Genezing

Zojuist verschenen is Grondslagen voor een verruiming van de geneeskunde, het boek van Rudolf Steiner en Ita Wegman uit 1925. Het is geen dik boek, het telt 152 bladzijden. Ik kondigde het aan op 4 maart, in ‘Sterfdag’, namelijk de 66e sterfdag van Ita Wegman. Maar nu is het dus uitgekomen, zoals op de website van Uitgeverij Christofoor is te zien.

Op de eigen pagina’s van de Stichting Rudolf Steiner Vertalingen is ook deze uitgave onmiddellijk als pdf opgenomen, dat wil zeggen, het voorwoord en de inhoudsopgave. Dit keer niet het nawoord, wat logisch is bij zo’n dun boek. Er moet toch ook iets te genieten overblijven als je dit boek koopt. Niet alles kan gratis worden weggegeven. Het inleidend woord van de redactie is als volgt:

‘Het ontwikkelen van de antroposofie was niet alleen een aangelegenheid van Rudolf Steiner. Zonder de actieve inzet van Marie Steiner had Steiners aanzet tot een nieuwe bewegingskunst (euritmie) en spraakkunst in die korte tijd niet kunnen uitgroeien tot een kunstvorm waarmee zij in de grote theaters van Europa optrad. En zonder de daadkrachtige samenwerking met Ita Wegman had de antroposofische geneeskunde zich niet kunnen ontwikkelen tot een wereldwijde medische beweging met als fundament het boek Grondslagen voor een verruiming van de geneeskunde volgens geesteswetenschappelijke inzichten.

Dit boek is om verschillende redenen belangrijk en interessant. Het is het enige boek dat Steiner samen met iemand anders geschreven heeft. Het biedt een uniek overzicht van de antroposofische visie op de menselijke fysiologie en anatomie, en op de daaruit voortvloeiende therapeutische maatregelen. De werkzaamheid van leven, ziel en geest wordt tot in de fysiologie van de mens op geesteswetenschappelijke wijze gevolgd. Ziel en geest zijn daarbij geen abstracte religieuze postulaten, maar actief werkzame principes, van waaruit de mens en zijn omringende wereld werkelijk begrepen kunnen worden.

Daarnaast is het boek interessant omdat het een radicaal andere weg laat zien dan die van de huidige natuurwetenschap. Hier geen uitsplitsing naar genen die verantwoordelijk zijn voor het hele doen en laten van de mens – waardoor het genezen van die mens niet meer is dan het repareren van een machine. In plaats daarvan is de blik gericht op de totale mens, die doortrokken wordt door hogere levens- en ordeningsprocessen.

Van de nieuwe weg die de geneeskunde op die manier kan inslaan, worden alleen de grondslagen besproken. Maar juist die maken duidelijk waar het ook in de rest van de antroposofische geesteswetenschap om gaat: niet de wereld in microscopisch kleine of lichtjaren ver verwijderde onderdelen bestuderen, maar juist vanuit de totale mens de wereld onderzoeken met de overal daarin werkzame krachten van leven, ziel en geest.

De huidige Nederlandse vertaling verschijnt in een tijd waarin de Nederlandse overheid steeds grotere belemmeringen opwerpt voor het uitoefenen en toepassen van de antroposofische geneeskunde. Twee van de typische geneesmiddelen die aan het eind van dit boek beschreven worden – Biodoron en Gencydo – mogen bijvoorbeeld sinds december 2008 in Nederland niet meer worden verhandeld.

In haar nawoord behandelt arts en onderzoeker Christa van Tellingen de ontstaansgeschiedenis van dit boek, en diept zij enkele onderwerpen uit, zoals het verschil tussen het ik en de ik-organisatie. Ook beschrijft zij op welke manier er met dit boek in deze tijd kan worden omgegaan.’

Een zeer intrigerende zin is dat het boek ‘een radicaal andere weg laat zien dan die van de huidige natuurwetenschap’. De veronderstelling is namelijk dat de huidige natuurwetenschap als natuurwetenschap niet in staat is te begrijpen wat genezing bewerkstelligt; wat zij aandraagt blijven lapmiddelen. Het leven en de gezondheid worden er niet direct beter van. Daarvoor is nog iets heel anders nodig. En dat wordt in dit boek, in kort bestek, omschreven.

Om daarvan een indruk te geven, en om dit compleet te maken, geef ik hier ook de inhoudsopgave:

‘1 Werkelijk inzicht in het wezen van de mens als grondslag voor de geneeskunst — 11
2 Waarom wordt de mens ziek? — 21
3 De verschijnselen van het leven — 25
4 Over het wezen van het voelende organisme — 29
5 Plant, dier en mens — 33
6 Bloed en zenuwen — 37
7 Het wezen van genezende krachten — 41
8 Activiteiten in het menselijke organisme – Diabetes mellitus — 45
9 De rol van het eiwit in het menselijke lichaam en de albuminurie — 49
10 De rol van vet in het menselijke organisme en de bedrieglijke lokale symptoomcomplexen — 52
11 De vormgeving van het menselijke lichaam en jicht — 55
12 Opbouw en afzondering in het menselijke organisme — 58
13 Het wezen van ziekte en genezing — 62
14 Over de therapeutische denkwijze — 66
15 De geneesmethode — 70
16 Geneesmiddelenkennis — 74
17 Substantiekennis als grondslag voor geneesmiddelenkennis — 78
18 Euritmietherapie — 82
19 Karakteristieke ziektegevallen — 85
20 Typische geneesmiddelen — 107
Voorwoord 1925 — 115
Nawoord 1925 — 117’