Boekenonderzoek

Mathijs Smit van Medisch Contact is vandaag verder gegaan met zijn ‘boekenonderzoek’ naar de Zonnehuizen. Eerdere resultaten daarvan meldde ik in ‘Toezichthouderschap’ en ‘Live debat’. Vandaag schrijft hij ‘Verkoop vastgoed Zonnehuizen nog dit jaar’:

‘Zorginstelling Zonnehuizen verwacht nog voor het einde van deze maand vastgoed met een waarde van 10 miljoen euro te verkopen, als eerste stap in het proces om weer financieel gezond te worden. Dat blijkt uit een analyse van de onlangs openbaar gemaakte conceptjaarrekening van de ggz-instelling, die op de rand van een faillissement balanceert.

Volgens een toelichting op de cijfers moet het afstoten van de eerste partij vastgoed nog in 2011 leiden tot een liquiditeitseffect van 10 miljoen euro. Omdat de te verkopen panden en terreinen voor een lager bedrag in de boeken staan, verwacht de zorginstelling er een boekwinst van 6 miljoen op te maken.

De gedeeltelijke afstoting van het tafelzilver is echter niet genoeg om de Zonnehuizen financieel weer op de rails te krijgen. Na een monsterverlies van ruim 18 miljoen euro over 2010 kampt de instelling met een negatief eigen vermogen van ruim 10 miljoen. In de kleine lettertjes van de jaarrekening kondigt Zonnehuizen dan ook aan dat “verdere maatregelen tot verkoop en sale and leaseback in voorbereiding zijn.”

Uit het jaarverslag blijkt eveneens dat de Zonnehuizen-top onder leiding van arts Frans Broekhuizen en toezichthouder John Luijten al in het vierde kwartaal van 2010 op de hoogte was van de ernstige financiële problemen. Het duurde nog tot dit voorjaar voordat die openbaar werden, en de top aftrad. Twee weken geleden moest de zorginstelling uitstel van betaling aanvragen. Bewindvoerder Marie-José Cools onderhandelt sindsdien met verschillende partijen over een doorstart.

Ook werpt het jaarverslag enig licht op de oorzaken van de ondergang van de Zonnehuizen. Het megaverlies over 2010 wordt onder meer toegeschreven aan een daling van de omzet, een stijging van de personeelskosten met een bovenmatig ziekteverzuim, en de vorming van voorzieningen en afwaarderingen van ICT en bouwprojecten. De vraag hoe het mogelijk is dat de Zonnehuizen zo plotseling door deze financiële tegenvallers werd getroffen, blijft nog grotendeels onbeantwoord. Interim-topman Charles Laurey beperkt zich in zijn verslag tot de constatering dat de “informatievoorziening onvoldoende betrouwbaar” is gebleken.

Bij de landelijk werkende instelling voor geestelijke gezondheidszorg en gehandicaptenzorg op antroposofische grondslag werken bijna 2300 mensen. Naast het verlenen van zorg aan ruim 800 inwonende cliënten, bediende de instelling vorig jaar bijna 2700 extramurale cliënten.’

Update 20.20 uur:

Twee uur geleden heeft de Vakbond CNV Publieke Zaak het bericht ‘Overleg situatie Zonnehuizen’ op zijn website geplaatst:

‘De bonden hebben vandaag overleg gehad over de surseance van betaling van GGZ-instelling Zonnehuizen met de bewindvoerder, de interim bestuurder en de OR. Er worden in december drie bijeenkomsten voor het personeel gehouden.

De bewindvoerder en de bestuurder gaan uit van continuïteit van de zorg. Tegelijkertijd wordt er gezocht naar overnamekandidaten. Er is toegezegd dat de salarissen van december én de eindejaarsuitkering uitbetaald worden. Het sociaal plan, waarmee de leden hebben ingestemd, wordt alsnog door de bestuurder van Zonnehuizen getekend.

Bijeenkomsten

Op de verschillende locaties van Zonnehuizen worden op 16, 21 en 22 bijeenkomsten voor het personeel gehouden om medewerkers te informeren en om vragen te beantwoorden. Bij elke bijeenkomst is in ieder geval één vertegenwoordiger van een vakbond aanwezig.

Lees voor meer informatie ook de veelgestelde vragen over de surseance Zonnehuizen>>’

Onder de link staat een lange lijst met belangrijke vragen van medewerkers, die door de bestuurder a.i. frank en vrij beantwoord worden:

‘Vraag – Antwoord

Is surseance van betaling een kamerstuk of kan de rechtbank dit voorkomen en meteen een faillissement uitspreken?

Nee, het is een hamerstuk op basis van de afgeleverde stukken.

Hoe lang duurt de periode van surseance van betaling?

Dat is nog niet te zeggen. Ik denk nu aan een periode van circa 4 weken. Dit is mede afhankelijk van de hoogte van het boedelkrediet. Het is een besluit van de bewindvoerder.

Wat gebeurt er als er geen boedelkrediet komt?

Een boedelkrediet is nodig om de kosten voor de zorg en het onderwijs te kunnen betalen; het primaire proces dus. Als dat niet komt (wat onwaarschijnlijk is) dan volgt een faillissement. Medewerkers krijgen in dat geval via het UWV een uitkering (zie vragenlijst medewerkers).

Wat is het slechtste scenario?

In theorie: faillissement, maar het is nog onzeker of het zover komt. Surseance van betaling is voor dit moment de beste oplossing met betrekking tot de continuering van de zorg en het onderwijs.

Wat doet de bewindvoerder? Is die gericht op het uitstellen van een faillissement?

Is ook de eerste vraag aan de bewindvoerder. Het is eerder een kwestie van dagen dan van weken voordat dit duidelijk wordt.

Hoe gaat het nu verder?

De bewindvoerder legt verantwoordelijkheid af aan de rechtbank en adviseert hoe de belangen van de crediteuren van Zonnehuizen het best gediend kunnen worden. Mocht Zonnehuizen failliet gaan dan wordt er een curator aangesteld die Zonnehuizen dan bestuurt.

Welke rol heeft het personeel richting de bewindvoerder met betrekking tot het voorstel van andere partijen?

De bewindvoerder zal dat zeker meewegen, want een geïnteresseerde partij zal geen ‘lege huls’ willen overnemen maar een zorg- of onderwijsinstelling waar gewerkt wordt en dus personeel is en cliënten en/of pupillen. Daar hoort het personeel dus heel nadrukkelijk bij. De bewindvoerder kijkt wel primair naar het oplossen van de financiële problemen en dus het belang van de crediteuren.

Wat zijn de posities van de Bestuurder a.i., de Raad van Toezicht en medezeggenschap in dit traject?

Die zijn volledig in functie. Pas bij een faillissement verandert dat. Dan is de curator de baas.

Wat is de positie van de Bestuurder a.i.

Die heeft om vertrouwen gevraagd bij de Raad van Toezicht en gekregen. Dus zolang de bewindvoerder er is, is ook de Bestuurder a.i. aan het werk voor Zonnehuizen.

Wordt de tweede ontslagronde met de komst van de bewindvoerder versneld?

De bewindvoerder zal snel handelen.

Verdampen de schulden en vervalt het wachtgeld bij een faillissement?

De schulden verdampen niet. Wat met het wachtgeld gebeurt, moet uitgezocht worden. Hier komen we op terug.

De waarde van het vastgoed kan ook de sleutel zijn!

Klopt, maar ik wil geen valse verwachting wekken, want die waarde staat ter discussie in deze tijd. Daarom moet dit objectief worden vastgesteld. Die rol heeft de bewindvoerder.

Klopt het dat de school geen autonome beslissingen meer kan nemen?

Dat klopt.

Tot wanneer wordt het salaris betaald?

Het salaris van december 2011 inclusief de eindejaarsvergoeding is gegarandeerd. Indien Zonnehuizen wegens betalingsonmacht niet meer aan deze verplichtingen kan voldoen, zal het UWV deze betaling overnemen. De betaling van het salaris over de periode daarna hangt af van de ontwikkelingen in de periode van surseance.

De betaling van de salarissen en de eindejaarsuitkering van december is gegarandeerd. Wat gebeurt er daarna?

De zekerheid is minimaal 6 weken. De inschatting is dat de surseance van betaling die tijd loopt. Hoe het verder gaat blijkt daarna.

Krijgen we bij een faillissement nog wel salaris?

Over de opzegtermijn wordt het salaris betaald, mits je beschikbaar bent voor werk of totdat je binnen de opzegtermijn bij een andere werkgever aan de slag gaat.

Wat gebeurt er met medewerkers bij een faillissement?

Als er sprake mocht zijn van een faillissement zegt de dan aangestelde curator de dienstverbanden met alle dan nog in dienst zijnde medewerkers op. Hierbij wordt rekening gehouden met een opzegtermijn van maximaal 6 weken en neemt het UWV de betaling van het salaris over deze periode over. Mocht een faillissement onverhoopt toch in beeld komen, dan zal hierover meer informatie volgen.

Wanneer komt het UWV in beeld?

Het UWV komt in beeld als er ontslag aangezegd wordt.

Wat is de opzegtermijn als er ontslag aangezegd wordt?

De opzegtermijn is 1 maand als dit zo in het arbeidscontract is opgenomen. Als in het contract een langere termijn is afgesproken, is deze niet meer geldig maar bedraagt de opzegtermijn 6 weken. Voor medewerkers die op 1 januari 1999 minimaal één jaar in dienst waren bij Zonnehuizen en toen al 45 jaar of ouder waren, geldt mogelijk een langere opzegtermijn.

Welke betaling wordt vanuit het UWV gegarandeerd?

In een situatie van betalingsonmacht van de werkgever keert het UWV uit wat u nog tegoed heeft van de werkgever onder de volgende condities:

– Het loon dat u nog tegoed heeft over maximaal 13 weken voor de opzegdatum. Bijvoorbeeld achterstallig loon, overuren, onkostenvergoeding, spaarloon, eindejaarsgratificatie.

– Het loon over de opzegtermijn tot maximaal 6 weken na de opzegdatum. (Was u op 1 januari 1999 minimaal één jaar in dienst bij uw werkgever en was u toen 45 jaar of ouder? Dan geldt mogelijk een langere opzegtermijn.)

– Over maximaal één jaar voor het einde van het dienstverband: uw vakantiegeld, vakantiedagen, vakantierechtwaarden, pensioenpremie, bijdragen aan een tijdspaarfonds.

Als het UWV de salarisbetaling overneemt, wordt deze dan op dezelfde tijd betaald als het salaris betaald zou zijn?

Nee, hiervoor moet eerst een aanvraag gedaan worden bij het UWV (zie eerdere vraag) en moet het UWV bepalen of de aanvraag toegekend wordt. Hier gaat vaak een aantal weken overheen. Er kan een voorschot door het UWV verstrekt worden. Dit voorschot wordt meestal toch ook later betaald dan de gebruikelijke betaaldatum.

Kunnen er aanvragen ingediend worden voor uitbetaling van vakantiedagen of in het verleden gewerkte meeruren?

Nee, deze kunnen momenteel niet in behandeling worden genomen.

Hoe wordt omgegaan met het betalen van de kosten van de invalkrachten in het onderwijs?

De invalkrachten worden, zoals gebruikelijk, door het Vervangingsfonds betaald.

Kunnen er nog financiële verplichtingen aangegaan worden voor 2e spoor trajecten voor langdurig zieken?

Nee, er kunnen momenteel geen verplichtingen aangegaan worden voor 2e spoortrajecten.

Wat is de status van de overeenkomen addenda met de vakbonden?

De vier addenda op het Doorlopend Sociaal Plan kunnen momenteel niet toegepast worden. Dit geldt tevens voor het Doorlopend Sociaal Plan.

Wat moeten we nu verwachten qua saneren?

Het accent ligt niet op het primaire proces, maar dus onvermijdelijk wel op de ondersteuning.

Mogen er nog contracten gewijzigd of verlengd worden?

Nee, tenzij de bewindvoerder hiervoor akkoord heeft gegeven.

Mogen er nog nieuwe flexcontracten aangegaan worden?

Nee, in principe niet; tenzij door de bewindvoerder bepaald.

Blijven diegenen die in Herstelplan 1 boventallig waren dat?

Ja. Het is niet zeker of (de) Job Creator ingeschakeld blijft.

Hoe moeten we omgaan met vacatures?

Er is geen algehele vacaturestop. Als het voor het primaire proces nodig is, kunnen er nog steeds mensen worden ingezet; overleg dat altijd eerst. De continuïteit van zorg en onderwijs is leidend.

Wat gebeurt er met sollicitanten die nu nog in sollicitatierondes zitten?

Dit wordt per vacature bekeken.

Hoe wordt omgegaan met opleidingsvraagstukken, zeker als het met kwaliteit van zorg te maken heeft?

Op dit moment worden geen nieuwe verplichtingen aangegaan in het kader van opleidingen. Uitsluitend verplichte opleidingen kunnen eventueel nog plaatsvinden. Overige dringende aanvragen worden per situatie beoordeeld.

Kunnen er nog werkgeversverklaringen afgegeven worden? Verschilt dit nog per functie?

Er kunnen altijd werkgeversverklaringen afgegeven worden als een medewerker daarom vraagt (bijv. i.v.m. een aanvraag hypotheek). Hierop zal echter de huidige situatie van Zonnehuizen aangetekend worden. In die zin is er momenteel geen verschil of iemand in een directe zorgfunctie werkt of in een indirecte functie.

De oproep om mee te denken over een financiële bijdrage van de medewerkers heeft kwaad bloed gezet in de media. Wat gaan we daarover vertellen?

De energie moet nu zitten in de continuïteit van zorg en onderwijs. Dit leggen we later wel uit.

Wat zou u als Bestuurder a.i. in deze situatie doen (u heeft overzicht en bent eerlijk)?

Vooral mijn werk blijven doen. Dat is in het belang van je cliënten, maar ook van jezelf en de organisatie. Dat klinkt makkelijk, maar ik meen het en spreek uit ervaring.

Hebben de zorgkantoren een plan B?

Proberen we na te gaan.

Wat maakt het voor derden interessanter om onderdelen van Zonnehuizen over te nemen in plaats van de hele organisatie?

Partijen willen/kunnen de hoge schulden van Zonnehuizen niet zomaar financieren, maar hebben wel interesse in goedlopende onderdelen of onderdelen die bij hun eigen activiteiten passen. Daarnaast bestaat onzekerheid over de vastgoedwaarde van Zonnehuizen als naar het geheel wordt gekeken. Het wordt nu voor partijen aantrekkelijker om onderdelen over te nemen omdat gekeken moet worden hoe zoveel mogelijk schulden kunnen worden voldaan. Dat bepaalt de bewindvoerder. Hopelijk nemen zo min mogelijk partijen een gedeelten van Zonnehuizen over want het streven is nog steeds een ongedeeld Zonnehuizen waar gewerkt kan worden vanuit de antroposofische identiteit.

Moet je nu concluderen dat Zonnehuizen als bedrijf los komt te staan van het gedachtegoed van Lievegoed?

Het is persoonlijk waar je je mee identificeert. Dat kan zijn de collega’s, de cliënten, het werk, de inspiratie of iets anders. Naar mijn mening hoeft dat dus niet los te staan van het gedachtegoed van Lievegoed.

Blijven LSG-Rentray en Winter meedoen?

Uit de media blijkt dat Winter nog oprechte interesse heeft. Zowel LSG-Rentray als Winter hebben beiden bereidheid getoond te investeren. Wellicht dat er weer contact komt zodra de bewindvoerder is aangesteld. De lijst met geïnteresseerde partijen kent circa 15 namen.

Is er kans op een vervolg met LSG-Rentray en Winter?

Ja, maar ook met andere partijen. Dat is aan de bewindvoerder.

Winter heeft vorige week twee ondernemingen opgericht met betrekking tot Zonnehuizen?

We hadden in het proces te maken met LSG-Rentray, Winter, medewerkers(participatie), antroposofische wereld, banken, zorgkantoren en zorgverzekeraars. Geen van de partijen deed een stap die ervoor zorgde dat de schulden konden worden ingelost in de korte tijd voor 1 december 2011. In verband met het aflopen van het krediet op 30 november 2011 was er geen tijd meer om te wachten.

Wat is nodig om met LSG-Rentray en Winter in zee te kunnen gaan?

Er wordt nu een ‘bidbook’ opgesteld. Het is aan partijen om daar op te reageren. De bewindvoerder zal dat beoordelen.

Ik mis aandacht voor LVG+GGZ (de zogenoemde ‘vierde lijn’)?

Dit is ook onderdeel van het ‘bidbook’. Juist omdat dit een heel uniek en bijzonder onderdeel is van onze zorgverlening.

Hoe snel gaat het als partijen ons overnemen?

De overname van cliënten en medewerkers kan in een aantal dagen doorgevoerd worden. Zodra het inclusief vastgoed is, zal het langer duren door wet- en regelgeving. We kunnen in ieder geval niet stoppen. Zorg en onderwijs moeten doorgaan in het belang van de cliënten.

Indien er meerdere partijen zijn, nemen zij dan na rato de schulden over?

Hier geef ik geen antwoord op. Dit is aan de bewindvoerder. Of aan de curator als onverhoopt toch sprake is van een faillissement.

Komt er een splitsing tussen zorg en vastgoed?

De laatste plannen waren:

– Zonnehuizen brengt kwaliteit, antroposofie en locaties in

– LSG-Rentray: K&J, Onderwijs en vastgoed

– Winter: Volwassenen en vastgoed

De hoop is er dat we dit plan staande kunnen houden. Het is onzeker of beide partijen zich opnieuw melden. De bewindvoerder zal ook de interesse van andere partijen bekijken en wegen om uiteindelijk een keuze te maken die het best is voor de crediteuren.

Hoe druk je in verband met een eventuele overname de waarde van Zonnehuizen eigenlijk uit?

Dat is met name de antroposofische inspiratie, de aandacht voor duurzaamheid en de kwaliteit van de zorg en het onderwijs. Ook het vastgoed speelt hierbij een cruciale rol. De partijen die interesse hebben getoond, hebben dat allemaal ook op de een of andere manier woorden gegeven.

Er is gezegd: de school heeft geen schulden. Hoe zit dat nu?

Zonnehuizen is een systeem en die rechtspersoon heeft financiële problemen. Dat raakt dus ook de school. Als Zonnehuizen ontvlochten wordt, kan de school omdat de financiële problemen daar niet groot zijn een interessant onderdeel zijn voor sommige andere partijen. Maar of het die kant op gaat, is nog veel te vroeg en dus speculeren.

Gaan onderdelen van Zonnehuizen nu zelfstandig verder?

Dat zou kunnen, maar dat is aan de bewindvoerder. De inzet van de Bestuurder a.i. is continuïteit van zorg en onderwijs en zolang mogelijk een ongedeeld Zonnehuizen. Omdat meerdere partijen interesse hebben, kan ik niets uitsluiten.

Worden locaties gesloten?

Dit is speculatief. Het is aan anderen om dat te beslissen. Maar ik zou dat niet graag zien, dus zal ik het proberen te voorkomen.

Wat moeten we met nieuwe cliënten/aanmeldingen? Kunnen we die aannemen?

Ja, er is geen algehele cliëntenstop. We weten wel dat zorgkantoor CZ met betrekking tot de nieuwe locatie in Eindhoven geen steun geeft, maar dat geldt weer niet voor Agis. Leg dit dus voor aan je manager.

Kan de financiële afdeling morgen wel werken?

Probeer rustig te blijven en het werk zoveel mogelijk te blijven doen. Laat je niet uit richting de media. Jullie krijgen dagelijks een update.

TD heeft geen middelen meer om het werk uit te voeren?

Ik kan nu niets bieden.

Kunnen huizen blijven pinnen?

Wat nodig is om de zorg en het onderwijs te continueren, moet doorgaan. De bewindvoerder neemt in deze fase uiteindelijk de beslissingen. Als het nodig is om te pinnen, leg dat dan voor aan je manager.

Waar moet ik zijn als er geld nodig is voor het onderwijs?

Bespreek dit in de lijn. Het primaire proces moet door kunnen gaan.

Hoe verloopt de communicatie?

Er staat een bericht op het intranet en de website. Morgen wordt een brief verstuurd aan de medewerkers / ouders / kinderen / etc. Het vervolg wordt op intranet aangeboden.

Gaat er ook een boodschap naar de ouders/cliënten?

Zij krijgen deze week een brief thuisgestuurd. Ook worden bijeenkomsten belegd voor de volwassen cliënten.

Hoe communiceren we richting verwijzers? Moet er geen persconferentie worden gehouden?

Eerst willen we intern berichten, dan op website en persbericht. Daarna vervolgplan opstellen. Als het nodig is, beleggen we een persconferentie maar daar is nu niet voor gekozen.

Hoe gaan we om met de media?

Op de website staat een bericht en de media die de afgelopen maanden over Zonnehuizen hebben bericht, hebben maandagmiddag 28 oktober proactief een persbericht ontvangen. Media die contact opnemen, kun je zoals altijd doorverwijzen naar Communicatie of Charles Laurey. Blijf rustig en ga vooral niet in op speculaties. We geven alleen feitelijke reacties.

Hoe gaan we om met de sociale media? Moeten we daar een gedragscode voor afspreken?

Ik doe een appèl op het moraal van de medewerkers. Ik kan niets verbieden maar doe svp niet mee aan stemmingmakerij.

Wat is de uitstraling naar het netwerk waarbinnen Zonnehuizen actief is?

Sta open en wijs op de situatie (dus verstop de problemen niet). De situatie is nu zeker anders dan over 4-6 weken. Vooralsnog stoten we niets af en bevorderen wij de uitstroom van cliënten en pupillen niet. Kortom, ga vooral door met het werk.

De eerdere berichten waren hoopvol. Wat is er nu ineens gebeurd waardoor het mis gaat?

We kregen telkens een maand extra krediet van de banken en dat was nodig om de verliezen die we nog steeds lijden, op te vangen. Aan het eind van november moesten we een hard plan op tafel hebben liggen voor 14 miljoen euro. Hierbij hebben LSG-Rentray, Loek Winter uitgesproken te willen investeren, maar moesten we ook geld ophalen uit de antroposofische wereld. Dat was ook de achtergrond bij mijn verzoek aan medewerkers om financieel bij te dragen. De waarde van het vastgoed maakt hier ook onderdeel vanuit. Dat lijstje was niet waterdicht. Het is dus een kwestie geweest van te weinig tijd en geld.

Waarom duurde het zo lang voordat het Herstelplan klaar was?

We hebben er alles aan gedaan om het Herstelplan door te voeren. Hierbij te kijken naar geschikte andere partijen om de antroposofie te behouden. De banken hebben we tegen door de kredietcrisis en de waarde van het vastgoed daalt. Daarnaast is de cultuur bij Zonnehuizen moeilijk te doorbreken om de snelheid te kunnen maken die nodig is. We zijn in het zicht van de haven gestrand. Bij de indirecte functies zal enorm gesaneerd moeten worden.

Wat zijn eigenlijk de resultaten van het Herstelplan tot nu toe?

We hebben goede stappen gezet, maar komen nog steeds elke maand geld tekort. Sommige effecten zie je ook niet meteen. De plannen blijven in elk geval overeind en moeten waarschijnlijk nog verder worden doorgevoerd. De uitvoering ligt stil totdat de bewindvoerder er is.

Hoe wordt omgegaan met lopende projecten uit Herstelplan fase I ?

Deze worden nu on hold gezet in afwachting van verdere besluitvorming door de bewindvoerder.

Is er sprake van fraude bij Zonnehuizen?

Nee, daar is geen enkele aanwijzing voor. Vorige week is in de Tweede Kamer gedebatteerd over Zonnehuizen en toen werd dat geïnsinueerd, maar ik herhaal: Bij Zonnehuizen is geen sprake van fraude. Er is alleen niet goed opgelet in de afgelopen jaren.

Er is Euro 30 miljoen in twee jaar tijd verdwenen. Hoe kan dat?

Er is geen sprake van fraude, wel van fusie op fusie, zonder overzicht en goede management- en stuurinformatie, geen goed doordacht plan. Er is slecht ingespeeld op de komst van de Zorgzwaartepakketten en de DBC’s, geen bedrijfsmatige cultuur. Er was sprake van een onbewust onbekwaam bestuur. Maar dat is achteraf mijn analyse.

Hoe groot is de overhead?

Er is eigenlijk sprake van een organisatie met een waterhoofd en te dunne beentjes.’