarchitekten Herbert Dreiseitl werden unter anderem auch der Wiener Oberrabbiner Chaim Eisenberg und Vertreter der katholischen Kirche, der Zivilgesellschaft sowie QuerdenkerInnen, Visionäre und UmsetzerInnen aus Wissenschaft, Wirtschaft und Kunst als Vortragende an der 4-tägigen GLOBArt Academy teilnehmen und die Auswirkungen von Steiners Ideen auf Wirtschaft,  Philosophie, Landwirtschaft und Architektur untersuchen.

Die 14. GLOBArt Academy steht unter dem Ehrenschutz von Dr. Claudia Schmied, Bundesministerin für Unterricht, Kunst und Kultur sowie Dr. Erwin Pröll, Landeshauptmann von Niederösterreich.’