Schuldvraag

En zo komen we weer uit bij de Tuilerieën...

Wat is er vandaag voor nieuws over de Zonnehuizen? In ieder geval is er nog geen faillissement uitgesproken, waar de Volkskrant gisteren op hintte (zie ‘Scoren’). Vandaag is tussen twee uur en half vier de stemming in de Tweede Kamer over de moties die ik zondag noemde in ‘Beraadslaging’. In dat anderhalve uur staan ‘Vragenuur, Regeling van werkzaamheden, Stemmingen’ op het programma, dus zal de ellenlange stemlijst in het laatste half uurtje of zelfs nog minder moeten worden afgewerkt. Maar daarin zijn die kamerleden ongetwijfeld heel behendig. Ons gaat het dus om dit agendapunt:

‘24. Stemmingen over: moties ingediend bij het VAO Zonnehuizen

31 839, nr. 150 – de motie-Leijten over de kwaliteit van zorg

31 839, nr. 151 – de motie-Leijten over een onderzoek naar verdwenen miljoenen

31 839, nr. 152 (ingetrokken) – de motie-Leijten over verantwoordelijkheid in de zaak Stichting Zonnehuizen

31 839, nr. 153 – de motie-Bouwmeester over verscherpt toezicht van de IGZ

31 839, nr. 154 (ingetrokken) – de motie-Bouwmeester over het falen van het toezicht op Stichting Zonnehuizen

31 839, nr. 155 (ingetrokken) – de motie-Bouwmeester over dwang- en drangmaatregelen’

Als ik de ingetrokken moties weglaat, blijven slechts deze drie over:

‘De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

constaterende dat de staatssecretaris in antwoord op schriftelijke vragen stelde dat financiële moeilijkheden en ontslag van medewerkers een risico vormen voor de kwaliteit van zorg;

van mening dat zorgafhankelijke kinderen en volwassenen alsmede de zorgverleners niet de dupe mogen worden van financiële problemen van de zorgaanbieder;

verzoekt de regering, de kwaliteit en de continuïteit van zorg van Zonnehuizen te garanderen,

en gaat over tot de orde van de dag.

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

overwegende dat uitgezocht moet worden waar het publieke geld dat is verdwenen bij Zonnehuizen is gebleven;

constaterende dat tot op heden geen onderzoek is ingesteld;

verzoekt de regering, alles in het werk te stellen om ervoor te zorgen dat er een onderzoek komt dat erop is gericht de verdwenen miljoenen terug te krijgen en de verantwoordelijken te achterhalen,

en gaat over tot de orde van de dag.

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

overwegende dat cliënten recht hebben op goede, verantwoorde, veilige zorg in een goede, verantwoorde en veilige omgeving;

overwegende dat hoewel de NZa stelt dat bij stichting Zonnehuizen premiegelden niet onrechtmatig besteed zijn, de gelden niet doelmatig besteed zijn omdat zowel de kwaliteit van de zorg als de kwaliteit van de (woon)omgeving niet op orde zijn;

overwegende dat de staatssecretaris stelt dat er sprake is van een goed verbeter- en zorgplan en dat cliënten en hun ouders zich geen zorgen hoeven te maken over de continuïteit van zorg;

overwegende dat er geen geld beschikbaar is voor de noodzakelijke verbeteringen en er signalen zijn dat de kwaliteit van de zorg op dit moment nog niet op orde is;

verzoekt de regering,

– stichting Zonnehuizen onder verscherpt toezicht van de IGZ te stellen en de Kamer maandelijks te informeren over de stand van zaken, de verbeteringen van kwaliteit van zorg en woonomgeving;

– afspraken te maken met de aangestelde bewindvoerder dat geen beslag kan en mag worden gelegd op gelden die cliënten van rechtswege toekomen en op gelden die noodzakelijk zijn voor goede en veilige zorg,

en gaat over tot de orde van de dag.’

Het stelt allemaal heel weinig voor. De eerste twee moties zullen waarschijnlijk worden aangenomen en de laatste afgewezen. Of de staatssecretaris legt het verzoek om een verscherpt toezicht naast zich neer. Die derde motie is eigenlijk overbodig. Nou ja, van deze politici moet je het niet echt hebben. Zoals vanochtend uit De Stentor duidelijk werd, in een artikel van Jarno Bleumink en Niek Megens, getiteld ‘Medewerkers Zonnehuizen: “faillissement onafwendbaar”’. Dit is een resumée van de stand tot nu toe, met weinig tot geen nieuws, maar wel even handig voor het overzicht en de duidelijkheid:

‘Medewerkers van antroposofische zorginstelling Zonnehuizen uit Zeist maken zich ernstige zorgen over de continuïteit van de zorg. Die is volgens hen niet gegarandeerd.

“Surseance van betaling is aangevraagd en een faillissement lijkt onafwendbaar”, staat in een brandbrief die medewerkers van de Michaelshoeve in Brummen naar staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten hebben gestuurd. Zonnehuizen heeft in deze regio ook vestigingen in Olst, Borculo, Loenen en Zutphen.

De medewerkers van de Michaelshoeve doen een dringend beroep op de staatssecretaris van Volksgezondheid. “U kunt ons lot en het lot van onze cliënten niet in de handen leggen van zorgkantoren, schuldeisers en banken. Vandaar deze brief aan u. Een brandbrief om steun, hulp en alles wat u ons kan bieden om er zorg voor te dragen dat wij de zorg, rust, veiligheid en warmte kunnen blijven bieden aan onze cliënten.” Ook maken de werknemers zich zorgen over het voortbestaan van de antroposofische zorg.

De medewerkers hekelen de vertraging die is ontstaan bij de mogelijke overname van de Michaelshoeve door jeugdzorginstelling LSG Rentray als gevolg van de surseance. “Het is voor ons onverteerbaar dat zo’n kans op de waarborg van zorg en werkgelegenheid nu ernstig in het gedrang komt.” Een woordvoerder van Rentray zegt dat er nog steeds gesprekken worden gevoerd.

Veldhuijzen van Zanten schreef vorige week in een brief aan de Tweede Kamer dat zij geen rol ziet voor de overheid bij het oplossen van de financiële problemen. Ook maakt de staatssecretaris zich nog geen zorgen over de continuïteit van de zorg. “Het betrokken zorgkantoor heeft een adequaat terugvalplan opgesteld.”

Zonnehuizen is een landelijk werkende organisatie die zorg biedt aan mensen met een ontwikkelingsstoornis. Onlangs werd bekend dat Zonnehuizen over 2010 met een tekort kampt van meer van 18 miljoen euro. De situatie zou over 2011 nog slechter zijn.’

Vooral wrang is de reactie van een ‘ongeruste ouder’ vanochtend onder het artikel:

‘Het blijft een in en in trieste situatie. Wij als ouders kregen zaterdag een brief van het bestuur waarin stond dat ze uitstel van betaling hadden aangevraagd. Beetje water na de wijn want dit was dágen ervoor al in de krant te lezen. En zo moeten wij ouders steeds maar alles uit de krant lezen! Hoeveel moeite is het om ouders gewoon op de hoogte te houden? Het gaat wel om onze KINDEREN en dat zijn dan ook nog “speciale kinderen” waarbij duidelijkheid, structuur en veiligheid een basis behoefte zijn. Daar word momenteel compleet aan voorbij gegaan.

De medewerkers bleven tot nu toe gemotiveerd maar dat begint al aardig af te zakken. Zo werd er op de groep niet eens Sinterklaas gevierd en elke keer als de kinderen vroegen “vieren wij pakjesavond op de groep?” kregen ze te horen dat dat nog niet duidelijk was. Tot gister dus bleek dat er niets was. Dus ook de medewerkers verliezen focus en wij als ouders kunnen niet anders dan wachten, wachten, wachten, want je kan je kind niet zomaar ergens anders onderbrengen met de enorme wachtlijsten die overal zijn. SCHANDALIG is deze situatie!!!’

Over die andere grote instelling van de Zonnehuizen in het oosten des lands meldde De Stentor gisteren in ‘Overkempe: zwarte cijfers en goede zorg’:

‘Stichting Zonnehuizen uit Zeist verkeert momenteel in financieel ongekend zwaar weer, kampt met een miljoenentekort.

Woon-werkgemeenschap Overkempe aan de Koekoeksweg in Olst, is onderdeel van datzelfde Zonnehuizen. “Met Overkempe gaat het gewoon erg goed. Alleen onze moederorganisatie zit in zwaar weer”, zegt Rob de Breij, locatiemanager Overkempe. “Voor ons is belangrijk dat wij zorg bieden, volgens de antroposofische methode. En dat doen we goed, dat zegt ook de inspectie. Financieel zijn we gezond. De exploitatie van Overkempe schrijft zwarte cijfers, zoals dat heet.”

Toch betekent dat niet dat er geen vuiltje aan de lucht is. Als de moederorganisatie onverhoopt ten onder gaat, zal ook Overkempe dat merken. Althans, op de achtergrond. De Breij legt het uit aan de hand van de vlag bij de hoofdingang van Overkempe. Nu wappert er een banier van Zonnehuizen. “De vraag is: welke vlag hangt in de mast? Die van Zonnehuizen of een andere organisatie?”

Lees meer in de Stentor van maandag 5 december...’

En dan hebben we nog die grote instelling van de Zonnehuizen in het zuiden des lands, Bronlaak, die gisteren al zo in het nieuws was, in ‘Scoren’. Vandaag schrijft Kliknieuws Boxmeer hierover in ‘Onzekerheid over toekomst Bronlaak’. Ook hierin weinig nieuws, vooral de Volkskrant van gisteren wordt gevolgd, maar wel een overzichtelijke stand van zaken, met een speciale toets aan het eind, over een mogelijk opknippen van de Zonnehuizen in delen:

‘Nu interim-bestuurder Charles Laurey van Zonnehuizen er niet in is geslaagd een oplossing te vinden voor de in grote financiële problemen verkerende antroposofische instelling, ligt het lot in handen van de bewindvoerder.

Laurey moest vorige week uitstel van betaling aanvragen voor de organisatie, waartoe ook Bronlaak in Oploo behoort. “Hoe zeer ik dit besluit ook betreur, een andere oplossing blijkt niet mogelijk”, aldus Laurey.

Schuldenlast

Uit de woensdag gepubliceerde jaarrekening van 2010 blijkt dat Zonnehuizen in dat jaar 18,3 miljoen euro verlies heeft geleden. Voor 2011 wordt over een verlies tussen 3 en 6 miljoen euro gesproken. Zonnehuizen, waar 800 mensen met een verstandelijke beperking wonen en nog eens 2200 dagcliënt zijn, heeft 1300 medewerkers onder wie ruim 300 bij Bronlaak.

Uit de stukken van 2010 blijkt verder dat voormalig bestuurder Yvon ten Brummelhuis (oud-directeur van Bronlaak-Heimdal, red.) sinds haar gedwongen vertrek in de herfst van 2009 een gouden handdruk van totaal ruim 250.000 euro heeft gekregen. Drie leden van de intussen afgetreden Raad van Toezicht gaven zich in 2009 18.000 euro extra per persoon, voor “hun inzet voor het herinrichtingproces”, wat neerkomt op het ontslag van Ten Brummelhuis.

Bestuurder ad-interim Laurey laat juristen uitzoeken of de in mei van dit jaar vertrokken bestuurder Frans Broekhuizen strafrechtelijk kan worden vervolgd voor het wanbeleid. Hetzelfde geldt voor teruggetreden Raad van Toezicht.

Brandbrief

Medewerkers van Zonnehuizen maken zich zorgen over de toekomst van de cliënten, hun eigen werkgelegenheid en het voortbestaan van de antroposofische zorg. In een brandbrief vragen ze steun aan staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten. Om een vinger aan de pols te houden heeft de staatssecretaris Zonnehuizen onder intensief toezicht van de gezondheidsinspectie geplaatst. Volgens Veldhuijzen van Zanten hoeven ouders en cliënten zich geen zorgen te maken over de vraag of zijn tijdens de feestdagen nog wel zorg zullen ontvangen.

De bewindvoerder bekijkt of Zonnehuizen afstevent op een faillissement, of dat het instituut – mogelijk opgeknipt in delen – kan worden verkocht. De optie van verzelfstandiging van gezonde onderdelen, waartoe volgens ingewijden Bronlaak behoort, is bij veel medewerkers van het instituut in Oploo een wensscenario. Inmiddels is een steunstichting opgericht, die zich sterk gaat maken om Bronlaak af te splitsen van Zonnehuizen en terug te keren naar zelfstandigheid.’

De Telegraaf besteedde vanochtend ook aandacht aan de Zonnehuizen, en gaat door op het thema van een ‘volledige overname’, in ‘Schuldvraag niet eerste zorg voor Zonnehuizen’:

‘De eerste prioriteit is de continuïteit van zorg en onderwijs van Zonnehuizen waarborgen, daarna wordt pas gekeken hoe en door wie de financiële wanorde is veroorzaakt. Dat zegt interim-bestuurder Charles Laurey van de antroposofische zorginstelling dinsdag. Zonnehuizen vroeg vorige week uitstel van betaling aan.

De instelling beheert zes huizen voor volwassenen en 14 kinder- en jeugdinstellingen door heel Nederland. Er werken honderden mensen. “Het is heel belangrijk dat we een goede oplossing vinden voor de werknemers en cliënten. Het dagelijkse werk gaat gewoon door”, aldus Laurey. De medewerkers zijn volgens hem naast verdrietig en boos ook enorm betrokken en strijdlustig.

Diverse zorgondernemers hebben zich bij Zonnehuizen gemeld om de instelling in zijn geheel of delen ervan over te nemen. “Onze inzet is een volledige overname, ik hoop dat er een dezer dagen meer duidelijkheid over is”, aldus de bestuurder.

Bij de instelling is in een paar jaar tijd een financieel tekort van 17 miljoen euro ontstaan. Een advocatenkantoor is momenteel aan het bekijken of er juridische stappen mogelijk zijn tegen oud-bestuursleden en de voormalige raad van toezicht. Er loopt al een onderzoek naar mogelijk wanbeheer onder het oude bestuur.’

En dan hebben we natuurlijk nog Tommy Wieringa – hem kennen we van 14 en 15 mei 2009 in ‘Schijn’ en ‘Roman’, en van twee jaar later, op 1 mei van dit jaar, in ‘Hoofdkwartier’. Hij kon het niet nalaten om in zijn vaste column vandaag in de papieren editie van ‘De Pers’ weer eens uit te halen. Ook dit is makkelijk ‘Scoren’. De column is getiteld ‘Geestelijk leven’:

‘In de Volkskrant van gisteren stond een interview met Jan Marten Boon, vader van een geestelijk gehandicapte dochter. De antroposofische zorginstelling waar zij woont, wordt met sluiting bedreigd vanwege wanbeheer. Jan Marten Boon is een bezorgde vader, hij zegt: “De bestuurders en toezichthouders profileerden zich allemaal als bewuste – vaak antroposofische – mensen die het beste met de wereld voor hadden. Zo praten ze, maar het zijn maar woorden.

Het gaat om wat ze doen, en hun daden zijn allerminst antroposofisch. Zij hebben er een rotzooi van gemaakt.”

Ook in Amsterdam ging een Vrije School bijna ten onder aan bestuurlijke chaos – de school werd beoordeeld als zeer zwak en onder curatele gesteld.

In 2007 stelde de onderwijsinspectie dat veertien van de veertig Vrije Scholen “zeer zwak” waren. Onderwijskundige Hilde Steenhuizen concludeerde in haar promotieonderzoek dat kinderen op Vrije Scholen ten opzichte van kinderen op gewone scholen een cognitieve achterstand hebben die zij niet meer inlopen. Wel scoren ze beter op vuurspringen en nat-op-nat schilderen.

Ik ben gedurende acht jaar onderwezen door bewuste, vaak antroposofische mensen die het beste met de wereld voor hadden. Zij bezaten een rijk geestelijk leven. Zo rijk, dat zij dingen zagen die voor anderen onzichtbaar bleven. Boven deze materiële wereld uit zweefde een geesteswereld – een heel aantal van hen “schouwde” in die wereld en gaf wat ze daar zag weer door aan ons. Zo moesten wij bij sommige lessen de ramen sluiten omdat anders ‘de geest’ het lokaal zou verlaten.

De leerkrachten waren meer dan onderwijzend personeel, het waren zieners, zij bemiddelden tussen ons en de bovenwereld, waar lichtwezens en donkere krachten met elkaar streden. Zo vast was hun geloof dat ze je naar huis stuurden als je bijvoorbeeld je hoofd had kaalgeschoren (puberteit); zo hadden de kwade krachten immers onbelemmerd toegang tot het kinderhoofd.

Bij Rudolf Steiner, grondlegger van de antroposofische beweging, openbaarde zich al op 7-jarige leeftijd een grote gevoeligheid voor het bovenzinnelijke – de geesteswereld was voor hem even reëel als de materiële.

De vertrouwdheid met het spirituele is een kerneigenschap van de antroposofie. Het trekt zoekers aan, mensen die het aanleren van vaardigheden alleen te weinig vinden voor hun kinderen. Er moeten versjes en herfsttafels bij, en een dagelijkse ochtendspreuk gericht aan de “Godesgeest”: “Ik schouw diep in de ziel / die binnenin mij leeft. / De Godesgeest, hij weeft / in zon- en zielelicht, / in wereldruimte buiten, / in zielediepten binnen...

Koekoek.

Voorstanders van de antroposofie roemen de creativiteit, de zachtheid en de warmte van de Vrije School. Zelf heb ik ervaren dat die zachtheid en die warmte in schril contrast stonden met de soms hardhandige en vaak hardvochtige geloofsijver van de antroposofische priesters aan wie wij waren toevertrouwd.

Tommy Wieringa is auteur van onder meer de roman Caesarion.’

Juist hierdoor valt het op dat in alle berichtgeving tot nu toe over het fiasco bij de Zonnehuizen dit soort dingen achterwege zijn gebleven als niet ter zake doende. Nog afgezien van het feit dat het wel een héél bepaalde voorstelling van zaken is. Die voor Tommy Wieringa persoonlijk wel moge gelden, daar wil ik niets aan af doen. Maar om dat dan weer meteen hierop te moeten plakken, dat heeft iets banaals. Nu is het banale Tommy Wieringa niet vreemd natuurlijk. In zijn romans weet hij dat tot grote hoogte op te stuwen. Maar in deze column lukt dat nog niet erg.

Update 15.45 uur:

Over de moties is zonet door de Tweede Kamer gestemd. Alleen de eerste is aangenomen, de andere twee zijn verworpen.

.