Kleuters

Journaliste Annette Karimi schreef vandaag in Spits ‘Kleuter zwaar overvraagd op school’:

‘Er wordt “bespottelijk” veel gevraagd van kleuters op de basisschool en dat wordt alleen nog maar meer. Daardoor groeit de kans dat ze problemen ontwikkelen als schoolangst, faalangst, poepen en plassen in hun broek, pesten en de gedragsstoornis ADHD. Hun leerkrachten worden er eveneens ongelukkig en gefrustreerd van. Zij zien dat de kinderen het niet aankunnen en veel van hun werk nutteloos is.

Dat stelt een groep van zo’n 450 onderwijskrachten die met kleuters werken, oud-onderwijzers en ontwikkelingspsychologen. Zij hebben zich verenigd in de Werkgroep en Steungroep Kleuteronderwijs en bieden vandaag een zwartboek aan de Tweede Kamer aan. Daar staan ruim honderd “treurige” praktijkverhalen in van leerkrachten.’

Update 10 mei:

Ik mag van de Telegraaf Media Nederland Landelijke Media B.V. het voorgaande artikel niet in zijn geheel overnemen. Dat doen we dan ook niet (meer). Even zoekend vind ik op de groepsblog van de website van ‘Stichting Beroepseer’ bij vrijdag 12 april dit ongesigneerde artikel ‘Zwartboek Kleuters in de knel aangeboden aan vaste Kamercommissie Onderwijs’:

‘Op 9 april 2013 is een petitie in de vorm van een Zwartboek aangeboden aan de vaste Kamercommissie van Onderwijs door de Werk- en Steungroep Kleuteronderwijs. De werkgroep bestaat uit circa 450 onderwijskrachten, oud-onderwijzers en ontwikkelingspsychologen. Volgens de werkgroep moet “het roer radicaal om”. Onderwijsmethoden, lesprogramma’s en toetsen zijn te veel gericht op cognitieve prestaties. Een kleuter is geen schoolkind, maar wordt wel als zodanig getoetst en behandeld.

Initiatiefneemster van het Zwartboek is Elly de Wildt-Dienske, oud-onderwijzeres basisschool en thans instructeur van het programma BrainGym. Zij kreeg tijdens haar cursussen steeds meer alarmerende signalen van kleuterleerkrachten die met hun werk wilden stoppen omdat ze zich niet meer konden conformeren aan wat er van hun wordt verlangd als leerkracht.

In een interview in het tijdschrift Ode (november/december 2012) vertelde zij: “Ik pleit dan ook voor een specialisatie voor de onderbouw op de PABO, waar de ontwikkelingspsychologie van het jonge kind centraal staat. Kleuters zijn nu onderbelicht en op kleuterleidsters is misschien te vaak een beetje neergekeken. Terwijl hun werk juist het allerbelangrijkst is: in de groepen 1 en 2 wordt de basis gelegd voor de verdere ontwikkeling”.

Het Zwartboek Kleuters in de knel bevat 101 “treurige” praktijkverhalen van leerkrachten “over hun schokkende ervaringen met en bezwaren tegen het veranderde kleuteronderwijs. Het is een aanklacht en tevens een pleidooi, gericht tot degenen die verantwoordelijk zijn voor het onderwijs aan kleuters en daar het beleid voor maken”.

In het Voorwoord staat: “Uit angst voor leerachterstanden is er een voortdurende drang van bovenaf, om eerder dan verantwoord is, te starten met schoolse activiteiten in de kleuterklas. Kleuters moeten bijvoorbeeld uren op een stoel zitten om letters uit hun hoofd te leren. Om alles beter in de hand te houden, moet veel tijd besteed worden aan toetsen en registreren. De tijd om een leerrijke omgeving te creëren en kleuters in hun spel te observeren en te faciliteren, komt daardoor ernstig in het gedrang. Problemen die men bedoelde te voorkomen, ontstaan juist door deze onjuiste praktijken. Kinderen kunnen op deze manier al vóór het begin van hun schoolcarrière schade oplopen, door gebrek aan inzicht in de ontwikkelingspsychologie.

Leerkrachten uit heel Nederland laten een dramatisch geluid horen over wat dit met hen en de kleuters doet. Velen geven aan het niet meer vol te houden. Omdat ze niet aan alle eisen kunnen voldoen en omdat het hun hart breekt wat ze de kinderen moeten laten doen. Anderen zijn al langer gestopt of dreigen ontslagen te worden, omdat zij hun hart volgen en niet wensen mee te werken aan onverantwoord beleid. Deze alarmbel moet geluid worden om alle betrokkenen in het onderwijsveld te bewegen tot een vernieuwde visie op onderwijs aan onze jongste leerlingen. Deze visie zou dan moeten resulteren in onderwijs dat aansluit bij de ontwikkeling van kleuters. Daartoe behoren onder andere een deugdelijk kleutervolgsysteem en een specialisatie ‘Het jonge kind’ op alle PABO’s”.

“De kleuter in Nederland heeft zijn bestaansrecht verloren. Ik geef de strijd op”

Voorbeeld van een juf die er de brui aan gaf is Erica Ritzema, 29 jaar werkzaam geweest in het kleuteronderwijs. Ze schreef in november 2012 een stuk, geplaatst in o.a. het Noordhollands Dagblad: “Ik herinner me nog levendig de tijd dat ons verweten werd dat we teveel vorderingen van kinderen vastlegden en geen vertrouwen zouden hebben in de natuurlijke ontwikkeling van het kind. Daarna volgde een periode waarin we projectmatig moesten gaan werken en de inhoud juist moesten laten groeien vanuit de bijdragen van de kleuters. Wij leerkrachten plaatsten toen grote vraagtekens bij zo’n vrijblijvende manier van werken.

Nu ben ik beland in een periode waarin de kleuters de leerstof van groep drie krijgen voorgeschoteld en de resultaten moeten worden geregistreerd in een observatiemodel wat is voortgekomen uit de orthopedagogiek (alsof er alleen nog maar kinderen met afwijkingen zouden bestaan). Wie hoort in deze situatie nog iets terug over het begeleiden van het vertrouwen in de natuurlijke ontwikkeling van kleuters? Ik niet. Kinderen zijn gereduceerd tot vaatjes, waarin ik dagelijks van bovenaf opgelegde informatie moet stoppen en daarnaast dien ik onmiddellijk de korte termijnresultaten te registreren. Alle accenten liggen op het cognitieve vlak, waarbij de mathematische en linguïstische onderdelen verreweg het zwaarst vertegenwoordigd zijn. Alles draait om snelle winst, opbrengstgericht werken wordt dat genoemd, just for profit, not for people. Het is daarnaast niet meer mogelijk veel tijd en aanacht te besteden aan expressievakken en mede hierdoor denderen de motorische vaardigheden achteruit. Ik meen daardoor mee te werken aan het ontwikkelen van een maatschappij waarin mensen geen uiting meer zullen kunnen geven aan hun emoties en dit zal zich gaan openbaren in een explosieve toename van zelfmoordpogingen en een verharding van de maatschappij”.

Tegen het eind resumeert Ritzema: “Iedereen werkt zich te pletter, maar niemand houdt daar nog een voldaan gevoel aan over. Het werk is nl. nooit af en de kans om de zorgvuldigheid te betrachten, waar ieder kind recht op heeft, wordt ons ontnomen door het enorme aan ons opgelegde pakket aan eisen. Na gedane arbeid is het niet meer goed rusten in het hedendaagse onderwijs”.

De laatste regel van haar ingezonden stuk luidt: “De kleuter in Nederland heeft zijn bestaansrecht verloren. Ik geef de strijd op”.

Voor meer informatie over de landelijke Werk- en Steungroep Kleuteronderwijs (WSK), zie de website www.wegwijs.in/kleuteronderwijs. De werkgroep strijdt voor de erkenning van kleutergericht onderwijs en wil ervoor zorgen dat de kleuterperiode als aparte ontwikkelingsfase opnieuw een plaats krijgt in het Nederlandse onderwijs(beleid). 

Het Zwartboek kan als boek besteld worden door € 12,50 over te maken op rekening 841966 (ING), t.n.v. E.de Wildt-Dienske, o.v.v. Zwartboek en uw naam en adres.’

Tot zover Stichting Beroepseer. Er blijkt sinds februari ook een Facebookpagina te zijn van deze ‘Werkgroep Kleuteronderwijs’.

Einde update 10 mei.


Op Facebook las ik vandaag bij ‘Vrije School Amersfoort’ over een ‘Gemeenschappelijke Raad van Toezicht vrije scholen Midden Nederland’:

‘Meer dan toezien alleen

De besturen van de vrijescholen in Almere, Amersfoort, Bussum, De Bilt, Driebergen en Zeist gaan een gemeenschappelijke raad van toezicht instellen. Dit besluit komt voort uit de wens om zo goed mogelijk invulling te geven aan de wettelijke vereisten van scheiding van bestuur en intern toezicht. Maar de raad beoogt meer. Hij zal een belangrijke pijler zijn in het streven naar samenwerking van de vrijescholen in Midden Nederland. Die samenwerking is gericht op versterking van de identiteit en continuïteit, en op bevordering van kwaliteit en doelmatigheid.

De basis is gelegd

De besturen en de medezeggenschapsraden van de zes deelnemende scholen staan van harte achter dit initiatief. Het belang ervan wordt volmondig erkend. Kwartiermakers hebben de verdere basis gelegd. Er is een reglement van de raad van toezicht, een profielschets van toekomstige leden en een benoemingsprocedure. Een concept van de modelstatuten van de deelnemende stichtingen ligt nu bij de notaris.

Misschien iets voor u?

De raad van toezicht zal in het begin van het schooljaar 2013/14 van start gaan. Hoewel de basis is gelegd, is nog veel inventiviteit nodig om de raad tot een pijler te laten uitgroeien in het streven naar samenwerking zoals hierboven gesteld. Als u denkt daaraan substantieel te kunnen bijdragen en als u bereid bent dat te doen tegen onkostenvergoeding, neemt u dan contact met ons op. Wij sturen u de relevante documenten, zodat u zich verder kunt oriënteren.

Meer informatie

U kunt – bij voorkeur per e-mail – contact opnemen met de bestuursvoorzitter van de Zeister Vrije School of van Vrije School Amersfoort. Dit zijn respectievelijk: Remco van Duuren – remco@sunhill.nl – 06 15011863 en Thom Kloes – thkloes@gmail.com – 06 53584109. U kunt ook een van de andere kwartiermakers raadplegen, te weten Rodim van Es, Martijn de Loor, Rafael Lazaroms, Donald Ogilvie.’

Afgelopen vrijdag 5 april schreef ‘dichtbijredacteur’ Jorg van Rijkom dat ‘Vrije school De Vuurvogel “zeer zwakke” school’ is, een bericht waar ik wel van opkeek:

‘Volgens de Onderwijsinspectie schiet de kwaliteit van de Zoetermeerse vrije school “De Vuurvogel” ernstig tekort. De leerlingen zouden te weinig leren en niet goed worden gevolgd. Ook op organisatorisch gebied scoort de school ondermaats. De inspectie keek onder meer naar de resultaten van de zesde klas in 2011 en 2012. Hieruit bleek dat de leerlingen te weinig hebben geleerd. Ook het niveau van de leerlingen in de eerste, tweede en vierde klas was volgens de inspectie zwak. Zo wordt de lesstof voor taal en rekenen bijvoorbeeld te weinig behandeld en bovendien onvolledig uitgelegd.

Ontwikkeling

In het rapport van de inspectie komt verder naar voren dat leraren het vaak “niet merken als het niet goed gaat met een leerling.” Leerlingen die extra hulp nodig hebben krijgen die hulp daardoor niet of worden op een verkeerde manier geholpen. Tijdens het onderzoek bleek dat De Vuurvogel verder te kampen heeft met veel wisselingen in de schoolleiding, langdurig zieke leraren en financiële problemen.

Afspraken

Volgens de inspectie is er al wel een begin gemaakt om de problemen op te lossen, maar zijn de maatregelen nog onvoldoende. Er zijn inmiddels afspraken gemaakt met de inspectie en de school krijgt maximaal twee jaar de tijd om daar aan te voldoen.’

Lang geleden, op 3 december 2012 in ‘Onyx’, berichtte ik over ‘Stichting Vrijescholen Ithaka i.o.’ met het Fusiebericht 5 van 21 november 2012. Ik kon niet melden wie de nieuwe bestuurder was, want dat was toen nog niet bekend. Nu vind ik bij de website ‘Peripatos’ van Annemarie Sijens onder ‘Nieuws’ en de datum van 4 april verschillende berichten, zoals ‘Stichting Vrijescholen Ithaka opgericht’:

‘Op 18 december 2012 vond de oprichting van Stichting Vrijescholen Ithaka plaats. In Fusiebericht 5 staan de namen en logo’s van de betrokken scholen. De stichting start met circa 1700 leerlingen en ongeveer 210 medewerkers. Per 1 januari 2013 is José Lemmers tot voorzitter van het College van Bestuur benoemd en Geert Looyschelder tot vicevoorzitter. De stichting is in Haarlem gevestigd.’

Maar ook ‘Vrijeschool de Es mogelijk bij Athena’:

‘Op 10 januari 2013 spraken het bestuur van Vereniging De Vrije School Assen en Stichting Vrijescholen Athena de intentie uit om voor 18 juni 2013 een definitief besluit te nemen over de overdrachtsfusie van Vrijeschool De Es aan Stichting Vrijescholen Athena. Het bestuur van Vrijeschool De Es zet deze stap omdat de bestuursleden constateren dat het in de praktijk steeds lastiger is om als eenpitter door te gaan. Het bestuur hecht eraan de leden goed over de fusie te informeren. Op de Algemene Ledenvergadering (ALV) van 20 november 2012 heeft het bestuur, in aanvulling op de aan alle leden verstuurde brief, de motieven om te komen tot de fusie uitgebreid toegelicht. Tijdens deze vergadering kregen de leden bovendien de gelegenheid om met Geert Looyschelder, de voorzitter van het College van Bestuur van Athena, kennis te maken. In april organiseert het bestuur een tweede ALV waarin leden en medewerkers hun vragen aan Geert Looyschelder en de fusiebegeleider Annemarie Sijens kunnen stellen. De MR heeft met het tekenen van de intentieverklaring ingestemd.’

En dat is niet de enige, getuige ‘Rudolf Steiner school zoekt aansluiting’:

‘Het bestuur van de Rudolf Steinerschool in Haarlem overweegt aansluiting bij Stichting Vrijescholen Ithaka. Het bestuur van de Stichting tot Bevordering van de Paedagogie van Rudolf Steiner en het College van Bestuur van Stichting Vrijescholen Ithaka tekenden de intentieverklaring om uiterlijk 17 juni 2013 een besluit over de voorgenomen overdrachtsfusie te nemen. De beoogde fusiedatum is 1 januari 2014. De MR van de Rudolf Steinerschool heeft met het tekenen van de intentieverklaring ingestemd.’

Vandaag las ik op de Facebookpagina van ‘Triodos Bank Nederland’:

‘Vorige week opende onze toekomstige koning in Groningen een volledig duurzaam gerenoveerd pand van Triodos Vastgoedfonds. De verbouwing is bijzonder te noemen, onder andere door de enorme energiesprong van energielabel G naar A+. GasTerra gaat het gebouw huren van het vastgoedfonds. De samenwerking met deze gasleverancier kwam tot stand in een “green-lease contract”. Een uniek concept, ook om de leegstand in kantoren tegen te gaan. http://bit.ly/XV5UUd’

De link leidt naar dit persbericht van donderdag 4 april, ‘Triodos Vastgoedfonds en GasTerra realiseren schoolvoorbeeld duurzame verbouwing’:

‘Vandaag opent Zijne Koninklijke Hoogheid de Prins van Oranje het nieuwe kantoor van GasTerra in Groningen. Twee jaar geleden, midden in de vastgoedcrisis, sloten eigenaar Triodos Vastgoedfonds en huurder GasTerra een uniek green lease-contract. Daarmee kwamen beide partijen overeen een bestaand kantoorpand in het centrum van Groningen kwalitatief hoogwaardig te renoveren en daarbij een maximale energiebesparing te realiseren. De verbouwing van dit kantoor is een schoolvoorbeeld van duurzame renovatie.

Van G naar A+

Het pand, aan de Stationsweg in Groningen, is door Triodos Vastgoedfonds aangekocht voor huurder GasTerra en geheel duurzaam gerenoveerd van energielabel G naar A+. De volledig duurzame renovatie van het leegstaande pand is bijzonder te noemen. Niet alleen vanwege de enorme sprong in energiebesparing, maar ook gezien het feit dat verbouwingen van deze omvang in het huidige economische klimaat bepaald niet aan de orde van de dag zijn. Het green lease concept, een pioniersconcept van Triodos Bank, ligt hieraan ten grondslag. Wat Triodos Bank betreft zou dit concept, waarbij huurder en eigenaar van een pand de handen ineenslaan om een duurzame, prettige en moderne werkomgeving te realiseren, op veel grotere schaal toegepast kunnen worden.

Green-lease

“Het uitgangspunt van een green-lease contract is een bestaand gebouw compleet duurzaam te renoveren, zonder dat dit een wijziging van de huurprijs als gevolg heeft. Door het gebouw ingrijpend duurzaam te renoveren wordt een indrukwekkende energiebesparing gerealiseerd waardoor de energiekosten veel lager worden dan in een vergelijkbaar, niet-gerenoveerd kantoor. De renovatie wordt terugbetaald uit de ‘winst’ die de energiebesparing oplevert. Eigenlijk een simpel concept, dat op veel grotere schaal toepasbaar is”, aldus Guus Berkhout, fondsmanager van Triodos Vastgoedfonds. “Het zou zelfs als een katalysator kunnen dienen om de verlamde bouwsector een nieuwe impuls te geven.”

Leegstand

Naast het terugdringen van de CO2 uitstoot van een gebouw, geeft deze samenwerkingsvorm tussen huurder en eigenaar ook een antwoord op de problematiek rondom alsmaar toenemende leegstand van kantoren. Doordat de renovatie wordt terugverdiend door de energiebesparing, biedt het green-lease-concept mogelijkheden voor investeerders om bestaande bebouwing zeer betaalbaar te renoveren. Daarmee biedt het concept binnen de beperkingen van het huidig economisch klimaat mogelijkheden voor verbouw van bestaande leegstaande kantoren. Wanneer dit op grotere schaal zou worden toegepast komt dat uiteindelijk ook ten gunste van de bouwsector.

Door deze samenwerking bewijzen GasTerra en Triodos dat een grondige energiereductie mogelijk is op een voor investeerder en huurder profijtelijke wijze. Guus Berkhout: “We zijn ervan overtuigd dat een verdere verduurzaming van de bebouwde omgeving een belangrijke rol speelt in de mondiale energievoorziening. Met het green lease-concept streven we ernaar de markt van duurzaam vastgoed verder te stimuleren. Het nieuwe kantoor van GasTerra vormt hiervoor een mooi visitekaartje!”’

Vrijdag 5 april bracht Biojournaal dit bericht over ‘Tegel eruit, compost erin!’

‘Gisterenmorgen (4 april) werd het centrum van Zeist verrast door een “guerilla gardening”-actie. Voor de deur van De Groene Winkel ging actievoerder Renske Loefs het trottoir te lijf en verwijderde twee stoeptegels, om compost en zaadjes te planten in het gat. De actie was bedoeld om aandacht te vragen voor de Nature & More-campagne “Save Our Soils”, die het globale probleem van bodemverarming aan de kaak stelt. Door zelf guerilla-tuinier te worden of te kiezen voor biologisch eten, kan elke consument een trottoirsteentje bijdragen.

“Dat is gevaarlijk hoor. Daar kunnen mensen over vallen”, protesteert een passerende oudere dame. Maar als Renske Loefs toelichting geeft op de actie, draait ze bij. Renske Loefs: “Al ons eten komt van de grond af. In de stad merk je daar niets meer van. Als je een stoeptegel verwijderd, zie je eronder geel zand. Daar kan niets op groeien. Maar ooit lag hier vruchtbare grond. Door er compost in te doen en zaadjes te planten breng je feitelijk de natuurlijke situatie terug. Het is bovendien leuk om je eigen eten te telen!”

Winkeleigenaars Rudi Gerding en Astrid Weidman vinden het prima. In januari wonnen ze nog de landelijke Inspiratieprijs Bio-Winkel 2013, en deze actie past daar wel bij. “De verarming van bodems is in de hele wereld een probleem en dat wordt voor een groot deel veroorzaakt door chemische landbouw. Wij hebben vruchtbare bodems nodig voor de toekomst. Daarom raad ik iedereen aan om zelf voedsel te verbouwen, dan ga je begrijpen waarom de bodem zo belangrijk is. En koop biologisch eten, want daarmee maak je het mogelijk dat boeren overal ter wereld de bodem gezond en levend houden.”

De actie Save Our Soils is opgezet door Nature & More. Inmiddels hebben meer dan 30 nationale en internationale organisaties zich aangesloten, waaronder Bionext, OXFAM-NOVIB en de Britse Soil Association. Nature & More is het “trace & tell”-transparantiesysteem van Eosta. Zie ook www.saveoursoils.com en www.natureandmore.com.’

Het is lang geleden, op 22 juli 2012 in ‘Nacht’, dat ik het over de aanstaande biografie van Andreas Burnier door Elisabeth Lockhorn had. Volgens mijn gissing had die afgelopen najaar moeten uitkomen. Nu vond ik een tweet van 29 maart van Tilly Hermans van Uitgeverij Augustus, waarin zij schrijft:

‘Tilly Hermans ‏@TillyHermans 29 maart
Goed volk op Goede Vrijdag. Elisabeth Lockhorn is druk bezig aan levensverhaal v Andreas Burnier. Fascinerend! pic.twitter.com/j4FXYxcNmX’

Dat belooft wat. Maar dan zal het wel 2014 of zelfs 2015 worden, vermoed ik... Een ander boek, zelfs een hele serie, dat herfst vorig jaar al werd verwacht, laat nog even op zich wachten. Ik heb vorig jaar dikwijls geschreven over dit initiatief van Christian Clement voor een kritische Steiner-uitgave, bijvoorbeeld in ‘Coördinatie’ en ‘Docent’ op 1 en 24 mei 2012. Nu lees ik over deze ‘Steiner, Rudolf: Ausgewählte Schriften. Kritische Ausgabe (SKA). Herausgegeben von Christian Clement. 8 Bände’ dat we tot de zomer op de eerste moeten wachten:

‘Steiner, Rudolf: Ausgewählte Schriften. Kritische Ausgabe (SKA). Band 5: Schriften über Mystik, Mysterienwesen und Religionsgeschichte

Die Mystik im Aufgange des neuzeitlichen Geisteslebens und ihr Verhältnis zur modernen Weltanschauung (1901/1924). Das Christentum als mystische Tatsache und die Mysterien des Altertums (1902/1910/1925). Herausgegeben und kommentiert von Christian Clement. Ca. 460 S. Ln.

Bei Gesamtabnahme: Ca. EUR 98,- / sFr* 163,-
Einzeln: Ca. EUR 128,- / sFr* 213,-
ISBN 978-3-7728-2635-1
Juni 2013’

Het gaat dus hier om:

‘Die kritische Edition ausgewählter Schriften Rudolf Steiners (1861–1925) bietet die Grundlagentexte der Anthroposophie, der wohl bedeutendsten esoterischen Bewegung des 20. Jahrhunderts, zum ersten Mal in textkritischer Ausgabe. Steiners zentrale Schriften zwischen 1884 und 1910 werden in ihrer Textentwicklung durch die verschiedenen Neubearbeitungen hindurch verfolgt, im Rahmen von Steiners intellektueller Biographie kontextualisiert und hinsichtlich ihrer Quellen und Bezüge transparent gemacht. So wird ein neuer Editionsstandard für das geschriebene Werk Steiners gesetzt, welcher der wissenschaftlichen Auseinandersetzung mit Anthroposophie eine unverzichtbare textuelle Grundlage schafft.

This critical edition of selected writings by Rudolf Steiner (1861–1925) features the foundational texts of anthroposophy, one of the most significant esoteric movements of the 20th century. It traces the essential writings of the controversial philosopher and esotericist in their textual development, contextualizes them within the framework of Steiner’s intellectual biography and makes them transparent with regard to their references and literary sources. In doing so, the edition sets a new editorial standard for Steiner’s writings and provides an indispensable academic tool for critical research in the field of anthroposophy.’

Meer internationaal nieuws betrek ik bijvoorbeeld van weekblad ‘Das Goetheanum’, dat het nieuwste nummer ter inzage online heeft gezet:

‘Allianzen für unsere Erde
April 6, 2013 das goetheanum
Beiträge aus der landwirtschaftlichen Tagung am Goetheanum 2013.’

Op de website van dit tijdschrift vinden we een mooi citaat van Rudolf Steiner in verband met deze uitgave, getiteld ‘Damit Geister heruntersteigen’:

‘Dadurch dass die Menschen freiwillig ihre Gefühle zusammenstrahlen lassen, wird wiederum etwas über den bloss emanzipierten Menschen hinaus gebildet. Der emanzipierte Mensch hat seine individuelle Seele; die geht niemals wieder verloren, wenn sie einmal errungen ist. Aber dadurch, dass die Menschen sich in freiwilligen Zusammenhängen zusammenfinden, gruppieren sie sich um Mittelpunkte herum. Diese Gefühle, die so zu einem Mittelpunkt zusammenströmen, geben nun wiederum Wesenheiten Veranlassung, wie eine Art von Gruppenseele zu wirken, aber in einem ganz anderen Sinne als die alten Gruppenseelen. Alle früheren Gruppenseelen waren Wesenheiten die den Menschen unfrei machten. Diese neuen Wesenheiten aber sind vereinbar mit der völligen Freiheit und Aufrechterhaltung der Individualität des Menschen. Ja, wir dürfen sagen, sie fristen in einer gewissen Beziehung ihr Dasein von der menschlichen Einigkeit; und es wird in den Seelen der Menschen selbst liegen, ob sie möglichst vielen solchen höheren Seelen Gelegenheit geben, herunterzusteigen zu den Menschen, oder ob sie es nicht tun. Je mehr Zusammenhänge gebildet werden und je mehr da Gemeinschaftsgefühle bei völliger Freiheit ausgebildet werden, desto mehr erhabene Wesenheiten werden zu den Menschen heruntersteigen und desto schneller wird der Erdenplanet vergeistigt werden.

Rudolf Steiner in einem Vortrag am 1. Juni 1908, Berlin, GA 102

Das Goetheanum Nr. 14-15 | 2013’

Er is in ‘The Atlantic’ van 1 april een mooi artikel over de vrijeschool door Noah Berlatsky, die

‘edits the online comics and culture website the Hooded Utilitarian. He writes for Slate, Reason, and Splice Today. He is the author of a forthcoming book about the original Wonder Woman comics.’

De titel is ‘My Waldorf-Student Son Believes in Gnomes—andThat’s Fine With Me. It’s not a bad thing for kids to grow up thinking differently than their parents do’:

‘I have arguments with my nine-year-old son about gnomes. They go more or less like my arguments with him about Santa Claus.

“They don’t exist!” I tell him.

“They do too!” he tells me. “Don’t mess with them! They’ll get you!” Then he looks at me with wide eyes and tries not to start giggling.

Gnomes -- or, technically, earth-spirits -- are big at Waldorf schools, especially in early grades. My son knitted a super-cute one when he was in preschool. Now that he’s in third grade at Urban Prairie Waldorf School, they’ve faded into the background behind arithmetic and Chinese and building models of wikiups and so forth. Still, I wouldn’t be surprised if they came up occasionally. As Emily Chertoff noted last November, Rudolf Steiner, the founder of the Waldorf movement, was a moon-eyed German hippie whose philosophy was a mish-mash of Christianity, paganism, theosophy, various child development theories, and a passionate dislike of media (a friend of mine summed Waldorf up as “Gnomes good! Television bad!”).

Urban Prairie does frequent outreach to teach parents more about Steiner’s thought, and I just as frequently refuse to pay any attention, because ... well, gnomes. I don’t want to hear about them, and, like my son, the Waldorf folks don’t want to hear what I have to say about them. For that matter, I don’t think they really want to hear what my son’s pop-culture-critic dad has to say about television either -- though thankfully Urban Prairie’s anti-media stance is quite low-key and non-intrusive.

No doubt some parents (or more likely, people who aren’t parents) will find this mystifying. How can I entrust my child to a school that does not accord with my own religious and spiritual beliefs? How can I expose my boy to an ideology that I believe is largely nonsense? What, in short, is wrong with me?

In response I would say, first, that while I’m not on board with all of Waldorf philosophy, I am absolutely on board with parts of it -- and those, are I think, the most important parts. I would rather have my nine-year-old learn about gnomes, by a long shot, than spend his school days preparing for a multiple-choice test designed by some distant bureaucrat. I love that recess and flopping about in the mud in all weather and movement (that’s Waldorf for “gym”) are considered not discardable extras, but central parts of learning. And I really love that his gym teacher is not encouraging him -- as my public school gym teacher encouraged me -- to pick on the kids in the class who were weaker, or, in one case, on the kid who had to wear braces on his legs.

And there are plenty of other examples. I love the arts education -- my son, in third grade, can really and truly draw in a way that I still can’t, because no one cared to teach me. I love that he knows how to knit. I love that his school took him on a camping trip where he learned to tap maple trees and went ice fishing. I love that when he gets sick, he cries because he can’t go to school. I love that, if he is ever having any problem in class or with other students, I call his teacher, and the teacher listens carefully -- and then she fixes it.

Thus, on the one hand, I have a bright, kind, loving, cultured, energetic, active child who adores school and his classmate and his teachers. On the other hand, he sort of thinks gnomes exist. To me, that seems like a good bargain.

Part of the reason it seems like a good bargain is that I’m okay, in general, with my son learning things, or thinking things, that I don’t think myself. After all, surely part of the point of education -- or for that matter, the point of leaving the house -- is to find out about things you wouldn’t necessarily find out about at home. That can mean gnomes. It can mean ice fishing. It can mean knitting. It can even mean discovering that there are adults who will bully the weak if they can -- though, obviously, while that knowledge may be valuable, there are other reasons for wanting to put your child beyond the reach of such people as quickly as you can.

I don’t think I’m unique or anything; there are a lot of parents who are perfectly happy to have their kids learn from people who are not exactly like them. The Jewish Community Center camp my son went too, where they taught Hebrew prayers and had Sabbath celebrations, was filled with African-American kids -- some of whom may have been Jewish themselves, but many of whom surely weren’t. And not all students in Catholic schools are Catholic by a long shot.

At the same time, though, there’s also this ethos in the U.S. that seems to judge the quality of education on the basis of whether it keeps students from learning anything that their parents don’t want them to learn. The Chicago school board issues warnings about adult content in Persepolis; religious believers battle with atheists over the way evolution is taught in schools. Content is important, of course, and if my son’s school were teaching Intelligent Design, I’d want to ask some questions. But to have evolution be so important to all sides in the light of everything else that is wrong with our schools is depressing. Is this really how we should judge education? As a list of topics? And what exactly do we gain by treating schools as if their main goal is to prevent our children from learning stuff?

Rather than focusing on topics covered, it seems to me, it would be healthier to look at whether a school is committed to learning, and committed to its students both as learners and as human beings -- rather, than, say, as disciplinary problems or as potential test scores.

I don’t agree with Waldorf about everything, but I agree with it about the main things. My son will grow out of gnomes. And if he doesn’t -- well, I didn’t send him to school so that he’d end up agreeing with me about everything, anyway.’

Vandaag berichtte de ‘Dachverband Anthroposophische Medizin’ op zijn Facebookpagina:

‘“Der Blümchenökonom” – so betiteln Print- und Onlineausgabe der ZEIT ein Portrait über den noch recht neuen Geschäftsführer der Weleda Ralph Heinisch. Zu lesen gibt’s das unter: http://bit.ly/11MNHbC’

Daar vinden we inderdaad dit, ‘Der Blümchenökonom. Ein Firmensanierer soll den anthroposophischen Naturkosmetikhersteller Weleda retten’:

‘Ralph Heinisch war nicht auf einer Waldorfschule, und bis vor einiger Zeit wusste er auch nicht, welche Rolle das Planetensystem für Anthroposophen spielt. Trotzdem holte Weleda, der anthroposophische Naturkosmetik- und Arzneimittelhersteller, Heinisch als Geschäftsführer ins Haus. Es ging nicht anders. 2011 lag das Minus bei 8,6 Millionen Euro, ein Mann von außen sollte das Unternehmen retten. Heute geht es Weleda tatsächlich besser, 2012 sind die Umsätze um fünf Prozent auf rund 324 Millionen Euro gestiegen, auch das Ergebnis sei positiv, heißt es. Eine genaue Zahl wird nicht genannt.

Weleda gibt es seit mehr als 90 Jahren, gegründet wurde das Unternehmen von dem Anthroposophen Rudolf Steiner und der Ärztin Ita Wegman, der Slogan: »Im Einklang mit Mensch und Natur«. Die Marke ist weltweit erfolgreich, in Deutschland ist Weleda auf dem Naturkosmetikmarkt sogar führend. Mit Cremes und Lotionen erzielt das Unternehmen rund 70 Prozent seines Umsatzes, die anthroposophischen Arzneimittel sind das Sorgenkind. Weleda soll sie zu günstig verkauft haben und machte so Verluste. »Das fragile Gleichgewicht ist aus dem Ruder gelaufen«, sagt Heinisch heute. »Unser Ergebnis beträgt nicht mal ein Prozent des Umsatzes.« Für Weleda heißt das: »Der kleinste Planungsfehler lässt die Waage kippen.«

Die Gründer von Weleda waren keine Kaufleute. »Der ökonomische Aspekt hat zunächst einmal keine wesentliche Rolle gespielt«, sagt Heinisch. Noch heute sind die Allgemeine Anthroposophische Gesellschaft (AAG) und die Ita Wegman Klinik AG die beiden Hauptaktionäre von Weleda, zusammen halten sie 80 Prozent der Stimmrechte. Die Gesundheit des Menschen soll im Vordergrund stehen, nicht die Zahlen. Ein Anspruch, der jeden Sanierer in den Wahnsinn treiben kann.

Weleda wirbt selbst in Elle und Vogue

Vor ein paar Jahren noch war Naturkosmetik ein Nischengeschäft. Mit einem Gesamtumsatz von 860 Millionen Euro (plus 5,5 Prozent im Vergleich zum Vorjahr) ist der deutsche Markt inzwischen der größte in Europa. Früher gab es die Produkte nur in Reformhäusern zu kaufen, sie standen zwischen veganen Brotaufstrichen und glutenfreien Keksen. Heute ist das anders: Ringelblumencremes von Weleda oder Dr. Hauschka werden in Hochglanzmagazinen wie Elle oder Vogue angepriesen.

Der Hauptsitz von Weleda liegt in einem Industriegebiet am Rande von Basel, drinnen sind die Wände in warmen Farben gestrichen, der Flur, an dessen Ende Heinischs Büro liegt, ist lila, das Büro selbst einfach nur weiß. An der Wand hängt ein Kalender mit Gartenansicht, für März steht da: »Der Weg aus einer Sackgasse heißt Veränderung«. Für Weleda war Heinisch diese Veränderung. Als er vor einem Jahr zu Weleda kam, legte er die Geschäftsbereiche Naturkosmetik und Arzneimittel zusammen, das Büro in der Baseler Innenstadt, das erst kurz zuvor eröffnet worden war, ließ er wieder schließen. Und er strich 100 Stellen.

Das sorgte für Kritik vor allem aus den Reihen der Anthroposophen, die Angst haben, dass ein Nicht-Anthroposoph ihr Unternehmen umkrempelt. Einer, der nicht aus dem »Urschlamm« kommt, so spricht man von Mitarbeitern, die schon in einen Waldorf-Kindergarten gingen. Bevor Heinisch zu Weleda kam, sanierte er das anthroposophisch orientierte Paracelsus-Krankenhaus in der Nähe von Pforzheim. Manche behaupten, dass der anthroposophische Geist dabei verloren gegangen sei. Heinisch dementiert das: »Heute wird dort nicht weniger anthroposophische Medizin betrieben als zu der Zeit, bevor ich kam.« Inzwischen würden doppelt so viele Patienten behandelt, das therapeutische Spektrum sei ausgeweitet worden. Ein sehr ökonomisches Verständnis von Anthroposophie.

Heinisch ist ein Zahlenmensch. Er studierte Betriebswirtschaftslehre, den Schwerpunkt legte er auf Wirtschaftsprüfung. Neun Jahre lang checkte er Zahlen, »irgendwann hat mich das nicht mehr befriedigt«, sagt er. In den Neunzigern wurde er Chef der deutschen Unternehmensgruppe Schöck in Baden-Baden, Hersteller von Bauteilen wie Balkonstützen. Danach begann seine Karriere als Interimsmanager, als Feuerwehrmann. Das Vertrauen, das man da bekomme, sei gewaltig, sagt Heinisch. »Es ist vergleichbar mit einem Blankoscheck.«

Während der ersten Wochen bei Weleda schlief er in einem Wohnwagen. Es ist sein eigener, seit Jahrzehnten ist er damit im Urlaub unterwegs. Der soziale Zusammenhalt, sagt Heinisch, sei nirgends größer als auf Campingplätzen. Und dort frage ihn niemand, was er beruflich mache.

Der neue Chef will nicht auffallen

Heinisch will nicht auffallen, auch nicht als Chef. Er ist groß und schlank, ein bisschen läuft er gebückt. Zum Termin mit der ZEIT bringt er den Marktleiter mit, Andreas Sommer, Waldorfschüler und seit 1997 bei Weleda. Es gibt Stimmen, die Sommer als Heinischs »Einflüsterer« bezeichnen. Auch an diesem Tag soll erst einmal Sommer reden. Während des gesamten Gesprächs bleibt er an Heinisch Seite.

Ähnlich wie auf dem Campingplatz ist Heinisch auch bei Weleda gern nah bei den Menschen. Er sucht das Gespräch mit den Mitarbeitern, läuft oft durch die Produktionsstätte, so wie an diesem Tag. Er lässt sich die neuen Plastikbehälter zeigen. Sie sollen die für Weleda typischen Glasflaschen ablösen, zum Teil jedenfalls.

Massenprodukte wie Duschgels oder Deodorants werden vollautomatisch produziert, die Personalkosten in der Schweiz sind hoch, Maschinen sind da günstiger. Jene, die gerade das Duschgel in die Tuben füllt, kam im vergangenen Jahr neu hinzu. Eine Halle weiter lagern die ätherischen Öle in einem gekühlten Raum, weil sie dort nicht so schnell verdunsten. Die Rohstoffe für die Kosmetikprodukte sind teuer, allein ein Milliliter ätherisches Wildrosenöl kostet sechs Euro. Teuer sind auch die Qualitätskontrollen der Kosmetikprodukte: Bis zu acht Wochen kann so eine Kontrolle im Labor dauern, in der chemischen Kosmetik ist es lediglich ein Tag. Die Kontrollen sichern das Vertrauen in die Marke, an ihnen wird Heinisch nicht sparen können.

Jede Woche fährt Heinisch zwischen den Weleda-Standorten in der Schweiz und Baden-Württemberg und seiner Heimat Marburg hin und her. Unterwegs hört er keine Musik, sondern Vorträge, der letzte hieß: »Der Zufall trifft nur auf einen vorbereiteten Geist.« Es ging um Intuition und darum, dass Bauchentscheidungen oft die besseren sind. Heinisch sagt: »Mein Leben ist durch Zufälle und solche Bauchentscheidungen geprägt.« Auch bei Weleda sei das bislang so gewesen. Jetzt sei das Unternehmen in Schwingung. Wenn Ralph Heinisch solche Dinge sagt, hört er sich fast wie ein Anthroposoph an.’

En dan hadden we vandaag nog op Facebook de ‘Medienstelle Anthroposophie’, die liet weten:

‘Globale Weleda-Kampagne: Das Fachmagazin w&v berichtet über die neue Werbekampagne der Agentur Freunde des Hauses. “Die große Faszinationskraft der Marke begründet sich in ihrem einzigartigen Verständnis vom Menschen an sich und in seinem Bezug zu den Wirkkäften der Natur”, wird Agenturchef Bennewitz zitiert.
Freunde des Hauses starten globale Weleda-Kampagne’

En daar lezen we dan dit artikel van Markus Weber van gisteren:

‘Die Agentur Freunde des Hauses lanciert eine weltweite Kampagne für Naturkosmetik von Weleda. Es ist die erste globale Kampagne seit die Hamburger den Kunden betreuen (2011). Ziel ist es, den Markenauftritt international zu vereinheitlichen und die visuelle Identität der Marke zu stärken. Schwerpunkt der in fünfzig Ländern – von Brasilien bis Japan – sichtbaren Kampagne ist die neu formulierte Haarpflege mit Getreide sowie die Babypflege mit Calendula. Neben der klassischen Printkommunikation umfasst die Kampagne auch Out-of-Home- und Point-of-Sale-Kommunikation.

Der Claim “In harmony with nature and the human being” bleibt bestehen. Dafür wurde das Logo etwas überarbeitet (unter anderem mit dem Zusatz “Since 1921”). Ein zentrales Element des neuen Markenauftitts ist das Aquarelldesign. Grundlage dafür sind die bunten, Weleda-typischen Farben der Produkte, die aus den jeweiligen Pflanzen der Naturkosmetik abgeleitet sind.

In der Agentur sind Ralph Edgar Bennewitz (Geschäftsführer Strategie) und Thore Jung (Geschäftsführer Kreation) für den Kunden verantwortlich. Sie arbeiten auf Auftraggeberseite mit Denis Grobotek, Head of International Marketing Weleda, zuammen. Die Erarbeitung des einheitlichen Markenauftritts erfolgte in enger Abstimmung mit den Markenverantwortlichen der einzelnen Länder. “Die große Faszinationskraft der Marke begründet sich in ihrem einzigartigen Verständnis vom Menschen an sich und in seinem Bezug zu den Wirkkäften der Natur. Genau diese Einzigartigkeit ist eine spannende Herausfordergung für die Kampagnenkonzeption”, meint Agenturchef Bennewitz.

Die 2008 gegründete Agentur Freunde des Hauses arbeitet mit ihren 45 Mitarbeitern unter anderem auch für Kunden wie ING-Diba, Lidl, Carl Kühne, Unilever und Immonet.’