Verrassing

Nog meer U2, ik kan er geen genoeg van krijgen. Al is er zo nauwelijks iets te zien... Inmiddels is het half elf geweest, op 18 september 2010 in het Stade de France. En voor Adri Benschop: ik schreef al eerder op 8 augustus 2009 in ‘Opera’ over mijn fascinatie voor deze band, die met zijn twee jaar durende tournee over alle continenten trouwens een opmerkelijk record vestigde, zie ‘Wereldrecord voor U2’.

Een verrassing is het bericht op AntroVista vandaag, ‘Antroposofische agenda in de pers’:

‘Alweer een nieuwe deelnemer van de gezamenlijke agenda: het onvolprezen weblog van Michel Gastkemper, Antroposofie in de pers. http://antroposofieindepers.blogspot.com

Het aantal deelnemers aan de gezamenlijke agenda is hiermee op 21 gekomen. Een volledige lijst en meer informatie vindt u hier: over de gezamenlijke agenda...’

U had het de afgelopen dagen al kunnen zien onderaan deze weblog, tussen de rubrieken ‘Aanverwante en aan te raden weblogs’ en ‘Nieuwsbronnen’. Alleen vergde het wat nadere uitwerking door Wilfried Nauta van AntroVista, voordat de agenda ook aan de weblogvorm van ‘Antroposofie in de pers’ helemaal was aangepast. Dat is nu, en daarom kan ik dankzij AntroVista hierbij de ‘Gezamenlijke antroposofische agenda (in samenwerking met AntroVista)’ aan de bezoeker aanbieden. Dat dient trouwens ook nog een praktisch doel, tevens de reden om hiermee te beginnen, namelijk wat ik zondag in ‘Conferentietijd’ schreef:

‘Na de zomervakantie breekt het weer los, die onbedwingbare lust om te confereren. Het is gewoon niet bij te benen. Ik ben maar opgehouden om dat allemaal te willen vastleggen. Hoewel dat soms wel jammer is, want als het voorbij is hoor je er vaak niets meer over. En dan weet je nauwelijks dat er zoiets heeft plaatsgevonden.’

Nu hoef ik niet meer dat gevoel te hebben dat ik een congres, conferentie of symposium mis, om nog maar te zwijgen van alle extra’s die deze agenda biedt:

‘exposities

markten/open dagen

voordrachten

conferenties

vakantie

vieringen

agenda cursussen:

kunst en ambacht

euritmie/toneel/muziek

poppen maken

opvoeding

gezondheid

innerlijke ontwikkeling

overige’

Wel blijft van kracht dat als de datum voorbij is je het dan niet meer terugvindt.

‘Tenzij er natuurlijk een document van wordt gemaakt, of een boek’,

schreef ik zondag. En ook aankondigingen kunnen het waard zijn om te documenteren of vast te houden. Ik kwam zondag bijvoorbeeld met dit:

‘Gisteren vond in Amsterdam een conferentie plaats, die het memoreren waard is. Op de website van De Rode Hoed staat deze als volgt vermeld:

“Symposium Filosofie van de Vrijheid

Zaterdag 1 oktober 2011, aanvang 10.00 uur”’

Tot mijn verrassing had Jac Hielema gisteren op de Aardespiegel al zijn impressie geplaatst, die er een goede indruk van geeft. Hij was erbij geweest, en niets is meer waard dan ooggetuigeverslagen – helaas worden die heel weinig gegeven. Hij geeft gelukkig het goede voorbeeld. Erboven stond ‘Symposium: Filosofie van de Vrijheid’:

‘Het boek Filosofie van de Vrijheid van Rudolf Steiner stond centraal tijdens het symposium in De Rode Hoed in Amsterdam op zaterdag 1 oktober. Acht hoogleraren, filosofen, politici, columnisten, hoofdredacteuren, publicisten, schrijvers en wetenschappers kregen de opdracht om het boek te lezen en er twintig minuten iets over te vertellen. Tussen de voordrachten door klonk voortreffelijke muziek. Tot slot was er een gesprek. Vooraf leek het een hele zit van 10 tot 18, maar de dag vloog om voor de 350 deelnemers aan het symposium, mede dankzij het strakke dagvoorzitterschap van Lodewijk Dros, chef van de bijlage Letter & Geest van dagblad Trouw en de gezellige pauzes met heerlijk eten en drinken tussendoor.

Ik ben onder de indruk van de integriteit en het respect waarmee deze acht mensen omgingen met de Filosofie van de Vrijheid. Stuk voor stuk deelden ze open en eerlijk hun ervaringen tijdens het lezen van het boek, de vragen die het opriep, de irritaties die het wekte, de onbegrijpelijke formuleringen waar ze tegenaan liepen, de antwoorden die het gaf op vraagstukken actueler dan ooit. “Met stomheid geslagen”, begon Marjolijn Februari (1963), schrijver en columniste haar betoog. Waarom? Omdat ze eindelijk antwoorden vond op vragen waarop ze als 22-jarige al wilde promoveren. Haar favoriete citaat uit het boek: “Streven op zichzelf schenkt vreugde.” “Vorig jaar had ik een morele intuïtie”, zei Ab Klink (1958), politicus, met een rechte rug en hij deelde met ons zijn overwegingen om niet plaats te nemen in het huidige kabinet op een manier waaruit bleek dat hij het tweede deel van het boek: De Werkelijkheid van de Vrijheid begreep. Zijn favoriete citaat: “De natuur maakt van de mens slechts een natuurlijk wezen; de maatschappij maakt van hem een wezen dat volgens regels handelt; een vrij wezen kan hij alleen van zichzelf maken.”

Ik zou willen dat er ook binnen antroposofische kringen zo open en eerlijk, zo respectvol en zo kwetsbaar met teksten van Rudolf Steiner wordt omgegaan. Ik neem me voor om het goede voorbeeld te geven.

Geplaatst door Jac Hielema op 3 oktober 2011’

Ik kreeg vandaag in mijn mailbox de tiende Nieuwsbrief van het lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg. Die moet nog op de website van het lectoraat worden gezet, maar dat zal ongetwijfeld binnen afzienbare tijd gaan gebeuren. Dan kan iedereen zelf zijn weg daar naartoe vinden. Ondertussen kan ik de mooiste nieuwtjes hier alvast verklappen. Op 9 april had ik in ‘Oordeel’ het eerste bericht waarvan nu de ‘Stand van zaken RAAK-project “In Verbinding”’ over wordt gegeven:

‘In het project “In Verbinding” worden, in samenwerking met zorgverleners in de antroposofische zorg, zorgprogramma’s ontwikkeld voor de eerste lijn en een manier om de uitvoering van zo’n zorgprogramma te monitoren.

De samenwerkingspartners in het project “In Verbinding” zijn: vier Therapeutica, de NVAZ als bundeling van beroepsgroepen, andere therapeuten en artsen, en Hogeschool Leiden, die als penvoerder optreedt.

In de vorige Nieuwsbrief (nr. 9/2011) staan de doelstellingen en de opzet van het project beschreven.

De stand van zaken eind augustus

Van de vier geplande zorgprogramma’s zijn er twee in concept gereed: voor Depressie en voor Kanker. Voor deze twee is de implementatiefase aangebroken die zal lopen tot de zomer 2012. Het zorgprogramma Depressie wordt in de praktijd in ieder geval geïmplementeerd in het therapeuticum Haarlem, en het zorgprogramma Kanker in het therapeuticum Aurum in Zoetermeer.

Voor beide zorgprogramma’s geldt dat deze door de deelnemende praktijken ook daadwerkelijk worden gevolgd, c.q. dat vastgelegd wordt waar beredeneerd wordt afgeweken. Tegelijkertijd wordt het ontwikkelde monitoringssysteem gebruikt, waarmee ook het gebruik hiervan namelijk de effecten van de geboden zorg verantwoord in kaart brengen, wordt uitgeprobeerd.

Nieuw is dat ook een zorgprogramma op het terrein van de antroposofische fysiotherapie is geschreven en op een vergelijkbare wijze in de praktijk wordt getoetst. Het gaat hierbij specifiek om de antroposofische benadering van schouderklachten.

De eerste pilot waarbij het programma bij een klein aantal patiënten in de praktijk uitgevoerd zal worden, zal in het najaar plaatsvinden. Het is nog mogelijk dat andere praktijken die één of meer van de beschreven zorgprogramma's in deze fase willen inzetten, zich kunnen aanmelden. Dat moet gebeuren vóór medio oktober bij Erik Baars (baars.e@hsleiden.nl).

Implementatie zorgprogramma’s

Het in het project aangekondigde zorgprogramma voor Hooikoorts is vrijwel gereed. De implementatie daarvan start pas in 2012 omdat dan ook het hooikoortsseizoen weer start.

Het zorgprogramma voor het omgaan met Hechtingsstoornissen in de eerste lijn, zal naar verwachting eind 2011 gereed zijn. In de ontwikkelfase bleek dat samenwerking met een gespecialiseerd partner nodig is; die is gevonden in het Kindertherapeuticum in Zeist.

Voor de implementatie van beide zorgprogramma’s zullen we te zijner tijd contact opnemen met het veld.

De opzet blijft dat kort na de zomer 2012 de ervaringen uit de implementatiefase worden verzameld en na analyse zullen leiden tot aanpassingen in het betreffende zorgprogramma. Ook de ervaringen met het monitoringssysteem zullen worden verwerkt. Dan breekt de fase van verspreiding van de resultaten aan.’

Dit is ook een mooi bericht, over ‘Promotietrajecten’. Overigens wordt bij het lectoraat met de afkorting AG altijd ‘Antroposofische Gezondheidszorg’ bedoeld.

‘Een van de prioriteiten voor de nieuwe lectoraatsperiode 2011-2014 is verdere “verwetenschappelijking” van de Antroposofische Gezondheidszorg. Het opstarten van promotietrajecten is hiervoor een goede manier.

In de eerste plaats draagt het hebben van AG-promovendi en het realiseren van AG proefschriften direct bij aan wetenschappelijke en maatschappelijke acceptatie. In de tweede plaats leveren promotietrajecten concrete samenwerkingen met universiteiten op. Ten derde wordt er op die manier toegewerkt naar een groep goed opgeleide en gepromoveerde onderzoekers die ook in de toekomst ingezet kunnen worden bij het opzetten en uitvoeren van hoogwaardig AG onderzoek.

Bij het lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg zijn in dit kader zeven promotietrajecten in voorbereiding die vanaf september 2011 van start kunnen gaan.

De keuze van onderwerpen is gebaseerd op de volgende overwegingen: het streven is om enkele trajecten te richten op beroepsgroepoverstijgende vraagstukken en/of de verwetenschappelijking van de AG in het algemeen, daarnaast is de wens per beroepsgroep tenminste één promotietraject in te zetten gericht op de explicitering en verantwoording van de praktijkmethoden. De kennis die voortkomt uit de promotieonderzoeken moet goed implementeerbaar zijn in de beroepspraktijken en opleidingen om de bemoeienis vanuit het lectoraat hiermee te legitimeren.

Voor de volgende promotietrajecten zijn de onderzoeksplannen gereed, en deze kunnen, indien de financiering gerealiseerd wordt, nog in 2011 van start gaan:

– Promotietraject Methodisch gebruik van kleur in de kunstzinnige therapie – Wil Uitgeest

– Documentatiemethoden van de kunstzinnige therapie – Annemarie Abbing

– Promotietraject Patiëntcompetentie – Evi Koster

Voor deze trajecten zijn financieringsaanvragen opgesteld en verstuurd aan nationale en internationale fondsen. Wij hopen u in de volgende nieuwsbrief te kunnen melden dat er voldoende financiering is toegekend om de promotietrajecten van start te laten gaan!

Andere promotietrajecten-in-voorbereiding zijn:

– Goethe’s fenomenologische methode

–Promotietraject Euritmietherapie en hooikoorts

– Promotietraject Uitwendige therapie

– Promotietraject Fysiotherapie

Lopende promotietrajecten zijn:

– “Evidence-based curative health promotion. A systems biology-orientated treatment of seasonal allergic rhinitis with Citrus/Cydonia comp.” (Erik Baars) (geplande verdediging: 18 november 2011)

– “Instrument voor het beoordelen van de (kinderlijke) constitutie.” (Martin Niemeijer) (geplande verdediging: voorjaar 2012)’

Van die drie met een link aangegeven promotietrajecten met kant-en-klare onderzoeksplannen willen we natuurlijk meer weten:

‘Promotietraject Methodisch gebruik van kleur in de kunstzinnige therapie

Wil Uitgeest

“Kleur als realiteit” – onderzoek naar de dynamiek van rood, geel en blauw. Deze kleuren vormen van oudsher de basiskleuren in de schilderkunst (subtractieve kleurmenging). De kleur blauw is al eerder door Wil Uitgeest onderzocht. Hiervan is verslag gedaan in het boek: De binnenkant van blauw (Christofoor, Zeist 2010).

In dit promotieonderzoek wordt de dynamiek van de kleuren rood, geel en blauw onderzocht met behulp van Goethe’s fenomenologische methode.

Documentatiemethoden van de kunstzinnige therapie

Annemarie Abbing

Ontwikkeling en validering van een monitoringinfrastructuur voor het evalueren van de kwaliteit en effecten van kunstzinnige therapie, voor verschillende stakeholders.

Naast de opleiding en nascholingen is de kennisontwikkeling van de kunstzinnig therapeut vooral gebaseerd op eigen ervaring. Er is geen eenduidige manier van documenteren van (de resultaten van) het begeleidings- of behandeltraject. Hierdoor is deze ervaring onvoldoende expliciet en niet of nauwelijks overdraagbaar aan collega's of patiënten. Dit zorgt ervoor dat waardevolle (ervarings)kennis verloren gaat.
In de context van de Evidence Based Medicine ontwikkeling ontbreekt een valide documentatiemethode om betrouwbare informatie over de kunstzinnige therapie te “produceren”.

De doelstellingen van het promotieonderzoek zijn:

– Overzicht krijgen van de tot op heden gebruikte documentatiemethoden voor kunstzinnige therapie.

– Overzicht krijgen van de behoeften van de stakeholders t.a.v. de gedocumenteerde informatie.

– Het opstellen van kwaliteitscriteria voor documentatie van de kunstzinnige therapie.

– Het ontwikkelen, implementeren, testen en uiteindelijk valideren van een optimale documentatiemethode en monitoringsinfrastuctuur voor (in eerste instantie) gebruik bij psychiatrische en psycho-somatische behandeling.

– Het publiceren en verspreiden van de resultaten.

Promotietraject Patiëntcompetentie

Evi Koster

In dit promotieonderzoek staat het cliëntenperspectief centraal. Uitgangspunt voor dit onderzoek is het met behulp van kwantitatief en kwalitatief onderzoek in kaart brengen van klantervaringen met antroposofische gezondheidszorg. Op basis van deze ervaringen wordt verder onderzocht wat de antroposofische praktijkmethode bijdraagt aan de invulling van het concept patiëntencompetentie en individuele health promotion.

Tevens wordt verder verdiepend onderzocht op welke manier specifieke aandacht van de hulpverlener binnen deze praktijkmethode van invloed kan zijn op het door cliënten ervaren effect van de begeleiding, de interventie en de individuele gezondheidsbevordering bij cliënten en hoe zich dit conceptueel verhoudt tot het toenemend in de belangstelling staande “placebo-effect”.’

Dan is er nog dit niet minder baanbrekende nieuws over de ‘International Research Newsletter’:

‘In nauwe samenwerking met de “Steering Committee Forschung” van de Medizinische Sektion in Dornach, zal tweemaandelijks in een internationale Nieuwsbrief een overzicht gegeven worden van onder meer relevante nieuwsfeiten, verschenen publicaties, relevante congressen/symposia, wordt per keer een onderzoeksgroep gepresenteerd en zijn de relevante links naar onderzoeksgroepen en databases te vinden.

Op deze manier streven we ernaar de communicatie met en over het internationale AG onderzoek en de onderzoeksgroepen te versterken en bij te dragen aan een stevige internationale “community of science”.

Onderzoeker Edeltraud Lenk zal binnen het lectoraat de inhoud en vormgeving van de Newsletter coördineren. Op 15 september zijn de plannen in de research council van de Medizinische Sektion in Dornach besproken en zeer goed ontvangen.

De eerste Newsletter zal waarschijnlijk eind oktober verschijnen.’

Ook de andere mensen die het allemaal doen worden niet vergeten, in ‘Afscheid medewerker en nieuwe medewerkers ‘:

‘Esther Kuipers

Op 1 september heeft het lectoraat afscheid genomen van arts-onderzoeker Esther Kuipers. Zij gaat, volgens planning, haar carrière voortzetten als arts in de Kinder- en Jeugdpsychiatrie. We zijn haar zeer dankbaar voor het vele en goede werk dat zij verricht heeft in het ontwikkelen van het zorgprogramma Kanker binnen het RAAK project in samenwerking met de medewerkers van Therapeuticum Aurum in Zoetermeer en andere artsen en therapeuten.

Edeltraud Lenk

Sinds 1 juni is de Braziliaanse antroposofisch arts Edeltraud Lenk voor een halve dag per week verbonden aan het lectoraat. Zij verzorgt de coördinatie van de inhoud en de vormgeving van de internationale Newsletter. Edeltraud zal haar ervaring en contacten als antroposofisch arts inzetten om een groot netwerk te ontwikkelen.

Anja de Bruin

Met ingang van 15 september zal Anja de Bruin voor drie dagen per week als onderzoeker het lectoraat versterken. Anja is opgeleid in de biomedische wetenschappen en heeft in het verleden onder meer als onderzoeker bij het Louis Bolk Instituut gewerkt. De laatste jaren werkte zij bij de School for Mental Health and Neuroscience van de Universiteit Maastricht, waar onderzoek wordt verricht naar psychose, depressieve stoornissen, de ziekte van Alzheimer en andere neurodegeneratieve ziektebeelden. Daarnaast heeft zij zich bezig gehouden met het organiseren en ontwikkelen van workshops voor promovendi.

Over haar functie als onderzoeker bij het lectoraat zegt zij: “Ik heb er ontzettend veel zin in om mijn steentje bij te dragen aan het lectoraat antroposofische gezondheidszorg mede omdat in de reguliere gezondheidszorg, met name bij de chronische ziekten, steeds meer wordt gezien dat de mens meer is dan een biochemisch systeem.”

Anja neemt het Zorgprogramma Kanker over van Esther Kuipers. Daarnaast zal zij zich gaan bezighouden met ouderenzorg, de monitoringinfrastructuur voor de diverse projecten, de website en het schrijven van artikelen.’

Tot slot dit niet onbelangrijke nieuws, ‘Verdediging proefschrift Erik Baars’, waarmee bevestigd is wat hiervoor alleen nog als ‘in de planning’ werd opgevoerd:

‘Op vrijdag 18 november om 13.30 uur zal Erik Baars zijn proefschrift “Evidence-based curative health promotion. A systems biology-orientated treatment of seasonal allergic rhinitis with Citrus/Cydonia comp.” verdedigen.

Na een inleiding over het proefschrift voor een breed publiek vindt de verdediging van het proefschrift plaats in de aula van de Wageningen Universiteit. Aansluitend is er om 15.00 uur een receptie.’

Wat wil je nog meer voor mooi nieuws? De antroposofische gezondheidzorg wordt zo flink opgestuwd in de vaart der volkeren. O ja, er is dit nog, een berichtje dat ik haal uit het septembernummer van de ‘Mitteilungen aus der anthroposophischen Arbeit in Deutschland’, zoals te lezen is in ‘Mitteilungen_September_2011.pdf’. Ik kwam daar op 28 augustus in ‘Vriendschapsrelatie’ al op te spreken, maar verzuimde totnogtoe dit door Nana Göbel uit Berlijn geschreven bericht ‘“Theosophie” auf Chinesisch’ te vermelden. Haar bemoeienis met China kwam overigens al op 24 juli tevoorschijn in ‘Kleuterschool’.

‘2008 traf sich eine Gruppe von Menschen in Hongkong, die sich dafür einsetzen möchte, dass das Werk Rudolf Steiners in einer gründlichen und vom deutschen Originaltext ausgehenden Übersetzung ins Chinesische vorliegt. Es gibt bereits viele Übersetzungen aus dem Englischen, die alle in der vereinfachten Sprache erfolgt sind, die in China eingebürgert worden ist.

Uns war in Hongkong bereits deutlich, dass das Werk Rudolf Steiners in einer anderen Tiefendimension und aus dem Deutschen übersetzt werden muss und nur in seriösen Übersetzungen Verbreitung finden kann. Das bringt große Herausforderungen mit sich, denn die Wortneuschöpfungen Rudolf Steiners müssen auch im Chinesischen eine Kongruenz finden. Die Neigung, Worte zu benutzen, die man schon kennt, ist groß.

Insofern wurde in den ersten beiden Jahren an der Erarbeitung neuer Worte gearbeitet, die als kleines Wörterbuch jeder Ausgabe der Grundwerke beiliegen wird.

Im Juni 2011 ist in Taiwan die «Theosophie» auf Chinesisch erschienen. Dank der kompetenten Germanistin, die die Übersetzung vorgenommen hat, und dem Lektorat von  Astrid Schroeter und  Wenren Du konnte dieses Werk jetzt als erstes vorgelegt werden.

Die Arbeitsgruppe wird nun die Übersetzung weiterer Grundwerke in Auftrag geben und in gewohnt gründlichem Verfahren lektorieren. Allerdings kann das Tempo nicht mit dem schnellen Wachstum der Waldorfbewegung wie der biologisch-dynamischen Bewegung in China mithalten.

Wir hoffen aber trotzdem, dass durch diese gründlichen Übersetzungen diejenigen, die sich ernsthaft mit Anthroposophie beschäftigen wollen, eine gute Grundlage erhalten werden.’