Lijfstraf

Vanuit België komen alarmerende berichten. Het Nieuwsblad meldt ‘Steinerschool in slechte papieren’:

‘De lagere school van de Leuvense steinerschool De Zonnewijzer in Wijgmaal kreeg een onvoldoende van de onderwijsinspectie. Die startte een procedure op die de erkenning van de school zou intrekken. Dat staat in een beleidsbrief die de school op het einde van het schooljaar aan de ouders zou meegegeven hebben. Zo’n intrekking kan een catastrofe betekenen voor een school, omdat een niet-erkende school geen recht op overheidssubsidies heeft.

Uit het verslag van de doorlichting, die plaatsvond op 8 juni, blijkt dat er wel tekorten werden weggewerkt, maar dat de lagere school nog steeds slecht scoort op “een eensluidende visie en afstemming van het zorgverbredend werken binnen de klas”. Een onmiddellijke sluiting moet nog niet gevreesd worden. De school kan de procedure laten opschorten als ze een verbeterplan uitwerken tegen september.

De voorbije jaren kwam De Zonnewijzer in de pers met de controversiële pedagogische aanpak waarop sommige leraren zich zouden beroepen. Bij de school of de onderwijsinspectie was gisteren niemand bereikbaar voor commentaar.’

Deze bewuste school herinneren we ons misschien nog wel van 29 april 2009 in ‘Straf’ en van de dag daarna, op 30 april 2009, in ‘Zwaar onder vuur’. Nu komt Valerie Droeven van De Standaard met meer informatie in een uitvoerig artikel dat volgens enkele reageerders wel een erg tendentieuze titel heeft, namelijk ‘Laatste kans voor school met “lijfstraffen”’:

‘De Leuvense steinerschool De Zonnewijzer dreigt haar erkenning te verliezen na een ongunstig advies van de onderwijsinspectie. De school kwam in 2009 in opspraak na “pedagogisch verantwoorde” lijfstraffen.

De Zonnewijzer kreeg begin juni bezoek van de onderwijsinspectie. Die gaf de Leuvense steinerschool een ongunstig advies. Iets wat zelden voorkomt. Het betekent dat de procedure is ingezet om de erkenning – en dus ook de subsidies – van de school te schrappen. Het einde van de subsidies betekent naar alle waarschijnlijkheid ook het einde van de school.

Toch krijgt de school nog een laatste kans. Tegen september moet ze bij de onderwijsinspectie een verbeterplan indienen. Als dat plan door het Vlaams Parlement goedgekeurd wordt, krijgt de school een tijdelijk erkenning. Ze moet zich laten bijstaan door een externe begeleider om de pijnpunten die de inspectie herhaaldelijk aankaartte, weg te werken. Na maximum drie jaar moeten alle tekortkomingen weggewerkt zijn anders verliest de school haar erkenning van het departement van Onderwijs.

De Zonnewijzer kwam vorig jaar in opspraak, omdat er in een klasje in het kader van een opvoedkundig project fysieke straffen toegepast werden. De ouders van een twaalfjarig meisje trokken aan de alarmbel, omdat hun dochter de trap honderd keer op en af had moeten lopen. Als straf omdat ze een andere leerling had uitgelachen. “De leerlingen van de zesde klas leerden net over de Romeinen, bij wie het recht ontstond”, verdedigde de directie zich destijds. “Om het rechtsysteem van de Romeinen te ervaren, moesten de leerlingen zelf enkele straffen bedenken. Ze kwamen zelf op de proppen met straffen als de trap op- en aflopen.” De lerares kreeg steun van de andere ouders, maar het meisje werd van school gehaald.

“Het advies van de inspectie heeft niets met dat voorval dat maken”, benadrukt Lieve Vansintjan van het schoolbestuur. “Het was een ongelukkig incident dat in een mediastorm is terecht gekomen.”

Waarover struikelde de inspectie dan wel? “De inspectie vindt dat we in de klas te weinig zorgverbredend werken”, zegt Vansintjan. “Het is moeilijk om uit te leggen wat dat precies is. Het is een term die past in het referentiekader van de inspectie. Een inspectieverslag is vooral toegespitst op cognitieve vaardigheden terwijl het steineronderwijs meer bezig is om alle gebieden in harmonie te krijgen. Het kunstzinnige en de beweging zijn daarbij erg belangrijk. Maar zorgverbreding gaat meten wat de leerwinst van leerlingen is en zorg op maat van iedere leerling aanbieden.”

De inspectie merkte ook op dat er binnen de school een gebrek was “aan een eensluidende visie”. Die kritiek had Vansintjan wel een beetje zien aankomen, zegt ze.

“Het is inderdaad zo dat de leerkrachten van onze school niet altijd met de neuzen in dezelfde richting staan als het over het plan van aanpak gaat. Daar bestaan binnen de lerarenkamer soms spanningen over.”

Het ongunstig advies komt niet zomaar uit de lucht vallen. In 2006 werd de school een eerste keer doorgelicht. Daarbij werden drie tekorten vastgesteld, de school kreeg wel een gunstig advies maar dat was beperkt in tijd. In december 2007 kreeg de school de inspectie opnieuw over de vloer voor een tussentijdse controle. Daaruit bleek dat één tekortkoming was weggewerkt. Aanvankelijk besteedde school in de kleuterafdeling onvoldoende lestijden aan onderwijs, maar dat probleem was weggewerkt. Voor de twee andere tekortkomingen kreeg de school tot september 2009 om ze recht te zetten. Bij de doorlichting in juni 2010 bleef een tekortkoming hardnekkig bestaan: die over de zorgverbreding in de klas en de eensluidende visie daarop. Voor de inspectie reden genoeg om de school een ongunstig advies te geven.

Eerder hekelden verschillenden ouders in de media het feit dat hun kinderen op de school een onomkeerbare leerachterstand hadden opgedaan. Sommigen tot drie jaar. Een van de ouders kaartte het probleem destijds aan bij de onderwijsinspectie. Die wil niet bevestigen dat de doorlichting er kwam na een klacht. “Onze inspecteurs moeten een school minstens een keer per tien jaar doorlichten”, zegt Peter Michielsens, inspecteur-generaal. “Dat gebeurt zelden na een klacht. Tenzij die klacht heel zwaar is: bij seksueel misbruik op internaat bijvoorbeeld. Het is wel zo dat inspecteurs de klachten bekijken voor ze een doorlichting uitvoeren. Het kan zijn dat ze daar dan op inzoomen.”

Michielsens benadrukt wel dat steinerscholen een methode toepassen die niet te vergelijken is met het traditioneel onderwijs. “Daarom is het geen goed idee om je kind vervoegd uit dat traject te halen. Het is zeer moeilijk om onderweg weer aan te knopen bij het traditionele onderwijs.”

Vansintjan van haar kant ziet wat nu komt als een kans om zich te herpakken. “Alle hens aan dek om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen. En dan komen we er wel.”’

In een extra artikel wordt ‘Wat is steineronderwijs?’ uit de doeken gedaan:

‘Hoewel steinerscholen en freinetscholen allebei methodescholen zijn, is er toch een groot verschil. Om te beginnen moeten freinetscholen dezelfde eindtermen behalen als reguliere scholen. Bij steinerscholen is dat niet zo. Zij hebben eigen eindtermen.

Het tweede verschil is dat steinerscholen een ideologie volgen bij het toepassen van hun methode. Filosoof en pedagoog Rudolp Steiner is de grondlegger ervan. Hij ontwikkelde een pedagogie die de ontwikkeling van het kind centraal stelt. De pedagogie probeert aan te knopen bij de leeftijdsfase waarin het kind zich bevindt, om leerstof, ontwikkelingsstof aan te bieden die het dan wil en aankan. Door kunstzinnige aanpak, door kunstvakken en door doe- of wilsvakken wil Steiner “de drie zielegebieden van het kind op de juiste wijze aanspreken, uitdagen, tot ontplooiing brengen”.

“Het is het duidelijkst bij de kleuters”, zegt Lieve Vansintjan, die voorzitter is van de koepel waar ook de 25 Vlaamse steinerscholen onder vallen. “Jonge kinderen mogen in het steineronderwijs langer spelen. Ze volgen hun natuurlijke motor: de fantasie. Pas later leren ze met hun hoofd.”

Alle steinerscholen over de hele wereld zien opvoeding en onderwijs als twee onverbrekelijke componenten: het begeleiden tot een harmonische persoonlijkheid en het aanreiken en aanleren van vaardigheden en kennis, in overeenstemming met de ontwikkelingsfase van de leerling.’

Het is wel apart dat juist op de school van de voorzitter van de Belgische koepel van vrijescholen extra inspectie nodig is... Dat lijkt me nou niet echt reclame voor dit onderwijs.