Bijbedoeling

Het lijkt wel of vrijdag de vaste dag voor de landbouw wordt. De biologische landbouw welteverstaan, of de biologisch-dynamische. Want dan komen zowel Odin met zijn Odinieuws als Proef met zijn Vitatas Wetenswaardigheden. Beide ook als papieren bijlage bij hun respectievelijke groente- en fruittassen. Biofood Online komt eveneens vandaag met veel nieuws. En dan heb ik het nog niet over die andere landbouw- en voedingssites, die regelmatig nieuws leveren. Waar te beginnen? Bij Demeter dan maar. Op de nieuwspagina wordt melding gemaakt van ‘Fokken op hoornloosheid’. Misschien herinnert u zich zaterdag 24 juli nog, waarop ‘Onthoornen’ centraal stond. Nu, dit is het vervolg:

‘Demeter-koeien hebben horens, toch? Dat staat momenteel ter discussie. Jan Duijndam is sinds begin 2010 Demeter-gecertificeerd. En hij fokt met een genetisch hoornloze stier. Daarmee voldoet hij aan de regel dat hij geen kalveren mag onthoornen. Ze worden namelijk zonder horens geboren.

De Demeter Voorwaarden Commissie heeft zich gebogen over de vraag of dat zomaar kan, of niet. En die vraag is niet zo eenvoudig te beantwoorden. Er is veel bekend over verschillen in gedrag van koeien die zijn onthoornd en koeien met horens. Daarover is iedereen het eens: onthoornen is niet toegestaan bij Demeter. De koe wordt in haar wezen aangetast. De houderij en de stal dienen te worden aangepast en niet de koe.

Maar is een genetisch hoornloze koe nu te vergelijken met een onthoornde koe? Of juist met een gehoornde koe?

Op die vraag kon ook Ton Baars nog geen antwoord geven. Hij verzorgde een inleiding op de bijeenkomst over dit thema op 17 september op Warmonderhof. Er waren ruim 90 bezoekers. Demeter-boeren, consumenten, onderzoekers, studenten en verwerkers. Ton ging in op de achtergronden van horens en geweien en op onderzoek naar de kwaliteit van de melk. Invloeden van bemesting, voerkwaliteit en andere bedrijfsomstandigheden hebben de grootste invloed op de kwaliteit van de melk, volgens Ton. Onderzoek naar bedrijven met genetisch hoornloze koeien is pas net begonnen en over gedrag en kwaliteit van de koe en van de melk kunnen nog geen uitspraken worden gedaan.

In de discussie werd vooral duidelijk dat er heel veel verschillende meningen zijn. Variërend van “Hoe kun je genetisch hoornloze koeien toestaan bij Demeter? Dat is het begin van het einde” tot “Hoe kun je genetisch hoornloze koeien verbieden op basis van wat Steiner ooit heeft gezegd. Dat is dogmatiek ten top.”

De Demeter Voorwaarden Commissie heeft een voorstel gedaan om fokken met genetisch hoornloze stieren vooralsnog niet te verbieden. Maar dan wel eisen te stellen aan de huisvesting. De stal dient dan geschikt te zijn voor het houden van koeien met horens. De commissie zal op basis van de reacties op korte termijn een besluit nemen.

Meer lezen over het wezen van de koe >>

Meer lezen over de discussie >>’

De tweede link leidt naar dezelfde tekst die wij hier op 24 juli ook al hadden, maar de eerste tekst is de ‘Nederlandse vertaling van “Das Wesen der Kuh” van Dr. Volker Seelbach, uitgavenserie dierwetenschappen, deel 1’. Jammer genoeg staat er niet bij welke uitgavenserie dit is, waar, wanneer en door wie uitgegeven.

Dan het Odinieuws van vandaag. Dat gaat over ‘Verander de wereld, begin in de keuken’. Ook dat is een heel directe terugkoppeling, zoals uit het vervolg blijkt:

‘Onderzoek

In het voorjaar van 2009 hebben wij een oproep gedaan aan u om mee te doen met een onderzoek naar gezondheidseffecten door biologisch te eten. U als Odin-abonnee en andere consumenten van biologische voeding zijn benaderd. 565 respondenten hebben gehoor gegeven aan de oproep. Wij informeren u in dit Odinieuws over de resultaten van het onderzoek, uitgevoerd door het Louis Bolk Instituut (LBI) in Driebergen.

Goed voor lijf en geest

In het kwalitatieve onderzoek konden de deelnemers uitgebreid hun ervaringen weergeven. Van de 565 respondenten gaf een kwart aan geen duidelijk effect op de gezondheid te hebben bemerkt. De overige deelnemers beschreven 1 of meerdere effecten op de gezondheid en ook op de psyche. Een aantal resultaten: de helft van de mensen geeft aan een betere algemene gezondheid te hebben. Mensen zijn minder vaak ziek en als ze ziek zijn, is dat korter. Ruim een kwart van de mensen voelt zich fitter en energieker. Interessant is dat ruim 20% van de mensen aangeeft zich positief gestemd te voelen omdat ze het gevoel hebben bij te dragen aan een betere wereld door biologisch te eten (verander de wereld, begin in de keuken!).

Door de open vragen kwamen ook verrassende effecten boven water: zo geven mensen aan dat door het biologische menu de conditie van de huid, haren en nagels is verbeterd. Verbetering van het maag-darm systeem zoals een betere stoelgang en minder darmklachten is ook regelmatig genoemd. Wat van te voren werd verwacht maar minder vaak is genoemd is het effect op allergieën: slechts 10% geeft aan een positief effect op dit gebied te hebben bemerkt.

Langzaam opstarten met bio

Voor welke producten kiezen de respondenten de biologische variant? Biologische aardappelen, groenten, fruit en zuivel en brood vinden het vaakst de weg via het winkelwagentje naar de consument. De meer bewerkte producten en kant-en-klaar maaltijden passen niet in het menu van de respondenten; die worden niet of nauwelijks gekocht. Wat ook duidelijk werd uit het onderzoek is dat de consument dikwijls begint met een paar biologische producten te nuttigen. Langzaamaan komt er steeds meer 'bio' in de keuken en op tafel. Dikwijls gaat deze keuze gepaard met nog meer keuzes die de persoon maakt voor een meer bewuste levensstijl. Daar hoort bijvoorbeeld ook bij de keuze om meer te gaan bewegen, bewuster consumeren en daarmee willen bijdragen aan een betere wereld.

Conclusie

Kunnen we nu aan de hand van dit ervaringenonderzoek met stelligheid zeggen dat biologisch eten gezonder is? Nee, dat niet. Wat wel uit het onderzoek naar voren komt is dat respondenten positieve gezondheidseffecten ervaren, maar dat dit dikwijls te maken heeft met een combinatie van verschillende keuzes in het leven. Men kiest voor biologisch eten als onderdeel van een keuze voor een andere levensstijl. De resultaten van dit onderzoek leveren voldoende aanknopingspunten voor vervolgonderzoek. In de toekomst leest of hoort u vast meer van het Louis Bolk Instituut. Alle deelnemers willen we mede namens de onderzoekers langs deze weg hartelijk bedanken voor deelname aan het onderzoek.’

Maar ook de Vitatas Wetenswaardigheden had twee weken terug een onderzoekende houding; dezelfde overigens die ik op 13 september in ‘Verruiming’ meldde. ‘Demeter kwaliteit, wat is dat precies?’ luidt de titel:

‘Normaal gesproken geven we in het Proef Vita-nieuws maar wat graag antwoord op zo’n vraag. Deze week is alles anders. Van de Stichting Demeter en de Universiteit Wageningen hebben we het verzoek gekregen u te vragen of u bekend bent met Demeter, wat uw associaties zijn en welke aspecten van Demeter landbouw en producten u in het bijzonder aanspreken? Als we eerst zouden uitleggen waar Demeter voor staat en u vult vervolgens de digitale enquête op internet in (link, zie onderaan), dan zijn de antwoorden niet meer zo objectief als gewenst is.

Daarom vandaag het verhaal van de Griekse mythe over Demeter, de godin van de landbouw en haar dochter Persephone, ook wel Kore genoemd. Op een dag wordt haar dochter geschaakt door Hades, God van de onderwereld. Haar moeder komt op het geschreeuw van haar dochter af, maar ze is te laat: Persephone is verdwenen en ze weet niet waarheen. Lange tijd dwaalt Demeter over de aarde. Ze is enige tijd te gast bij koning Eleusis en ze leert zijn zoon de geheimen van het zaaien en het ploegen. Uiteindelijk hoort ze van de alziende God Helios dat Hades haar dochter meegevoerd heeft naar het schimmenrijk. Het verdriet van Demeter wordt alleen maar groter, want nu kan ze haar dochter niet bereiken. Door haar verdriet verdort de aarde; er wordt niet meer geboren, er wil niets meer groeien. Dan grijpt Zeus in en stuurt Hermes naar de onderwereld om Persephone op te halen. Ze komt weer naar boven en de aarde bloeit dankzij de vreugde van Demeter weer op. Voor het vertrek heeft Hades haar zoete granaatappelpitten aangeboden, die ze opgegeten heeft. Een slimme zet van Hades, want daardoor moet ze vier maanden van het jaar terug naar de onderwereld. Dat is de periode dat Demeter treurt en de natuur treurt met haar mee tijdens deze wintermaanden.

Waar het keurmerk Demeter vandaag de dag voor staat, dat wil Stichting Demeter graag van u weten. Als u wilt deelnemen aan de enquête surf dan naar: www.stichtingdemeter.nl/enquete.asp.’

De link is niet adequaat, die is hier te vinden. Er is overigens nog geen nieuwe wetenswaardigheid van vandaag op de website, maar we kunnen net zo goed die van vorige week nemen, ‘Proef de smaak van onze nieuwe oogst’:

‘De herfst is vroeg ingevallen dit jaar, maar dankzij het warme voorjaar zijn de meeste teelten toch goed gerijpt en smaakvol. De eerste nieuwe oogstproducten van het najaar zijn in de Proef Vitatas en de natuurvoedingswinkels verschenen. Reden voor veel winkels om als onderdeel van Week van de Smaak vanaf 20 september de Oogstweken te vieren. Ondermeer pruimen, appels, peren, pompoenen en maïskolven van Hollandse bodem zijn de komende weken in allerlei soorten en maten beschikbaar.

Het biologisch fruit staat tijdens de Week van de Smaak in het zonnetje. In maar liefst zeven van de twaalf provincies zijn biologische en biologisch-dynamische telers gekozen tot regioheld, die meedingen naar de landelijke titel Held van de Smaak. De biologische teelt van fruit is dan ook een wereld van verschil. De telers gaan slim om met wat alles wat er leeft. De planten krijgen de tijd om te groeien en de bodem raakt niet uitgeput. Onkruid wordt niet platgespoten, maar mechanisch aangepakt. De fruitteler werkt samen met koolmezen die rupsen eten, zweefvliegen die bladluizen eten, enzovoort. Met nestkastjes en bloembedden worden deze helpers gelokt. Omdat het biologische fruit de tijd krijgt natuurlijk te rijpen, is de smaak heel goed en bevat het fruit extra veel gezonde voedingsstoffen.

Alleen natuurlijke middelen, zoals zwavel, mogen worden gebruikt in de biologische fruitteelt. Om ook die stoffen zo min mogelijk te gebruiken wordt steeds meer overgeschakeld op weerbare rassen, zoals Santana en Topaz. Uit een onderzoek uit 2000 is al gebleken dat biologische fruitteelt 25 keer milieuvriendelijker is dan gangbare teelt. Andere pluspunten zijn meer biodiversiteit (meer dieren, insecten en planten), mooier landschap, minder afval en minder cadmium in het milieu. En misschien wel het belangrijkst van alles: biologisch fruit smaakt gewoon het lekkerst omdat het puur natuur is.

Wie gedurende de Week van de Smaak en de Oogstweken (20 september t/m 15 oktober) biologisch fruit koopt in de biologische speciaalzaak (de Vitatas telt natuurlijke mee!), maakt kans op € 50 gratis boodschappen. Deelname is eenvoudig: Maak de slagzin “De smaak van biologisch fruit...” af en stuur deze uiterlijk 15 oktober met uw kassabon naar Promotiebureau Biologische Speciaalzaak, Celsiusstraat 68, 3817 XH Amersfoort.’

Een bewijs eens te meer van de vervlochtenheid tussen Udea en PBS, zoals ik op 6 augustus in ‘Stijl’ al aankaartte. – Nu nog iets anders. Op 11 september kwam ik hier op deze weblog met ‘Believers’, naar aanleiding van wat Foodlog aanhaalde van ‘Antroposofie in de pers’. In de discussie daar op Foodlog maakte ik tevens melding van de teloorgang van Biologica als nieuwsmedium, zoals ik ook hier had gedaan op 2 maart in ‘Oprukken’. Ik constateerde toen dat Alexis van Erp niet meer bij Biologica voor het nieuws zorgde, terwijl hij juist altijd voor die spannende nieuwsfeiten zorgde en interessante verslagen maakte van evenementen. Nu is het dus Week van de Smaak en wat al niet meer, om biologische voeding te promoten. Dat doet Biologica nog volop. Maar dat is allemaal overduidelijk promotie, met een uitgesproken bijbedoeling dus. Tot mijn verrassing kom ik nu op Foodlog de verslagen tegen die ik op de website van Biologica mis. Maar ik kan ook deze samenvatting geven die woensdag op Biofood Online verscheen, onder de titel ‘Geslaagde openingsavond debatreeks De prijs van ons voedsel’:

‘Deze week is de tweede debatreeks over “De toekomst van de landbouw en ons voedsel” van start gegaan. Maandagavond was de opening. De enigszins ludieke openingsavond had als thema “De Hollandse maaltijd: vroeger, nu en straks”. In totaal zijn 283 bezoekers op de debatavond afgekomen.

Mede-organisator Bert van Ruitenbeek van Ecominds: “We zijn de eerste avond van onze debatserie in de Rode Hoed via Linda Roodenburg vooral ingegaan op de sociaal-culturele geschiedenis van ons voedsel. Opvallend is de enorme invloed van immigranten op ons voedsel, al in de gouden eeuw. Volgens Linda verloopt culinaire integratie nu deels via ‘streetfood’.”

Niet alleen Linda Roodenburg kwam aan het woord. “Bioloog en schrijver Midas Dekkers schetste in een humoristisch maar interessant betoog dat bacteriën en schimmels in een fabriek voor ons eten moeten gaan zorgen. Dan ontstaat er ruimte voor echt extensieve landbouw en natuur. Hij sprak verder uitvoerig over de belangrijke rol van de honingbij die door de moderne landbouw in de verdrukking is gekomen.”

De volgende debatten gaan in op het thema “de echte prijs van ons voedsel” en de dilemma’s tussen economie en duurzaamheid zoals over voedselproductie en volksgezondheid, de gevolgen van schaalvergroting en machtmonopolies voor ons landschap, biodiversiteit en dierenwelzijn. Het volgende debat vindt plaats op 5 oktober, met onder andere Roel Coutinho. Zie ook: www.foodlog.nl en www.biojournaal.nl’

Ook deze beide links werken niet. Het is treurig. Maar het maakt niet uit, ik weet de weg. Op Foodlog vind ik inderdaad onder ‘Rode Hoed 2010-I: Midas Dekkers heeft het antwoord’ dit bericht van dinsdag 21 september:

‘Na de succesvolle serie van 2009, opende Felix Rottenberg in de Rode Hoed gisteravond een nieuwe serie debatten over voedsel. Hij noemde deze avond een amuse bij de rest van de serie die over de prijs van ons voedsel zal gaan. Wat de redactie van dit blad betreft was het meteen een hoogtepunt door de bijdragen van Linda Roodenburg, speurder naar eetgewoonten van vroeger en nu, en meester verhalenverteller en bioloog Midas Dekkers. Beiden gaven stof tot denken.

Roodenburg vertelde dat we in de Gouden Eeuw ons eten al overal vandaan haalden. Niet zo regionaal dus; dat is een trend onder de hippe bovenlaag van de bevolking. Dekkers maakt duidelijk dat de natuur het zelf allemaal prima regelt. Stoppen dus met ons eten in de natuur te verbouwen. Dat geeft veel te veel zorgen, want we maken er een puinhoop van. Het moet heel anders, zei Dekkers. “Ik weet het antwoord wel, maar jullie willen het toch niet horen. Maar het is echt waar.” Eten, zei hij, “maak je in een fabriek”, als een soort analoge natuur naast de echte. Eens in de maand een lammetje op zondag, ook dat moet kunnen want dat gras moet ook weg en de plantjes hebben stront nodig. Eindelijk weer eens verfrissende blik op het concept van een “natuurlijke landbouw”.

Voor de verslaglegging van de serie zorgt dit jaar Alexis van Erp. Hij legde de avond in de volgende woorden vast (...)’

Kijk eens aan! Dus daar is hij nu gebleven. In ieder geval is hij niet voor ons en de biologische landbouw verloren gegaan. Gelukkig maar. Zulke mensen moet je koesteren. En of het vaste publiek van Foodlog nu zo veel heil ziet in de visie van Midas Dekkers kunt u zelf ter plekke nalezen. Overigens is er ook nog een tweede bericht, van een dag later, over deze lezing, met een videoverslag van ‘Midas Dekkers’ visie op landbouw’. – Zo, nu bent u weer een beetje bijgepraat over de nieuwste ontwikkelingen. Met of zonder bijbedoeling.

.