Afgelopen zondag, op moederdag, overleed Mellie Uyldert op honderdjarige leeftijd, zoals de afgelopen dagen in verschillende media werd bericht. Vaak werd daarbij ook vermeld dat ze stierf ‘in een antroposofisch verpleeghuis in Bilthoven’. Het is op zichzelf niets bijzonders dat dit wordt gemeld, het hoeft niets te betekenen te hebben. Of er ook een relatie was met antroposofie wist ik niet, dus ging ik ernaar op zoek. Ik vond niets wat van belang is; het meest duidelijk was de aanprijzing op de webwinkel ABC Boekenservice van haar boek ‘Verborgen krachten der edelstenen’. Er staat dat dit de 17e druk uit 1998 bij Uitgeverij De Driehoek is, en een tekstje over de inhoud, met daarbij nadrukkelijk: ‘informatie van de uitgever’. De Volkskrant meldde het nieuws van haar overlijden als een van de eersten op dinsdagavond, met enkele bijzonderheden die andere media niet gaven:
‘In haar woonplaats Bilthoven is zondag op 100-jarige leeftijd de astrologe Mellie Uyldert overleden. Uyldert was in de jaren zeventig een veelgelezen schrijfster over spirituele thema’s. Ze publiceerde de bestseller “De taal der kruiden” en schreef daarnaast over de verborgen krachten van edelstenen, de symboliek van “In de ban van de Ring” en de diepere betekenis van midwinter. Ze doceerde op de Academie voor Natuurgeneeswijzen, publiceerde het blad “De kaarsvlam” en was medewerkster van het tijdschrift “Onkruid”, dat de samenwerking beëindigde na berichten over Uylderts pro-Germaanse sympathieën in de Tweede Wereldoorlog. Op wwww.uyldert.nl is een condoleanceregister geopend.’
Ga je naar die website, vind je onder andere een interview uit 1983, ze was toen 75 jaar. Ze komt daarin over als een aardige oude oma, natuurlijk met wat eigenaardigheden, maar niet onrustbarend, die je aan de leeftijd zou kunnen toeschrijven. Ook lijkt het er soms op dat haar opvattingen dicht tegen de antroposofie aan zitten. ‘Dit interview verscheen in Onkruid nummer 32, mei/juni 1983’ wordt eronder vermeld.
Ga ik zoeken bij Onkruid, stuit ik op een interview door Hidde Tangerman in Onkruid 184 met Paul Breekveldt (en zijn vrouw Loes) ter gelegenheid van het dertigjarig bestaan van dit blad, met de titel ‘Ik hoor nergens bij. Onkruid is het geuzenwoord van de tegenbeweging’:
‘Dit jaar is het precies dertig jaar geleden dat Onkruid het levenslicht zag. Oprichter en geestelijk vader Paul Breekveldt stond in de kraamkamer van uitgeverij VNU aan de wieg van het nieuwe spirituele tijdschrift. Negenentwintig jaar lang zorgde hij ervoor als voor zijn eigen kind. Een terugblikkend gesprek over oranje jurken, persoonlijk falen, reïncarnatie en spacecake.’
Daarin komt op een gegeven moment ook Mellie Uyldert ter sprake:
‘Door de jaren heen hebben ze de nodige medewerkers zien komen en gaan. Een bekende en beruchte anekdote was het veelbesproken vertrek van kruidenvrouwtje en vaste columnist Mellie Uyldert in 1984, die vanwege haar racistische gedachtegoed de dienst werd opgezegd.
Paul: “Wij hadden al eerder discussies gehad met Mellie Uyldert over haar uitspraken. Ooit schreef ze: ‘De gastarbeiders zijn de zwammen aan de verrotte boom van onze maatschappij.’ Ik viel daarover en zei dat ze niet zulke vreselijke dingen over gastarbeiders moest zeggen. Nee, legde zij uit, zo is het ook niet, want zwammen doen aan een rotte boom heel nuttig werk. Het probleem is niet dat die zwammen er zijn, maar dat die boom rot is.
Zij had een eigen blad, De Kaarsvlam, waar ook dingen in stonden waar je niet helemaal goed van werd. Op een gegeven moment besloten we haar op te zoeken en te vragen hoe het werkelijk zat. Onze eindconclusie was: dit kan niet. Ze is een racist. Ik herinner me in dat gesprek een geval waarin wij het voorbeeld gaven van een neger in Zuid-Afrika die ging studeren aan de universiteit en een doctorsgraad behaalde. Dan kon ze toch moeilijk volhouden dat zulke mensen niet tot intellectuele dingen in staat zijn? Maar volgens haar was dat maar schijn. Zo iemand zou dat niet werkelijk doorvoelen en ervaren zoals een blanke.”
Loes: “Ze vond het ook belachelijk dat er zoveel gehandicapte kinderen in leven gehouden werden. Want die kweekten zich dan voort en zo werd het hele ras bedorven; dat soort Hitler-uitspraken. Toen we daar wat van zeiden, viel ze uit: ’U doet dat toch ook, als u in de tuin werkt haalt u ook de beste plantjes eruit en laat u de ongezonde plantjes zitten.’”
Zoek je in Wikipedia, vind je nog meer bijzonderheden over haar contacten en denkbeelden. Een commentaar op de website van Trouw spreekt wat dit betreft boekdelen:
‘De Jomanda van twee generaties terug. Daarnaast had Uyldert contact met de weduwe Florrie Rost van Tonningen, was ze tegen rasvermenging (volgens haar levert dat minderwaardige kinderen op), voor schedelmetingen, tegen gehandicapten (die hebben het veel te goed), was anti-feministisch (zij vond dat de vrouw aan het aanrecht en in de kinderkamer thuis hoort) en meende dat te veel seks leidde tot doofheid en long-tbc. Bij zwangerschap zou het gebruik van een helderziende aan te bevelen zijn teneinde te kunnen bepalen of het moreel gehalte van het kind abortus noodzakelijk maakt of niet. [Wikipedia]’
Er is, zover ik heb kunnen nagaan, dus geen directe link met antroposofie. Gelukkig maar, want hiermee wil je niet geassocieerd worden. Alleen oppervlakkig is er verwantschap, zie bijvoorbeeld deze omschrijving op een website over astrologie: Mellie Uyldert
‘is eigenlijk de geestelijke moeder van de “New Age” beweging in Nederland. Als een van de eerste schreef en praatte ze over kristallen, stenen, alternatieve geneeswijzen, kruiden, het belang van de oude kinderrijmpjes, enz. enz. enz. Maar boven dit alles stond de astrologie, “de moeder van alle wetenschap” zoals ze dat zelf verwoordde.’
Dat zijn dingen die je ook wel eens tegenkomt in antroposofische kringen. Bij de opvoeding van het kleine kind bijvoorbeeld, bij landbouwers die anders willen werken, bij mensen met een hang naar natuurwezens of anderen die de samenhang tussen natuur en kosmos sterk propageren. Dat mensen die belangstelling tonen, betekent niet automatisch dat er in deze sprake is van een overeenkomst met antroposofie. Die is er alleen schijnbaar, in uiterlijke zin.
In het condoleanceregister op de website van Mellie Uyldert lees ik dat heel wat mensen veel aan haar en haar boeken gehad hebben. Een ‘Madame Laveau’ uit Heerenveen schrijft bijvoorbeeld:
‘Mellie Uyldert was een vrouw waar verschillende dingen over te zeggen waren. Ze was een wijze en geleerde vrouw, astrologe, kruidengeneeskundige, had een ongebreidelde kennis over folklore, mythe en sagen, een bron van inspiratie. Daartegenover had ze bepaalde opvattingen en ideeën die bij veel mensen de haren overeind doen gaan, maar dit was ook een deel van wie zij was. Dat maakt haar des te meer menselijk, en ook die kant kent haar eigen waarheid. En daarom accepteer ik gewoon dat zij er ideeën op nahield waar ik minder positief tegenover stond. En betoon ik eer, en ben ik dankbaar voor de wijsheid en de inspiratie die zij mij heeft gebracht. Ik wens haar een goede reis naar de Zomerlanden, en wens haar alle liefde en zegen toe.’
6 opmerkingen:
Honderd jaar geworden. Wat een leeftijd. Het moet een vitale vrouw geweest zijn. Maar de gememoreerde denkbeelden zijn natuurlijk volstrekt verwerpelijk. Schrijver Tommy Wieringa had het gisterenavond bij Pauw en Witteman ook nog even over Uyldert en de vermeende 'geneeskracht' van gedistilleerd petroleum. Uitvoeriger had hij het over Nederlands antroposofisch arts Robert Gorter (met vlinderstrik), ondermeer met omstreden kankerbehandelingen werkzaam in Duitsland. In de nieuwe roman van Wieringa staat Gorter model voor een personage in het boek.
Dat er wellicht alleen een oppervlakkige overeenkomst was tussen Mellie Uydert en de antroposofie ben ik het wel eens. Toch kan ik me nog goed herinneren dat haar boeken op mijn eigen vrije school circuleerden (eind jaren zeventig, begin jaren tachtig). Diezelfde boeken stonden ook prominent in de locale antroposofische boekhandel/levensmiddelenhandel. Dit was overigens in Almelo, waar ik naar de lagere school ben geweest. Het grootse deel van mijn klas ging dan ook na de zevende klas naar Zutphen naar de bovenbouw (dezelfde school van Tommy Wieringa, zie het bericht hierna).
In die tijd was het wellicht niet zo bekend wat Mellie Uyldert verder allemaal beweerde. Volgens mij zijn de eerste relletjes ontstaan in de jaren tachtig. In ieder geval lijkt het mij onwaarschijnlijk dat die paar Almelose antroposofen daar toen van op de hoogte waren.
Maar goed, wat ik me weet te herinneren lag haar boek over de symboliek van de sprookjes van Grimm prominent in onze klas. Haar uitleg van Tolkiens Lord of the Rings slingerde ook bij ons op school rond. Ik kan me herinneren dat ik het een dagje 'stiekem' mee naar huis heb genomen, omdat ik in die tijd net was begonnen Tolkiens werk te lezen. Wat ik me ervan herinner was dat zij een esoterische interpretatie gaf van Tolkiens werk, waarbij de kaart van Midden Aarde werd opgevat als analoog aan het menselijk lichaam.
Hoewel zij wellicht niet tot de antroposofiue kan worden gerekend, heb ik toch wat aandacht aan haar besteed in mijn tweede antroposofie artikel (tegen het eind, http://florisschreve.blog-s.nl/2008/10/14/antroposofie-ii-een-repliek/).
Mijn punt is alleen wel dat er ook uit naam van de antroposofie soms dingen worden beweerd die Mellie Uyldert naar de kroon steken en soms zelfs weten te overtreffen. Deze uitspraak van Mellie Uyldert is ernstig:
‘Men is het geboren slachtoffer, de martelaar, of men wil of niet. Vaak neemt zo iemand vrijwillig de voor anderen bestemde slagen op zich, kiest altijd het naarste plekje in vervoermiddelen of schouwburg en neemt de schuld van een ander op zich (…) Zij zuigen als het ware de disharmonieën van hun omgeving in zich op en boeten die uit met hun lichaamslijden. (…) Dit type komt bijzonder veel voor onder het joodse volk, dat, in wezen wars van alle geweld en agressie, het lijden van de gehele volkerengemeenschap op onze planeet op zich genomen heeft en de collectieve schuld uitboet, niet alleen in haar grote zoon Jezus van Nazareth, maar in de miljoenen bij pogroms en in concentratiekampen gemartelde en in onzegbaar lijden vernietigde en toch onsterfelijke joden. Zij zijn het grote voorbeeld van dit aspect: het verlossen van anderen door hun eigen ondergang. Daardoor kunnen zij ook onmogelijk kerkchristen worden, dus het dogma aannemen dat Jezus voor hen gestorven zou zijn - zij sterven zelf met hem mee voor dezelfde zaak.’
Maar deze is misschien nog ernstiger:
multicultuur : de leugenachtigheid van dit ‘begrip’ werd nog maar eens gedemonstreerd n.a.v. de eventuele toetreding van Turkije tot de E.U. Overspel mocht er niet langer strafbaar zijn. Verschillende commentatoren wezen erop dat in het zakendoen en handeldrijven het naleven van een verbintenis vanzelfsprekend is terwijl nu ineens – wanneer het een persoonlijke vrijwillige verbintenis betreft o.m. tot huwelijkstrouw – een contract juist niet zou moeten nageleefd worden.
Matthias Storme in Doorbraak (nr. 9-oktober 2004):
”De grote meerderheid van de culturen beschouwt de naleving van de vrijwillig aangegane getrouwheidsplicht nog steeds als belangrijk voor de maatschappelijke orde en indien niet voor de materiële dan minstens toch voor de immateriële geestelijke huishouding des mensen. Maar de nieuwe hogepriesters van de “Eureligie” weten het natuurlijk veel beter: hun materialistische en familievijandige ideologie is de enige die nog toegelaten wordt. Dat een democratisch verkozen volksvertegenwoordiging in een ander land daar anders over denkt kan niet worden aanvaard; het begrip multicultuur mag immers alleen worden gebruikt om traditionele maatschappelijke instituties terzijde te schuiven, niet om ze te behouden natuurlijk.In de nieuwe “Eureligie” passen deugden als loyauteit natuurlijk niet meer en is trouw een verdacht idee uit een obscurantistisch verleden. Het idee dat men zich verbindt tot het vormen van een mede op trouw gebaseerd gezinsverband is voor die religie immers ondraaglijk: een mens moet immers geëmancipeerd worden uit al die knellende banden en voortdurend voor nieuwe consumptie-ervaringen kunnen open staan, voortdurend bereid zijn om op de markt zijn gebruikte goederen te vervangen door nieuwe, mooiere, modernere.”
- het fenomeen “holocaust”.
In de Westerse wereld staat het iedereen vrij om over een bepaald geschiedkundig feit te denken hoe hij wil. Komt iemand op het idee dat Napoleon nooit een veldtocht naar Rusland heeft ondernomen, en hij schrijft een boek met argumenten om die stelling te onderbouwen, dan kan hij dat doen. Maar er is 1 onderwerp dat niet meer mag onderzocht worden, en dat is de “holocaust”, het dogma van de systematische uitmoording van 6 miljoen Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Het is in de meeste Westerse landen bij wet verboden om aan dit “feit” te twijfelen.
Waarom alleen aan dit ‘feit’ ? Stalin en Mao zijn verantwoordelijk voor de dood van miljoenen mensen, maar niemand schijnt zich daar nog aan te storen. Waarom dan dit systematisch oprakelen en in beeld brengen van alleen de Duitse oorlogsdaden ?
Het kan niet anders of de Angelsaksische occulte loges weten dat voor hen een gevaar alleen uit Midden-Europa kan komen, en om bij voorbaat iedere werking van een spirituele impuls uit te sluiten werd en wordt Duitsland als de oorsprong van alle kwaad afgeschilderd'.
Het eerste citaat was van Mellie Uyldert, het tweede komt uit het Belgische antroposofische tijdschrift de Brug, zie http://users.telenet.be/antroposofie/vanaf40/b46met/b46.htm . Ik denk dat ik het tweede misschien nog wel griezeliger vind.
Michel, ik hoegf het jou niet meer te zeggen, maar het blijft toch wel griezelig dat dit soort geluiden binnen het spectrum van de antroposofie gewoon geaccepteerd worden, zonder dat er iets van tegennspraak komt (uitzonderingen vanzelfsprekend daargelaten). Ik denk dat dit toch echt een probleem is.
Niet voor Michel, die de discussie op de volgt en er ook in participeert, maar wellicht voor anderen, het debat hierover is gaande op de Belgische website van Ramon de Jonghe, http://antroposofie.wordpress.com/2009/03/21/brugklasje-van-angry-man/ . Het zou wellicht interessant en zinvol zijn als ook anderen uit antroposofische hoek daarover een keer hun licht laten schijnen (staat wat mij betreft nog los van de discussie over de kwestie wel of geen sprake van rassenleer in het gedachtegoed van Steiner zelf). Het lijkt mij zelfs noodzakelijk, ik denk niet dat je het kan permitteren om dit niet onweersproken te laten,
vriendelijke groet,
Floris Schreve
Ik ken de situatie in België niet goed. Weet niet of aldaar de pennevruchten van François De Wit onder antroposofen op onderdelen, zoals bijvoorbeeld de twee hierboven geciteerde teksten, niet gehekeld en afgewezen worden. Ik keur ze in ieder geval af.
Beste John Wervenbos,
Dat is goed om te horen. Hoewel het mij een vanzelfsprekendheid lijkt, is het denk ik prijzenswaardig als mensen vanuit de antroposofische wereld dat een keer openlijk zeggen. Want tot mijn verbazing gebeurt dat nauwelijks.
Sinds ik me intensief met deze kwestie heb beziggehouden zijn dat er nog maar vier uit antroposofische hoek geweest (u bent de vierde), terwijl er langzamerhand alle aanleding voor was. Maar goed, de discussie loopt op een andere website en niet hier. Mellie Uyldert is in bepaalde opzichten een zelfde soort geval, maar zij was geen onderdeel van de antroposofie. De Brug blijkt tot nu toe wel een binnen de antroposofie geaccepteerd medium te zijn.
Het zou goed zijn als daar verandering in komt,
vriendelijke groet,
Floris Schreve
Misschien nog een toevoeging. Ik heb in alles wat ik over deze extreme uitwas geschreven heb eigenlijk nooit de namen van de auteurs genoemd. Ik vond dat ook niet het allerbelangrijkste. Het ging mij om de zaak en bovendien is de Brug en wat er omheen hangt niet te herleiden tot een persoon. Inderdaad zijn de meeste extreme artikelen afkomstig van Francois de Wit, maar hij is niet de enige die voor de Brug schrijft en ook niet de enige die dit soort meningen verkondigt.
Als je de site van de Brug en www.vrijgeestesleven.be goed bekijkt zie je dat daar meer mensen aan het werk zijn (in ieder geval vier of vijf op regelmatige basis). Het is in ieder geval een geluid dat breder gedragen wordt en tot nu toe zonder echte tegenspraak vanuit de antroposofische gelederen. En je zou het als iets marginaals kunnen zien, maar als je ziet waaraan de Brug en vrijgeestesleven.be gelinked zijn (en omgekeerd, welke antroposofische sites een link naar de Brug plaatsen) blijkt daar eigenlijk weinig van.
Mellie Uyldert, was geen echte antroposofe en de kwesties rond haar opvattingen zijn alweer van een tijdje terug. Wat het prbleem met dit orgaan is dat het:
1 nog extremer is dan Mellie Uyldert
2 actueler is dan Mellie Uyldert
3 het binnen de antroposofie opereert en in dat opzicht niet een randverschijnsel is, zoals Mellie Uyldert.
Goed, ik ken wat betreft Nederland genoeg antroposofen om te weten dat de meningen die in dat orgaan verkondigt worden zo buitensporig zijn dat ik niet denk dat die veel weerklank hebben binnen de Nederlandse antroposofie, althans zoals ik die ken. Maar het feit dat men er kennelijk weinig moeite mee heeft om met dit orgaan geasscocieerd te worden en het gewoon onder de paraplu van de antroposofie kan opereren is denk ik wel problematisch.
Nog los van alle 'edel Germaanse'invloeden die Uyldert heeft ondergaan en eigen heeft gemaakt, kan ook een vraagteken worden gezet bij wat ze bijvoorbeeld in haar publicaties over edelstenen naar voren brengt. Veel teksten over de werking van edelstenen komen uit andere bronnen, hebben een hoog 'new age'gehalte en zijn aantoonbaar onjuist. Haar kennis van kruiden en planten is daarentegen veel meer haar 'core business'geweest en zijn nog steeds een bron van inspiratie. Jammer dat zij zich op maatschappelijke gebied zo heeft gediskwalificeerd met ronduit racistische opvattingen.
Een reactie posten