Tegenstelling

We gaan naar boven en betreden de trap naar de Willemsbrug, vanwaar een mooi uitzicht mogelijk is op de Maas en op de skyline van Rotterdam.

Op 10 december meldde ik in ‘Verbod’ wat er op de website van Antroposana staat over de antroposofische geneesmiddelen die door de Hoge Raad op 5 december in Nederland verboden zijn. Op die eerdere datum had ik daar ook al verslag van gedaan (in ‘Hoge Raad’) evenals de dag daarna (in ‘Voorman’), omdat dit nu eenmaal veel voeten in de aarde heeft. Die laatste keer, op 6 december, maakte ik ook kort melding van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, die natuurlijk gaarne op dit verbod insprong. Koren op haar molen zogezegd.

Intussen zijn we bijna een weekje verder en blijken zowel Antroposana als de Vereniging tegen de Kwakzalverij hun website wat dit onderwerp betreft geactualiseerd te hebben. Bij Antroposana betekent dit zelfs dat de lay-out is aangepast. Niet speciaal hiervoor, maar toch, het valt onmiddellijk op. Op de homepage verschijnt nu direct ‘Antroposana Actueel’, met duidelijk onder elkaar de laatste nieuwberichten. Een hele verbetering, veel overzichtelijker en leesbaarder. Het bericht zelf, ‘Inspectie verbiedt uitlevering antroposofica’, is nog steeds op 10 december gedateerd (dat wil zeggen onderaan het bericht, het begin van de tekst geeft zelfs 9 december aan), maar is toch veranderd en beter gestructureerd. Ik laat hier het eerste deel in zijn geheel volgen, dan heeft u alles op een rijtje.

‘Na arrest Hoge Raad: Inspectie gebiedt onmiddellijk staken van levering van een beperkte groep antroposofische geneesmiddelen.

Amersfoort, 9 december 2008

Antroposana voert samen met andere antroposofische organisaties uit de gezondheidszorg al jaren een juridisch proces met als doel een kleine maar belangrijke groep antroposofische geneesmiddelen op de Nederlandse markt geregistreerd te krijgen. Dit proces wordt ook wel “de zaak Antroposana c.s.” genoemd en heeft betrekking op een beperkte groep antroposofische geneesmiddelen.

Wellicht heeft u al vernomen dat de Hoge Raad der Nederlanden op vrijdag 5 december jl. arrest heeft gewezen in de zaak Antroposana c.s. en het vonnis in het Kort Geding uit 2003 heeft vernietigd. Daarmee is een einde gekomen aan de mogelijkheid om – hangende de uitkomst van een parallel lopende bodemprocedure – een beperkte groep antroposofische geneesmiddelen op de markt te mogen verhandelen.

Namens de antroposofische organisaties is overleg gevoerd met de Hoofdinspectie van Volksgezondheid om een oplossing voor de ontstane situatie te vinden. Het verzoek is ingediend om de betreffende groep antroposofische geneesmiddelen onder de Named Patiënt Formule (procedure waarbij op grond van een artsenverklaring voor individueel gebruik van een patiënt en onder verantwoordelijkheid van de arts een in Nederland niet geregistreerd geneesmiddel t.b.v. die patiënt mag worden geïmporteerd) toch in Nederland in de handel te mogen brengen. De uitslag over beoordeling van dit verzoek door de Inspectie kan echter nog enige tijd in beslag nemen.

Ondertussen heeft de Inspectie op 8 december wel bericht doen uitgaan dat levering van deze antroposofische geneesmiddelen met onmiddellijke ingang gestaakt dient te worden.

In de bijlage “geneesmiddelen” staat vermeld om welke antroposofische geneesmiddelen het nu gaat. Deze geneesmiddelen worden toegevoegd aan de lijst met geneesmiddelen die uitsluitend via de Schloss Apotheke verkrijgbaar zijn. Voor alle andere antroposofische geneesmiddelen verandert er NIETS.

Wat betekent dit nu concreet voor u als mogelijke gebruiker van de betreffende geneesmiddelen?

Dat u de betreffende geneesmiddelen (zie pdf-bestand “geneesmiddelen”) niet meer van apotheken in Nederland kunt krijgen, maar wel via bestelling bij de Duitse Schloss Apotheke. Hoe dit precies gaat kunt u verderop lezen.
Als de Inspectie het eerdergenoemde verzoek honoreert kunnen de betreffende geneesmiddelen op termijn weer beschikbaar komen in Nederland op grond van een artsenverklaring voor individueel gebruik van een patiënt.

Worden deze antroposofische geneesmiddelen dan nog wel vergoed?

Voor de leden met een Antroposana-polis bij De Amersfoortse is dit zeker het geval. In de polisvoorwaarden staat vergoeding bij levering door de Schloss Apotheke genoemd. De Amersfoortse is inmiddels door ons geïnformeerd over de ontstane situatie.

Zorgverzekeraar Azivo heeft indertijd, in navolging van de Antroposana-polis, eveneens vergoeding via de Schloss Apotheke opgenomen. Van andere zorgverzekeraars is op dit moment niet bekend hoe zij met de vergoeding van de betreffende geneesmiddelen om zullen gaan als die uit een andere lidstaat worden betrokken.

Het spijt ons buitengewoon u dit bericht te moeten zenden en wij hopen natuurlijk van harte dat de Inspectie de betreffende geneesmiddelen in aanmerking kan laten komen voor eerdergenoemde formule.’

Vervolgens staat er hoe deze geneesmiddelen concreet vanuit Duitsland betrokken kunnen worden, wat ik op 10 december al weergaf. Iets anders heb ik toen echter verzuimd te vermelden, hoewel daar redenen genoeg voor waren. Ik citeerde de voornemens, klaarblijkelijk door Weleda in november geschreven toen het feitelijk nog niet zover was:

‘Levering van Weleda geneesmiddelen via de Weleda Bereidingsapotheek is voor de patiënt vaak sneller en goedkoper dan levering vanuit het Buitenland. De Weleda geneesmiddelen zijn op zichzelf al goedkoper omdat Weleda de huidige Nederlandse prijzen blijft hanteren en de Duitse prijzen hoger liggen; bovendien levert de Weleda Bereidingsapotheek aan alle apotheken portvrij.’

Wat staat hier nu over (en stond er dus ook al op 10 december, alleen niet door mij gemeld), nu deze route voorlopig geblokkeerd is? Naar aanleiding van de levering door Schloss Apotheke:

‘De factuur van de Duitse verzendapotheek dient u persoonlijk te voldoen. De prijs die u betaalt voor de Duitse geneesmiddelen is de Duitse prijs, deze ligt veelal lager dan de Nederlandse prijs. De verzending van de geneesmiddelen is GRATIS. Dus geen extra kosten bij de uitlevering via de Duitse apotheek.’

Dan nu naar de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Ook zij heeft haar bericht geüpdate, en wel op 14 december. De tekst is behoorlijk uitgebreid en in een bepaalde zin veel informatiever geworden. Het standpunt van de vereniging is op zichzelf wel bekend; dat is heel beperkt en simpel. Maar er gaat daardoor wel kracht vanuit. Ook dit bericht, dat trouwens ondertekend is met ‘Van de webredactie’, laat ik vrijwel in zijn geheel volgen:

‘Heden 5 december 2008 heeft de Hoge Raad uitspraak gedaan in een sinds 2003 lopende zaak. Volgens Europese regels horen geneesmiddelen en dus ook antroposofische middelen alleen in de handel gebracht worden als er een vergunning voor is. Zolang die er nog niet is voor typisch antroposofische middelen (dus niet van die homeopathische middelen waar niks in zit), hoeft de Staat voor antroposofische middelen geen uitzondering te maken. (...)

De kern van de zaak is richtlijn 2001/83/EG van het Europees Parlement en de Raad van 6 november 2001 tot vaststelling van een communautair wetboek betreffende geneesmiddelen voor menselijk gebruik. (...)

De richtlijn heeft een artikel 13, dat gaat over middelen waar praktisch gesproken niets in zit, zogenaamde homeopathische middelen. Als die alleen voor uitwendig gebruik zijn of door de mond worden ingenomen, hoeven die niet te voldoen aan de werkzaamheidseis, maar er mag dan geen specifieke therapeutische indicatie zijn vermeld. Later zijn er ook aparte regels voor traditionele kruidenmiddelen bijgekomen.

Het is duidelijk dat antroposofische middelen hier niet aan voldoen. Gefermenteerde maretak oftewel Iscador is bijvoorbeeld niet oneindig verdund. Het wordt per injectie toegediend, en er is een indicatie voor, namelijk “tegen kanker”. Men zou denken dat dit kristalhelder en zonneklaar is en dat zulke middelen ondubbelzinnig verboden zijn. Dat is precies wat het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschap (HvJ EG) heeft gezegd, en wat de Hoge Raad dus ook zegt. Inmiddels heeft de Hoofdinspectie voor de Gezondheidszorg op 9 december 2008 inderdaad een verbod uitgevaardigd. Wat betreft Weleda gaat het om 114 artikelen, waarvan 89 Iscador-preparaten. De firma Wala mag ook 89 middelen niet meer verkopen.

Welke argumenten voerden en voeren de antroposofen dan aan? Ze mikten op artikel 13, maar dat gaat echter alleen over middelen waar niets in zit, homeopathie dus. Volgens de richtlijn hoef je niet alles over te doen als je in een lidstaat een vergunning hebt gekregen. Dan mag een andere lidstaat die gewoon overnemen. Maar dat geldt alleen voor vergunningen op basis van de richtlijn. In Duitsland worden al die antroposofische middelen helemaal buiten de richtlijn om toegelaten, dat schept geen enkele verplichting voor Nederland om de Duitsers daarin te volgen. De antroposofen kwamen zelfs aandragen met artikel 1 van de Grondwet en dergelijke hoogdravende principes. Maar het HvJ EG heeft geoordeeld dat de richtlijn volkomen wettig was, dus die vlieger ging niet op. Als zo'n maatregel als richtlijn 2001/83/EG wordt ingevoerd is het redelijk dat er een overgangsregeling komt, en die kwam er ook, tot 2002. Maar door alle juridische procedures is daar nog eens 6 jaar bij gekomen. Dat is genoeg. Dat er nog een bodemprocedure loopt, is irrelevant. Zolang daar geen uitspraak in is gedaan, geldt gewoon de richtlijn. (...)

Uw rapporteur merkt op dat de antroposofen in plaats van te procederen en het parlement proberen achter zich te krijgen, ook de koninklijke weg hadden kunnen bewandelen. Ze hadden als een haas alsnog het werkzaamheidsbewijs kunnen leveren. Dat ze bij deze middelen dat na 75 jaar gebruik niet gedaan hebben, kan toch eigenlijk maar één ding betekenen: ze weten deksels goed dat ze dat bewijs nooit zullen kunnen leveren. (...)

Overigens zitten de patiënten niet zonder. De richtlijn laat nog een ontsnappingsroute open via artikel 3: een op doktersrecept klaargemaakt middel voor een individuele patiënt valt niet onder de regels. In Duitsland is een apotheek kennelijk bereid om duizenden patiënten (de antroposofen beweren dat het om 200.000 personen in Nederland gaat) te helpen. De standaard bestelformulieren zijn bij de antroposofische arts te verkrijgen. Het is nog goedkoper ook!’

Ik citeer dit ook zo in extenso, omdat mij de vraag bezighoud: zijn er inderdaad geen argumenten en bewijzen die ondubbelzinnig laten zien dat deze geneesmiddelen een aparate status verdienen? Anders zou de Vereniging tegen de Kwakzalverij, of je het nu met haar eens bent of niet, uiteindelijk toch gelijk hebben.