Schijn

Afgelopen zondag, op moederdag, overleed Mellie Uyldert op honderdjarige leeftijd, zoals de afgelopen dagen in verschillende media werd bericht. Vaak werd daarbij ook vermeld dat ze stierf ‘in een antroposofisch verpleeghuis in Bilthoven’. Het is op zichzelf niets bijzonders dat dit wordt gemeld, het hoeft niets te betekenen te hebben. Of er ook een relatie was met antroposofie wist ik niet, dus ging ik ernaar op zoek. Ik vond niets wat van belang is; het meest duidelijk was de aanprijzing op de webwinkel ABC Boekenservice van haar boek ‘Verborgen krachten der edelstenen’. Er staat dat dit de 17e druk uit 1998 bij Uitgeverij De Driehoek is, en een tekstje over de inhoud, met daarbij nadrukkelijk: ‘informatie van de uitgever’.

De Volkskrant meldde het nieuws van haar overlijden als een van de eersten op dinsdagavond, met enkele bijzonderheden die andere media niet gaven:

‘In haar woonplaats Bilthoven is zondag op 100-jarige leeftijd de astrologe Mellie Uyldert overleden. Uyldert was in de jaren zeventig een veelgelezen schrijfster over spirituele thema’s. Ze publiceerde de bestseller “De taal der kruiden” en schreef daarnaast over de verborgen krachten van edelstenen, de symboliek van “In de ban van de Ring” en de diepere betekenis van midwinter. Ze doceerde op de Academie voor Natuurgeneeswijzen, publiceerde het blad “De kaarsvlam” en was medewerkster van het tijdschrift “Onkruid”, dat de samenwerking beëindigde na berichten over Uylderts pro-Germaanse sympathieën in de Tweede Wereldoorlog. Op wwww.uyldert.nl is een condoleanceregister geopend.’

Ga je naar die website, vind je onder andere een interview uit 1983, ze was toen 75 jaar. Ze komt daarin over als een aardige oude oma, natuurlijk met wat eigenaardigheden, maar niet onrustbarend, die je aan de leeftijd zou kunnen toeschrijven. Ook lijkt het er soms op dat haar opvattingen dicht tegen de antroposofie aan zitten. ‘Dit interview verscheen in Onkruid nummer 32, mei/juni 1983’ wordt eronder vermeld.

Ga ik zoeken bij Onkruid, stuit ik op een interview door Hidde Tangerman in Onkruid 184 met Paul Breekveldt (en zijn vrouw Loes) ter gelegenheid van het dertigjarig bestaan van dit blad, met de titel ‘Ik hoor nergens bij. Onkruid is het geuzenwoord van de tegenbeweging’:

‘Dit jaar is het precies dertig jaar geleden dat Onkruid het levenslicht zag. Oprichter en geestelijk vader Paul Breekveldt stond in de kraamkamer van uitgeverij VNU aan de wieg van het nieuwe spirituele tijdschrift. Negenentwintig jaar lang zorgde hij ervoor als voor zijn eigen kind. Een terugblikkend gesprek over oranje jurken, persoonlijk falen, reïncarnatie en spacecake.’

Daarin komt op een gegeven moment ook Mellie Uyldert ter sprake:

‘Door de jaren heen hebben ze de nodige medewerkers zien komen en gaan. Een bekende en beruchte anekdote was het veelbesproken vertrek van kruidenvrouwtje en vaste columnist Mellie Uyldert in 1984, die vanwege haar racistische gedachtegoed de dienst werd opgezegd.

Paul: “Wij hadden al eerder discussies gehad met Mellie Uyldert over haar uitspraken. Ooit schreef ze: ‘De gastarbeiders zijn de zwammen aan de verrotte boom van onze maatschappij.’ Ik viel daarover en zei dat ze niet zulke vreselijke dingen over gastarbeiders moest zeggen. Nee, legde zij uit, zo is het ook niet, want zwammen doen aan een rotte boom heel nuttig werk. Het probleem is niet dat die zwammen er zijn, maar dat die boom rot is.

Zij had een eigen blad, De Kaarsvlam, waar ook dingen in stonden waar je niet helemaal goed van werd. Op een gegeven moment besloten we haar op te zoeken en te vragen hoe het werkelijk zat. Onze eindconclusie was: dit kan niet. Ze is een racist. Ik herinner me in dat gesprek een geval waarin wij het voorbeeld gaven van een neger in Zuid-Afrika die ging studeren aan de universiteit en een doctorsgraad behaalde. Dan kon ze toch moeilijk volhouden dat zulke mensen niet tot intellectuele dingen in staat zijn? Maar volgens haar was dat maar schijn. Zo iemand zou dat niet werkelijk doorvoelen en ervaren zoals een blanke.”

Loes: “Ze vond het ook belachelijk dat er zoveel gehandicapte kinderen in leven gehouden werden. Want die kweekten zich dan voort en zo werd het hele ras bedorven; dat soort Hitler-uitspraken. Toen we daar wat van zeiden, viel ze uit: ’U doet dat toch ook, als u in de tuin werkt haalt u ook de beste plantjes eruit en laat u de ongezonde plantjes zitten.’”

Zoek je in Wikipedia, vind je nog meer bijzonderheden over haar contacten en denkbeelden. Een commentaar op de website van Trouw spreekt wat dit betreft boekdelen:

‘De Jomanda van twee generaties terug. Daarnaast had Uyldert contact met de weduwe Florrie Rost van Tonningen, was ze tegen rasvermenging (volgens haar levert dat minderwaardige kinderen op), voor schedelmetingen, tegen gehandicapten (die hebben het veel te goed), was anti-feministisch (zij vond dat de vrouw aan het aanrecht en in de kinderkamer thuis hoort) en meende dat te veel seks leidde tot doofheid en long-tbc. Bij zwangerschap zou het gebruik van een helderziende aan te bevelen zijn teneinde te kunnen bepalen of het moreel gehalte van het kind abortus noodzakelijk maakt of niet. [Wikipedia]’

Er is, zover ik heb kunnen nagaan, dus geen directe link met antroposofie. Gelukkig maar, want hiermee wil je niet geassocieerd worden. Alleen oppervlakkig is er verwantschap, zie bijvoorbeeld deze omschrijving op een website over astrologie: Mellie Uyldert

‘is eigenlijk de geestelijke moeder van de “New Age” beweging in Nederland. Als een van de eerste schreef en praatte ze over kristallen, stenen, alternatieve geneeswijzen, kruiden, het belang van de oude kinderrijmpjes, enz. enz. enz. Maar boven dit alles stond de astrologie, “de moeder van alle wetenschap” zoals ze dat zelf verwoordde.’

Dat zijn dingen die je ook wel eens tegenkomt in antroposofische kringen. Bij de opvoeding van het kleine kind bijvoorbeeld, bij landbouwers die anders willen werken, bij mensen met een hang naar natuurwezens of anderen die de samenhang tussen natuur en kosmos sterk propageren. Dat mensen die belangstelling tonen, betekent niet automatisch dat er in deze sprake is van een overeenkomst met antroposofie. Die is er alleen schijnbaar, in uiterlijke zin.

In het condoleanceregister op de website van Mellie Uyldert lees ik dat heel wat mensen veel aan haar en haar boeken gehad hebben. Een ‘Madame Laveau’ uit Heerenveen schrijft bijvoorbeeld:

‘Mellie Uyldert was een vrouw waar verschillende dingen over te zeggen waren. Ze was een wijze en geleerde vrouw, astrologe, kruidengeneeskundige, had een ongebreidelde kennis over folklore, mythe en sagen, een bron van inspiratie. Daartegenover had ze bepaalde opvattingen en ideeën die bij veel mensen de haren overeind doen gaan, maar dit was ook een deel van wie zij was. Dat maakt haar des te meer menselijk, en ook die kant kent haar eigen waarheid. En daarom accepteer ik gewoon dat zij er ideeën op nahield waar ik minder positief tegenover stond. En betoon ik eer, en ben ik dankbaar voor de wijsheid en de inspiratie die zij mij heeft gebracht. Ik wens haar een goede reis naar de Zomerlanden, en wens haar alle liefde en zegen toe.’