Warmonderhof

Een verrassing noemde ik eerder de website van opleiding Warmonderhof, namelijk op 24 juni 2008 in het bericht ‘Boergondisch’, vanwege alle achtergrondinformatie die hier over biologisch-dynamische (bd-)landbouw is te vinden. ‘Ik heb hier echt met verbazing rond zitten kijken. Misschien later daar meer over.’ Hier kom ik dan nu eindelijk op terug, want gisteren werd ik daarnaar gevraagd. Open je die website, dan krijg je dit:

‘Warmonderhof is de ervaringsopleiding voor biologisch-dynamische landbouw in Dronten, Flevoland. Door de combinatie van leren, wonen en werken is deze 4 jarige opleiding uniek op de wereld. Ben je in de biologisch-dynamische landbouw geïnteresseerd of zoek je werk in deze sector? Kijk dan verder of deze opleiding ook jou iets kan bieden.

Je kunt de opleiding ook volgen omdat deze een unieke kans biedt om je te ontwikkelen aan de landbouw. Dat werkt fantastisch, vooral bij mensen die liever al doende leren, dan al hun kennis via boeken te vergaren.’

Door in het linker menu te klikken op ‘Open-DOE-Dag’ kom je meteen in de actualiteit van dit moment:

‘Op 24 augustus j.l. is de jaarlijkse open-doe-dag van de Warmonderhof gehouden. Het was een dag vol activiteiten en ervaringen voor iedereen. (...) Bovenal de 1^e Nederlanse kampioenschappen samenwerken. Verschillende groepen hebben tegen elkaar gestreden door gezamenlijk een brug te bouwen van bamboestokken en elastiekjes. De Warmonderhofgroep is uiteindelijk met de eer gaan strijken. (...)

De open-doe-dag was een groot succes. Ongeveer 2000 mensen hebben het bedrijf bekeken en hebben een fijne dag gehad. Voor al diegenen die deze dag helaas hebben gemist: volgend jaar is er weer een open dag!!’

Hier meteen onder kun je klikken (ja sorry hoor, maar dit is weer zo’n superonhandige website, waar wel een heleboel op staat, maar dat is allemaal verscholen achter een paar titels in het linkermenu, waar ik de lezer nu helemaal doorheen moet leiden, dus geen directe links) op ‘Foto’s open dag 2008’. Je komt dan op een webpagina, waarbij in het linker menu staat ‘Fotoboek’, en waar ook foto’s van de open dagen in 2o07 en 2006 en nog een en ander te vinden is. Op twee plekken kun je de foto’s van 24 augustus (er staat trouwens 25 augustus, maar goed) bekijken, waaronder die van het ‘Kampioenschap samenwerken’.

Maar onder ‘Fotoboek’ in het linkermenu staat ook ‘Foto’s Reünie’. En dat kan voor veel mensen wel eens interessant zijn, die vroeger op de Warmonderhof hebben gezeten. Klik je daarop, kun je wel reüniefoto’s zien, maar kom je nog niet op de speciale reüniewebsite. Dat doe je zo (ik schreef al dat het omslachtig is): klik in het linker menu achtereenvolgens: –> Agenda –> Agendapunten archief –> 15 september 2007 13:00: Reünie Warmonderhof –> de speciale reüniewebsite ‘Warmonderhof 60 jaar’, met een eigen menu aan de linkerkant. Nu ben je er!

Het was dus inderdaad zo dat er op 15 september 2007 een reünie is gehouden vanwege het zestigjarig bestaan. De liefhebber kan nu zelf door deze webpagina’s struinen. Ik neem alleen dit over uit de geschiedenis van de Warmonderhof in de jaren 1947-2007:

‘In 1947 is de Warmonderhof opleiding gestart in Warmond, onder leiding van Klaas en Mieneke de Boer. Het was natuurlijk op kleine schaal, maar verschillende kenmerken van de huidige opleiding waren toen al te herkennen. Bijvoorbeeld de combinatie van leren, wonen en werken en ook de hoofdrol die is weggelegd voor de biologisch-dynamische landbouw.

In 1970 is de Warmonderhof verhuisd naar Kerk-Avezaath, vlak bij Tiel, in de Betuwe. Mevrouw Van Beuningen stelde een landgoed ter beschikking, naast het riviertje de Linge. Op deze mooie plek beleefde de opleiding haar grootste bloei, met een maximum van ruim 200 leerlingen.

Rond 1990 kon de opleiding niet meer erkend blijven, wanneer niet gefuseerd werd met een grotere opleiding. Dat gegeven heeft een hele nieuwe ontwikkeling op gang gebracht, met als eindresultaat dat eind 1993 de Warmonderhof verhuisd is naar de huidige lokatie in de Flevopolder. Tegelijkertijd zijn de praktijkbedrijven meer verzelfstandigd en ze worden nu door ondernemers gerund. De theorie-opleiding wordt verzorgd door het Groenhost College, dat onderdeel is van de Aeresgroep.

In de polder moest helemaal opnieuw begonnen worden. Een nieuwe pioniertijd brak aan, in de klei met noodgebouwen. Inmiddels is er al weer heel veel gebeurd. Een nieuwe stal is gebouwd (1995). Een nieuwe woonderij met een nieuwe hofzaal zijn gebouwd (1997). De woonderij is uitgebreid en een kas is gebouwd (2005). Dit jaar zal begonnen worden met de nieuwbouw van een schoolgebouw. Wanneer alles volgens plan verloopt zal in september 2008 de opleiding weer als een geheel kunnen functioneren.’

Weer terug naar de Warmonderhof website zelf, naar ‘Bedrijven’, over de Warmonderhofbedrijven:

‘Sinds het begin van de opleiding, nu al meer dan vijftig jaar geleden, is gekozen voor een opzet waarbij studenten samen wonen, werken en leren. De studentenhuisvesting ‘De Binnenhof’ is dan ook midden tussen de praktijkbedrijven van Warmonderhof gelegen, iedere student kan hier een eigen kamer huren.

Zoals een boer woont op zijn bedrijf, omdat zijn werk is ingevlochten in het ritme van het leven op het land, zo ervaren studenten hier dagelijks hoe het is om op een vrij moment nog even over een veld te lopen, in de zomer vroeger te kunnen beginnen of ’s avonds wat langer door te gaan, ’s nachts uit bed te moeten om er meteen bij te zijn als er een koe kalft... Door op het land te wonen ervaren ze het ritme van de seizoenen het jaar rond, en de verandering in werkzaamheden die dit met zich meebrengt.

Het opdoen van praktijkervaring is voor de meeste studenten ook noodzakelijk, omdat zij geen agrarische achtergrond hebben, voordat ze aan de opleiding beginnen.’

Onder ‘Stichting’ in het linker menu is informatie te vinden over ‘Stichting Warmonderhof’:

‘Werken op de Warmonderhof bedrijven

De Warmonderhof Opleiding heeft de beschikking over een 85 ha. groot, gemengd biologisch-dynamisch land- en tuinbouwbedrijf, onderverdeeld in vier ondernemingen. Hier doen de leerlingen praktijkervaring op. Op de bedrijven zijn er mogelijkheden voor instructie, begeleiding en extra theoretische kennis. Stichting Warmonderhof neemt deel in de ondernemingen, waardoor de ondernemers een optimale kans hebben om hun onderneming winstgevend te exploiteren, terwijl ze tevens dienstbaar zijn aan de opleiding.

Wonen op de Binnenhof

Op het terrein van Stichting Warmonderhof staan 9 huizen waarin leerlingen wonen, de “Binnenhof”. Met vier tot zeven personen in een huis deel je een grote woonkeuken. Dat maakt het wonen tot een bijzondere ervaring, waarbij tevens de situatie er voor zorgt dat de studenten hun sociale vaardigheden kunnen ontwikkelen. Op de Binnenhof woon je tevens op het land- en tuinbouwbedrijf. Hierdoor hoef je niets te missen als er wat op het bedrijf gebeurt zoals b.v. de geboorte van een kalf of het binnenhalen van de oogst. Als het huis je even te klein wordt kun je naar de koeien toe, de tuin in, je akker bewerken, of genieten van de buitenlucht. Kortom je krijgt de kans mooi te wonen in een plezierige omgeving en bovenal je helemaal boer of tuinder te voelen. Op het terrein is een winkel, dat bespaart tijd voor je huishouden.

Ontmoeten in de Hofzaal

De Hofzaal is de mooie ontmoetingsruimte op het terrein voor jaarfeesten en andere gezamenlijke schoolbijeenkomsten. Daarnaast biedt de zaal ruimte voor: het eetcafé, vergaderingen, toneel- en muziekvoorstellingen, en wat al niet meer. Groepen van 20 personen kunnen overnachten in een eenvoudige slaapaccomodatie, wanneer de activiteiten langer duren dan één dag.

Boodschappen doen in de Hofwinkel

De Hofwinkel is de gezellige boerderijwinkel met producten van het eigen bedrijf, aangevuld tot een volledig assortiment dagelijkse levensmiddelen. Daar kunnen mensen ook kennismaken met medewerkers en studenten van de Warmonderhof, door ontmoeting in de winkel.’

Klik je op deze Hofwinkel, kom je op een speciale website van Do Veltman met een eigen linker menu. Zij schrijft onder ‘(Oud-)Leerlingen van Warmonderhof’:

‘Welkom op de digitale speelplaats voor (oud-)Leerlingen en medewerkers van de Warmonderhof. (...) Alles wat je wilt weten over leven op of leven na Warmonderhof is hier te vinden!’

In de praktijk valt het een beetje tegen, onder ‘Weblog’ is zegge en schrijven één berichtje van 16 september 2007 lezen:

‘Gisteren hebben zo’n 500 mensen gevierd dat Warmonderhof 60 jaar bestaat! Tegen vijf uur vanmorgen kon ik niet meer op mijn voeten staan van vermoeidheid en om zes uur lag ik in bed. Helaas was ik rond 10 uur al weer wakker. Te veel beelden in mijn hoofd die nog verwerkt moeten worden. Medewerkers die de hele dag tegen elkaar riepen als ze elkaar tegen kwamen “het is gaaf hè!”. Oud-schoolgenoten die zeggen “leuk feestje, goed gedaan” als ze je zien.’

Dan via ‘Reünie website’ terug naar de Warmonderhof, om me daar te vergapen aan alles wat onder en achter ‘Stichting’ zit. Ga bijvoorbeeld naar ‘Achtergronden’ en klik achtereenvolgens op ‘De opleiding’ (een uitzonderlijk lang artikel van Tom van Gelder en Léon Veltman over ‘De opleiding op Warmonderhof. Mens worden aan de landbouw’), klik op ‘Groeit en bloeit’ (een heel kort artikel van Ria de Jong, waarschijnlijk voor Triodos Berichten, over ‘Warmonderhof groeit en bloeit’) en klik, als klap op de vuurpijl, op ‘Landbouwcursus’, om daar in ieder geval de eerste vijf voordrachten te vinden van de landbouwcursus van Rudolf Steiner, ingeleid en begeleid door Jan Saal.

Hem komen we trouwens ook tegen onder ‘BD-landbouw’ in het linker menu. Klik bijvoorbeeld op ‘Levenskrachten in compost’, waar hij uitlegt wat hij daaronder verstaat. Hiermee wil ik dit lange bericht dan mooi afsluiten:

‘Het begrip levenskracht neemt in de wereld van de bd-landbouw een bijzondere plaats in. De hele methode is er n.l. op gericht om deze levenskrachten ter beschikking van de planten te krijgen. Daar groeien de planten van en deze levenskrachten komen vrij, wanneer mens en dier de planten als voedingsmiddel verteren. Langs die weg kunnen de levenskrachten mens en dier het leven schenken.

Het is zo wel aardig beschreven, maar het begrip “levenskrachten” blijft toch nog tamelijk abstract. Om het meer inhoud te geven kun je een vergelijking maken met zwaartekracht of aantrekkingskracht. Die kracht kennen we goed, omdat die kracht ook in onszelf aangrijpt. We worden er door naar de aarde getrokken en zwaar van. We kunnen onszelf wegen op de weegschaal. Levenskrachten zijn eigenlijk een soort anti-zwaartekracht, we worden er licht van. Deze kracht maakt dat we onze eigen zwaarte eigenlijk helemaal niet voelen. Wanneer je je arm optilt weegt deze eigenlijk niet zwaar, terwijl hij wel gewicht heeft. Dat voel je wanneer je de arm van iemand anders optilt. Ook het feit dat sapstromen in een plant omhoog gaan, wordt door levenskrachten gerealiseerd. Daarom kunnen bomen hoger worden dan 10 meter, hetgeen natuurkundig eigenlijk niet te verklaren is.

Vanuit de antroposofie (waar de bd-landbouwmethode uit voortkomt) komen we te weten dat levenskrachten kosmische krachten zijn, het tegenovergestelde van de zwaartekracht die van de aarde komt. Levenskrachten stromen uit de kosmos naar de aarde, worden hier opgevangen in de mineralen kalk en kiezel en worden doorgegeven aan de planten met tussenkomst van klei. Daarom moeten planten in de aarde wortelen, om een goed contact met deze krachten te kunnen maken. Zwaartekrachten stromen vanuit de aarde de ruimte in en trekken andere hemellichamen aan. Levenskrachten stromen naar de aarde toe en heffen de zwaarte op.

Wanneer iets niet zwaar is, is het licht. Het is interessant dat in de Nederlandse taal dit lichte, als tegengestelde van zwaar hetzelfde geschreven wordt als licht van bijvoorbeeld zonlicht. De levenskrachten in een plant wordt ook door het zonlicht gewekt. Het ziet er dus naar uit dat levenskrachten niet alleen beschreven kunnen worden als anti-zwaartekracht maar ook als licht-kracht. Dan is het ook niet meer zo vreemd dat deze kracht beïnvloed wordt door het licht van sterren en planeten.

Levenskrachten bestaan dan uit: “door planten omgevormde lichtkrachten”.

Om dat proces van doorgeven en omvormen van levenskrachten goed te laten verlopen is het belangrijk dat in de bouwvoor een klein beetje kalk, kiezel en klei aanwezig is, dat méér met de levenskrachten verwant is gemaakt dan de rest. Dit kleine beetje “verlevendigde minerale aarde” vormt als het ware een soort schakel tussen de plant en de overige minerale aarde. Bij het composteringsproces gaat het er dan ook in belangrijke mate om dat een hoeveelheid (liefst 30%) kalk, kiezel en klei wordt meegecomposteerd. In het composteringsproces krijgt deze minerale fractie die levendigheid die precies nodig is. Daardoor is compost waarin het minerale bestanddeel is meegenomen veel effectiever dan compost waarbij dat niet het geval is. Bovendien verloopt het composteringsproces beter en krijgt de compost ook nog een betere geur en een betere structuur. De beste compost ontstaat wanneer ongeveer 1/3 deel plantaardig materiaal wordt gebruikt, 1/3 deel dierlijk materiaal (mest) en 1/3 deel mineraaal materiaal (kalk, zand en klei).

Het is leuk dat iedereen dat zelf kan uitproberen in het klein of in het groot. Het resultaat kan dan voor zichzelf spreken. Als BD boeren kunnen we ook nog compostpreparaten toevoegen, waardoor het composteringsproces nog verder geoptimaliseerd kan worden.
De levenskrachten die in het composteringsproces vrij komen, worden doorgegeven aan de mineralen. Deze verlevendigde mineralen geven de planten, die op de grond groeien die met deze compost is bemest, een soort aanvangstoot mee, waardoor ze zich beter en gezonder kunnen ontwikkelen, ten gunste van de opbrengst en van de voedingskwaliteit voor mens en dier.

Jan J.C. Saal
Juni 2005’