Slavernij

Over het boek van Ellen Winkel over de biologisch-dynamische landbouw heb ik het hier al een paar keer gehad. Eerst in ‘Strenger’ op 17 juni, vervolgens in ‘Biobegeestering’ op 25 augustus. En nog is het niet genoeg. Daar is ook wel reden toe. Biojournaal kwam vandaag met ‘“De aarde zal weer vruchtbaar zijn” is enthousiast ontvangen’:

‘Het boek “De aarde zal weer vruchtbaar zijn – verhalen van landbouwpioniers” is met enthousiasme ontvangen. In dit boek beschrijft Ellen Winkel de levensverhalen van een tiental gedreven pioniers, die zich sinds 1924 voor de opbouw van de biologisch-dynamische landbouw in Nederland hebben ingezet.

Het boek werd afgelopen donderdag 8 november tijdens het congres Levende Landbouwcultuur ter gelegenheid van 75 jaar BD-Vereniging gepresenteerd (zie foto hieronder). Veel biologisch-dynamische boeren en tuinders die hierbij aanwezig waren, vertelden hoe leuk en belangrijk ze het vonden dat de geschiedenis van hun beweging op deze persoonlijke manier is opgetekend. Maar ook buiten eigen BD-kring werd het boek opgepikt: Vara’s Vroege Vogels besteedde er aandacht aan in de aflevering van 11 november.

Deze reportage werd gemaakt op de pastinaak-akker van Loverendalebedrijf Ter Linde, het oudste BD-bedrijf van Nederland. Hier vertellen auteur Ellen Winkel en akkerbouwer Maarten Guépin over het boek en over de BD-landbouw in het algemeen. Ellen legt uit wat het betekent als je een boerderij ziet als een levend wezen. “Een levend wezen moet gezond zijn. Je kijkt niet puur naar de opbrengst van de gewassen, maar ook naar de hagen op het bedrijf, naar de bijen die een belangrijke functie vervullen en naar goede compost. Voor een gezonde bodem is het belangrijk om die op een goede manier te voeden. Zo kom je tot een mooi, samenhangend, levend landbouwsysteem.”

Dit werd mooi geïllustreerd toen Maarten met een riek enkele pastinaken uit de grond stak: het stikte van de regenwormen. “Regenwormen zijn onze vriendjes", zei Maarten.

Klik hier om het fragment te beluisteren.’

En inderdaad, die link leidt naar ‘Biologisch-dynamische landbouw’:

‘De biologisch-dynamische landbouw bestaat 75 jaar. Eerder al, in 1926, startte Loverendale bij Oostkapelle al met BD-landbouw. Ellen Winkel heeft de geschiedenis van deze tak van landbouw beschreven in het boek “De aarde zal weer vruchtbaar zijn”. Een waargebeurde geschiedenis in de vorm van een roman.’

We kunnen ook naar de website van ‘Vroege vogels’ zelf, en vinden daar deze bekende aankondiging (ik zei al, we kunnen er niet genoeg van krijgen), ‘De aarde zal weer vruchtbaar zijn’:

‘De biologisch-dynamische landbouw bestaat 75 jaar. Eerder al, in 1926, startte Loverendale bij Oostkapelle al met BD-landbouw. Ellen Winkel heeft de geschiedenis van deze tak van landbouw beschreven in het boek “De aarde zal weer vruchtbaar zijn”. Een waargebeurde geschiedenis in de vorm van een roman.

De eerste tuinders venten hun groenten uit met een bakfiets of een paardenkar. Later komen de Eend en de roestige Volkswagenbus. Nog weer later de grote vrachtwagens. Terwijl de landbouw in sneltreinvaart industrialiseert, ontwikkelen de pioniers in grote saamhorigheid nieuwe initiatieven. Zorglandbouw, groenteabonnementen en allerlei vormen van samenwerking waarbij consumenten bijvoorbeeld mede-eigenaar zijn van grond, winkels of zonnepanelen. Uit alle verhalen blijkt dat de pioniers, geïnspireerd door de antroposofie, tegen de stroom in gingen (en nog altijd gaan). Soms tegen beter weten in, maar altijd vol overtuiging en met het vaste vertrouwen bij te dragen aan een betere wereld.

Op de foto: Auteur Ellen Winkel en Maarten Guépin van Loverendale.

De aarde zal weer vruchtbaar zijn
Ellen Winkel
Uitgeverij AnkhHermes
ISBN 9789020208382
208 pagina’s
€ 19.95

Meer weten over biologisch-dynamische landbouw? Kijk op de site van de 75-jarige BD-vereniging.
Luister hier naar de reportage’

Mooi toch, hoe ‘Vroege vogels’ regelmatig aandacht aan bd-landbouw besteedt? Ze zijn daar gewoon bd-minded! Ik kan meteen wel even doorgaan met nieuws uit Biojournaal over biologisch-dynamische en aanverwante zaken. Zoals deze ‘Top 10 verkiezing “Duurzaamste merk van Nederland” is bekend’ van vandaag:

‘De verkiezing ‘Duurzaamste merk van Nederland” is zijn tweede fase ingegaan. De shortlist is bekendgemaakt en het is nu alleen nog maar mogelijk op de bovenste 10 merken te stemmen. Dat kan nog tot 15 november. Doe mee en laat weten welk duurzame merk in Nederland jij het meest waardeert.

De volgende tien merken zijn in de race (in willekeurige volgorde): De Vegetarische slager, Dr. Hauschka, Ekoplaza, Gulpener Bier, KRNWTR, Primavera, Saint Basics, Triodos, Weleda en Zuiver Zuivel.

Publieksprijs

“Duurzaamste merk van Nederland” is een publieksprijs. Door op jouw favoriete duurzame merk te stemmen laat je weten dat je hun producten zeer waardeert, en dat je vindt dat ze op de goede weg zijn. Vanaf nu is de stembus open en kun je jouw favoriete merk verkiezen tot duurzaamste merk 2012.

Klik hier om te stemmen.’

Hoezo niet maatschappelijk relevant? Hoezo niet economisch rendabel? Weleda heeft de afgelopen twee jaar de prijs van ‘Duurzaamste merk van Nederland’ gewonnen. Minstens Dr. Hauschka, Ekoplaza, Triodos, Weleda en Zuiver Zuivel kennen antroposofische inspiraties. Lees maar vandaag van Lenneke Schot over ‘Zuiver Zuivel zet vol in op proeverijen. Edwin Crombags: “We zien dat deze benadering werkt”’:

‘Sinds een jaar of vijf kunnen klanten in natuurvoedingswinkels Zuiver Zuivel-producten proeven. Edwin Crombags, manager marketing&sales bij Ecomel, geeft aan dat Ecomel zich voor de promotie van Zuiver Zuivel-producten bewust op de winkelvloer richt. “Zo kunnen we de bio-consument rechtstreeks bereiken.”

Sinds januari van dit jaar heeft Ecomel voor een aangescherpte strategie gekozen rondom de proeverijen. “Merel van der Velde verzorgt sindsdien alle proeverijen in de winkels. We hebben bewust gekozen voor een vast persoon die volledig op de hoogte is van ons merk en onze producten. Deze benadering begint vruchten af te werpen. We zien een stijging van de afzet bij de producten die we onder de aandacht brengen.”

Merel geeft minimaal twee proeverijen per week. “We proberen alle grotere natuurvoedingswinkels in Nederland af te gaan, zodat er minimaal één keer per jaar Zuiver Zuivel-producten geproefd kunnen worden.”

Edwin vertelt dat de focus in de proeverijen vooral ligt op nieuwe producten en producten die extra aandacht verdienen. Deze week introduceert Ecomel weer nieuwe Zuiver Zuivel-producten: Demeter magere Yomio in literpak en halve liters Demeter Vanillevla. “En vóór de Kerst brengen wij ook gezouten roomboter op de markt. Dit is nog niet verkrijgbaar in het natuurvoedingskanaal.”

Voor meer informatie:

Edwin Crombags
Ecomel
Dusseldorperweg 36
1906 AK Limmen
072 5054100
edwin.crombags@frieslandcampina.com
www.zuiverzuivel.nl’

Maar we hebben van vandaag ook nog ‘Allemaal aan de biologische boerenkool en erwtensoep. EkoPlaza opent 14 november in Amersfoort’:

‘Op woensdag 14 november opent EkoPlaza op de Bloemendalsestraat 15-19 in Amersfoort. Deze maand opent EkoPlaza 3 nieuwe winkels in Nederland. Afgelopen donderdag opende de vestiging in Soest en 20 november wordt de vestiging in Helmond geopend.

Bedrijfsleider en eigenaar Gert Koelewijn: “De vraag naar biologische producten blijft in heel Nederland groeien. En met meer dan 146.000 inwoners behoort Amersfoort tot de grote steden van Nederland dus we verwachten ook hier een grote groep mensen aan te zullen spreken. Onze missie is om biologisch eten voor iedereen bereikbaar te maken.”

Boerenkool

De meest populaire biologische producten bij EkoPlaza zijn op dit moment de verse seizoensproducten zoals boerenkool, maar ook de vraag naar zuivel en vlees blijft groeien.

Lokaal

EkoPlaza beschikt over een groot netwerk van biologische telers in Nederland en houd zo de producten lokaal. Voor de vestiging in Amersfoort werken ze bijvoorbeeld samen met de teler Arenos uit Lelystad die biologische vergeten groente teelt zoals pastinaken, aardperen, schorseneren en kliswortel.’

Biojournaal heeft ook oog voor ontwikkelingen op de Duitse markt. Ik meldde dat al op 20 oktober in ‘Fatsoen’, waar ik een bericht over Alnatura van antroposofisch ondernemer Götz Rehn naar voren bracht. Vandaag meldt Biojournaal ‘Recordomzet voor Alnatura in jubileumjaar’:

‘Vijfentwintig jaar na de opening van de eerste Super Natur Markt in Mannheim heeft de omzet van Alnatura voor het eerst de grens van 500 miljoen euro overschreden. In het afgelopen boekjaar 2011/2012 heeft de bio-handelsonderneming uit Bickenbach een omzet van 516 miljoen euro behaald. Het boekjaar liep tot 30 september 2012. Dit betekent een stijging van 11 procent ten opzichte van vorig jaar.

Zo ontwikkelt Alnatura zich in het jubileumjaar veel beter dan de Duitse levensmiddelenhandel, maar ook sterker dan de biologische markt, die in 2011 een stijging liet zien van 10 procent.

Er zijn momenteel 70 Super Natur Markten te vinden in 39 Duitse steden. De vijf laatste filialen zijn geopend in Hannover, Hamburg, Bonn, Darmstadt en Grenzach-Wyhlen. In 2013 zullen nog eens tien openingen volgen, een mijlpaal in de geschiedenis van Alnatura, dat nu ook samenwerkt met Migros, het grootste retailbedrijf in Zwitserland.’

Vrijdag was er nog dit bericht over ‘Regeling overeengekomen in geschil over Gentechnik-slogan Alnatura’:

‘In het al jaren durende geschil over de Alnatura-slogan “Ohne Gentechnik, weil Bio” zijn Alnatura en het district Darmstadt-Dieburg een regeling overeengekomen. Voor de rechtbank in Kassel is besloten dat vanaf 2013 de betwiste slogan niet meer te vinden zal zijn op Alnatura-producten in de winkels. Het district had een formele klacht ingediend. Ze vonden dat alleen “Ohne Gentechnik” wel kon. Alnatura kan daar mee leven.

Bron: NH24.de’

Maar er zijn daar ook problemen, berichtte Biojournaal vorige week dinsdag 6 november in ‘Alnatura doet volgens medewerkers aan “moderne slavernij”’:

‘Medewerkers van de Duitse bio-supermarktketen Alnatura klagen over “moderne slavernij”. Het hoofdkantoor is geschrokken: daar waren ze in de veronderstelling dat alles in de filialen helemaal op rolletjes liep.

Het schijnt dat de medewerkers van Alnatura niet altijd even goed behandeld worden. “We betreuren de instelling van Alnatura”, zo staat te lezen in een open brief van de medewerkers. Collega’s zouden moeten werken tegen enorm lage lonen en contractueel gegarandeerde overeenkomsten als een vrije zaterdag per maand zouden niet nagekomen worden. En salarisverhogingen zouden bepaald worden op basis van sympathie. En het schijnt dat wantrouwen en wrok onder elkaar de werksfeer verziekt. “Moderne slavernij heeft de overhand genomen bij Alnatura”, zo klagen de medewerkers.

Woordvoerder Stefanie Neumann geeft aan dat Alnatura geschrokken is van de beschuldigingen en dat men op het hoofdkantoor niks wist van de vermeende kwalijke praktijken. Ze nemen de beschuldigingen zeer serieus en dat de betrokken managers aangesproken zullen worden.

Het lijkt vreemd dat er klachten zijn over bijvoorbeeld het salaris. Alnatura betaalt ten minste het minimale retailtarief van de betreffende provincie. Stagiairs zouden zelfs 200 euro meer krijgen dan in het “Tarifvertrag” vastgesteld is.

Bron: Frankfurter Rundschau’

Om het ook nog eens over wat anders dan Biojournaal, landbouw en voeding te hebben, aandacht voor een lokale Rotterdamse aangelegenheid. Op de website van De Ster Online, bekend van de columns van Hugo Verbrugh, vond ik een berichtje van 9 oktober over de vrijeschool bovenbouw het Rudolf Steiner College:

‘Eind vorige week is in het overleg met Stadsontwikkeling duidelijk geworden dat in de Tamboerstraat de nieuwe huisvesting van het Rudolf Steiner College gerealiseerd wordt. Stadsontwikkeling was zichtbaar verheugd dat het Rudolf Steiner College de voormalige technische school in gebruik wil nemen. Thans is daarin nog het kunstenaarscollectief Duende gevestigd. Voor de kunstenaars is het natuurlijk een trieste zaak.

De ingebruikneming zal per 1 januari 2015 zijn, maar het is ook mogelijk dat die reeds plaats zal vinden in september 2014.’

U zult vast niet meer mijn bericht ‘Oostenrijks antroposoof’ van 30 maart 2009 in gedachten hebben, waarin ik het volgende uit het Algemeen Dagblad putte:

‘Het Rudolf Steiner College is al jaren wanhopig op zoek naar een nieuwe locatie. De school groeit rap en zit nu nog verspreid over meerdere plekken in Kralingen. Een eerdere poging om nieuwbouw neer te zetten op een stukje kaalslag bij de Kralingse Zoom strandde. Omwonenden zagen de komst van de school bovendien niet zitten.

De al jaren durende speurtocht naar een nieuwe plek voor het Rudolf Steiner College lijkt eindelijk tot succes te leiden. De kans is groot dat de onderwijsinstelling een plekje krijgt op een braakliggend stukje grond aan het Ammanplein, vlakbij het Oostplein in Kralingen-Crooswijk.

De eigenaar van de grond, de Koninklijke Auris Groep, hoopt over een maand met de gemeente Rotterdam tot een akkoord te komen over de verkoop van het terrein. Daarmee is de voornaamste hobbel genomen op weg naar een nieuw onderkomen voor de onderwijsinstelling, die de laatste jaren behoorlijk uit zijn jasje is gegroeid.

De Auris Groep denkt aan een waarde van ongeveer vijf miljoen euro voor het gebied. “Als we er uitkomen met die prijs, dan willen we de zaak zo snel mogelijk afhandelen. Als de gemeente dan doorpakt, kan de school er vrij snel staan,” zegt voorzitter Dick de Boer van de Raad van Bestuur van de Koninklijke Auris Groep.’

Het heeft dus allemaal wat langer geduurd, met een totaal andere oplossing. Het Rudolf Steiner College meldde eerder zelf op zijn website ‘Tamboerstraat: nieuwe locatie voor onze school!!!!’

‘Vanmorgen is in het overleg met Stadsontwikkeling duidelijk geworden dat de Tamboerstraat onze toekomstige nieuwe huisvesting wordt. Er lag al een intentieverklaring op tafel tussen Stadsontwikkeling, RSC en JOenS die dit bevestigt. Tekenen kon nog niet omdat er nog kleine dingetjes in zaten en er een concept lag.

Maar dat gaat spoedig gebeuren. Iedereen wil er vaart achter zetten en spant zich daar ook voor in. Stadsontwikkeling was zichtbaar verheugd dat wij in dit gebouw komen. Het is een gebouw met een heel eigen geschiedenis waarover later nog meer info komt.

In de intentieverklaring is 1 januari 2015 als inhuis datum opgenomen, maar als alles normaal verloopt, dan is september 2014 ook zeker reëel.’

Uit het voorgaande zou je denken dat dit bericht ergens van eind september, begin oktober moet zijn. Maar op de Facebookpagina van het Rudolf Steiner College verscheen ditzelfde bericht pas op 8 november... Is het nog steeds niet definitief, zitten er nog altijd kinken in de kabel? Je zou het zo wel gaan denken. Om te weten te komen wat die raadselachtige afkorting ‘JOenS’ betekent, moet je diep duiken in de Rotterdamse ambtelijke taal en cultuur. In het ‘Onderzoeksrapport locatiekeuze nieuwbouw Rudolf Steiner College’ van 7 mei 2007 lezen we bijvoorbeeld over de ‘Dienst Jeugd, Onderwijs en Samenleving’, en hebben daarmee meteen ‘JOenS’ te pakken. Overigens was het hele proces niet onomstreden, zo blijkt uit de agenda van de ‘Commissie Ruimte op 12 juni 2007’ van de Deelraad Kralingen-Crooswijk:

‘5. Locatiekeuze nieuwbouw Rudolf Steiner College
In het kader van de uitvoering van een motie van de deelraad heeft het DB een hernieuwd onderzoek naar mogelijke locaties voor de nieuwbouw van het Rudolf Steiner College laten uitvoeren. De resultaten van dit onderzoek zullen worden besproken. Aan de commissie wordt gevraagd advies uit te brengen over het raadsvoorstel van het DB om het Noordelijk Niertje aan te wijzen als beste alternatief en met de bewoners verder te spreken over de stedenbouwkundige randvoorwaarden. Wethouder Geluk zal in de vergadering een toelichting geven op de onderwijs-huisvesting in onze deelgemeente.

5. R19 – Onderzoeksrapport locatiekeuze nieuwbouw Rudolf Steiner College’

Maar dat zijn van die typische gemeentekwesties die overal spelen. Want in het ‘Voorzieningenplan deelgemeente Kralingen-Crooswijk /concept 7 oktober 2011’ (‘Dit betreft het CONCEPT document waarnaar wordt verwezen in de DB-brief G80 van 19 april 2012’) vinden we daarentegen op pagina 29 onder ‘5.2 Ontwikkelingen en bijzonderheden Voortgezet Onderwijs’ over het ‘Rudolf Steiner College’:

‘Deze school (Vondelweg) heeft ruimtetekort en in feite sinds 2005 recht op nieuwbouw. Daarvoor is er door de gemeente € 11 mln. toegekend. De zoektocht naar een nieuwe locatie heeft tot nu toe geen positief resultaat opgeleverd, zij het dat in de loop van 2011 de kansrijke optie in beeld is gekomen van verhuizing naar het gebouw van het Carre College van LMC aan de Beukelsdijk 145 (deelgemeente Delfshaven). De school heeft behoefte aan 6.000 m2. Het Rudolf Steiner College maakt (mede)gebruik van de school van BOOR (Libanon Lyceum) aan de IJsclubstraat.’

Op pagina 34 vinden we dan over ‘Stichting Duende Aktiviteiten’:

‘Het kunstenaarscollectief Duende is gevestigd aan de Tamboerstraat 9. Het huurt zijn ruimte van de gemeente. De huurovereenkomst loopt af op 31 december 2012. In verband met de komende herontwikkeling van het gebied wordt de huurovereenkomst niet verlengd. De gemeente heeft de stichting aangeboden te verhuizen naar het leegstaande schoolgebouw aan de Koningsveldestraat 14 in de deelgemeente Noord. De stichting heeft dit aanbod in overweging genomen, maar de gemeente in september 2011 laten weten hiervan af te zien.’

Dit alles heeft geleid tot dit ontwerp:

‘Metropolis Architectuur & Stedebouw heeft, oorspronkelijk op eigen initiatief en risico, onderzoek gedaan naar de herontwikkelingsmogelijkheden van de voormalige Technische School aan de Tamboerstraat. In dit monumentale gebouwencomplex centraal gelegen in Crooswijk werden verschillende bestemmingen getekend: Wijkcentrum, supermarkt, appartementen in verschillende combinaties werden uitgetest. Vanuit de markt bleek belangstelling te bestaan om hierin te participeren. Maar door de crisis had men geen haast om hier al daadwerkelijk mee te beginnen. Begin 2012 kwam het Rudolf Steiner College in beeld. Deze school was slecht gehuisvest in meerdere gebouwen en was al jaren op zoek naar een geschikte nieuwe locatie. De gemeente besloot Metropolis de opdracht te geven een haalbaarheidsonderzoek uit te voeren naar de transformatie van de monumentale school naar de nieuwe behuizing van het Rudolf Steiner College. Dit ontwerp-onderzoek leverde juli 2012 een positieve conclusie op. Momenteel zijn de voorbereidingen in volle gang om de herontwikkeling in gang te zetten. Men heeft zich als doel gesteld het vernieuwde gebouw in augustus 2014 te openen.’

En wie meer wil weten over het gebouw zelf, inclusief fraaie foto’s, leze bijvoorbeeld ‘Technische School aan de Tamboerstraat, in september 2000’:

‘Dit is de ingang van de Technische School aan de Tamboerstraat. Vele Rotterdamse ambachtsscholieren ontvingen in deze school hun opleiding en kunnen daar met trots op terug kijken. Het was namelijk een heel goede school, waar de leerlingen straf gedisciplineerd werden. De L.T.S. bestaat niet meer, en dat is doodzonde. Het gebouw bestaat nog wel, als werkplaats voor kunstenaars. Da’s in ieder geval wat.

Niet dat de leerlingen vaak door de voordeur naar binnen gingen – de meesten namen het poortje rechts van het gebouw, aan de kant van de Boezemstraat, om achter het gebouw te komen, waar ze hun fiets konden stallen. Op de begane grond, links van de hoofdingang, de directeurskamer, die je zo min mogelijk van dichtbij hoopte te zien; en rechts de portiersloge.

Op de eerste etage, net rechts van het centrale trappenhuis, het tekenlokaal. Het schoolgebouw is hoog, met z’n drie bouwlagen torent het uit boven de overige bebouwing van de Tamboerstraat.

We verlaten de school en slaan als we de poort uitkomen, rechts af richting Crooswijkseweg. Bij het eind van het gebouw gekomen, kijken we even over de schouder terug. Al die bomen hielpen natuurlijk wél om het uitzicht te beperken, zodat de leerlingen niet afgeleid werden door wat op straat voorviel. Bovendien hoefden ze nu niet klagen over “te warm in de zon” en zo.

Indrukwekkend, streng haast – maar de gemiddelde Rotterdamse ambachtsscholier kon daar wel tegen, hoor, die liet zich niet imponeren!’

Er zijn ook nog oude foto’s uit het Stadsarchief Rotterdam, zoals deze uit 1959, ‘De Lagere Technische School in de Tamboerstraat, van de Boezemstraat af, uit het oosten’, en deze uit 1950, ‘Lagere Technische School aan de Tamboerstraat nummer 9, uit het westen’, en tot slot deze, waarvan de datering 1977 haast niet kán kloppen.

.