Heraarding

In de nieuwste uitgave van Motief, maandblad voor antroposofie (nr. 125 van januari 2009), kom ik verschillende teksten en uitspraken tegen die het waard zijn hier gememoreerd te worden. Zo opent het blad met het ‘Motief van Jan Diek van Mansvelt: Grensoverschrijdende wetenschap’, opgetekend door Arianne Collee:

‘Jan Diek van Mansvelt (61) – in vele hoedanigheden bekend als pleitbezorger van de biologische landbouw – is initiatiefnemer van de conferentie “Bewustzijn voorbij de grenzen”. De titel blijkt perfect van toepassing op de rode draad in Van Mansvelts leven.’

Die conferentie wordt elders op de website van de Antroposofische Vereniging als volgt nader aangekondigd:

‘Tijdens de conferentie “Bewustzijn voorbij de grenzen” op 28 februari wordt een groot aantal workshops georganiseerd. Het overkoepelende thema is: ervaringen uit de wereld van voor de geboorte en na de dood. Er zijn workshops van onder meer Jeanne Meijs, Inge van der Ploeg, Arie Bos en Willem Daub. Te gast is verder onder andere cardioloog Pim van Lommel, auteur van het boek “Eindeloos bewustzijn”. Hij spreekt over zijn onderzoekingen op het terrein van het eindeloos bewustzijn en zal een dvd tonen over bijna-dood-ervaringen bij kinderen. Voor meer informatie over deze conferentie, het volledige programma, de workshops en aanmelding zie onze agenda of ga rechtstreeks naar http://www.vupodium.nl/agenda/585/bewustzijn_voorbij_de_grenzen.html.’

Nu weer terug naar Jan Diek van Mansvelt en wat hij te zeggen heeft. Hij is directeur van de biologisch-dynamische landbouwschool Warmonderhof geweest en bijzonder hoogleraar biologische landbouw in Wageningen:

‘Biologisch is niet logisch vanuit het gangbare wetenschappelijke denken. Het reductionistisch wereldbeeld gaat ervan uit dat de werkelijkheid vanuit deeltjes verklaard kan worden. Dat deeltjesdenken is een heel sterk geloof geworden, dat je overal terugziet. Er zit een goede kant aan, want het heeft een grote rol in onze emancipatie en vrijwording gespeeld, maar de emancipatie en urbanisatie brachten ook vervreemding en ontaarding met zich mee. De biologische landbouw gaat over “heraarding”. (...)

Wetenschap moet bij uitstek grensoverschrijdend zijn. Je moet onderzoeken wat je nog niet weet, om het te weten te komen. Daar ligt een belangrijke link met Pim van Lommel, die mede de aanleiding vormt voor de conferentie. Hij doet het als gerenommeerd cardioloog goed binnen zijn paradigma, maar houdt zijn oren, ogen en hart open voor de werkelijkheid. Hij neemt de ervaringen van zijn patiënten serieus. Al liggen die ervaringen buiten zijn waarneming en begrip, hij ontkent ze niet. (...)

Van Lommel is ook geïnteresseerd in de grenzen van de kennis. Met de middelen die hem ter beschikking staan, doet hij zeer nauwkeurig onderzoek om tot een eigen oordeel te komen. Hij opent een raam in een richting waar veel meer onderzoek mogelijk zou zijn.’

Het tweede dat ik hier wil memoreren komt uit het daaropvolgende interview door Ingrid Gouda Quint met Bart Jan Krouwel, tot 1 februari directeur Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen van de Rabobank, onder de titel ‘De kredietcrisis als kans. Het roer moet om’. Krouwel laat in dit interview op een gegeven moment zien hoe hij met het bijvoeglijk naamwoord ‘antroposofisch’ in verband met de gezondheidszorg om wil gaan, of liever gezegd niet wil omgaan:

‘het vervelende is dat het woord antroposofie bij veel mensen nog een verkeerde klank heeft. Antroposofen worden toch nog vaak gezien als vreemde figuren, die er rare ideeën op nahouden. Binnenkort voer ik met mensen uit het medische veld overleg of het verstandig is als we in die sector het woord antroposofie vervangen door een ander – door duurzame gezondheidszorg. Dat klinkt meer van deze tijd. We spreken toch ook over duurzame energie en duurzame landbouw? Dus als er toch al met de antroposofie verenigbare begrippen zijn die worden betiteld als “duurzaam”, waarom zouden we dan ook niet spreken over duurzame gezondheidszorg? Ik zou het toejuichen als antroposofische werkgebieden los zouden komen van de term antroposofisch en hun inhoud aan de man zouden brengen met een benaming die algemeen maatschappelijk aanvaard is. Dan heb je meer kans dat je in bredere kring kunt uitdragen wat je wilt bereiken.’

En het derde en laatste uit dit nummer van Motief is afkomstig uit de aflevering van de rubriek ‘Leesproef’, dit keer door Marcel Seelen, die onder de titel ‘Vrijeschoolpedagogie in de wetenschap’ schrijft over twee boeken over pedagogie. Hij opent echter met een eigen observatie van de vrijeschoolbeweging, over twee gebeurtenissen die hier al eerder ter sprake zijn gekomen (namelijk op 14 november 2008 in ‘Honorering’ en op 20 oktober 2008 in ‘Vooruit’):

‘Wat maakt de vrijeschool anders dan de gewone school om de hoek? Onlangs is er in conceptvorm een stuk verschenen over de identiteit, in opdracht van de Vereniging van Vrijescholen. Daarnaast waren er op de jaarlijkse Michaëlsconferentie in Nijmegen twee gastsprekers uit universitaire kringen. Een prima initiatief, maar hoogleraar Koops uit Utrecht bekritiseerde fel het Duitse idealisme en de fasentheorie van de bioloog Haeckel en merkte fijntjes op dat we met zijn allen na de Tweede Wereldoorlog gelukkig zo verstandig waren geworden, die dwaze ideeën achter ons te laten... Hij is zo slecht thuis in de ideeën van Steiner dat hij niet doorhad daarmee ook de basis van de vrijeschoolpedagogie met een bruusk gebaar van tafel te vegen. We zoeken op de tast naar een kennelijk moeilijk te grijpen identiteit.’