Toezichthouderschap

Ik wilde net beginnen met: van de Zonnehuizen even geen nieuws, zodat ik ruimte heb voor wat anders. Verschijnt er op de website van Medisch Contact een nieuwe analyse van Mathijs Smit, ‘Beloningsexplosie toezicht Zonnehuizen’:

‘Van 0 naar 18.000 euro. De beloning van de toezichthouders van de Zonnehuizen is de afgelopen jaren geëxplodeerd, en voor de voorzitter uitgekomen boven de norm. Dat blijkt uit een analyse van de jaarverslagen van de zorginstelling, die op de rand van een faillissement balanceert.

Nog niet zo heel lang geleden was een toezichthouderschap bij de Zonnehuizen nog een onbezoldigde erebaan. Toezichthouders van de zorginstelling op antroposofische grondslag ontvingen in 2002 niet meer dan een onkostenvergoeding, van krap 386 euro. Het jaar erop ging de instelling haar toezichthouders bescheiden belonen. Voorzitter John Luijten, een psychotherapeut en zelfstandig managementconsultant, ontving 3000 euro. De gewone leden kregen 2000 euro.

Sindsdien stegen de beloningen van de toezichthouders echter snel. Zo kregen zij er in 2005 50 procent bij. In 2008 werd de beloning opnieuw opgeschroefd, voor voorzitter Luijten naar 8000 euro en voor zijn collega’s naar 4000 euro. De raad van toezicht vergaderde dat jaar zeven keer.

Vooral de fusie van Zonnehuizen met enkele andere zorginstellingen bleek voor de toezichthouders lucratief. De beloning van Luijten explodeerde daarna met 125 procent, tot 18.000 euro. Twee vicevoorzitters, de oud-vakbondsman Jan van Hoof en geschiedenisdocent Cees Leijenhorst, gingen 13.500 euro verdienen. De overige toezichthouders gingen naar 9000 euro. Bovendien ontvingen Luijten, Van Hoof en Leijenhorst in 2009 elk nog een extraatje van 18.000 euro voor hun inzet tijdens de fusie.

Na de meest recente stijging kreeg Luijten aanzienlijk meer dan hij volgens de beloningscode voor toezichthouders in de zorg had mogen verdienen, nog afgezien van de eenmalige extra uitkering in 2009. Voor een voorzitter van een complexe instelling met een omzet van ruim 300 miljoen euro geldt een maximum van 15.000 euro. De omzet van de Zonnehuizen heeft bovendien nooit meer dan 92 miljoen euro bedragen.

Het toezicht van Luijten en zijn collega’s wist niet te voorkomen dat de Zonnehuizen in ernstige financiële problemen raakten. Vorige week moest de ggz-instelling, met tweeduizend werknemers en achthonderd inwonende cliënten, uitstel van betaling aanvragen.

Vanwege de problemen trad de volledige raad van toezicht van de Zonnehuizen in mei af.’

Maar hierna toch ander nieuws dat een beetje achteropgeraakt is. U herinnert zich misschien wel de berichtgeving over vrijeschool ‘De Zwaan’ in Zutphen op 12 november, op 21 november gevolgd door ‘Fenomenologie’. De vraag die er nog lag, is welke positie de ‘Gemeenschappelijke MedezeggenschapsRaad de Berkel, de IJssel en de Zwaan’ (GMR) inneemt. Die vraag blijkt al te zijn beantwoord in een brief van 17 november. Op de website van de GMR vind ik op 24 november namelijk twee berichten. De eerste gaat over ‘Kennismaking Raad van Toezicht’:

‘Op 15 november 2011 hadden beide GMR-en een kennismakingsgesprek met de leden van de Raad van Toezicht. Wij hebben onder meer onze zorgen gedeeld over de financiële situatie van de stichting. De Raad onderkent dit; we heben de indruk dat de raad ook streeft naar een situatie qua financiën en management die op de lange termijn gezond en houdbaar is. We hebben benadrukt dat onze zorgen al een lange voorgeschiedenis hebben. De Raad is informatie aan het verzamelen en zal in de komende maanden ook de scholen bezoeken.’

Het tweede bericht is getiteld ‘Adviesaanvraag sluiting De Zwaan’:

‘De bestuurder heeft na overleg met het ManagementTeam zich voorgenomen dat één van de drie Basisscholen in Zutphen moet sluiten. Na een proces van enkele weken heeft het managementteam aangegeven dat sluiting van De Zwaan de minst schadelijke optie is van alle onderzochte scenario’s. De argumenten en de gemaakte afweging zijn terug te vinden in het voorgenomen besluit.

De GMR-PO is hierover inmiddels advies gevraagd. De GMR claimt zelf dat hij instemmingsrecht heeft op dit besluit. De GMR begript de ongerustheid onder ouders en personeel, zij zal zorgvuldig naar deze adviesvraag kijken en zich uitgebreid informeren bij alle betrokkenen. De GMR heeft hierover een brief verspreid onder ouders en leerkrachten met een nadere toelichting op de stappen die we zullen zetten.’

Dit is de tekst van die brief:

‘Aan de leraren en de ouders van de

Vrije School De IJssel

Vrije School De Berkel

Vrije School De Zwaan

Warnsveld, 17 november 2011

Geachte ouders, geachte leraren,

Het managementteam (MT) van onze stichting, bestaande uit de bestuurder en de directeuren/rectoren van de scholen heeft op 16 september jl. besloten dat één van de onderbouwlocaties moet worden gesloten. Dat besluit is op 1 november jl. aan de GMR voorgelegd ter advisering. Wij claimen echter instemmingsrecht.

Projectgroep

Voordat het besluit tot sluiting voorgelegd werd aan de GMR heeft het MT een projectgroep in het leven geroepen die als opdracht kreeg een aantal scenario’s uit te werken die dat sluitingsbesluit mogelijk- en dragelijk zouden maken.

Afvaardiging

Aan de GMR is gevraagd om een docent en een ouder af te vaardigen om mee te denken over die scenario’s, uitgaande van het voorgenomen besluit. De GMR heeft aan dat verzoek gevolg gegeven onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat duidelijk zou zijn dat meedenken over die scenario’s niet betekent dat er door de GMR automatisch ingestemd is/wordt met het besluit. Maar natuurlijk ook niet dat het besluit zomaar wordt afgewezen.

Scenario’s

De projectgroep heeft, uitgaande van het sluitingsbesluit een aantal mogelijkheden onderzocht, in het voorgenomen besluit (u vindt het op www.vsnon.nl) kunt u daar alles over lezen. De projectgroep is in haar advies gekomen tot het formuleren van het scenario dat het meest te prefereren is. De projectgroep heeft zich niet uitgesproken over de weg daar naar toe, zoals het instellen van een stuurgroep en een spiegelgroep en het tijdpad.

Besluitvormingsprocedure

Alhoewel het MT het besluit al heeft genomen, is er toch steeds sprake van een voorgenomen besluit omdat het nu eenmaal zo is geregeld dat pas na de medezeggenschapsronde het besluit door de bestuurder definitief gemaakt kan worden. Als blijkt dat de GMR zijn instemming niet geeft dan kan de bestuurder naar de geschillencommissie stappen en is het mogelijk dat die commissie de bestuurder gelijk geeft (of niet). Ook kan de bestuurder het besluit intrekken. Maar zover is het niet.

Boosheid en hoop

Inmiddels is aan ouders, leraren, MR-en en GMR de sluiting van de locatie De Zwaan aangekondigd. In soms tumultueuze vergaderingen werden naar onze waarneming deels goede uitleggen gegeven, veel vragen gesteld en deels ook goed beantwoord. Maar ook veel ging verloren en misverstanden werden niet altijd rechtgezet. De afgelopen week was er één van boosheid (waarom zien we geen gemeenschappelijk gedragen proces) initiatieven (we beginnen voor onszelf), hoop (twee grote scholen geeft een gezondere kostenbasis). Een geheel vanzich overvallen voelen wordt breed gevoeld.

Platform en gesprek

Als toehoorder was de GMR aanwezig bij de oprichtingsvergadering afgelopen woensdagavond van de oudervereniging io op De Zwaan. Daar deden we de oproep om in een rustigere setting nogmaals in gesprek te gaan met de bestuurder en de directeuren om verduidelijking te vragen op een veelheid van onderwerpen. Dat geeft duidelijkheid en voorkomt hersenspinsels. Ook vroegen we de vergadering om het initiatief op te tillen tot een platform voor ouders en personeel van de drie scholen. Initiatiefnemer Arjan Verschuur treedt daarover verder met u in contact.

Wat de GMR nu doet

Inmiddels is de GMR aan de slag gegaan met het voorgenomen besluit. Eerst hebben we een aantal aanvullende vragen gesteld mbt. de financiële onderbouwing en het ontbreken van een aantal scenario’s bij teruglopend leerlingenaantal. Het besluit zelf fileren we in een aantal deelbesluiten.

Ten eerste kijken we naar het subsidiariteitbeginsel. Daarmee bedoelen we, of we het wenselijk vinden dat één of meer scholen in de stichting structureel verlies draait en dus ondersteund moet worden door het voortgezet onderwijs en de andere basisscholen. Daarna kijken we of van alle oplossingen zoals die beschreven staan de sluiting van De Zwaan de beste – of minst schadelijke is.

Vervolgens beoordelen we of het plan van aanpak om het besluit vorm te geven wel de juiste is. Daarmee bedoelen we of de vorming van stuurgroep en spiegelgroep alsmede de samenstelling daarvan het doel dient en of medezeggenschap voldoende is gewaarborgd. Dan beoordelen we het voorgestelde tijdpad.

Afsluitend denken we na over hoe heeft het zover kunnen komen en wat dit betekent voor het vertrouwen in het management.

Tijdpad

De GMR wil snel tot een uitspraak komen maar omdat het toch complex is denken we daar een paar weken voor nodig te hebben. In die tijd zal het stuurgroep/spiegelgroep/platform proces doorgang vinden. Het is niet aan ons dat te sturen, wel had het ons handig geleken als onze instemming of afwijzing eerder in het proces gevraagd zou zijn geweest. Nu hangt het immers als onzekerheid boven de markt.

Verantwoording

De leden van de GMR zijn aangewezen door de (gekozen) leden van de MR-en. Zij vertegenwoordigen in bredere zin de ouders of de personeelsleden. In engere zin echter moet de GMR naar eer en geweten komen tot haar eigen afwegingen en oordelen. Zij heeft de vrijheid te luisteren maar ook af te wijken van de heersende mening of te kijken naar (deel) belangen. Ons werk moeten het geheel dienen en medezeggenschap borgen. Aan de schoolzijde zijn de MR-en onze sparringpartners, op stichtingsniveau is dat de bestuurder.

Rol van de Raad van Toezicht

Sinds september heeft onze stichting een Raad van Toezicht onder voorzitterschap van de heer Eef Jordens, op onze site www.vrijeschoolgroningenzutphen.nl heeft u daar het nodige over kunnen lezen. Deze raad toetst het beleid en de uitvoeringspraktijk van onze bestuurder. Zij bestuurt niet zelf en geeft geen dwingende oplossingsvoorschriften aan de bestuurder. Wel kan zij de bestuurder erop aanspreken als zij de wijze van bestuur niet goed vinden. Die rolopvatting is correct en terecht. Pas dan is er sprake van toezicht. Anders zou immers de RvT een bestuur worden. Afgelopen dinsdag hebben de beide GMR-en (primair onderwijs en voortgezet onderwijs) van de stichting kennisgemaakt met de RvT.

In september jl. is het oude bestuur afgetreden nadat het de heer Marijn van den Born had benoemd als enig bestuurder van de stichting. Daarvoor was de heer Van den Born algemeen directeur en daarvoor bovenschoolsmanager.

Oproep

De materie die voor ons ligt is complex, de oplossingen niet simpel. Stichtingsbreed gaat het over méér dan het sluiten van een locatie. Wij zullen andere zaken ook bij onze oordeelsvorming moeten betrekken. Aan u echter de vraag om het voorgenomen besluit dat u via de link in deze brief van de site van de stichting kunt vissen in alle rust door te lezen. Het is denkbaar dat het vragen kan beantwoorden en onduidelijkheden kan wegnemen.

Met een vriendelijke groet,

Mart Breedeveld

Voorzitter GMR Primair Onderwijs’

Het laatste nieuws komt van directeur-bestuurder Marijn van den Born die op maandagochtend 5 december het volgende bekend maakte:

‘Langs deze weg wil ik laten weten dat ik vrijdag jl. na grondige afweging de Raad van Toezicht van de stichting heb laten weten dat ik met onmiddellijke ingang mijn functie neerleg.

In de afgelopen maanden is de samenwerking die nodig is om de scholen en de stichting een gezonde toekomst te kunnen bieden niet tussen mij in mijn functie van nieuwe bestuurder, de gemeenschappelijke medezeggenschapsraden en de toezichthouders tot stand gekomen. Uitzicht op verbetering van deze samenwerking zie ik onvoldoende. Er staat mij daarom geen andere weg open dan terug te treden.

Ik ga ervan uit dat de Raad van Toezicht op de kortst mogelijke termijn zal voorzien in de ontstane vacature.’

Update 13.05 uur:

De update gaat natuurlijk toch weer over de Zonnehuizen. De Stentor meldt een uurtje geleden ‘Bonden: Zorg om Zonnehuizen’:

‘Als het gaat om Zonnehuizen kijkt Sengul Sözen van Abvakabo “met ongeloof” naar wat er nu aan de hand is. Tot voor kort had Sözen het gevoel dat een “groot deel van Zonnehuizen zou worden overgenomen”.

Sözen was onaangenaam verrast door de surseance van betaling. Zij denkt dat wordt aangestuurd op een faillissement, waarna andere zorginstellingen alleen de onderdelen hoeven over te nemen waarin zij interesse hebben. Volgens Peer Meesters van vakbond NU’91 is er “veel onrust” onder het personeel van Zonnehuizen. “We krijgen bij ons juridisch loket veel telefoontjes.” Over de toekomst van Zonnehuizen kan hij niets zinnigs zeggen. “Het zijn dagkoersen. De situatie kan over een uur weer anders zijn.”

Zowel Abvakabo FNV als NU’91 heeft de brandbrief van medewerkers van Zonnehuizen aan staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten (Volksgezondheid) op hun website geplaatst. In die brief vraagt het personeel de staatssecretaris steun om de zorg aan cliënten te waarborgen.

Vakbonden en de directie van Zonnehuizen spreken vandaag met elkaar.’