Trias Triodos

Op de website van AntroVista werd gisteren een nieuw bericht van Ruud Thelosen geplaatst met de titel ‘Triodos “meest duurzame bank”’. Ruud Thelosen is iemand die erg actief is op webloggebied, hij heeft maar liefst twaalf webloggen onder zijn hoede, namelijk:

• Solidaire Economie
• Gezondheid
• Religieuze Belevenissen
• Trias Politica Ethica
• Sociale Impuls Antroposofie
• Ekologische Biologische Landbouw
• Vrije Scholen
• Bedrijfskunde/Ec...
• Genetische Manipulatie
• Startende Ondernemingen
• Sociale Driegeleding

Het is een enorme productie, hoewel niet alles even actueel is. Over zichzelf schrijft hij:

‘De auteur, publicist, is werkzaam als Hogeschooldocent op het vakgebied Technische Bedrijfskunde. Hoofdinteresse gebieden sociale driegeleding, ethiek, maatschappelijk verantwoord ondernemen. Daarnaast bestuurslid van de Arnaud Johannes Stichting en Stichting Voedselbank Eindhoven e.o.’

Over Triodos Bank (door hem consequent foutief geschreven als Triodosbank) schrijft hij in bovenstaand bericht:

‘Deze relatief kleine Nederlandse bank werd afgelopen week op een congres over duurzaam bankieren, dat was georganiseerd door de Britse zakenkrant Financial Times en Wereldbankdochter IFC, uitgeroepen tot de meest duurzame bank ter wereld.

Triodos versloeg de andere concurrenten, waaronder Deutsche Bank en het Britse Standard Chartered, die waren gekozen uit in totaal 165 aanmeldingen. Dat moet een aardige opsteker zijn geweest voor directievoorzitter Peter Blom, die afgelopen vrijdag ook aanwezig was op een bijzondere bijeenkomst in de Grote Kerk in Den Haag. Een dag over leiderschap met tal van interessante sprekers zoals Herman Wijffels, Ruud Lubbers, prinses Irene, Ruud Koornstra (Tendris en bekend van Ledlampen) en met als absoluut hoogtepunt de Dalai Lama. Spiritualiteit wordt kennelijk steeds meer geaccepteerd in ondernemerskringen en bij economen.

De dag daarna was Peter Blom ook de hoofdspreker op een studiemiddag in Congrescentrum Antropia te Driebergen, georganiseerd door de Werkgemeenschap voor Sociale Driegeleding. Daar luidde het thema Op weg naar een gezonde economie.

Peter Blom is al bijna 30 jaar werkzaam voor de Triodosbank en heeft zich ontwikkeld van tot directeur en nu directievoorzitter. In die dertig jaar heeft de Triodosbank zich ingezet voor vele kleinschalige en duurzame projecten op het gebied van windenergie en een gezonde landbouw. Veel bekendheid heeft de Triodosbank ook gekregen met microkredieten voor kleine ondernemers in ontwikkelingslanden.

Voor grote banken waren deze kredieten niet interessant omdat ze te klein zijn en relatief veel administratie vergen. Dat is ook de reden dat de Triodosbank hoge rentepercentages, oplopend tot 25%, vraagt voor microkredieten. Niet geheel terecht want het blijkt juist dat deze kleine ondernemers zeer kredietwaardig zijn. Een zeer hoog percentage microkredieten wordt netjes inclusief rente afgelost en levert dus voor de bank geen risico op.

Bovendien gaat het bij deze kredieten duidelijk om ondernemersleningen en niet om consumptiekrediet. Voor de laatste categorie leningen zijn percentages van 12 tot 18% heel gebruikelijk. Een productief krediet zoals het microkrediet zou dus eigenlijk veel goedkoper moeten zijn. Toen ik daar een tijd geleden de Triodosbank over benaderde kreeg ik echter geen enkele reactie.

Na meer transparantie over inkomens, zo weten we inmiddels dat Peter Blom ook ruim 2 ton jaarsalaris verdient, zou het verstandig zijn ook meer verantwoording af te leggen over het gevoerde rentebeleid.’

Wat Ruud Thelosen hier schrijft, staat ook op zijn weblog ‘Solidaire economie’. Alleen is er daar een alineaatje extra over het logo van de bank:

‘Interessant is ook het logo. Het suggereert mogelijk dat de bank werkt vanuit een visie op de samenleving waarin meerdere gebieden door elkaar vervlochten zijn . Maar waaruit blijkt concreet dat zij werken vanuit sociale driegeleding?’

Een heel aantal artikelen op zijn diverse webloggen is geschreven voor de website van de SP. Zoals deze, ‘Verlichtingsidealen als Kernwaarden’:

‘Onderstaand artikel is gepubliceerd op de SP website afdeling Eindhoven vanaf 22 mei 2009.

Maatschappelijke Driegeleding

De SP streeft naar één doel: een maatschappij waarin menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit centraal staan. Het moet menselijker en socialer is het huidige motto van de SP voor de Europese verkiezingen. In het boekje “Hoe dan, Jan?” legt partijvoorzitter Jan Marijnissen uit dat deze kernwaarden afgeleid zijn van de drie verlichtingsidealen die op de barricaden tijdens de Franse Revolutie gescandeerd werden: “Liberté, Egalité en Fraternité ofwel in goed Nederlands Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap/Solidariteit”.

De stap van gelijkheid naar gelijkwaardigheid is klein maar wel betekenisvol. Het kost iets meer inspanning om in te zien dat toch ook menselijke waardigheid en vrijheid onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Juist vanwege de menselijke waardigheid hebben westerse landen in hun grondwet de fundamentele rechten en dus ook vrijheden laten vastleggen. Zo gaat artikel 1 over gelijkheid of gelijkwaardigheid en dat discriminatie op grond van godsdienst, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook niet is toegestaan.

Artikel 6 tot en met 10 gaan over de fundamentele vrijheden van godsdienst, levensovertuiging, meningsuiting, vereniging, vergadering en dus ook bescherming van de persoonlijke levenssfeer.

Recentelijk nog heeft de WRR [Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, MG], onder voorzitterschap van prof. W. van de Donk, een rapport uitgebracht over de kernwaarden van de rechtsstaat. Daarin wordt gezegd dat het in de rechtstaat draait om menselijke waardigheid met daarbij de drie kernwaarden: vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit.

Letterlijk: “Alle mensen in Nederland zijn vrij om te denken, te zeggen en te doen wat ze willen, maar alleen als ze daarmee de vrijheid en veiligheid van anderen niet in gevaar brengen of de gelijkwaardigheid van anderen ontkennen.

– Gelijkwaardigheid: Alle mensen in Nederland zijn gelijkwaardig, want de menselijke waardigheid van de een is niet belangrijker dan die van de ander.

– Solidariteit: Alle mensen in Nederland moeten het zich aantrekken als anderen in onvrijheid leven of niet gelijkwaardig worden behandeld. Naar vermogen moet men anderen helpen.” De WRR lijkt daarmee de basisprincipes van de SP te bekrachtigen.

In 2007 is er ook een dissertatie verschenen van C. Dieterman, aan de Universiteit van Leiden, met de titel “Trias Ethica, rules of Statecraft”. Ook hier worden de verlichtingsidealen uit de kast gehaald maar interessant genoeg ook met een belangrijke uitwerking. Het is bekend dat de drie kernwaarden onderling kunnen conflicteren in maatschappelijke vraagstukken. Een recent voorbeeld is het weigeren van een homoseksuele man op een school met streng Christelijke signatuur. Geldt hier de vrijheid van vereniging en overtuiging of het gelijkheidsprincipe waardoor iemand niet gediscrimineerd mag worden vanwege seksuele geaardheid? Dieterman heeft daarom gesteld dat de drie kernwaarden ieder een eigen levenssfeer hebben waarbinnen ze geldig zijn. In het rechtsgebied geldt uiteraard de gelijkheid, in het economische gebied het principe van solidariteit of broederschap en in het overige sociaal maatschappelijke gebied moet er sprake zijn van vrijheid. Alhoewel Dieterman aangeeft dat hij tot dit inzicht is gekomen door een strikt logische, geometrische methode is het opvallend dat de uitkomst volledig identiek is met de maatschappijvisie die R. Steiner in 1919 heeft uitgewerkt in het idee van Sociale of maatschappelijke Driegeleding.*

Minister-president Balkenende heeft in een ingezonden artikel in het NRC van 19 mei 2009 ook een pleidooi gehouden voor een Rijndeltamodel waarbij een balans dient te worden gezocht tussen de markt(economie), de overheid(rechtsgebied) en de burgersamenleving (sociaal maatschappelijk gebied of ook wel geestesleven genoemd).

Als we voor ieder van deze gebieden de respectievelijke principes of kernwaarden zouden gaan hanteren, ontstaat er vanzelf een menswaardige en sociale maatschappij.

De economie zal echter de grootste offers moeten brengen. De vrijheid van ondernemers, vrije concurrentie en vrijhandel die nu als zo belangrijk worden geacht, zal ons toch niet alle zegeningen brengen, zoals de recente financiële en economische crisis ook heeft bewezen. De economie zou juist moeten uitgaan van het leidende principe van broederschap of solidariteit. Alle grondstoffen en hulpbronnen zouden geen privébezit, maar een gemeenschappelijk goed moeten zijn, dat de mensheid ter beschikking staat en die kunnen dienen om in de behoeften van alle mensen te voorzien. Dat vereist wel een verantwoord en vooral ook duurzaam gebruik, zoals het van een goed rentmeester van de aarde verlangt mag worden.

* Zie ook Trias Politica Ethica , Uitgeverij Nearchus 2006’