Iran

Een ernstige dag vandaag. De berichten uit Iran liegen er niet om. Om half twee Nederlandse tijd is het uur van de waarheid aangebroken: zal de aangekondigde vreedzame demonstratie van Iraniërs in Teheran ontaarden in een bloedbad, om zo het burgerlijk verzet te breken? Overal in de media is er over te lezen, dus dat hoef ik hier niet te herhalen.

Wel moet ik bij Iran onmiddellijk denken aan Christine Gruwez. Zij schreef immers ‘God is een kleur. Ontmoetingen met het onbekende Iran’. Wij kwamen haar al tegen op 28 mei in ‘Beoordelingen’, waar duidelijk werd dat zij onderzoek doet naar Mani en het manicheïsme. Dat ligt in elkaars verlengde. Over het genoemde boek kan ik op internet alleen dit vinden (‘informatie van de uitgever’ staat er eerlijkheidshalve bij):

‘“Er was eens en er was ook niet...” Met deze paradox, die elke zekerheid uitsluit en alle mogelijkheden open laat, beginnen de sprookjes uit het Oude Perzië. Ook in het moderne Iran behoren zulke subtiele tegenspraken tot het leven van elke dag. Meer nog: ze zijn een onuitputtelijke bron van vitaliteit en veelvoud, en het is eenvoudiger ermee te leren leven dan ze te begrijpen.

Door veelzijdige momentopnames en ontmoetingen met bekende en actuele persoonlijkheden van Mani tot Shirin Ebadi versmelten in dit boek de maatschappelijke en culturele tegenstellingen tot één beeld waarin de 2500 jaar oude geschiedenis van Iran en het Iran van de 21ste eeuw elkaar op een fascinerende wijze doordringen.

In de pretentieloze en alledaagse schets van persoonlijke ontmoetingen en gebeurtenissen worden de heersende atmosfeer van onveiligheid en wantrouwen, maar ook de verwachtingen en hoop van de bevolking duidelijk. Historische en biografische aanvullingen werpen een licht op verscheidene spirituele en religieuze stromingen, periodes en hun vertegenwoordigers, die de bodes van een culturele “verjonging” zouden kunnen worden.’

Van Christine Gruwez zijn meer boeken verschenen. Maar eerst een tekst die in de Nieuwsbrief nr. 14 van najaar 2003 van de Rudolf Steiner Vertalingen staat. Het komt uit haar nawoord bij Het evangelie naar Mattheüs, en heeft hier de titel gekregen ‘Goed en kwaad als scheppende oerkrachten’:

‘Het mag verbazen dat een kernthema, zoals het in de voordrachten van Rudolf Steiner over het evangelie naar Mattheüs ter sprake komt, dermate aan actualiteit gewonnen heeft. Sinds de aanslagen van 11 september 2001 immers staat de strijd tussen goed en kwaad vooraan in het internationale discours.

En wie heeft opgemerkt dat een van de allereerste uitspraken van de Amerikaanse president Bush na de aanslagen: “Wie niet voor ons is, is tegen ons”, een parafrase was op een woord van Jezus. Maar ook los daarvan zijn vele tijdgenoten ervan overtuigd dat er inderdaad zoiets als een afrekening tussen de krachten van het goede en van het kwade aan de gang is.

De eerste keer dat in de geschiedenis met onomwonden duidelijkheid de vraag werd gesteld naar de zin en de betekenis van goed en kwaad, was bij de inauguratie van de oud-iraanse cultuur. En het was Zarathoestra die deze vraagstelling wist te verwoorden en te duiden. Goed en kwaad zijn krachten die beide in de schepping werkzaam zijn. En het hangt van de mens af en van de keuze die hij maakt, waartoe het wisselende overwicht van één van beide uiteindelijk zal leiden. Iedere mens afzonderlijk beschikt over het vermogen tot het juiste spreken, het juiste handelen, het juiste denken. Maar dit betekent ook het vermogen om in elke situatie de juiste keuze te kunnen maken. En opdat er van een keuze sprake kan zijn, moeten de beide mogelijkheden (goed en kwaad) aanwezig zijn.

In Yazd, een woestijnstad in het centrum van Iran gelegen, bevindt zich een van de oudste vuurtempels, waarvan de geschiedenis tot in de eerste eeuwen van onze tijdrekening teruggaat. Op het gemoderniseerde gebouw staat een reusachtig symbool van Ahoera Mazdao afgebeeld, een gevleugelde zonneschijf met mensenhoofd. De vleugels zijn uit drie rangen van veren samengesteld. Iedere rang voor een van de drie besluiten: het juiste spreken, het juiste handelen en het juiste denken. Staande voor dit indrukwekkende beeld – ik stond er enkele maanden nadat Iran was aangewezen als behorend tot de As van het Kwaad – kun je ook als westerling ervaren dat de mens erin zou kunnen slagen, goed en kwaad als scheppende oerkrachten te integreren in het bestaan.

Van een dergelijke mogelijkheid getuigde reeds Zarathoestra. Aan het begin van de 20e eeuw gaf Rudolf Steiner hem zijn ware gestalte terug, nadat hij eeuwen overdekt was geweest met het troebele kleed van magiër en sterrenwichelaar. Inmiddels heeft de Iranistiek naast andere wetenschappen de plaats die Zarathoestra in de wereldcultuur toekomt, erkend en hem in ere hersteld. Maar het is aan Rudolf Steiner te danken dat tevens de sporen werden blootgelegd die van Zarathoestra naar het Christendom leiden. Het geheim van deze sporen ligt in het evangelie naar Mattheüs vervat. Als een kostbare parel die een eeuw geleden uit het parelmoer bevrijd kon worden.’

Dat heeft met de actualiteit van dit moment, van vandaag, niet zo veel te maken. Hierbij gaat het immers om de democratische rechten van de huidige burgerbevolking.

Op dezelfde manier als hierboven gaat Christine Gruwez door in het boek ‘Het beeld van Jezus Christus door de eeuwen heen’. Dit zijn bijdragen aan een zomerconferentie met dezelfde titel, in 2001 georganiseerd door het Origenes-Instituut. Twee hoofdstukken zijn van Gruwez (ze zijn via Google Books te lezen, klik op de link): ‘De gestalten van Jezus Christus bij de kerkvaders’ en ‘De gestalten van Jezus en Christus in het manicheïsme’.

Zo ver reikt mijn zoektocht naar Iran en antroposofie vandaag. Ik wil dit graag voordat de demonstratie begint op internet zetten, dus laat ik het hierbij, in de hoop op een goede afloop, zonder geweld.