Kackadorissen

Vermoedelijk is deze foto mislukt, doordat ik de camera te snel na het klikken heb bewogen... dan krijg je dit soort scheve plaatjes. Maar het gras wordt er niet minder groen om.

Aertjan Grotenhuis van de weblog ‘Geld’ op de website van NRC Handelsblad had gisteren een nieuw bericht over de btw-vrijstelling voor complementaire behandelingen. Dat wil zeggen, dat er geen btw-vrijstelling aan zit te komen. Hij had zijn informatie blijkbaar van het jaarlijks congres van de Vereniging tegen de Kwakzalverij, dat gisteren plaatsvond en waarop de winnaar van de Meester Kackadorisprijs 2009 bekend werd gemaakt.

‘De prijs, genoemd naar een middeleeuwse kwakzalver, is bestemd voor een instelling of persoon die de kwakzalverij heeft bevorderd.’

Voordat ik daar op inga, ik heb er immers hier eerder al aandacht aan besteed, eerst dat bericht van Aertjan Grotenhuis. Ook van hem heb ik hier al ettelijke berichten, vooral over dit onderwerp, opgenomen. Allemaal terug te vinden met de zoekfunctie onderaan (net boven mijn profiel). De titel van zijn bijdrage is ‘Verdeelde gezondheidssector zit met btw-probleem’:

‘Alternatieve medische behandelaars hebben een groot btw-probleem. Europese regels dwingen Nederland om dergelijke complementaire behandelingen de btw-vrijstelling te geven die voor artsen geldt. Dat vindt het kabinet te duur. Daarom wilde staatssecretaris Jan Kees de Jager (Financiën) twee jaar geleden al de medische btw-vrijstelling inperken. Prompt kwam de gezondheidswereld in het geweer. De medische keuze tussen wie wel of niet voor de vrijstelling in aanmerking komt, groeide de belastingdeskundigen snel boven het hoofd. Staatssecretaris en volksvertegenwoordigers schoven het probleem snel door naar de volksgezondheidspecialisten. Die moesten maar een zinnig onderscheid maken tussen medische handelingen die een btw-vrijstelling verdienen en kwakzalverij waar gewoon 19% btw op moet zitten. Door onderlinge verdeeldheid is dat niet gelukt.’

De vraag is waar die onderlinge verdeeldheid bestond. Nu lijkt het net of er verdeeldheid was onder de volksgezondheidspecialisten van het ministerie van VWS. Dat zou pas nieuws zijn! Maar uit eerdere berichtgeving mag ik afleiden dat bedoeld wordt in de complementaire sector. Daar lijkt het vervolg ook op te duiden:

‘Een jaar lang heeft minister Ab Klink (Volksgezondheid) met reguliere en alternatieve artsen, acupuncturisten, psychologen en vele anderen gezocht naar een manier om het kaf van het koren te scheiden. Nu zijn tijd om is, komt het probleem terug bij collega De Jager. Ondertussen is het met de schatkist een stuk slechter gesteld. Dat maakt de keuze makkelijker. Waarschijnlijk geldt de btw-vrijstelling vanaf volgend jaar alleen voor de reguliere behandelingen die in het basispakket of de awbz-vergoeding zitten, mits uitgevoerd door gekwalificeerde (para)medici.’

‘Waarschijnlijk’ staat er. Dat zou op deze manier bekeken dan ook moeten gelden voor verschillende vormen van antroposofische gezondheidszorg. Is het genoemde nu wens of werkelijkheid, en wie maakt dat uit? Wordt dat het voorstel van De Jager aan de Kamer, en zal die daar dan mee akkoord gaan? Tot nu toe was dat niet zo. – In het vervolg van het bericht duikt weer een vraagteken op, namelijk bij ‘(bijna?) alle alternatieve behandelingen’. Echter alleen acupuncturisten of homeopaten worden met naam genoemd (maar wel ‘bijvoorbeeld’). Daar zitten dus nog diverse marges in:

‘Dat bleek vandaag tijdens een in Amsterdam gehouden symposium van de vereniging tegen de kwakzalverij. Het kan zijn dat de Tweede Kamer nog zwicht voor een specifieke lobby van bijvoorbeeld acupuncturisten of homeopaten. Maar anders zijn (bijna?) alle alternatieve behandelingen vanaf volgend jaar een stuk duurder. Ongeacht of ze worden uitgevoerd door artsen of anders opgeleide behandelaars. Dan trekt de financiële crisis en niet een visie op de gezondheidszorg de grenzen voor de btw-vrijstelling.

Er is 40 miljoen euro beschikbaar voor fiscale maatregelen voor de alternatieve geneeswijzen. De Tweede Kamer heeft dat geld in 2007 vrijgemaakt door per 1 januari 2008 de wijnaccijns met 16% te verhogen. Op iedere fles port betaalt men een dubbeltje extra ter bekostiging van de btw-voordelen op alternatieve behandelingen die artsen toepassen. Ook dat staat nu ter discussie.

Waar moet de grens liggen voor de btw-vrijstelling voor “de gezondheidkundige verzorging van de mens” gegeven de wettelijke norm dat “de beroepsopleiding van de zorgverleners, voldoende kwaliteitsniveau moet hebben”?’

Waar moet de grens komen te liggen voor wel of geen btw-vrijstelling, dat is dus nog altijd de vraag. Aertjan Grotenhuis vraagt expliciet om reacties, om die aan de politiek te kunnen doorspelen, zoals eerder ook steeds gebeurde:

‘Dat is de vraag waar de Tweede Kamer binnenkort over beslist. Uw reactie met volledige naam (zie Netiquette) wordt hieronder opgenomen en aan de Kamerleden doorgegeven.’

En nu dan terug naar die bijeenkomst van de Vereniging tegen de Kwakzalverij en haar prijsuitreiking. Ik heb me over de nominaties al vrolijk gemaakt op 13 september in ‘Giller’. Die kwamen over als satire van het zuiverste water. En als ik nu het juryrapport lees, dat vandaag op de website is gezet, dan is het net of de satire gewoon doorgaat. Het gaat om zulke futiele dingen, dat het gewoon lachwekkend wordt. Hoeveel mensen zouden daar nu gisteren met een serieus gezicht naar hebben geluisterd? Het rapport is ondertekend door voorzitter van de jury Mr. Th.J. Douma, mede namens prof.dr. R.A.P. Koene en C.P. van der Smagt:

‘Sandra Roelofs, de Georgische presidentsvrouwe, is wellicht in een moment van onoplettendheid in zee gegaan met de warhoofden van Homeopaten zonder Grenzen. Zij heeft hen daarmee een Salonfähigkeit verleend die ertoe leidde dat de NCDO (de Nationale Commissie voor internationale samenwerking en Duurzame Ontwikkeling) een subsidie van € 6.000 verleende. Ach, haar land heeft grotere zorgen en de banden zijn alweer verbroken. Dat de Zaanse kinderpsychiater Keizer op kosten van de Nederlandse belastingbetaler meerdere werkbezoeken aflegde aan Georgië om aldaar de homeopathische dwaalleer te verspreiden, dat blijft de jury mevrouw Roelofs, maar evenzeer de NCDO en minister Koenders wel aanrekenen.

Alleen van regionale betekenis is natuurlijk RTV Utrecht, die al vele jaren elke week haar microfoon leent aan een natuurgenezer, die van zijn gezond niet afweet. Toch staat deze nominatie tevens voor al die regionale krantjes en huis-aan-huisbladen, die als vehikel van kwakzalversadvertenties en advertorials toch veel eenvoudige lezers op het verkeerde been zetten. Prijswinnend is RTV Utrecht echter niet geworden.

Datzelfde geldt voor Achmea Zilveren Kruis, die grote verzekeraar die ooit als eerste de Meester Kackadorisprijs in de wacht sleepte, maar haar leven sindsdien niet gebeterd heeft. Men blijft alternatieve geneeswijzen verzekeren in de aanvullende polissen en bestaat het om in haar propagandablad Health een debat-artikel te schrijven, waarin de mening van een klassiek homeopaat even veel ruimte krijgt als die van een hoogleraar Infectieziekten, alsof het om twee even gezaghebbende opponenten gaat.

In het blad Medisch Dossier, een uitgave van de al eerder genomineerde uitgever van het New Age- en alternatief-geneeskundig blad Ode, staan veel stukken die zijn overgenomen van het Amerikaanse kwakzalversblad What doctors don't tell you, een blad waarvan de sfeer doet denken aan de paranoia, waarmee bestrijders van vaccinaties die methode in een kwaad daglicht stellen. Maar wat What doctors don't tell you u niet vertelt is dat men geen enkel gezaghebbend medicus in de redactie heeft die in wetenschappelijke kring serieus genomen wordt. Met selectief citeren uit de wetenschappelijke literatuur – er is voor elke alternatieve absurditeit wel ergens een professor te vinden die erin gelooft – wordt de lezer aldus geïmponeerd en valselijk voorgelicht.’

Nu komt er een korte bespiegeling van de jury tussendoor, die te denken geeft:

‘Wij leven, dames en heren, in een cultuur waarin financieel succes wel gelijk lijkt te zijn aan morele superioriteit, en waarin rijken als rolmodellen optreden en alleen al vanwege hun zakelijk succes als gezaghebbend worden beschouwd. Ik moge u even de dialoog tussen een Canadees en de kwakzalver Fulford (1852-1905 zie ook hier, webredactie) in herinnering brengen: “You have no conscience!”, waarop de kwak antwoordde: “Most likely, but I have two millions of dollars”.’

En ik maar denken dat dit in de publieke opinie momenteel sterk in de gaten loopt juist bij de reguliere geneeskunde... Maar, zoals we zullen zien, is dit nu precies de omgekeerde wereld van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. – Nu eerst nog even de twee volgende nominaties die het dus ook niet geworden zijn:

‘Makelaar Mens ontleent zijn gezag aan precies dit mechanisme en ontziet zich niet om fullblown kwakzalvers gastvrij in zijn tv-programma Business Class op RTL 7 te ontvangen. Omdat de jury tegelijkertijd van mening is dat zijn stem op medisch terrein nog niet als invloedrijk wordt ervaren, ontgaat hem de hoofdprijs.

Het Slingeland Ziekenhuis te Doetinchem heeft een prima reputatie en er worden zelfs aanstaande artsen en specialisten opgeleid. Des te onbegrijpelijker is het dat men in de medische staf aldaar een kwakzalver aan de borst koestert in de persoon van een anesthesist, die als pijnbestrijder en antirookbehandelaar Chinese acupunctuur toepast binnen de muren van zijn ziekenhuis. Het verzet hiertegen van regionale huisartsen en van een deel van de medische staf is overruled door de directeur van het ziekenhuis, de heer G.P.M. Huisman. Ook nadat de Vereniging tegen de Kwakzalverij met een goede onderbouwing had gemeld dat Chinese acupunctuur niet effectief is tegen chronische pijn, bleef de directeur bij zijn beleid en schoffeerde daarmee veel huisartsen in zijn regio, terwijl hij het aanzien van de medische stand schade toebrengt. De jury is daarover zeer verbolgen.’

Zoals ik al schreef, als je dit allemaal leest, dan krijg je eerder het idee dat een nominatie van de Vereniging tegen de Kwakzalverij juist een aansporing is om kennis te nemen van wat de genoemde personen en organisaties hebben gedaan. Die worden er geloofwaardiger door, omdat de vereniging zelf zich zo ongelooflijk ongeloofwaardig gedraagt. Want natuurlijk geen woord over het kwakzalvende handelen in het Westfries Gasthuis in Hoorn op de afdeling gynaecologie, waar voorzitter Cees Renckens al 25 jaar werkzaam is (zie ‘Giller’). Heeft het publiek bij deze prijsuitreiking met droge ogen kunnen luisteren naar deze vermeende misstanden, maar een veel grotere misstand heel dichtbij over het hoofd kunnen zien? Moesten daar niet eerst eens vragen over gesteld worden? Want als je al zoveel belang hecht aan gezaghebbende medici en je zorgen maakt over de reputatie van de medische stand en het toebrengen van schade aan het aanzien ervan, dan is dat hier wel het geval. Maar nee hoor, gewoon doorgaan met het uitjouwen van de splinter in het oog van de ander, vooral zonder de eigen balk te brandmerken... – In het juryrapport wordt nog een apothekersketen aangeklaagd. Maar de uiteindelijke winnaar is dan toch een organisatie waarbij zelfs ook antroposofen even kort ter sprake komen:

‘Onbetwiste winnaar toch is dit jaar een organisatie die door zeer veel VtdK-leden werd genoemd en die dit jaar inderdaad een kwalijke rol heeft gespeeld in de publieke opinie. Ik kan u niet verhullen dat de jury enige aarzeling had bij de uitverkiezing van deze organisatie, want het is traditie dat de Meester Kackadorisprijs wordt toegekend aan instanties of personen die de kwakzalverij weliswaar bevorderen, maar waarvan verwacht mag worden dat correctie mogelijk is en dat een beroep op een geweten of op wetenschappelijke gegevens effect heeft. Zelf kwakzalven leidt in het algemeen niet tot een nominatie voor deze prijs. De Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken is opgericht door homeopaten en antroposofen, van wie een aanzienlijk deel ook actief praktiseert. Daarnaast telt de achterban inmiddels veel mensen die zich door de paranoia van de NVKP’ers op sleeptouw hebben laten nemen en die ook lid zijn. En omdat het actief kwakzalven buiten het verband van deze vereniging gebeurt, heeft de jury ten slotte toch besloten aan de NVKP de prijs toe te kennen. Vaccinaties behoren tot de oudste effectieve medische ingrepen en zijn niet alleen zeer effectief, maar ook zeer veilig. Bestrijders van vaccinaties hebben dezelfde karakterstructuur als mensen die bang zijn voor gefluorideerd drinkwater, voor hoogspanningskabels en elektriciteit, alsmede voor bespoten fruit. Ondermijning van de vaccinatiegraad heeft in landen als Frankrijk en Engeland reeds tot sterfte onder niet-gevaccineerden geleid en dat gevaar dreigt ook in ons land. Propaganda van een organisatie als de NVKP, die op menig journalist en krantenlezer een serieuze indruk maakt, zou ertoe kunnen leiden dat het ook in ons land die kant opgaat. In de recente discussie over het vaccineren van jonge meisjes tegen baarmoederhalskanker was de NVKP prominent aanwezig en heeft zij zeker invloed gehad. Los van de wetenschappelijke vraag naar de voors en tegens van deze HPV-vaccinatie: de NVKP koos blindelings de zijde van de tegenstanders, zoals zij dat bij elke vaccinatie deed en doet. De hond van Pavlov, dames en heren, verbleekt erbij.’

Dat is wel sterk: net nu het gedonderjaag met het vaccineerbeleid in de pers breed wordt uitgemeten, en niet zonder reden, mede dankzij Ab Osterhaus, bestaat deze vereniging het om te doen alsof er niks aan de hand is. Nooit geweest, en zal er ook nooit zijn. Het is een prachtig brevet van onvermogen, en laat de zieltogendheid van deze club mooi uitkomen. – Eigenlijk zou ik hier het verslag moeten laten volgen van iets wat wel toekomst heeft: het jubileumcongres van het tijdschrift ‘Supplement’ op 3 oktober in Arnhem, ‘Zorg voor de toekomst. Integrative Medicine in de praktijk’.

‘Tien jaar geleden, in het najaar van 1999, verscheen de eerste uitgave van het tijdschrift Supplement. Met het streven een brug te slaan tussen reguliere en complementaire vormen van zorg sloot het tijdschrift zich aan bij een nieuwe ontwikkeling in de gezondheidzorg. Begrippen als Integrative Medicine en CAM zijn in de loop der jaren algemeen bekend geworden en het tijdschrift is daarin meegegroeid.

Om het tienjarig jubileum van het tijdschrift te vieren, organiseert Supplement het congres “Zorg voor de toekomst” dat geheel in het teken zal staan van Integrative Medicine. Gerenommeerde sprekers uit de hele wereld zullen bijdragen aan dit congres.’

Laat ik dat nou eens gewoon doen; dat geeft een mooie tegenstelling met het voorgaande. Kunt u zelf kiezen waar u het meeste geloof aan hecht. Het was binnen een week dat Iocob een prima verslag op haar website had gezet (met foto’s!), onder de titel ‘Congres Integrative Medicine een succes’:

‘Mischa Nagel met zijn medewerkers hebben een congres georganiseerd met de titel “Zorg voor de Toekomst, Integrative Medicine in de praktijk” vanwege het 10 jarig jubileum van het tijdschrift Supplement. Honderden artsen en geïnteresseerden uit binnen- en buitenland reisden af naar Papendal om dit congres bij te wonen. Vooraanstaande sprekers, met Evidence Based Medicine hoog in het vaandel, gaven hun visie op Integrative Medicine.

Uit de enquête bleek dat velen dit een inspirerende dag hebben gevonden. Hieronder volgt een korte terugblik op het congres.

Dr. Paul Kaiser, arts, is oprichter van de Stichting tot Bevordering van Integrated Medicine, die wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en informatieverstrekking op het terrein van Integrative Medicine stimuleert. Zijn credo is het beste uit beide werelden te verenigen. Hij moedigde vooral de onderzoekers en artsen aan om creatief en moedig te zijn. Op een dia van hem was de quote van Albert Einstein te lezen: “Phantasie ist wichtiger als Wissen, denn Wissen ist begrenzt”

Professor Ernst, van de Universiteit van Exeter, sprak over hoe bewijs te interpreteren. Hij legde uit dat de bewijskracht afhankelijk was van de soort studies. De bewijskracht was volgens hem van zwak naar sterk: casereports, ongecontroleerde studies, gecontroleerde studies, gerandomiseerde gecontroleerde studies en meta-analyses. Het therapeutisch ervaren effect bestond volgens hem uit: het specifieke effect van de therapie, het ware placebo-effect, het effect van de arts-patiënt interactie, het natuurlijk beloop van de klacht, regressie naar het gemiddelde, sociaal gewenst verlangen, neventherapieën, andere context effecten. Zijn hoogste level of evidence waren de Cochrane reviews. Hij daagde de aanwezigen uit om hem een beter alternatief aan te dragen om de effecten van een therapie te beoordelen.

Inès von Rosenstiel is kinderarts in het Slotervaart Ziekenhuis te Amsterdam. Zij past Integrative Medicine actief toe in de praktijk en heeft voor verdere onderzoeksdoeleinden op dit gebied het NIKIM opgericht. Zij legde uit wat de verschillende modellen zijn voor geïntegreerde geneeskunde. Er zijn vele stappen zijn tussen parallelle praktijken en geïntegreerde geneeskunde. Enkele tussenvormen zijn: consultatief, samenwerkend, multidisciplinair, interdisciplinair. Meer en meer ziekenhuizen passen delen van geïntegreerde geneeskunde toe in Nederland. Zij past alleen die delen van de geïntegreerde geneeskunde toe die onderbouwd zijn met wetenschappelijke studies. Een van haar speerpunten is preventie van obesitas door middel van het voorlichten van kinderen en ouders over goede voeding en voldoende bewegen.

David Kopsky, arts, is secretaris van stichting IOCOB. Hij maakte duidelijk dat het voor patiënt en arts vaak niet duidelijk is welke therapie zinvol is en welke niet. Hij legde uit hoe de kwaliteitsindicator van IOCOB, in de vorm van een stoplicht werkt, en gaf voorbeelden bij elke beoordeling. In het tweede deel van zijn presentatie ging hij dieper in op de acupunctuur. Hij liet op basis van wetenschappelijk onderzoek zien dat acupunctuur invloed heeft van gen tot psyche. Ook liet hij een grote Duitse studie zien naar acupunctuur bij chronische lage rugpijn. Uit deze studie kwam naar voren dat acupunctuur bijna 2 maal meer effect had op de pijn dan reguliere geneeskunde. Als een van de laatste dia’s werd een systemische review aangehaald waarin werd benadrukt om acupunctuur in de Europese richtlijnen op te nemen. Hij eindigde met een mooie formule: Effectiviteit = Acceptatie x kwaliteit. Effectiviteit van een therapie is acceptatie van de patiënt betreffende de therapie maal de kwaliteit van die therapie.

Dr. M. Dyson is biologe en heeft een presentatie gehouden over versneld weefselherstel met lage intensiteit laser. Uit dierenexperimenten en observationele studies blijkt het weefselherstel zich te versnellen met rood laserlicht wanneer er een wond is. Er moeten echter nog veel laboratoriumwerk en klinische studies gedaan worden naar de verschillende vormen van laser, de duur van stimulatie en het effect van laser op de verschillende stadia van wondgenezing.

Dr. Barrie Cassileth is hoofd van de afdeling Integrative Medicine van het Memorial Sloan Kettering Cancer Centre (MSKCC) in New York. Dit is de grootste academische oncologische kliniek ter wereld met (in 2008) 10.500 medewerkers en 22.689 patiënten. Vanwege de nieuwe doorbraken en de gespecialiseerde zorg in de geneeskunde zijn er meer dan 11 miljoen overlevenden van kanker in de Verenigde Staten. Deze gespecialiseerde zorg heeft ook een keerzijde: de patiënt weet niet meer wie zijn of haar dokter is. Ook hebben de kankerpatiënten nu te maken met de bijwerkingen van de behandelingen van kanker, zoals neuropathieën door chemotherapie en radiotherapie. Zij past met succes evidence based complementaire behandelwijzen toe in haar kliniek om de angst en de bijwerkingen te verminderen.

Kathleen Wesa, internist en wetenschapper van het Memorial Sloan Kettering Cancer Centre, heeft duidelijk gemaakt hoe belangrijk bewegen is bij kankerpatiënten. Uit onderzoek blijkt dat de overlevingskans van kankerpatiënten na behandeling met 50% - 60% verhoogd met regelmatig fitnessen. Hoe meer beweging, des te meer kans op overleving. Haar advies was: doe 20-60 minuten cardiotraining 3-5 maal per week op een hartslag van 55-90%, maximum hartslag (220 min leeftijd) PLUS powertraining 6-12 herhalingen en 1-4 sets van elke oefening voor de grote spiergroepen 1 tot 3 maal per week PLUS strekoefeningen voor de grote spiergroepen 2-4 sets elke oefening 2 tot 3 maal per week. Ook sprak ze over het frequent eten van fruit en groente. De inname van vitamine D (1000 tot 200 IU per dag) en calcium (1000-1500 mg per dag) was ook haar advies. Niet alle supplementen en anti-oxidanten waren echter gunstig. Bepaalde anti-oxidanten konden bijvoorbeeld de chemotherapie tegenwerken.

Simon Yeung is farmacoloog en acupuncturist. Hij doet onderzoek naar pijnmanagement in de oncologie door middel van acupunctuur, massagetechnieken en fytotherapie. Simon Yeung onderhoudt voor het MSKCC de website “About Herbs”. Hij liet de wetenschappelijke onderbouwing zien voor acupunctuur. Ook werd uit zijn praatje duidelijk dat vele effectieve geneesmiddelen die in de behandeling van kanker worden gegeven, afstammen van planten. Taxol van de taxus is daar een voorbeeld van. Verder sprak hij over de mogelijke interacties van kruiden met reguliere medicatie. Ook hebben kruiden effect op de bloedstolling wat belangrijk is om te weten voor de chirurg.

Professor dr Jan Keppel Hesselink, arts en voorzitter van stichting IOCOB heeft het congres voorgezeten. Aan de buitenlandse sprekers heeft hij de Nederlandse olifant overhandigd met steeds weer een toepasselijke anecdote, die zeer goed paste bij de desbetreffende spreker.’

Ik stel voor dit congres te nomineren voor de Mr Kackadorisprijs 2010! Een betere kanshebber zal moeilijk te vinden zijn en men zal het vast een eer vinden om uitverkozen te worden...