Beuys in Zwolle

Na het honderdste bericht gisteren, is dit alweer de veertigste foto op rij (totnogtoe geen een weggelaten). Het is nog altijd rond acht uur in de vroege zondagmorgen van 20 juli 2008 (drie minuten over acht om precies te zijn, er zijn sinds de eerste foto dus elf minuten verstreken), lopend op de Erasmusbrug over de Maas, in de richting van de Kop van Zuid, en hier terugkijkend naar het noorden.

Als je eenmaal over kunst begint, kun je meteen doorgaan...

De verwijzing naar Beuys in de eerdere bijdrage van vandaag brengt mij bij het onderdeel ‘Kunst / Ambacht’ op AntroVista. Daar staat onder de kop ‘Beuys in Zwolle’ dit te lezen:

‘In Museum De Fundatie in Zwolle is tot en met 31 augustus a.s. werk van Joseph Beuys te zien. Het museum toont 63 van zijn tekeningen die worden getoond in combinatie met tekeningen van anderen, waaronder Van Gogh, Rodin, Rembrandt, Corneille, Breitner en Lucebert. Zo wil deze tentoonstelling uitnodigen om te vergelijken, om overeenkomsten of juist verschillen te zien. Uit de informatie van het museum:

“Beuys tekende zijn hele kunstenaarsloopbaan lang. Vooral in de vroege jaren onstonden bergen van tekeningen. Niet als afvalproducten, niet als schetsjes die later mochten worden weggegooid. Nee, Beuys greep altijd weer op vroege tekeningen terug. Hij zei zelfs ooit dat al zijn latere werk, zijn beroemde installaties en fameuze performances (die hij Aktion noemde) hun kiem in de vroege tekeningen hadden. Alle onderwerpen waren daar al aanwezig.”

Beuys was niet alleen een opmerkelijk kunstenaar vanwege zijn adagium dat in elk mens een kunstenaar schuilt, maar liet zich in zijn werk (waaronder maatschappelijk gerichte acties en performances) ook inspireren door Rudolf Steiners visie op een gezonde samenleving: de sociale driegeleding. Het zal menigeen dan ook goed doen dat de beginselen van de driegeleding, al is het dan in een museum, op een van de wanden beknopt maar min of meer adequaat verwoord zijn.’

Hieronder staat heel handig meteen ook een link naar het museum. De aanleiding tot de tentoonstelling blijkt te liggen in een gastconservatorschap en in het combineren van twee verschillende verzamelingen:

‘In “Beuys en Hannema – Kleine confrontaties” combineert gastconservator Ron Manheim tekeningen uit de verzameling van Dirk Hannema met tekeningen van Joseph Beuys (1921-1986) uit de collectie van Schloss Moyland in Bedburg-Hau (D). Manheim was tot begin dit jaar waarnemend artistiek directeur van Museum Schloss Moyland, waar permanent aandacht wordt besteed aan het werk van Beuys. De collectie van Hannema bevat tekeningen van de late renaissance tot de moderne tijd, met kunstenaars als Rembrandt, Boucher, Van Gogh, Matisse, Picasso en Lucebert.’

Eenmaal hier aangekomen kun je doorklikken naar de webpagina die in zijn geheel juist over deze tentoonstelling gaat. Ook wat daar staat is heel interessant.

‘Joseph Beuys was beeldhouwer van professie. Maar aan de basis van alle beeldende kunst ligt de tekening. Dat wist hij heel goed. Tekenen is de meest fundamentele en de meest individuele kunstuiting. De lijfelijke aanraking met de materiële wereld kent drie hoofdvormen: barrevoets lopen, strelen en tekenen. Bij alle drie ervaren we de wereld in direct lichamelijk contact met onszelf. Bij het tekenen tast de hand met potlood, pen of penseel niet alleen het vlak van de confrontatie af, maar vindt precies daar de mogelijkheid sporen van zijn denken en voelen materieel achter te laten. En wel met een bijzondere lichamelijke directheid: motoriek, zintuigen, gevoel en geest vormen in die situatie een onlosmakelijke eenheid. Daardoor blijft een echte tekening altijd fris en nieuw, ook al is ie eeuwen oud en het papier vergeeld.

Beuys tekende zijn hele kunstenaarsloopbaan lang. Vooral in de vroege jaren onstonden bergen van tekeningen. Niet als afvalproducten, niet als schetsjes die later mochten worden weggegooid. Nee, Beuys greep altijd weer op vroege tekeningen terug. Hij zei zelfs ooit dat al zijn latere werk, zijn beroemde installaties en fameuze performances (die hij Aktion noemde) hun kiem in de vroege tekeningen hadden. Alle onderwerpen waren daar al aanwezig. Beuys stelde het dan ook zeer op prijs dat de gebroeders Van der Grinten, de oprichters van Museum Schloss Moyland, de waarde van een paar potloodlijntjes begrepen en alles verzamelden, inclusief de hele kleine krabbels.

De tentoonstelling in Museum de Fundatie kan gezien worden als een keuze van mooie tekeningen, gewoon stuk voor stuk, om jezelf te vragen wat je mooi of interessant vindt en waarom. Maar de mens ontwikkelt zich door vergelijken. Door te vergelijken kan iedereen “kijkend rijker” worden. Iedere liefhebber van kunst kent dat gevoel: Je staat voor een tekening of een schilderij, je bent geboeid, kijkt intensief, maar je blijft zitten met het gevoel, dat er meer te zien is dan je ziet. Deze tentoonstelling met zijn ongebruikelijke confrontaties kan helpen een tipje van die raadselachtige sluier op te lichten. Het geheim zit in de vierkante millimeter – letterlijk en figuurlijk. Bij het vergelijken van de zo verschillende werken die plotseling elkaars nabijheid hebben gevonden, of opgedrongen hebben gekregen, vallen er dingen op die tevoren onzichtbaar waren: de ongelooflijke trefzekerheid van een lijn, de betekenis van een klein detail voor de hele compositie en soms zelfs het verhaal achter het verhaal.

Kleine confrontaties toont 140 tekeningen. Naast de 63 werken van Joseph Beuys onder meer werk van Vincent van Gogh, François Boucher, Jaques Lipchitz, George Hendrik Breitner, Auguste Rodin, Jan Wiegers, Pablo Picasso, Lucebert en Henri Matisse.’