Onderwijsprominenten

Binnenin de Saint-Denis goede foto’s maken is mij niet gegund, deze is zowat de enige die nog een beetje toonbaar is. Zodat we ons hierna weer snel buiten zullen bevinden.

Het is drie maanden geleden, namelijk op woensdag 27 april in ‘Op stoom’, dat ik de ‘Nieuwsbrief No 34 aan leden en belangstellenden van de Netwerkuniversiteit d.d. 26 april 2011’ (van het Bernard Lievegoed Fonds, het BLF) kon weergeven:

‘Met ingang van april 2011 heb ik de dankbare taak van Max Rutgers van Rozenburg overgenomen om het werk van de Netwerkuniversiteit te coördineren. Ik zal mij kort aan u voorstellen.’

Ondertekend door Tamara Čop, samen met bestuurslid Cees Leijenhorst. Gisteren verscheen ‘Nieuwsbrief No 35 aan leden en belangstellenden van de Netwerkuniversiteit d.d. 19 juli 2011’. Omdat nog altijd geldt wat ik op die 27 april schreef, namelijk dat de website van dit Lievegoed Fonds al sinds eind vorig jaar geen enkel nieuw teken van leven geeft, neem ik de inhoud van deze nieuwsbrief hier over:

‘Wij realiseren ons dat er enige tijd over heen is gegaan sinds de laatste Nieuwsbrief. De overgangsperiode en het werken en wennen aan een nieuwe situatie met een herverdeling van rollen en taken kost tijd. We hebben dan ook inhoudelijk en organisatorisch veel geïnvesteerd in de voorbije periode.

Zoals vermeld in de vorige nieuwsbrief van 22 april heeft de Netwerkuniversiteit in juni een besloten bijeenkomst voor onderwijsprominenten gehouden, met als doel input te ontvangen voor het onderwijssymposium dat in het najaar van 2011 plaats zal vinden. Deze voorbereidende Ronde Tafel conferentie hebben wij als inspirerend en aanmoedigend ervaren en heeft ons bouwstenen gegeven. We zijn er alleen nog niet met de inhouden die geklonken hebben aan tafel; verdere aanscherping en identificatie van speerpunten is een concrete slag die we op dit moment proberen te maken. De genodigden waren:

– Gijs van Lennep; Rector Stichtste Vrijeschool en Bestuurslid BLF.

– Marco Matthijsen; senior innovatieadviseur, studeerde rechten en culturele antropologie aan de UvA, projectleider/coördinator van “Leerkracht Aan Zet”.

– Arjo Klamer; professor in de Economie van Kunst en Cultuur aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Zijn onderzoek gaat over de waarden van cultuur.

– Jan Alfrink; oprichter van de Vrije School Zwolle, oud-gastdocent Helicon, consultant pedagogisch adviesbureau Tsjai en freelance in dienst bij de begeleidingsdienst voor Vrije Scholen.

– Jeroen Lutters; Rector BLCLA [het Bernard Lievegoed College for Liberal Arts, MG] en Management and Teaching, University of applied Science Utrecht.

– Anne Machiel; voorzitter Vereniging Jonge kind. Heeft in de afgelopen jaren praktijkonderzoek gedaan en daarover twee keer gepubliceerd. Vrijeschooldocent.

Wij zijn positief gestemd over de diverse handreikingen die we van dit bijzondere gezelschap hebben gekregen. Momenteel zijn wij in gesprek met twee Hogescholen en een hoogleraar om de inhoud van de bijeenkomst op 4 november aanstaande scherp te stellen.

Dan maken wij u erop attent dat op dit symposium van de Netwerkuniversiteit op passende wijze afscheid genomen zal worden van Max Rutgers van Rozenburg, die zich jarenlang met verve als initiator, coördinator en acquisiteur heeft ingezet voor de Netwerkuniversiteit van het Bernard Lievegoed Fonds.

Er zal de komende maanden steeds meer informatie gaan komen over de acties waar wij momenteel aan werken, onder andere: nieuwe infrastructuur Netwerkuniversiteit, inhouden onderwijsthematiek, samenwerking met Nederlandse universiteiten en partijen betreffende economisch maatschappelijke vraagstukken en de ontwikkelingen aangaande geesteswetenschappelijk onderzoek.

Voorts graag uw aandacht voor het volgende:

– De jaarlijkse conferentie van de Netwerkuniversiteit zal dit jaar gehouden worden op vrijdag 4 november 2011. Dit betreft een onderwijssymposium over het Hoger Onderwijs. Nadere informatie volgt in september. Locatie: Triodos Bank aan de Nieuweroordweg no.1 te Zeist. Tijd: van 15.00 tot 20.00.

– Op vrijdag 30 september 2011 organiseert de Netwerkuniversiteit samen met de klankbordgroep Ethertechnologie een invitational conference om een rapport van de commissie van Kees Zoeteman te presenteren. De specifieke uitnodiging voor een select gezelschap van leden van de Netwerkuniversiteit wordt individueel geadresseerd in augustus.

– De werkconferentie over “Islam en Antroposofie” zal op zaterdag 24 september plaatsvinden van 13.00 tot 17.00 in de Grote Tuinzaal op landgoed de Reehorst te Driebergen-Zeist. U kunt zich aanmelden door een email te versturen naar het Lievegoed Fonds.

– Bij het Lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg is een vacature voor een onderzoeker. Voor geïnteresseerden, klik hier om de digitale advertentie te lezen.

– Nieuw op te zetten elektronisch tijdschrift “de Aardespiegel”, een initiatief van Jac Hielema, is geïnteresseerd in mensen die aangesloten zijn bij de Netwerkuniversiteit. Het is de bedoeling dat deze potentiële schrijvers regelmatig vanuit de antroposofie reflecteren op de actualiteit, in het bijzonder vanuit hun eigen specifieke vakgebied. De opzet is vergelijkbaar met de wetenschapskatern van NRC Handelsblad/Volkskrant maar dan op antroposofische leest geschoeid. Voor meer informatie verzoeken wij u contact op te nemen met Stephan Geuljans.

– Boris van der Ham, lid van de Tweede Kamer namens D66, verzorgt de vijfde lezing van de BLCLA Studium Generale, op vrijdagmiddag 16 september van 14.00 tot 16.00, met als titel: “De opdracht van de studenten in het Nederlandse politieke stelsel in de 21ste eeuw”.

Tot zover onze berichtgeving. Rest het ons u een mooie zomer te wensen.

Met vriendelijke groet,

Cees Leijenhorst en Tamara Čop’

In het ‘Driegonaal E-nieuws Juni 2011’ was er over dat op te zetten nieuwe elektronische tijdschrift het volgende te lezen:

‘Het ligt in de planning dat het vanaf donderdag 8 september 2011 wekelijks per email verschijnt. Het is een krant respectievelijk een magazine. De Krant draagt bij aan “inzicht in de actuele gebeurtenissen” en probeert “voorbij de gebeurtenissen de ontwikkelingen te karakteriseren” vanuit de antroposofie en de idee van de driegeleding van het maatschappelijke organisme. Het Magazine weerspiegelt “de veelkleurigheid van de mensen die antroposofie willen leven en haar aldus tonen als zinvolle wijze om in het leven te staan”. We noemen het “De Aardespiegel”.

Op zaterdag 2 juli 2011 vindt de presentatie van De Aardespiegel plaats: de website gaat online, het logo wordt getoond en de mensen die hun medewerking hebben toegezegd, stellen zich voor.

Niet dat alles al af of rond is, nee, alles kan altijd ook weer anders. De Aardespiegel wordt immers week na week, nummer na nummer telkens weer opnieuw gemaakt. Altijd kunnen andere mensen met nieuwe ideeën instromen, hun individuele bijdragen invoegen in het geheel. De gemeenschappelijke intentie is de constante factor, die zich telkens weer in nieuwe vormen kan uitdrukken. De kernredactie kneedt het materiaal dat vanuit de periferie wordt geboden iedere week tot een geheel om het vervolgens vanuit het centrum weer te verspreiden. Deze “beweging” willen we op zaterdag 2 juli niet alleen al in gang zetten, maar ook meteen voor alle aanwezigen ervaarbaar maken.

Nieuwsgierig? Bereid om – al is het maar voor even – mee te bewegen? Kom dan op zaterdag 2 juli naar “Kraaybeek” in Driebergen. Inloop vanaf 13.30 uur. Om 14.00 uur beginnen we.

Jac Hielema’

De kernredactie bestaat uit Jac Hielema, Werner Govaerts en Stephan Geuljans; de bedoeling is dat de website over een maand online is. Daar kan men zich dan aanmelden om zich te abonneren. – In het verleden is gesproken over een ‘Antroposofie Monitor’; vooral Hugo Verbrugh en Frans Wuijts hebben zich daar sterk voor gemaakt. Het lijkt erop dat er nu werkelijk zoiets van de grond gaat komen.

Als we toch bezig zijn om ideeën die uit het verleden komen nu gerealiseerd te zien worden, kan ook het volgende gemeld worden. U herinnert u zich misschien nog wel die poging van de Antroposofische Vereniging in Nederland om een gespreksforum op haar website te entameren. Die poging mislukte in een jaar tijds jammerlijk. Wilfried Nauta van AntroVista meldde eergisteren echter de start van ‘Antroflora’:

‘De tijd vraagt om verandering; daarom heeft het huidige bestuur van de Antroposofische Vereniging in Nederland (AViN) besloten volgend jaar af te treden, en zo plaats te maken voor vernieuwing. Uit betrokkenheid bij deze ontwikkelingen heeft Ivar Römer een forum ingericht waar ook u kunt meedenken over deze ontwikkelingen: www.antroflora.nl’

Bezoeken we deze website, zien we daar op het forum een aantal vragen gesteld worden, zoals:

‘Hoe leef je antroposofie?

Antroposofen worden nog wel eens “beticht” van “teveel in het hoofd te leven”. Is dat zo? Hoe leef je dan antroposofie werkelijk spiritueel?

Waarom een antroposofische vereniging?

Er is al antroposofie in de wereld. Er zijn antroposofische boeken, antroposofische werkgebieden. Er is een antroposofische beweging. Wat kan nu een antroposofische vereniging toevoegen?

De antroposofie in de komende zeven jaar?

Wat vraagt de antroposofie in de komende zeven jaar van ons? – Dat vraagt het huidige bestuur van de vereniging aan de leden. Is dat niet al “beleid maken”? Kun je het leven wel vormen? Of komt het veeleer zoals het komt en gaat het erom adequaat te reageren op het moment. Kunstzinnig mee te bewegen met de “wereld wordende daden”?

Eerst een koers, of eerst een bestuur?

Welke procedure zouden we moeten volgen om tot een nieuw bestuur te komen? Is het nu goed om eerst nieuwe bestuurders te vinden, of is het juist goed om eerst als vereniging een koers te vinden waar bestuurders dan ja tegen kunnen zeggen?

Vrije Hogeschool voor geesteswetenschap?

Wat is er te zeggen over de vrije hogeschool voor geesteswetenschap? En in relatie tot de vereniging en de werkgebieden? Is zij wel zichtbaar?

Steiner 150 jaar

Hoe kunnen we de impulsen die Steiner bij de oprichting van de vereniging in 1923 gaf, weer nieuw leven in blazen. Dat zou een mooi gebaar zijn naar Steiner toe, op zijn 150e verjaardag.

Hoe gaat het met de werkgebieden?

Van de antroposofische werkgebieden bestaat het gevaar “te verwateren” wat haar “antroposofische gehalte” betreft. Terwijl juist de vereniging nog al eens als “te star en dogmatisch” wordt gezien. Hoe overbruggen we dat? En is dit wel een juiste voorstelling?’

De eerste reacties zijn inmiddels al binnen. Dan heb ik nog twee andere berichten, die weer teruggaan naar het thema van de nieuwsbrief van de Netwerkuniversiteit, namelijk de wetenschappelijke benadering van antroposofie. Het eerste gaat over de pedagogie; er bestaat sinds vorig jaar een internationaal wetenschappelijk online tijdschrift, getiteld ‘RoSE – Research on Steiner Education’:

‘The journal RoSE: Research on Steiner Education is an on-line, bilingual (English and German) peer-reviewed academic journal with the purpose of serving the theoretical and practical development of Steiner Waldorf education in ways that are relevant to our contemporary globalising world. RoSE wishes to establish links and dialogues between Steiner education and other alternative as well as mainstream educational discourses and practices. The journal publishes articles based on empirical as well as on theoretical or philosophical research. Reviews of books, as well as of Doctoral and Master’s Theses are also part of the journal. The journal welcomes both critical and appreciative approaches to Steiner education, as long as they adhere to general academic standards. While references to Rudolf Steiner’s works are natural considering the purpose of the journal, we also welcome papers that do not refer to Steiner as long as they are otherwise relevant to the journal’s purpose. Articles that engage in rigorous dialogue between Steiner philosophy/pedagogy and other, particularly contemporary, pedagogical, psychological or philosophical approaches are especially welcome. The journal publishes two issues per year. Submitted papers will be anonymously peer-reviewed by two members of the editorial board, or by academic colleagues especially chosen by these members.

RoSE is founded by a cooperation (co-hosting) between two institutions: The English section is established at the Rudolf Steiner University College, Oslo and the German part is located at the Alanus University of Arts and Social Sciences, Alfter.’

Op 9 juli verscheen het derde nummer in de reeks, ‘Vol 2, No 1 (2011) New issue – just published!’ Ik laat hier het redactioneel van Axel Föller-Mancini & Bo Dahlin volgen, zodat u een idee hebt wat u van dit gratis online tijdschrift kunt verwachten als u de moed heeft om erin te duiken:

‘Heading up this edition of RoSE we have four essays addressing issues that come into the category of basics. In Erziehungskunst als Praktische Pädagogik Maximilian Buchka considers the question of when we are justified in thinking of educational practice as an activity geared towards individuality and developmental openness. Waldorf education is not alone in seeing its pedagogical practice as closely akin to the working of an artist; using various examples from the literature, the author shows that the concept of education as an art is a widespread pedagogical principle in practical education.

In The Art of Knowing Jonathan Code seeks to integrate art, science and religion in terms of Goethe’s approach to knowledge and modern interpreters of this approach, such as Henri Bortoft and Ronald Brady. According to these thinkers, modern consciousness suffers from a “disease”, resulting from a lack of appreciation of the extent to which our personal identity and attitude to nature are conditioned by purely abstract reasoning. The study envisages, complementary to this, a mode of consciousness still to be developed. This holistic mode of consciousness identifies the process of knowing with the cultivation of imagination, and may lead to new initiatives in the realms of science, education and human development.

In Imagination as Evolution Thomas W. Nielsen and Bronwen Haralambous argue that imagination, far from being just another human faculty, is an all-pervasive power that grants us our ability to experience wholeness. At the same time, however, imagination is not necessarily positive per se, but highly dependent on the context in which it is being used at any given time. Our media culture abounds in images that may be detrimental to the healthy development of children. On the other hand, imagination may also be instrumental in healing fragmentation, not only in the individual but also in society at large.

The next article also has an epistemological focus. In part I of his study Strukturphänomenologische Anthropologie Johannes Wagemann demonstrated that it is not possible to explain human cognition solely in terms of neuro-biological processes. With a view to providing an adequate description of the relationship between the brain and consciousness, the author begins, in Part II, by contrasting the phenomena of coherence and incongruity with one another. He shows that acts of cognition (thinking) are integrative in character. Neuronal states, by contrast, are merely conditional factors, which enable consciousness to transform disparate events (sensations) into contextual coherence (perceived reality). In this connection certain key aspects of Herbert Witzenmann’s structural phenomenology are presented.

Two further articles are concerned with empirical research in the area of pedagogical practice. In Emotions, the person and the “lived body” Henning Pätzold reports on a survey of the learning experience of individuals who had attended different types of school. Of the two groups compared, one attended a Steiner school, the other not. Two interesting results were that former Steiner students did experience learning as a more personal process, but there was no difference regarding the experience of aesthetic aspects of learning.

Axel Föller-Mancini’s article addresses the structure of pedagogical working alliances in the context of a hospital school. Here children are undergoing schooling, while at the same time having therapy for educational, biographical and family problems. Using a case study in the area of chronic absenteeism, procedures are described which can be usefully applied in all types of school.

Under the heading Review Articles comes Part II of Petra Böhle and Jürgen Peters’ survey of empirical studies concerned with the practice of Waldorf education. The authors present findings from work on the following topics: social and life-skills, student and teacher health, occupational histories and life-styles of former Waldorf students, Waldorf schools and minorities.

Last but not least we have the review of a book by Andreas Suchantke.

We would like to thank all those who have contributed, either as an author or in some editorial capacity, to this issue of RoSE. Thanks also to Sebastian J. Rechenberger (Bangor, Northern Ireland), Norman Skillen (Cape Town, South Africa), and Madeline Ferretti-Theilig (Alfter, Germany) for translation work. Our thanks are also due to Cecilia Gavrell (Stockholm, Sweden). She has been responsible for formatting and correcting all the material.’

Het tweede en laatste bericht dat ik nog in petto heb, is in het Duits en veel korter, en behelst een onderwerp dat hier verschillende keren ter sprake is geweest. Bijvoorbeeld op 26 augustus 2008 in ‘Privé-universiteit’ en meer recentelijk op 22 maart van dit jaar in ‘Integreren’. Het is afkomstig van het Anthroblog van Lorenzo Ravagli van 8 juli en is getiteld ‘Wissenschaftsrat reakkreditiert Universität Witten/Herdecke für sieben Jahre’:

‘Der Wissenschaftsrat hat die UW/H für weitere sieben Jahre reakkreditiert. In der Regel erhalten Hochschulen bei positivem Votum eine Verlängerung von lediglich fünf Jahren.

Mit diesem Votum werden die von der Uni seit 2005/06 ergriffenen Maßnahmen, insbesondere im Bereich Humanmedizin, ausdrücklich gewürdigt. Wie ein Mitglied des Wissenschaftsrates mitteilte, ist die Empfehlung an die Landesregierung NRW jedoch mit der Auflage verbunden, die Fakultät für Kulturreflexion entweder in die Fakultäten für Gesundheit und Wirtschaftswissenschaft zu integrieren oder in ihrer Personalausstattung deutlich zu verstärken. Davon ausdrücklich nicht betroffen ist das Studium fundamentale, in dem Studierende aller Fachrichtungen ein fächerübergreifendes geistes-, kunst- und kulturwissenschaftliches Angebot wahrnehmen.

»Trotz dieser Auflage ist dieses Ergebnis, insbesondere auch vor dem Hintergrund der großen Herausforderungen, die die Universität in den vergangenen fünf Jahren gemeistert hat, insgesamt ein Riesenerfolg, den die Universität mit allen vereinten Kräften erreicht hat! Die nun ausgesprochene Akkreditierung für sieben Jahre gibt Planungssicherheit, Rückenwind und neue Kraft für die anstehenden großen Aufgaben, die die Universität wie immer tatkräftig angehen wird«, kommentiert Prof. Dr. Martin Butzlaff, wissenschaftlicher Geschäftsführer der UW/H, in einer ersten Stellungnahme.’

Update 22 juli:

Gisteren verscheen er op de website van de Antroposofische Vereniging in Nederland meer nieuws over ‘De Aardespiegel, wekelijkse emailkrant’:

‘Met ingang van 8 september zal wekelijks de antroposofische emailkrant “De Aardespiegel” verschijnen. De krant belicht het denken en handelen van mensen, hun instituties en (actuele) gebeurtenissen vanuit de antroposofie. Ook toont De Aardespiegel mensen en groepen van mensen die antroposofie willen leven. Vanaf 22 augustus verschijnen op www.aardespiegel.nu berichten waarover mensen vragen kunnen stellen. Vervolgens zoekt de kernredactie bestaande uit Werner Govaerts, Stephan Geuljans en Jac Hielema “geesteswetenschappelijke onderzoeksjournalisten” die vanuit de antroposofie in kunnen gaan op die vragen. Hun antwoorden worden gepubliceerd in de emailkrant. Jac Hielema hoopt zo niet alleen levendige en inspirerende gesprekken tussen tal van “naar antwoorden op vragen naar het wezen van de mens en de wereld hongerende en dorstende mensen” mogelijk te maken, maar ook het werk en de initiatieven van vele “Christuszoekers” en “Michaeldienaars” zichtbaar te maken.’