Wie het beleven van de Stille Week (de laatste week in het leven van Jezus, voorafgaand aan Pasen) met behulp van kunstafbeeldingen wil versterken, moet zeker de weblog van Joep Eikenboom bezoeken (ik schreef hier eerder op 18 februari over, in ‘Estomihi’). ‘Perikopen notities’ heet deze (en dan ‘De Stille Week’ van 2 april), maar behalve tekst, bevat die ook de mooiste heldere reproducties van schilderijen tegen een zwarte achtergrond. Zoals: Fra Angelico: Intocht in Jeruzalem (voor de palmzondag)Giotto di Bondone: Tempelreiniging (voor de maandag)
Ikoon: Zalving in Bethanië (voor de woensdag)
Duccio di Buonsigna: Laatste avondmaal (voor Witte Donderdag)
Duccio di Buonsigna: Voetwassing (evenzo)
Duccio di Buonsigna: Gebed op de Olijfberg (voor de nacht van Witte Donderdag op Goede Vrijdag)
Fra Angelico: Judas (evenzo)
Fra Angelico: Drie kruisen (voor Goede Vrijdag)
Ik heb geen idee waar Joep Eikenboom deze allemaal vandaan haalt, maar ze zijn schitterend. Hij geeft gelijk ook de evangeliegedeeltes aan, die bij de gebeurtenissen te lezen zijn. De week voorafgaand (in ‘Palmzondag’ van 30 maart) heeft hij al speciale aandacht besteed aan Palmpasen, met deze afbeelding:
Giotto di Bondone: Intocht in Jeruzalem - fresco — 1304-1306
Cappella Scrovegni (Arenakapel), Padua
Bovendien heeft hij recente foto’s van Jeruzalem en een oude plattegrond ter oriëntatie toegevoegd. Wat wil je nog meer?
Wie nog meer wil, kan ook op de website van Trouw terecht. Op vrijdag 3 april verscheen daar onder de kop ‘Hoop na verloochening’ speciale religieuze kunst:
‘In de protestantse Domkerk in Utrecht krijgt de kruisweg een geheel eigentijdse betekenis. Acht kunstenaars verbeelden voor de tentoonstelling “Verloochening en Belofte” op persoonlijke wijze de lijdensweg van Jezus. Op Trouw.nl verschijnt tot aan Pasen twee keer per week een kunstwerk met korte toelichting. Vandaag de vierde aflevering: “Petrus (Ik ken hem niet)” van Gijs Frieling.’
Gijs Frieling heeft op deze weblog al verschillende keren gefigureerd (zoals op 14 december 2008 in ‘Leesgroep’). Dat houdt dus niet op. Wat heeft hij nu weer?
‘Als een soort strip verbeeldt kunstenaar Gijs Frieling het verhaal van de verloochening door Petrus. Traditioneel behoort dit verhaal niet tot een van de kruiswegstaties.’
En nu ik toch met religieuze zaken bezig ben, wil ik graag naar de website van de Christengemeenschap in Nederland verwijzen. Hééél lang was die een erg statische zaak. Daar begint langzamerhand toch wat verandering in te komen. Er is zelfs een item met ‘Nieuws’, onderverdeeld in ‘Binnenland’ en ‘Vacature’. Maar mij gaat het nu vooral om ‘In beweging’, naar het gelijknamige tijdschrift:
‘De redactie van In beweging stelt een aantal van de eerder verschenen artikelen beschikbaar via deze pagina. De artikelen zijn gegroepeerd onder de bekende rubrieknamen als pdf.
We beginnen deze eerste serie met een reeks over Het Bewogen Begin. Via de link kunt u de individuele artikelen opvragen.
Serie I - Het bewogen begin
Deel 1 - Walter Gradenwitz
Deel 2 - Gerrit Gerretsen
Deel 3 - Friedrich Rittelmeyer
Deel 4 - Rudolf Frieling
Deel 5 - Heinrich Ogilvie
Deel 6 - Cornelis Los
Deel 7 - Emil Bock’
In de eerste, die over Walter Gradenwitz, wordt ‘het bewogen begin’ van de Christengemeenschap in Nederland verteld aan de hand van een van de eerste priesters in Nederland:
‘De stichting van de Christengemeenschap zelf is een apart verhaal. Slechts met enkele gegevens duiden we hier de belangrijkste gebeurtenissen aan. Op 16 september 1922 werd in het Goetheanum in Dornach de Christengemeenschap gesticht met het voltrekken van de eerste mensenwijdingsdienst door Friedrich Rittelmeyer. Vijfenveertig personen, die zich onder leiding van Rudolf Steiner op deze stichting hadden voorbereid, werden in de daarop volgende dagen tot priester gewijd. Zij verspreidden de Beweging tot religieuze vernieuwing over geheel Duitsland en later ook daarbuiten. In de afgelopen 85 jaar heeft de Christengemeenschap zich in ruim 280 gemeenten over alle werelddelen verbreid. In de periode tot aan het verbod van de Christengemeenschap door de nationaal-socialistische regering in 1941, werden alsnog honderd personen tot priester gewijd, waaronder vijf Nederlanders, die in ons land als pioniers voor de Christengemeenschap werkten. In 1926 werden Gerrit Gerretsen en Cornelis Los tot priester gewijd; later gevolgd door Ludovicus Mirandolle (1928), Jacobus Knijpenga (1934) en Jan Eekhof (1935). In dit eerste artikel van de nieuwe reeks staat Walter Gradenwitz, die voor het pionierswerk in Nederland een bijzondere rol speelde, in het middelpunt.’
Vervolgens schildert Jaap Vermeer een prachtig portret van deze echte religieuze man. Maar dat kunt u het beste zelf nalezen. Ik kan u verzekeren dat het zeer toepasselijk is voor deze Palmzondag.
9 opmerkingen:
Knap hoe je iedere keer weer het nieuws van verschillende kanten weet te verzamelen. Ik ga zeker de site van Joep bij Marja onder de aandacht brengen. Maar ik heb ook met veel belangstelling het verhaal over Walter Gradenwitz gelezen.
Goede zondag gewenst.
Fijn dat je op het weblog van Joep Eikenboom gewezen hebt Michel. Zeer toepasselijk ook deze week.
Dit was een zeer goede palmzondag. De uitvoering van "Het ontwaken van de zielen" was geslaagd en waardevol. Fijn zoveel mensen uit allerlei delen van het land. Heb zojuist in Karmaonderzoek 5 (GA 238) nagezocht wie Steiner als model voor Strader voor ogen had: Heinrich van Ofterdingen, waaraan een opmerkelijke biografie vast zit.
...Heinrich von Ofterdingen...
In hoofdstuk 10 van het boek "Van de Jordaan tot Golgotha": De gebeurtenissen in de stille week behandelt Emil Bock op inspirerende wijze de (historische en actuele) week voor het paasgebeuren.
Beste John,
Misschien wil je iets schrijven over wat je beleeft hebt aan de uitvoering van het vierde mysteriedrama. Je vroeg mij daar op 26 maart in ‘Marathon’ nog om. Als toeschouwer vanuit de zaal gaat dat immers beter dan als uitvoerende op het toneel.
Met hartelijke groet,
Michel
Beste John,
Tussen twee haakjes: het is niet Heinrich von Ofterdingen die bij Steiner model stond voor het personage van Strader in zijn mysteriedrama’s. Lees maar na wat Steiner in de voordracht op 18 september 1924 zegt, in het door jou aangehaalde ‘Karmaonderzoek 5’ op blz. 108, met bijbehorende aantekening.
Met hartelijke groet,
Michel
Beste Michel,
Steiner haalt op bladzijde 109 inderdaad Gideon Spicker aan als model voor het personage van Strader. Daar keek ik overheen gisterenavond. Benieuwd bladerde ik door de passages heen en stootte ik op zijn uiteenzetting over Heinrich von Ofterdingen, welke hij ook in verband brengt met Strader. Steiner behandelt daarbij de karmische samenhang tussen Gideon Spicker en Heinrich von Ofterdingen als ik het wel heb, waarbij hij, als ik me niet vergis op bladzijde 114 (alinea 2: "Waarmee we nu via deze verschijnselen... ...in het vorige aardse leven van deze mens komen...") het leven van Heinrich als een eerder aardeleven, een vorige incarnatie, van Gideon beschrijft. Hier worden alter ego's concreet gemaakt en wordt ook duidelijk gemaakt wat de historische wortels zijn (tussenkomst Klingsor) van de bijzondere relatie tussen Strader en Ahriman, zoals die uitgebeeld wordt aan het eind van het mysteriedrama.
Een korte impressie over mijn belevenissen bij de uitvoering van het vierde mysteriedrama volgt later vandaag.
Hartelijke groet,
John
Deel van mijn belevingen bij het gisteren uitgevoerde vierde mysteriedrama van Rudolf Steiner in het Zuidplein Theater. De voorstelling begon drie kwartier later dan gepland. Over het algemeen werd daar gelaten op gereageerd, een aantal mensen gingen even lekker in de zon zitten, het was goed weer gisteren. 'We boffen maar', zei een dame zelfs naast me van de zon genietend met instemming van een aantal andere mensen rond haar. Wat zijn antroposofen toch aardig en toeschietelijk, was mijn gedachte. (Zal zeker niet altijd zo zijn, denk ik.) Zelf vond ik het oponthoud niet prettig, het ergerde me, tijd is tijd denk ik meestal. Maar goed, als (groot of klein) ongemak de moeite waard blijkt, ben ik het meestal weer snel vergeten. Zo ook nu (toen).
Dat brengt me bij de entourage, daarmee begin ik in feite ook. Het draait natuurlijk om de voorstelling en de kwaliteit daarvan. Maar het publiek, al die mensen samen met mogelijke ontmoetingen en gesprekken vind ik ook belangrijk. Kwam weinig bekenden tegen, enkele. Raakte soms in gesprek met onbekenden, wat prettig was. Van die mensen begreep ik dat er in ieder geval mensen uit Den Haag, Driebergen, Zutphen waren toegestroomd. Maar ongetwijfeld gaat het om veel meer provincies en woonsteden.
Mijn belevingen bij de voorstelling droegen een beperking. Heb de mysteriedrama's nog niet (echt) gelezen en bestudeerd. Wel een aantal voordrachten van Steiner die op zekere mysteriedrama's geënt zijn of daarmee in verband staan. In de zaal was het donker, het licht straalde op de bühne neer, dus was het niet mogelijk om met behulp van een boekwerk het toneelgebeuren op de voet en naar letter en tekst te volgen. Misschien is dat maar goed ook.
In het begin had ik wat moeite om me echt te concentreren op de monologen en dialogen en het oog krijgt natuurlijk ook veel geboden; de kostuums, de aankleding, de enscenering enzovoort. Ben geen geoefende, ervaren toneelbezoeker, maar mijn affiniteit met de onderwerpen maakte veel goed; daarmee was weer een inhaalslag mogelijk. De begeleidende muziek, juist ook die, die vanuit de zijtrap klonk, vond ik prettig en mooi. De ene personage kwam qua spel overtuigender over dan de ander. Mij was niet altijd duidelijk wie aan het woord was of het woord nam of luisterde, maar dat ligt dus voor een belangrijk deel aan mijn gebrek aan voorbereiding. Toch was de strekking, problematiek en boodschap me wel duidelijk en dat gaandeweg meer en meer. Dat pleit dus voor het geboden spel en de opzet ervan.
In de etenspauze vroeg ik me af hoe Christus als gegeven en fenomeen zich tot de mysteriedrama's, het vierde drama in het zonder, verhoudt. Raakte daar even over in gesprek met een man die ik bij het eten tegenkwam en die wees me op de Grote Wachter. Goed opgemerkt. Vervolgens werd ik in de Egyptische scene op mijn wenken bediend door het ten tonele verschijnen van de Opperpriester die zich uitsprak tegen min of meer gedwongen inwijdingen op basis van groepsziele-cultussen (en waarschijnlijk ook daarmee verbonden bloedsbanden).
Hier en daar kwam één en ander soms wat statisch over, dat kan soms niet anders misschien(?) en ik vraag me af wat mensen die geen antroposoof zijn en zich ook niet in de materie hebben verdiept zouden beleven aan de marathonvoorstelling. Of gelaten alles over zich heen laten komen of als (ander) uiterste: op een zeker moment 'gillend' weglopen. Gewoonweg omdat de onderwerpen en personages toch toegespitst op / verwijzend naar een gedeelde werkelijkheid zo ver van mensen af kan staan.
Mijn complimenten en dank aan alle mensen van het Drempel Theater en Drempeltheater Rotterdam. De euritmie en muziek heb ik ook bijzonder op prijs gesteld.
Beste John,
Dank je wel voor je beschrijving van (een deel van) wat je gisteren bij de opvoering hebt beleefd. Het zal waarschijnlijk een groot verschil zijn of je zoiets voor de eerste keer meemaakt, of dat je de opvoeringen vaker hebt gezien en mogelijk al jaren de manier volgt waarop ze door het Drempeltheater worden op- en uitgebouwd. Dit was de vierde jaar dat ‘Het ontwaken van de zielen’ op het programma stond, maar voor het eerst in zijn totaliteit. – Misschien willen nog wel meer mensen hun belevenissen delen, dat zou mooi zijn.
En o ja, ik zal inderdaad naar de Rotterdamse ledenavond op 27 april komen. Er is alleen een kleine onjuistheid in de aankondiging van het thema geslopen: ik zal het niet zozeer hebben over het mysteriedrama ‘De wachter aan de drempel’, maar überhaupt over het thema van de wachter aan de drempel, meer in zijn algemeenheid dus.
Met hartelijke groet,
Michel
Een reactie posten