Bedoeld is: antroposofie in de media. Maar ook: in de persbak van de wijngaard, met voeten getreden. Want antroposofie verwacht uitgewrongen te worden om tot haar werkelijke vrucht door te dringen. Deze weblog proeft de in de media verschijnende antroposofie op haar, veelal heerlijke, smaak, maar laat problemen en controverses niet onbesproken.

zondag 12 april 2009

Aardelicht

Vandaag nog verscholen, maar de komende week zal hij in al zijn heerlijkheid tevoorschijn treden, de nieuwe Russisch-orthodoxe kerk van de Heilige Grootvorst Alexander Nevsky aan de Schiedamsesingel, ontworpen door L. Waardenburg 1994-2004.

Het is verbazingwekkend hoe veel er over Pasen wordt geschreven in belendende weblogs en websites. Maar niet alleen daar, ook bij andere media, zoals kranten, die niet zo belendend zijn maar wel doordacht. Ik herinner me nog de tijd – al jaren geleden, toen dit nog een soort vast gebruik was – dat Kerstmis vanzelfsprekend veel aandacht kreeg. Een vrij natuurlijk gebeuren, gezien de aard van het feest. Als je het niet sentimenteel bekijkt, zit er een grote universele waarde in. Maar Pasen? Wat moet je daar dan mee? Goede Vrijdag en het lijden, dat kan nog een zekere mate van herkenning geven. Pasen is echter andere koek. Hoe moet je daar naar kijken? Als krant of ander snel modern medium zit je dan wel met een probleem.

Maar goed, hier wil ik het nu vooral hebben over verwante weblogs en websites. U hoeft vandaag maar op de blogroll helemaal hieronderaan te kijken, en meteen wordt duidelijk dat de eerste vier expliciet over Pasen gaan. En die daarop volgend hebben hier in min of meerdere mate ook mee te maken. Zijn antroposofen of die daarvoor doorgaan dan zo paasig? Zij hebben in ieder geval een instrumentarium tot hun beschikking – in de eerste plaats begrippen en gedachten – die een toegang kunnen bieden tot dit lastig te begrijpen, maar o zo belangrijke feest. Deze taal vormt een nieuwigheid in tweeduizend jaar christendom, maar ook weer niet helemaal. Er zijn eerder wel pogingen in dezelfde richting gedaan, maar die hebben de geschiedenis niet overleefd of konden niet zo publiekelijk worden uitgewerkt. Je moet dan mogelijk wel een beetje wennen aan deze nieuwe uitdrukkingsvormen, die niettemin, hoe nieuw ook, bij onoordeelkundig gebruik toch al snel een versleten indruk kunnen maken.

Joep Eijkenboom is hier met zijn ‘Perikopen notities’ al een paar keer langsgekomen. Voor juist dit thema van vandaag is zijn weblog bij uitstek geschikt om te raadplegen. Zo schreef hij afgelopen week onder ‘Pasen’:

‘Het is niet eenvoudig om voor deze weblog in het kort iets te schijven over het allergrootste mysterie dat op aarde heeft plaatsgevonden op en rond Golgotha. Via het christendom in het westen heeft vooral het lijden van Jezus Christus een plaats in de cultuur gekregen, terwijl in de oosterse kerk juist de opstanding van Christus gevierd wordt. Zoals hier de Matthäus Passion van Bach of Jesus Christ Superstar bij iedereen sporen op het netvlies of trommelvlies heeft achtergelaten, klinkt in het oosten elke Paasmorgen juist het: “De Heer is waarlijk opgestaan”.’

Ja, wat schrijf je dan hierover? Hoe vind je de woorden die dit passend tot uitdrukking kunnen brengen? Je kunt dan beginnen met een vergelijking:

‘Alle mysteriën van de Oudheid hebben juist naar deze laatste gebeurtenis uitgekeken. Nog teruggrijpend op Palmpasen kunnen we misschien zeggen dat op die laatste zondag (Palmzondag) de Oude Mysteriën hun vervulling kregen: Het Zonnewezen trok nu zelf “de stad” binnen. Bij de verrijzenis, op de zondag een week later, begonnen de Nieuwe Mysteriën. Toen begon ‘de Christustijd van de mensheid’, zoals het in de Kersthandeling klinkt. Met de antroposofie heeft Rudolf Steiner de mensheid, welke langzamerhand de bewustzijnziel verder zal ontwikkelen, de handvatten gegeven om tot het begrijpen van deze gebeurtenissen te komen.’

Vervolgens maak je nog één keer een vergelijking (‘groter dan de zon’), maar dan verlaat je die omtrekkende beweging en ga je toch maar recht op je doel af, hoezeer je daarbij ook kunt worden misverstaan:

‘Het allerhoogste en grootste Zonnewezen had zich verbonden met een mensenlichaam. Dat gebeurde bij de Doop in de Jordaan. Een wezen groot, misschien zelfs groter dan de zon die wij kunnen zien, belichaamde zich in een klein mensenlichaam, in verhouding nog kleiner dan het oog van een naald waarin een draad zou moeten worden gestoken. De geestelijke zonnekracht van dit Wezen doorstraalde eerst dit lichaam van Jezus van Nazareth gedurende de drie jaren na de doop. In de perikopen hebben we kunnen volgen dat langzaamaan en stap voor stap de kracht van dit Zonnewezen ook zijn werking deed gelden in de omgeving: eerstens in de wereld van het astrale, dan in de wereld van het etherische, uiteindelijk zou het ook de fysieke substantie geheel en al doordrongen worden met zonnekracht. Je zou kunnen zeggen dat in de drie jaren na de Doop in de Jordaan het Zonnewezen, de Wereldgeest, eerst van binnenuit het lichaam van Jezus van Nazareth doorlichtte en doorstraalde, waardoor dat lichaam, wat al op een wonderbaarlijke manier was voorbereid, gezuiverd werd van de invloeden van Lucifer, d.w.z. van de zondekrankheid aan het lichamelijke wezen van de mens als gevolg van de zondeval, en van Ahriman.’

Er komt een heel aantal vreemde en vreemd klinkende woorden en begrippen voorbij: ‘Zonnewezen’, ‘geestelijke zonnekracht’, ‘doorstralen’, ‘astrale’, ‘etherische’, ‘wereldgeest’, ‘Lucifer’, ‘Ahriman’. Als dat de lezer maar niet te veel wordt... Ben je echter in staat vol te houden en de strekking mee te pakken, zonder alles meteen precies te hoeven en te willen begrijpen, kom je dichter bij de kern:

‘Op de Stille Zaterdag, nadat Zijn lichaam in het graf was verzonken, drong de Christuskracht door tot in het diepste van de aardeplaneet zelf, vanaf dan dus doordrong deze de buitenwereld van de aardeplaneet. Hij overwon de krachten die in de aarde dood veroorzaken en Hij verloste daarmee ook de in het fysieke verstrikt geraakte mensenzielen.’

Dit laatste is een misschien meer traditionele formulering, handig ter herkenning. Maar daarna gaat het direct in hoog tempo door, en is het ook even opeens weer afgelopen:

‘De Wereldgeest doordrong met Zijn zonnekrachten de geestelijke/fysieke aarde. De Christusgeest was echter ook diep doorgedrongen tot in zelfs de chemische substanties, tot in het beenmerg van het skelet van Jezus van Nazareth en Hij transformeerde het. Zo werd Zijn lichaam tot het opstandingslichaam. Het werd weer een mensenlichaam zoals het oorspronkelijk door de Goden bedoeld en gedacht was. Daarna deed Hij hetzelfde met de fysieke substantie van de planeet aarde. Met het bloed dat vloeide vanaf het kruis op Golgotha en door het lichaam dat verzonken was in het graf werd de aardesubstantie doordrongen van Zijn kracht. Daarmee werd de aarde het lichaam van de Zonnegeest.’

Hier valt het beeld van de graal in te herkennen, de doordringing, vernieuwing en verjonging van al het aardse. Om af te sluiten met de expliciete geneeskracht ervan:

‘Vanuit het fysiek-geestelijke substantie vindt er vervolgens weer een helende werking plaats op het etherische omhulling van de aarde, van waaruit de Wereldgeest vanaf de Hemelvaart werkzaam is.’

Ga er maar aanstaan. Toch vind ik dit heel goed in woorden gevat, ook knap en dapper om dit zo aan te durven. Het geeft moed om ook zelf je eigen gedachten te gaan vormen bij deze wereldomspannende gebeurtenissen. Het is hoog gegrepen, maar ook dat moet geprobeerd worden; schrik daar niet voor terug, in alle bescheidenheid.

Nu kan ik het niet laten hier nog iets in deze zin aan toe te voegen. Met antroposofie heeft het op zichzelf weinig tot niets te maken, voor zover ik dat kan overzien. Ik veroorloof mij vandaag een wat meer persoonlijk tintje aan deze bijdrage, omdat deze dag nog iets extra’s heeft. En ik bedoel dan niet zozeer dat ik nu bijna een jaar lang deze weblog bijhoud (nog een kleine drie weken te gaan) met gisteren de driehonderdste bijdrage en komende week al de twintigduizendste bezoeker. Want om het in antroposofisch jargon te zeggen (de goede verstaander zal het begrijpen): ik verlaat vandaag de marsfase van mijn leven en treed binnen in die van jupiter. Een geliefde liedtekst vind ik hier mooi en passend, waarin het thema van de graal wordt aangeroerd, echter niet met het oog op de maansikkel (als kosmische schaal), maar op het schijnsel van de aarde zelf. Namelijk het zonlicht dat de aarde terugkaatst naar de maan, zodat dat deel van de maan dat anders donker blijft heel zacht wordt verlicht. Om zo naar mijn smaak het graalsthema, dat vanouds de verbinding tussen levenden en doden belicht, op een moderne manier en verrassend nieuw uit te drukken.

On certain nights
When the angles are right
And the moon is a slender crescent

Its circle shows
In a ghostly glow
Of earthly luminescence

Earthshine
A beacon in the night
I can raise my eyes to
Earthshine
Earthshine
A jewel out of reach
Form a dream to rise to
Earthshine

Floating high
In the evening sky
I see my faint reflection

Pale facsimile
Like what others see
When they look in my direction

Earthshine
Stretching out your hand
Full of starlit diamonds
Earthshine

Reflected light
To another’s sight
And the moon tells a lover’s story

My borrowed face
And my third-hand grace
Only reflect your glory

You’re still out of reach
Form a dream to rise to
Earthshine

Neil Peart 2001

(In zekere nachten
Met de juiste stand
En een smalle sikkel van de maan

Toont hij zijn cirkel
In een gloeiende zweem
Door de lichtschijn van de aarde

Aardelicht
Een baken in de nacht
Mijn ogen kan ik opslaan naar
Aardelicht
Aardelicht
Een juweel buiten bereik
Droom om toe te leven naar
Aardelicht

Hoog zwevend
In de avondlucht
Zie ik mij zwak weerspiegeld

Bleke reproductie
Van wat anderen zien
Die kijken in mijn richting

Aardelicht
Jouw hand uitstrekkend
Met sterren-flonkerende diamanten

Weerspiegeld licht
Tot iemands anders zicht
De maan vertelt een liefdesverhaal

Mijn geleende gelaat
En derdehands genadegift
Weerspiegelen alleen jouw glorie

Je bent nog steeds buiten bereik
Droom om toe te leven naar
Aardelicht)
.

11 opmerkingen:

barbara2 zei

lieber michel,
anthroposophen haben schon einen speziellen zug nicht nur zu ostern sondern zum christentum, in dem buch von h.p.van manen: christusjünger und michaelsucher findet sich warum: van manen bezieht sich auf steiners karmavorträge ab 3. band 6. und 8.juli dornach, arnheim, torquay und london august 1924, danach gibt es zwei christliche strömungen, die es im beginn des 20. jahrhunderts zur anthroposophie zieht, auch normal unter den begriffen aristoteliker und platoniker bekannt. dass die sich insbesondere in ihrem verhältnis zum christentum unterscheiden macht van manen deutlich
herzlich
barbara

Adri zei

Hoi Michel,

Ik zal het morgen eens ergens anders over hebben.

Voor wat betreft vandaag: gefeliciteerd!

Groet,

Adri

Anoniem zei

Hartelijk gefeliciteerd!

John Wervenbos zei

Hier een life optreden van Rush met drummer / songwriter Neil Peart neem ik aan:
Rush - Earthshine (Live)

Goed muzieknummer en interessante tekst.

Negenenveertig geworden vandaag Michel? In ieder geval gelukwensen.

John Wervenbos zei

Hier de juiste snelkoppeling: Rush - Eartshine (Live)

Frans Wuijts zei

Gefeliciteerd Michel...en nog vele jaren!
Hier mijn bijdrage in het verlengde van hetgeen Joep Eijkenboom schrijft.

'Christusverschijningen en opstandingslichaam'

Vlak voor Pasen keek ik naar een discussie bij Pauw en Witteman in aanwezigheid van Andries Knevel van de EO. Het lijden, het sterven en de opstanding van Christus komen op een gegeven moment ter sprake. Jeroen Pauw, die op zich goed in staat is een discussie te leiden, verandert echter elke keer zichtbaar van toon en houding zodra er iets mystieks, buitenzintuiglijks, metafysisch, esoterisch aan de orde komt. Dan stelt hij zich ineens aan als ware hij een onvolwassen puber en sabelt alles neer wat buiten zijn eigen gefixeerde denkraam valt. ‘Als je bent gestorven, dan ben je dood en kan je niet meer tot leven komen. Zo wel, dan was je gewoon niet dood. Dat is toch klip en klaar’, zegt hij met een zeker bravoure. Men gaat er verder niet dieper op in, hoewel Andries Knevel nog de innerlijke ruimte toont om denken en geloven met elkaar te blijven verbinden en de zaak niet zoals Pauw dicht te timmeren.
Had men dat wel gedaan, dan hadden de Christusverschijningen kunnen worden genoemd, zoals Knevel doet in zijn artikel in de Volkskrant van afgelopen zaterdag. Citaat:

‘In april van het jaar 55 schrijft Paulus een briefje aan een jonge christelijke gemeente in de havenstad Korinthe. Hij meldt daarin dat 500 mensen op een dag de opgestane Jezus hebben gezien. Die mensen waren nog in leven! Ze waren de oor- en ooggetuigen. Als het verhaal van de Opstanding verzonnen zou zijn geweest, had Paulus dit risico nooit aangedurfd. In dit briefje gebruikt Paulus de woorden “ontvangen en overgegeven”, een technisch rabbinale uitdrukking, die aangeeft dat hij een heilige overlevering doorgaf. Die overlevering heeft hij in het jaar 38 in Jeruzalem doorgekregen, nog geen vijf jaar na de dood van Jezus, toen er nog geen legendevorming had kunnen optreden’.

Voor mij is nu interessant meer te weten over de aard van deze verschijningen.
Rudolf Steiner heeft tot in detail aangegeven hoe we ons dit opstandingslichaam of ‘fantoom’ kunnen voorstellen. Op de volgende website http://www.gamamila.de/16._Februar_2009.html een korte duidelijke weergave daarvan:

‘Prokofieff hat ein umfangreiches Buch über die sogenannte Auferstehung geschrieben. Dagegen ist nichts einzuwenden. Die Auferstehung in anthroposophischer Beleuchtung kann aber auch kurzerhand beschrieben werden: Sie ist eine durch das Christus-Wesen vollbrachte Wiederherstellung der göttlichen Idee des Menschen am 5. April im Jahre 33, die vor allem die Jünger und Frauen um Jerusalem, in Judäa und in Galiläa in den nächsten 40 Tagen erlebten. Mit der Auferstehung wurde nach Rudolf Steiners Forschungen das an den Tod gebundene menschliche sogenannte Phantom des physischen Leibes aus der Verhaftung an unlösliche Aschekräfte befreit. Unter Phantom versteht die Anthroposophie die unsichtbare Strukturleiblichkeit des physischen Leibes. Sichtbar wird sie durch Einlagerung von Materie. Ursprünglich sollte die Einlagerung von Materie in das Phantom so sein, dass nur Salzhaftes hinein genommen würde. Dieses hätte sich mit dem Tode völlig aufgelöst und der Verstorbene hätte das Phantom unmittelbar mit in die geistige Welt nehmen können.

Durch den Sündenfall wurde aber unlösliches Aschehaftes eingelagert. Aus diesen Bestandteilen resultiert der eigentliche Tod des Phantoms. Durch das Mysterium von Golgatha hat Christus durch die besondere Leiblichkeit des Jesus von Nazareth dieses Aschehafte im Phantom so locker halten können, dass es erlösbar wurde. So brachte er Ostern als Auferstehungsleib dieses von Asche befreite Phantom mit. Der zukünftige Teil des Menschenwesens, genannt Geistesmensch, das eine ichhafte Umwandlung des physischen Leibes in eine ‹Geistsubstanz› bedeutet, kann nur aus dem erlösten Phantom gebildet werden. Daher war das Christusopfer unerlässlich’.

Iets voor de wetenschap om verder onderzoek naar te doen? Onderzoek naar ‘fantoompijn’ staat nog in de kinderschoenen. Ene Jan-Willem Dijkshoorn schrijft op een site:
‘Toen Descartes na zijn studie in het leger van Maurits diende (hij heeft ook nog een tijd vertoefd aan de universiteit van Franeker) ontmoette hij in Breda Isaäc Beeckman, die ook in Maurits’ leger zat (wiskundigen en natuurkundigen en dat soort mensen waren goed in het berekenen van kogelbanen en forten ontwerpen); hij vertelde dat als soldaten een been kwijt waren, ze nog steeds pijn of jeuk aan dat been hadden, zogeheten fantoompijnen; als ik gevoelens kan hebben aan een arm of been dat er niet meer is, waarom zou het dan niet kunnen zijn dat ik een fantoomlichaam heb?’
Er is wel een heel bijzondere behandelmethode ontwikkeld om fantoompijn te doen afnemen: de zogenaamde spiegeltherapie. http://www.psychologieveenstra.nl/Spiegeltherapie.htm
De beschrijving ervan vind ik wel intrigerend. Ook voor antroposofische artsen, lijkt mij, voor zover ze deze nog niet kennen.

John Wervenbos zei

Interessante beschouwing Frans.

Erlösten Phantom..., tja mensen hebben inderdaad ook te maken met onverloste fantomen en fantoom lichamen. Ter overweging daarvan ondermeer tekstdelen uit:
a. De wetenschap van de geheimen der ziel
b. Karma onderzoek 3
c. Antroposofie en de wijsheid van de Rozenkruisers
d. Natuurwezens

Juist op deze dagen van het jaar is het denk ik goed om na te gaan wat de relatie is of de relatie kan zijn tussen verloste en onverloste wezens en wezensdelen, ook met betrekking tot sociale en anti-sociale processen bij samenwerken en samenleven.

John Wervenbos zei

Laatste alinea: ...samenleven en samenwerken van mensen (gemeenschap, persoonlijkheid en individu).

Frans Wuijts zei

John: in 'Natuurwezens' lees ik vooral dat 'alle dingen in de sfeer van onrechtvaardige slechte wetten, die op een onjuiste wijze bestraffen, slechte organisatorische vormen in een sociale gemeenschap hun terugslag hebben op het etherlichaam, zodat zich daarin wezens afsnoeren waarmee men in onze bijgelovige tijd slechts de spot drijft. Deze wezens zijn spoken. Echte spoken behoren tot deze klasse of orde van wezens. de mensen zouden zich moeite moeten geven hun organisatievormen zo goed mogelijk te kiezen, om te voorkómen dat ze zulke wezens in het leven roepen'.
Ik neem dit verschijnsel de laatste jaren vooral ook waar rondom het ontslagvraagstuk (en op allerlei andere gebieden, zoals de bonussen en buitensporige beloning). Waar er visie ontbreekt om de goede regelingen en vormen te in te richten, hebben de spoken vrij spel.

Nog even over het fantoomlichaam, dan wel het opstandingslichaam van Christus. Bij Roland van Vliet (Wie denken de mensen dat IK ben...pag 237-239) en in 'Wegen naar Christus' en Von Jesus zu Christus, GA 131 (1982), Sechster Vortrag, Karlsruhe, 10. Oktober 1911 wordt over beide meer gezegd.

John Wervenbos zei

Dank je wel voor de verwijzingen Frans, zal het op een geschikt moment eens rustig bekijken. Een ander actueel maatschappelijk voorbeeld van spookwerking (en meer dan dat alleen) zie ik momenteel ook bij de omstreden / bestreden benoeming van Ali Eddaoui als geestelijk raadsman in het Nederlandse leger. Voor meer daarover zie de volgende gesprekstopic opgestart door Peter Louter in zijn Volkskrantweblog 'Harde woorden' (met daaronder ondermeer mijn commentaren):
De omstreden Ali Eddaoui roept heftige gevoelens op

Michel Gastkemper zei

Iedereen nog hartelijk bedankt voor de prachtigste bijdragen die deze Eerste Paasdag voor mij nog eens extra bijzonder maakten. Speciaal Frans die er dit keer echt werk van gemaakt heeft met een zeer inhoudelijke tekst. Maar natuurlijk ook de trouwe John Wervenbos die met afstand kampioen-commentator is. En dan Försterliesel uit Wenen, die voor de gelegenheid Nederlands aan het leren is, getuige de websites vertaalcursussen Duits-Nederlands die zij tegenwoordig op haar blogroll heeft staan. Nu kan ik met goed fatsoen Adri en Barbara niet meer ongenoemd laten, dus doe ik dat dan ook niet. Allen mijn dank!

Labels

Over mij

Mijn foto
(Hilversum, 1960) – – Vanaf 2016 hoofdredacteur van ‘Motief, antroposofie in Nederland’, uitgave van de Antroposofische Vereniging in Nederland (redacteur 1999-2005 en 2014-2015) – – Vanaf 2016 redacteur van Antroposofie Magazine – – Vanaf 2007 redacteur van de Stichting Rudolf Steiner Vertalingen, die de Werken en voordrachten van Rudolf Steiner in het Nederlands uitgeeft – – 2012-2014 bestuurslid van de Antroposofische Vereniging in Nederland – – 2009-2013 redacteur van ‘De Digitale Verbreding’, het door de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders (NVAZ) uitgegeven online tijdschrift – – 2010-2012 lid hoofdredactie van ‘Stroom’, het kwartaaltijdschrift van Antroposana, de landelijke patiëntenvereniging voor antroposofische gezondheidszorg – – 1995-2006 redacteur van het ‘Tijdschrift voor Antroposofische Geneeskunst’ – – 1989-2001 redacteur van ‘de Sampo’, het tijdschrift voor heilpedagogie en sociaaltherapie, uitgegeven door het Heilpedagogisch Verbond

Mijn Facebookpagina

Translate

Volgers

Totaal aantal pageviews vanaf juni 2009

Populairste berichten van de afgelopen maand

Blogarchief

Verwante en aan te raden blogs en websites

Zoeken in deze weblog

Laatste reacties

Get this Recent Comments Widget
End of code

Gezamenlijke antroposofische agenda (in samenwerking met AntroVista)