Wereldschokkend

Het is niet het meest wereldschokkende nieuws vandaag. Maar AntroVista is zo’n beetje de enige website die de 87e sterfdag van Rudolf Steiner meldt. Een opvallender nieuwsbericht, weliswaar van eergisteren, staat daar direct onder, ‘AViN occupied’:

‘Het kon natuurlijk niet uitblijven: broederlijkheid op economisch gebied wordt in de antroposofische wereld weliswaar met de mond beleden, maar niet in de praktijk gebracht. Terwijl de meeste initiatieven ieder dubbeltje moeten omdraaien, heeft de Antroposofische Vereniging in Nederland jaarlijks maar liefst ruim een miljoen euro te besteden.

Onder leiding van Robert Jan Kelder, die eerder bij de bezetting van het Beursplein betrokken was, heeft daarom een kleine groep betogers de tenten opgeslagen in de tuin van de kapitale villa van de AViN aan de Boslaan in Zeist. Aanstaande zondag 11.00 uur zal Kelder daar een hagepreek houden met als thema “occupy and liberate!”, waarbij hij ook zijn kandidaatstelling voor het voorzitterschap van de AViN zal toelichten. Iedereen is welkom!

– Grote foto van de bezetting

– Blog Robert Jan Kelder

– Kandidatuur Robert Jan Kelder’

Dat van die kandidatuur konden we hier vernemen van Robert Jan Kelder zelf, die bij ‘Bestuursvernieuwing’ van 10 maart een reactie op 11 maart 2012 19:39 uur plaatste, waarin hij uitlegt hoe dit zit. Hij verwees daarbij ook naar een speciale weblog (een ander dan AntroVista noemt, namelijk ‘Het nieuwe voorzitterschap’). Als je daar gaat kijken, valt dat met het nieuwe nogal mee. Het laatste bericht is van 13 maart en heet ‘Afscheid van Occupy – Willehalm Stichting zoekt ruimte voor “oasen der menselijkheid”’. Zoals al uit de titel valt op te maken gaat het over van alles en nog wat, terwijl hij ook nog ‘wat de vorm betreft na enige bezinning afstand van Occupy’ neemt. Dus dat belooft niet veel. Na een heleboel uitweidingen komt hij tot slot te spreken op zijn ‘Nieuwe voorzitterschap van de Anthroposofische Vereniging’:

‘Mijn hoop daarbij gaat vooral uit naar de Anthroposofische Vereniging in Nederland die zich nu ook in een crisissituatie en een fase van bestuurlijke vernieuwing bevindt en zich bezint op haar eigenlijke taak en doelstelling als hoeder van de wetenschap van de graal, zoals Rudolf Steiner de antroposofie ook heeft genoemd. In deze situatie heb ik op 25 februari jl., de vermoedelijke geboortedag van Rudolf Steiner, na vanaf de zijlijn zo’n 20 jaar geroepen te hebben hoe het wel moet, mijn kandidatuur aangekondigd voor het nieuwe voorzitterschap van die Vereniging (zie de gelijknamige blog voor de voortgang van deze gooi naar de antrotop) en heb ik verleden zaterdag 10 maart op een bijeenkomst onder de titel Jong en Oud van de Jongerensectie van de Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschappen in Driebergen mijn kandidaatstelling in kleine kring toegelicht en mijn afscheid van Occupy alsmede mijn komend voorstel voor haar nieuwe naamgeving en taakstelling bekendgemaakt (wordt vervolgd).’

Kijken we verder op zijn weblog, zien we documenten van notabene 25 januari 1997, 7 december 1996, plus een kroniek 1994-2001. Dat is een wel erg oude hap die hiermee wordt opgediend. Het lijkt me vrij kansloos voor een nieuw voorzitterschap. Als laatste zijn hier een brief aan bestuurslid Kees Lam van 5 maart en zijn kandidaatstelling van 25 februari aan toegevoegd. In zijn reactie op 11 maart schreef Kelder hierover:

‘Op mijn nieuwe blog Het-nieuwe-voorzitterschap.blogspot.com is deze brief alsmede ander nieuws te lezen, o.m. dat Kees Lam, die het proces van bestuurlijke vernieuwing in hand heeft genomen cq. gekregen, mij uitgenodigd heeft voor een gesprek op 28 maart op het secretariaat in Zeist.’

Nou, dat feit van die uitnodiging voor 28 maart heb ik hier helemaal niet kunnen vinden. Want wat ik hier nu genoemd heb, is alles wat er staat. Maar we kunnen altijd nog bij de Antroposofische Vereniging zelf te rade gaan. Die deed immers, zoals in ‘Bestuursvernieuwing’ weergegeven, op 1 maart mededelingen op de eigen website over ‘Vernieuwing bestuur 2012’. Kees Lam heeft dit schrijven ondertekend. Hij geeft als reden aan:

‘In het maartnummer van Motief verwijst het bestuur naar de website voor de berichtgeving over het zoekproces naar het nieuwe bestuur van de Antroposofische Vereniging. Er wordt voor dit medium gekozen omdat daarmee de berichtgeving sneller kan en de intervallen tussen de berichten kleiner kunnen zijn dan bij Motief.’

Nou, hartstikke mooi natuurlijk. En er stond ook:

‘In Motief van februari werden de kernthema’s uitvoerig beschreven. Deze worden in deze periode verder verdiept en helpen ook bij het zoekproces naar nieuwe bestuursleden. Dit proces vormt – samen met de verdieping van de op 18 januari gepresenteerde thema’s – fase 2 van de bestuursvernieuwing.’

Nu zou ik natuurlijk hier heel graag een verslag zien van dat gesprek met Kelder op 28 maart. Dát zou pas snelle berichtgeving zijn! Maar helaas, na ruim vier weken staat op de website nog altijd hetzelfde bericht van 1 maart. Dat schiet niet erg op op deze manier. We zullen dus weer geduld moeten oefenen. En dit los moeten laten. Goed, dan ander nieuws van vandaag, een andere revolutie. Bij Biokennis lezen we ‘Van losse onderdelen naar integrale benadering’:

‘De huidige problemen met landbouw en voeding hebben diverse oorzaken. Volgens de Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding is er één belangrijke maar onderbelichte oorzaak: dat voedselproductie goeddeels is losgemaakt uit zijn ecologische en sociale context.

Met de groei en steeds verder gaande schaalvergroting zijn vitale relaties en interacties verloren gegaan. De ecologische context van de landbouw is verengd tot systemen met verstoorde kringlopen en lage biodiversiteit, waarin weinig zelfregulering plaatsvindt. Zulke landbouwsystemen zijn sterk afhankelijk van externe inputs van meststoffen, bestrijdingsmiddelen en diergeneesmiddelen. In de sociale context van de landbouw zijn de relaties tussen consument en producent goeddeels verloren gegaan. De geografische afstand tussen beide is toegenomen, evenals het aantal schakels in de voedselproductieketen. Veel voedsel is bewerkt en voor de consument anoniem. Hierdoor voelt de consument zich nauwelijks verantwoordelijk voor de productiewijze en het agro-ecosysteem. Dat geldt ook voor tussenliggende schakels: zij zijn gespecialiseerd in hun eigen deel van de keten, zonder zicht te hebben op de hele keten. Zo is een systeem van “georganiseerde onverantwoordelijkheid” ontstaan.

Weliswaar probeert elke schakel in de keten te verduurzamen, maar dat hoeft geen duurzame keten op te leveren. Volgens de Raad is er behoefte aan een integrale aanpak in drie opzichten: a) zowel sociale als ecologische duurzaamheid, b) alle schakels van de keten, en c) zowel landbouw als voeding. Centraal daarbij staat dat voedsel weer een zichtbare verbinding met zijn ecologische en sociale context heeft zodat relaties en samenhangen worden hersteld. Daarbij past dat voedselproductie uit de anonimiteit wordt gehaald en weer een gezicht en een verhaal krijgt. Dat kan vaak makkelijker als voedsel uit de eigen regio komt. De lineaire voedselketen moet plaatsmaken voor een circulaire voedselketting, waarbij consument en producent weer op enigerlei wijze met elkaar communiceren en zich verantwoordelijk voor elkaar voelen. Dat kan resulteren in meer ecologische veerkracht en sociaal draagvlak, risicoreductie en -spreiding, herstel van kringlopen en betere voedselkwaliteit. Zowel op lokaal niveau als in enkele grote ketens worden al stappen in deze richting gezet. De Raad wil deze ontwikkelingen stimuleren. Omdat hiervoor nieuwe inzichten en kennis nodig is, heeft de Raad als eerste stap een onderzoeksagenda opgesteld, m.b.t. het herstel van agro-ecologische, sociale en maatschappelijke relaties.

Contact informatie: Edith Lammerts van Bueren, Louis Bolk Instituut

Rapport Naar een integrale benadering van duurzame landbouw en gezonde voeding, Raad voor Integrale Duurzame Landbouw en Voeding (RIDL&V), december 2011’

Op 14 januari in ‘Voedselketting’ maakte ik al melding van deze Raad en haar rapport. Blijkbaar is het nu opnieuw uit de kast gehaald. Mogelijk heeft dit te maken met de ‘Food Revolution vanuit Bleiswijk’, zoals deze op het populaire ‘Foodlog’ wordt verkondigd:

‘Morgen start in een Bleiswijkse kas de Revolutie. Het is niet die van Che Guevara, legt Dick Veerman vanavond uit in NRC Handelsblad. Het geeft mensen weer de gelegenheid om zelf wat te gaan doen, zegt Sandra van Kampen in diezelfde krant. Het blijkt iets 21e eeuws. Iets van onze tijd.

Samen schreven ze het nadrukkelijk “open sourced” bedoelde manifest “Building the Food Revolution”. Hier kun je het manifest tekenen.

Ondertekenaars geven aan dat ze vanuit hun specifieke kennis, ervaring of rol in de samenleving willen bijdragen aan het versnellen van innovatie. De bestaande markt zit nl. teveel opgesloten in de belangen van het verleden. Daar is niemand blij mee, maar hoe kom je toch uit dat prisoner’s dilemma? Het is een kwestie van tegelijk durven bewegen.

Van Kampen en Veerman destilleerden uit bergen literatuur, eigen waarnemingen, gesprekken, gezond verstand en keuzen die nu eenmaal nodig zijn, 9 principes voor een voedselvoorziening die beter bestand is tegen de toekomst dan het verder aflopen van de huidige paden.

De tekst van het manifest luidt als volgt:

Onze voedselvoorziening is niet toekomstbestendig. Om daar wat aan te doen is een vlinderrevolutie nodig. Ondertekenaars geven aan dat ze vanuit hun rol in de samenleving de landbouw, voedselverwerking en onze consumptie écht willen vernieuwen en daarvoor uit de kast durven komen. Het zijn mensen die verantwoordelijkheid willen nemen en durven te kiezen. Mensen die muren willen afbreken en samen iets nieuws willen bouwen. Mensen die ieder vanuit hun eigen deskundigheid en talent willen werken aan een gezonde, eerlijke en lekkere toekomst.

Een 21e eeuwse revolutie is “open sourced”. De principes van dit manifest geven de richting aan. Iedereen zal zelf aan de slag moeten met zijn of haar concrete acties. De optelsom van al deze acties en initiatieven zorgt voor een golfbeweging die niet meer is te stoppen.

Waarom?

Stedelingen in rijke en zich ontwikkelende landen worden dik en ziek omdat ze teveel en verkeerd eten. Boeren moeten alles uit hun land, de natuur en hun dieren persen om hen zo goedkoop mogelijk te kunnen voeden. Elders komen hongerige mensen in opstand omdat ze te weinig en soms zelfs niets te eten hebben. Ruim een miljard mensen heeft veel te veel en een ander miljard bijna niets te eten. Dat onrecht wordt alleen maar groter. Onderwijl groeit het aantal obesen in de Derde Wereld nog veel harder dan hier.

De internationale economie en politiek zijn zo ingeregeld dat we steeds verder van huis raken. Als de natuur uit haar krachten is gegroeid, zorgt ze doorgaans voor een hardhandige schok om te proberen een nieuw evenwicht te vinden. We kunnen haar beter voor zijn en zelf de balans opzoeken.

Het goede nieuws is dat mensen met lef dat kunnen. Het lukt als vernieuwers van allerlei slag en uit vele hoeken van de samenleving over de bestaande belangen heen stappen, elkaar vinden en samen kleur bekennen.

Wat?

Ondertekenaars willen samen aan die verandering werken vanuit negen slimme principes die de fouten van het verleden uitsluiten:

1. Doe het samen:

Als consumenten, producenten en winkeliers samen bepalen wat er op ons bord komt, ontstaan nieuwe markten waar iedereen zich verantwoordelijk voor voelt. Slimme, toekomstgerichte bedrijven zullen er evenveel plezier van hebben als consumenten.

2. Sluit kringlopen regionaal (binnen enkele tientallen tot honderden kilometers):

Houd water en voedingsstoffen in een voor ons beschikbare vorm in omloop; alleen regionaal lukt dat optimaal.

3. Houd ook de geldstromen regionaal:

Dat zorgt voor voedselzekerheid en werk, zowel in Nederland als in andere landen.

4. Wees biodivers wijs:

In de natuur hangt alles met alles samen; respecteer je dat niet, dan loop je risico.

5. Sjouw niet met halffabricaten of levende dieren:

Dat verspilt energie, koopkracht en kostbare nutriënten en zorgt voor onnodig leed.

6. Produceer regionaal en drijf inter-regionaal handel:

Dat belast de natuur het minst; we kunnen nu eenmaal lang niet al ons voedsel lokaal kopen.

7. Denk EEEE:

Niet alleen Economisch (financiering), Ecologisch (natuur) maar ook Ethisch (mensen, dieren) en Esthetisch (schoonheid) moeten onze landbouw, voedselproductie en -consumptie met elkaar in evenwicht zijn.

8. Zorg voor een gezond eetpatroon

Reclame en verkooptactieken voeden ons op tot te veel en verkeerd eten; gebruik ze om mensen goed en eerlijk te laten eten.

9. Verzamel revolutionair durfkapitaal in een beleggingsfonds

Banken zien te weinig in echt innoverende projecten die op deze principes gebaseerd zijn; als investeerders tevens consumenten zijn ontstaat veel sneller rendabele vernieuwing.

Deze principes gelden niet alleen voor Westerse landen. Als iedereen ze in zijn of haar deel van de wereld respecteert, werkt dat vanzelf goed uit voor het geheel. Daar zijn geen grote internationale organisaties, debatten of dure conferenties voor nodig.

Zet de beweging mee in gang

Heb jij het in je om je vanuit jouw rol in de samenleving in te zetten voor gezonde, eerlijker verdeelde en toekomstbestendige voeding? Word dan een eetrevolutionair en zet de beweging mee in gang. We zijn op zoek naar consumenten, inkopers, boeren, tuinders, telers, wetenschappers, bloggers, twitteraars, Facebookers, politici, winkeliers, etenswarenverwerkers en -verkopers, journalisten en andere betrokken mensen.

Als “revolutionair” bepaal je mee wat er op ons bord komt en hoe dat steeds opnieuw verder verbeterd en lekkerder gemaakt kan worden. Je stimuleert steeds verdergaande innovatie met positieve actie en laat van je horen. 400 winkels en minstens zoveel boeren en producenten doen de komende twee jaar al mee. Samen zetten we een beweging in gang die niet meer is te stoppen!

Wie?

Dat zijn we allemaal. Sandra van Kampen (Urgenda) en Dick Veerman (Foodlog) maakten de start. Toonaangevende tuinders, medici, voedingsdeskundigen, boeren en de Youth Food Movement behoren tot de eerste ondertekenaars. Ze willen vanuit hoop en positiviteit actief werken aan een andere toekomst. Niet praten, maar doen.

Hoe?

Hoe die toekomst er precies uit gaat zien, weet niemand. Eén ding is zeker: doorgaan op de manier waarop we het nu doen is geen optie. Er is ruimte nodig om een andere toekomst te maken. Dat vraagt lef, liefde en lol. Dan kan iedereen er vanuit zijn eigen discipline en talenten aan werken.

Teken!

Laat een toekomstzaadje in je planten! Teken dit manifest vandaag nog door ons te volgen op twitter (#foodrevolution en @nieuwvers) of vriend te worden op Facebook (NieuwVers). Vraag je vrienden, bekenden, familie, collega’s en buren hetzelfde te doen. Wij houden je dan voortdurend op de hoogte over wat je kunt doen. En jij kunt het alle anderen laten horen.

Niet op twitter of Facebook? Geen probleem. Op nieuwvers.nu laten we inspirerende voorbeelden van bedrijven zien. Je kunt daar ook het manifest ondertekenen met je naam en e-mailadres.’

Op hetzelfde terrein begeeft ook Volkert Engelsman zich. Hij schreef een opinieartikel dat op 27 maart op Biojournaal werd geplaatst, en dat als volgt werd ingeleid:

‘Nature & More oprichter Volkert Engelsman:

“Elke Indiase katoenplant is nu een intensive care patiëntje”

Vrijdagavond 23 maart zou de film “Bitter Seeds” van de Amerikaans-Israëlische filmmaker Micha Peled op televisie te zien zijn in de VS, prime time, op zender PBS. De film stelt gentechgigant Monsanto in een treurig daglicht. De uitzending is echter opgeschort na een telefoontje van een advocaat, die dreigde met het blokkeren van de financiering van de zender. Het is illustratief voor de werkwijze van Monsanto. Toch, zegt biologisch pionier Volkert Engelsman, is het te makkelijk om alles op Monsanto af te schuiven: “Monsanto’s Bt-katoenzaad is slechts het dodelijke eindpunt van een lange ontwikkeling. Transparantie en herstel van bodemvruchtbaarheid zijn de oplossing.”

Opiniestuk Volkert Engelsman:

Afgelopen vrijdag bekeek ik in het Filmhuis in Den Haag de film “Bitter Seeds”, van de Amerikaans-Israëlische filmmaker Micha Peled. De film, die de persoonlijke geschiedenis vertelt van een Indiase katoenteler, kwam diep binnen. Het is de grote verdienste van Micha Peled dat hij dit enorme sociale en agrarische debacle hanteerbaar maakt aan de hand van een familiegeschiedenis. Daardoor komt het verhaal over de gentechzaden van Monsanto heel dichtbij. Na afloop was er een publiek debat met de filmmaker en mijzelf, onder leiding van presentator Jeroen Kramer.

Het eerste wat mensen zich afvragen na het zien van deze film, is: Hoe kunnen we de Indiase telers weer aan goed zaad helpen? Negentig procent van het katoenzaad in India is nu van Monsanto. Tegelijk zegt 90 procent van alle Indiase telers dat het gentechzaad zijn beloftes – hoge opbrengst en resistentie tegen plagen - niet waarmaakt. Bovendien is het puissant duur. Vroeger was er conventioneel zaad te krijgen voor een fractie van de prijs. Waarom komt er niet iemand die weer het oude conventionele zaadgoed gaat verkopen?

Toch is dat niet de oplossing. De Indiase landbouwgrond is inmiddels zo verarmd als gevolg van kunstmest en zo vervuild door gewasbeschermngsmiddelen, dat elk gewas dat je hier teelt, kwetsbaar zal zijn. Elke katoenplant wordt hier een intensive care patiëntje dat bij de minste ziektedruk zal bezwijken. Je moet eerst de bodemvruchtbaarheid herstellen. Zoals ons dochterbedrijf Soil & More overal ter wereld laat zien, kun je met compost zelfs een woestijn weer vruchtbaar maken. Als de bodem weer gaat leven, lost dat meteen een hele lijst problemen op: het waterbergend vermogen komt terug, de weerstand tegen ziektes en plagen neemt toe, de erosie neemt af. Naast compost moet je ook denken aan braakligging, groenbemesting en vruchtwisseling.

Mensen wijzen graag naar één bad guy, zoals je ziet aan de You Tube hit “Stop Kony”. Dat is lekker overzichtelijk. Maar de werkelijkheid is vaak complexer. Het Bt-katoenzaad van Monsanto was alleen maar de final kill: het eindpunt van een lange ontwikkeling. Dat is begonnen met de groene revolutie. Het is te makkelijk om alles op Monsanto af te schuiven.

De groene revolutie , die in feite een kunstmestrevolutie was, heeft geleid tot een totaal nieuwe denktrant. Die denktrant stelt dat een zelfvoorzienend landbouwsysteem met gesloten kringloop ouderwets is. Daarom moet je meegaan in continue opschaling, waarvoor je externe agrochemische inputs nodig hebt. Dat is het idee. De praktijk wijst uit dat dit leidt tot een kettingreactie, die eindigt met de vernietiging van de landbouw en de teler zelf. Dat is precies wat je ziet gebeuren in de film Bitter Seeds.

De agrochemische industrie parasiteert nu feitelijk op de bodemvruchtbaarheid, de biodiversiteit en de bestaansmiddelen van kleine telers. De vraag is: hoe stop je dat? Dat kan alleen maar met bewustzijn. Apple kan zich niet permitteren om iPads te verkopen die zijn gemaakt in een sweatshop in China, want de consument komt erachter en accepteert dat niet. Maar bij een halffabricaat zoals soja of katoen blijft het probleem veel langer verborgen voor de consument.

Dat is natuurlijk de reden dat Monsanto – als metafoor van de hele agrochemische industrie – uitgerekend bij dit soort gewassen toeslaat. Ze kunnen zich dit soort praktijken alleen permitteren in de muffige luwte van de publiciteit. Daarom is het zo belangrijk dat de consument inzicht krijgt in de manier waarop producten worden gemaakt. Bij de iPad lukt dat al, maar bij halffabricaten lukt dat nog niet. En daarom is dit soort films als “Bitter Seeds” enorm belangrijk.

Met Nature & More en de duurzaamheidsbloem proberen we de anonimiteit van verse biologische groente en fruit te doorbreken op onze eigen manier, via internet. In zijn eerdere film Store wars liet Micha Peled al zien hoe grote retailconcerns als Wal-Mart belang hebben bij het in stand houden van die anonimiteit. Zichtbaar maken, daar draait alles om. Gisteren zei Peled na afloop van de discussie tegen mij: “Wat ik doe met mijn films, en wat jij doet met Nature & More, komt in essentie op hetzelfde neer.” Bewustzijn creëren, dat is de grote verdienste van Bitter Seeds.

Volkert Engelsman

Volkert Engelsman is bestuurslid van de World Board van IFOAM, de koepel van de internationale biologische beweging en oprichter van Eosta, Europees marktleider in verse biologische groente en fruit. In de jaren ’80 werkte hij voor het Amerikaanse voedingsconcern Cargill, ook wel de “evil twin” van Monsanto genoemd. Hij vertrok er in 1990 en houdt zich sindsdien met duurzame landbouw bezig. Hij stond aan de wieg van Nature & More en de “duurzaamheidsbloem”, een web-based systeem voor transparantie en integrale duurzaamheid.

Klik hier voor de trailer van “Bitter Seeds”.

Voor meer informatie: www.natureandmore.com’

Er is dus van alles gaande. Dat blijkt ook uit dit bericht van BioNext op 22 maart, ‘Inrichting Ketengroepen gestart!’

‘Op dinsdag 20 maart zijn vertegenwoordigers van het Biohuis, de Vereniging Biologische Producenten en Handel (VBP) en de “oude Productwerkgroepen” bij elkaar geweest om met de mensen van Bionext te overleggen over de nieuwe inrichting van de Ketengroepen.

De Productwerkgroepen die onder het netwerk Bioconnect jarenlang goed werk voor de sector hebben geleverd, worden noodgedwongen opgeheven. Er is namelijk geen subsidie meer van de overheid om dit ambitieuze bedrijvennetwerk te steunen en ook zijn er geen onderzoeksmiddelen meer die specifiek voor de biologische sector bestemd zijn en in deze groepen verdeeld kunnen worden.

Met de komst van Bionext en de oprichting van het Biohuis moet de sector als het ware opnieuw ingericht worden, rekening houdend met de wensen uit de praktijk en de doelen die de besturen van Biohuis, VBP en Bionext voor zichzelf zien. De opkomst bij de bijeenkomst was zeer groot. Veel sectoren werden zelfs door meer dan één persoon vertegenwoordigd.

Het werd een goede uitwisseling van ideeën over de functie, taken en verantwoordelijkheden van de nieuwe Ketengroepen en de relatie van deze groepen tot overkoepelende thema’s en de besturen van de betrokken organisaties. De uitkomst van de vergadering zal door Bionext worden verwoord in een concept notitie en een nieuw reglement waarin de spelregels voor de Ketengroepen staan verwoord. Deze wordt ter goedkeuring voorgelegd aan alle betrokkenen. Duidelijk is dat de aard van de Ketengroepen zal verschillen van de Productwerkgroepen.

In de komende weken zullen de VBP en het Biohuis hun vertegenwoordiging in de Ketengroepen invullen. Het gaat daarbij om de zes Ketengroepen: drie voor de dierlijke sectoren (kip, varken en rund) en drie voor de plantaardige (fruit, akkerbouw / vollegrondsgroenten en kasteelten). Aan VBP-leden zal een oproep gedaan worden om zich te melden indien men belangstelling heeft voor één van de groepen. Daarna zal in goed overleg een juiste vertegenwoordiging worden bepaald door het bestuur. Binnen het Biohuis zullen de voormalige voorzitters van de oude Productwerkgroepen in overleg met hun achterban mensen voordragen aan het bestuur van het Biohuis. Het Biohuis zal de knoop doorhakken over de eigen vertegenwoordiging in de Ketengroepen.’

Vanuit het heel grote kunnen we zo steeds verder afdalen van de voedings- en productietrap naar het heel concrete. Bijvoorbeeld met dit bericht uit Biojournaal van een week geleden, vrijdag 23 maart, ‘Estafette opent biologische eetwinkel Bos en Lommer’:

‘Op donderdag 22 maart heeft Estafette de biologische eetwinkel van Bos en Lommer onder grote belangstelling haar deuren geopend aan de Bos en Lommerweg 261-265.

Vanaf nu kan iedereen dus ook in Bos en Lommer terecht voor alle dagelijkse biologische boodschappen. Van groenten en fruit van het seizoen tot ambachtelijke boerenkazen, vers brood en banket en gezond vlees, maar ook pure sappen, mooie wijnen, zuivere koffie, eerlijke chocolade, babyvoeding en milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen. Allemaal van biologische en biologisch-dynamische kwaliteit en zoveel mogelijk rechtstreeks ingekocht bij boeren, tuinders en andere producenten waar Estafette een vaste relatie mee heeft.

Met dank aan buurvrouw De Nieuwe Boekhandel

De Estafette-winkel aan de Bos en Lommerweg is de 18e Estafette-winkel in Nederland. In Amsterdam is het de vierde. Er zijn al Estafette-winkels in de Tweede Hugo de Grootstraat, in Zeeburg en aan de Ceintuurbaan. Dat de nieuwe Estafette-winkel juist aan de Bos en Lommerweg haar deuren opent, is mede te danken aan de handtekeningenactie die Monique Burger van De Nieuwe Boekhandel begon. Binnen enkele weken zetten bijna 700 buurtgenoten hun handtekening om hun behoefte aan een biologische winkel kenbaar te maken. Voor Estafette een goede reden om de mogelijkheden in de buurt serieus te onderzoeken. Met de opening van de nieuwe Estafette-winkel tot gevolg!

Om de opening te vieren trakteert Estafette op zaterdag 24 maart iedereen die een kijkje komt nemen op verse koffie en taart van de biologische bakker. Na een weekje warmdraaien wordt op zaterdag 31 maart om 12:00 uur de winkel op feestelijke wijze officieel geopend. Tot aan Pasen zijn er bovendien allemaal mooie openingsaanbiedingen.

100% biologisch, aandacht voor andere economie

De Estafette-winkelformule kenmerkt zich onder andere door uitsluitend biologische en biologisch-dynamische producten te voeren, met de nadruk op de versgroepen, zoals aardappelen, groenten en fruit, brood, zuivel, kaas, vlees en vis. Daarnaast onderscheidt Estafette zich door de organisatievorm. De Estafette-winkelformule maakt samen met de Odin Groothandel (onder andere bekend van de Odin-abonnementen) onderdeel uit van Estafette Odin, ketenorganisatie voor biologische en biologisch-dynamische voeding.

Alle Estafette-winkels zijn filiaalbedrijven en de medewerkers zijn ofwel als medewerker ofwel als ondernemer verbonden aan Estafette Odin. Het eigendom en kapitaal van de gehele organisatie is niet van privé-personen of anonieme investeerders, maar ondergebracht bij een stichting. Het bedrijfsresultaat wordt in de biologische keten geherinvesteerd voor verdere groei en ontwikkeling (kijk voor meer info op www.estafette.org).

Estafette de biologische eetwinkel van Bos en Lommer is 6 dagen per week geopend, van maandag tot en met vrijdag van 8:00 uur tot 19:00 uur en op zaterdag van 8:00 uur tot 18:00 uur.’

Of anders wel dit bericht uit de Biltse Courant van 20 maart, ‘Natuurwinkel De Bilt wordt EkoPlaza’:

‘Een groeiend aantal personen kiest om diverse redenen steeds vaker voor biologische producten, en dan vooral voor biologisch voedsel. Dit is voedsel waarbij in de productie geen bestrijdingsmiddelen en kunstmest zijn gebruikt, en waaraan niet allerlei smaak-, kleur- en andere stoffen zijn toegevoegd. Met andere woorden: puur natuur.

De toenemende belangstelling voor biologische producten is te merken aan het grote aantal klanten dat dagelijks Natuurwinkel De Bilt en EkoPlaza Bilthoven bezoekt.

Jan Peter Oosterloo is eigenaar van beide zaken en afgelopen november tevens tot Ondernemer van het Jaar 2011 verkozen. Arnoud van den Heuvel is bedrijfsleider van Natuurwinkel De Bilt. “Vanaf 28 juni wordt deze zaak ook EkoPlaza. Dit is een redelijk nieuw concept van een ondernemende, moderne organisatie die biologische producten voor iedereen bereikbaar wil maken. En dat willen wij ook!” Vier maanden geleden werd EkoPlaza Bilthoven geopend, en deze zaak loopt als een trein. “De eerste maanden waren zwaar, maar nu zijn alle medewerkers op elkaar ingespeeld en weten we wat de klanten willen”, vertelt Oosterloo.

“Het is een winkel geworden die voelt als ons huis. Ons motto is: We moeten de leukste zaak van De Bilt zijn, alle klanten moeten zich gezien en serieus genomen voelen. En gezien de dagelijkse complimenten die we krijgen, is dat aardig gelukt. We krijgen voortdurend nieuwe klanten die bij ons hun dagelijkse boodschappen doen. Hierdoor kunnen we ruim inkopen, wat natuurlijk veel prettiger werkt.” Van den Heuvel: “Na de opening van EkoPlaza waren we bang dat we in De Bilt veel klanten uit Bilthoven zouden missen, maar dat is enorm meegevallen: de verwachte terugval van 30% klandizie is slechts 15% gebleken.”

Oosterloo probeert ook regionale leveranciers bij het assortiment te betrekken. Zo is er geitenkaas uit Stroe, groente van Groene Kans uit Groenekan, verkoopt hij appels uit de Betuwe en Utrechts bier van De Leckere. “Het assortiment waarin we de meeste energie steken, zijn de verse producten: elke dag worden groenten, fruit, brood en vlees vers aangeleverd. In de Bilthovense zaak hebben we een oven, en voor vers warm brood is veel klandizie. Naast voeding hebben we vele andere producten, waaronder cosmetica en natuurlijke huidverzorging, en zelfs biologisch afbreekbare vuilniszakken. Sinds kort verkopen we producten van de Vegetarische Slager, vleesvervangers met de de bite en de smaak van echt vlees. Eindelijk een vleesvervanger die echt als vlees smaakt!”

Wie nog nooit één van de zaken van Oosterloo heeft bezocht, moet er toch eens een kijkje nemen. De adressen zijn EkoPlaza, Julianalaan 35 in Bilthoven, en Natuurwinkel De Bilt, Hessenweg 127.’

En dan hebben we vandaag nog nieuws uit Zeist, zoals Lenneke Schot van Biojournaal meldt (inclusief foto’s):

‘Rudi Gerding: “De winkel klopt nu gewoon”

De Groene Winkel Zeist weer open na verbouwing

De Groene Winkel Zeist is deze week verbouwd. De winkel oogt volgens Rudi Gerding nu een stuk ruimer. “De klant heeft nu veel meer bewegingsvrijheid. Dit komt doordat de indeling veranderd is en we hebben er 125 vierkante meter winkeloppervlakte bij. We beschikken nu over een totaaloppervlakte van 675 vierkante meter”, vertelt Rudi.

Rudi runt de winkel samen met Astrid Weidman. Ze zijn erg tevreden met het resultaat, ook de klanten reageren heel positief. “We moeten morgen natuurlijk wel even afwachten, het weekend is altijd een goede graadmeter. We zijn in ieder geval blij dat het nu echt gerealiseerd is. De plannen lagen er al langer. De winkel klopt nu gewoon, het is een evenwichtig geheel.”

Meteen bij binnenkomst zien de klanten al een grote verandering. De AGF-afdeling bij de entree heeft een totaal nieuwe look gekregen en de klant heeft er een stuk meer ruimte. “Deze afdeling was in de oude situatie wel een knelpunt. Klanten konden niet rustig hun mandjes vullen zonder voor een ander in de weg te staan.”

Het naastgelegen pand (van dezelfde eigenaar) is erbij getrokken. En de indeling is veranderd. “De brood- en de zuivelafdeling is verplaatst. Hierdoor was het voor veel klanten wel even zoeken. Verder zijn de gangpaden nu een stuk ruimer.”

Opvallend is ook de nieuwe koffiehoek, die ingericht is met gebruikte materialen, waaronder oude kerkbanken. “Dat was de meest gestelde vraag van de klanten. Vaak raken klanten aan de praat als ze elkaar tegenkomen. Nu kunnen ze dit onder het genot van een hapje en een drankje doen.” In de koffiehoek wordt koffie van Simon Lévelt geschonken.

Feliciteer Astrid en Rudi met het resultaat van de verbouwing via: info@degroenewinkel.nl’

Bij deze vanaf deze plek speciaal voor Rudi: van harte gefeliciteerd! (Wij waren ergens in de jaren tachtig nog directe kompanen in het Innsbrücker Paasspel – ik zal niet verklappen in welke rol – op teksten van Aart de Goes van Naters met muziek van Leonard van Goudoever, onder regie van Peter van der Bijl, dat op verschillende plaatsen in Nederland werd opgevoerd.)

.

Vliegende Panters

Vandaag wat kleiner vrijeschoolnieuws. Op 21 maart meldde ik in ‘Integratiefase’ uitgebreid over de vrijeschool Ede, die zijn naam verandert in ‘Vuurvogel’. Dat werd op 26 maart gevolgd door dit bericht, ‘Open Dag 2012 en en nieuwe naam basisschool de Vrije School Ede op 31 maart 2012’:

‘De Vrije School Ede gaat vanaf 31 maart verder onder een nieuwe naam en logo: de Vuurvogel! Deze worden rond 12.00 uur op feestelijke wijze onthuld. U bent welkom om dit samen met ons mee te beleven.

Vóór die tijd heeft u de gelegenheid om de school te bezoeken en via proeflesjes, presentaties en muziek kennis te maken met ons eigentijdse, brede en kunstzinnige onderwijs. Ook kunt u met uw kind(eren) genieten van een mooie voorstelling die door leerkrachten, ouders en kinderen rondom de nieuwe schoolnaam is gemaakt!

Locatie: Basisschool Vrije School Ede, Nachtegaallaan 49, Ede

Start datum/tijd: 31-03-2012 10.00

Eind datum/tijd: 31-03-2012 12.30’

Diezelfde dag was te lezen over ‘Zeldzaam nest gevonden op basisschool de Vrije School in Ede!’

‘Maandagochtend troffen de kinderen van basisschool de Vrije School Ede een wel heel bijzonder nest aan. Zomaar midden in de hal van hun school..!

Het nest is gebouwd van berkentwijgen, zacht mos en een magisch uitziende bol. In de bol is een bedje gemaakt van prachtige stenen. Rond het nest zijn ook enkele goudkleurige veertjes gevonden. Wat voor vogel zou hier bezig zijn geweest?

Na enig speurwerk blijkt dat dit soort nesten eigenlijk maar door een soort vogel worden gemaakt: de Vuurvogel. Het gerucht gaat ook dat er in de buurt van school een Vuurvogel zou zijn waargenomen. Deze zeldzame vogels broeden maar zeer zelden in onze streken. Zou dit nest inderdaad van een vuurvogel kunnen zijn?

We houden u op de hoogte van de verdere ontwikkelingen...’

Dinsdag werd dit gevolgd door ‘Er is een ei gelegd op basisschool de Vrije School in Ede!’

‘Wat een verassing voor de kinderen van basisschool de Vrije School in Ede toen zij vanochtend het ei ontdekten. In het eerder deze week aangetroffen nest lag vanochtend één mysterieus uitziend reuzen ei. Prachtig donkerrood en goudgeaderd lag het daar stil te glanzen...

Sinds de ontdekking van dit bijzondere nest gonst het van de geruchten op basisschool de Vrije School in Ede. Er wordt gefluisterd dat dit een zeer zeldzaam Vuurvogelnest zou zijn.

Daarom heeft de directie vandaag de bekende Ornitholoog Dhr. L.E. Canard (verbonden aan de Wageningen Universiteit) ingeschakeld. Uit nader onder onderzoek zal moeten blijken of het in dit geval inderdaad om een ei van de zeer zeldzame Vuurvogel gaat...

Uiteraard houden we u op de hoogte van de verdere ontwikkelingen.’

Het vervolg op woensdag gaf aan dat ‘Mysterieus ei blijkt Vuurvogelei te zijn!’

‘Het eerder deze week aangetroffen mysterieuze nest blijkt van een Vuurvogel te zijn! Vandaag heeft basisschool de Vrije School Ede dit prachtige nieuws gekregen.

De wereldberoemde Ornitholoog de heer L.E. Canard heeft dit opvallende nest uitgebreid bestudeerd en is tot deze verrassende conclusie gekomen. Deze gebeurtenis is mede zo bijzonder omdat deze vogelsoort al enige tijd niet meer in onze streken is waargenomen en zich juist in onze school genesteld heeft.

Het onderzoek heeft overigens tot nog een bijzondere ontdekking geleid; er is een barst in het ei aan het ontstaan. Dit begin van een opening duidt op activiteit in het ei. Er is dus leven in het ei! Het kuiken is bezig om zijn weg naar buiten te zoeken. Diep van binnen is er een bruisende en zinderende activiteit voelbaar...

Ook hebben kinderen op verschillende plekken in en rond het schoolgebouw veren gevonden. Deze soms prachtig gekleurde en gouden veren duiden op het geheimzinnige bezoek van de oudervogels die het nest koesteren en verzorgen in de stilte van de nacht.

De komende dagen zal het heel spannend worden op basisschool de Vrije School Ede! We volgen de ontwikkelingen op de voet en houden u uiteraard op de hoogte.’

Vandaag bleek ‘De Vuurvogel is onderweg!’

‘Op basisschool de Vrije School in Ede stijgt de spanning! Eerder meldden wij u dat het begin van een barst zichtbaar werd. Inmiddels is de barst groter geworden en is zelfs al een opening ontstaan.

Diep in het ei ligt het Vuurvogelkuiken verscholen. Opgekruld en omhuld in een prachtig geelgouden verenkleed. Het kuiken werkt zich dapper een weg naar buiten. Beetje bij beetje wordt de opening in het ei groter...

De kinderen van basisschool de Vrije School kijken vol spanning toe bij dit indrukwekkende proces. Zij kunnen bijna niet wachten tot het kuiken helemaal tevoorschijn komt. Toch lijkt het erop dat we nog even geduld moeten hebben tot de jonge vuurvogel zich in volle glorie zal laten zien. De verwachting is dat dit proces zich zal voltrekken in de komende dagen.

In de tussentijd geniet jong en oud van de prachtige aanblik van deze jonge Vuurvogel!’

Het is een simpel verhaal, maar met veel plezier en waarschijnlijk ook daarom heel effectief verteld. Dan heb ik nog een verhaal uit Apeldoorn van vrijdag 23 maart uit De Stentor, ‘Basisscholieren onder indruk van meesterwerk’:

‘Ze zijn er vol van, de kinderen van Vrije School De Vijfster. Hoewel de meesten tot voor kort onbekend waren met het fenomeen Matthäus Passion mogen ze meedoen aan de generale repetitie. Met dank aan hun juf José Mol-Voorn die haar contacten heeft in de Apeldoornse muziekwereld.

Een moeder van school, Stefanie Beuzenberg, tevens lid van het Bachkoor, wees haar op de mogelijkheid om zich aan te melden. Waarna ze is gevraagd om als project mee te doen aan een uitvoering die Bach ooit componeerde voor jongensstemmen. Anno nu mogen meisjes ook hun partijtje meezingen, zeker als je op de Vijfster zit die een heus schoolkoor koestert. Dat dit koor onder leiding staat van José Mol-Voorn moge duidelijk wezen.

Haar enthousiasme werkt aanstekelijk want de kinderen van klas 6 (groep 8) zijn stuk voor stuk razend enthousiast. Dat begon al tijdens de kennismaking met het Bachkoor. Het onthaal op een meezingrepetitie was warm. Voor juf José een reden om er nog een schepje bovenop te doen en de kinderen in te wijden in de wereld van de grote componist. Ze heeft een prachtig boekje samengesteld waarin ook de teksten van de koralen (kerkliederen) zijn opgenomen die de kinderen voor hun rekening nemen. Haar pupillen hebben inmiddels flink geoefend om zich de Duitstalige teksten eigen te maken.

Tot grote vreugde van de 13-jarige Manu de Roode. Die Duits heel goed vindt passen bij de Matthäus Passion. Hij ziet zichzelf al staan de Wegenerzaal. “Ik heb er heel veel zin in”, aldus de gelegenheidszanger die ook op de hoogte is van hetgeen hij zingt. Pasen en de Lijdenstijd zijn net als andere feestdagen en zaken die te maken hebben met het ritme van de natuur in het reguliere lesprogramma opgenomen. Ook de belangstelling van Kim van der Ende (11) is gewekt. Ze vindt het grappig en interessant tegelijk.

Jose Mol-Voorn vindt het een geweldige ervaring voor haar klas. “Een kans die je met beide handen moet aangrijpen.”

Programma

Vrijdagavond 30 maart zingt het Bachkoor met een keur van solisten de Matthäus Passion van Johan Sebastian Bach, met begeleiding van Het Gelders Orkest. De leiding is in handen van dirigent Joop Schets. De solisten zijn: Henning Klocke (Evangelist), Hans Christian Hinz (Christus), Heleen Koele (sopraan), Dave ten Kate (altus), André Post (tenor), Hugo Oliviera (bas) en Ralph Rousseau Meulenbroeks, viola da gamba.

Het concert begint om 19.30 uur. Er zijn nog enkele kaarten verkrijgbaar, telefonisch te bestellen bij het Bachkoor: 06-20 25 95 78, of bij Orpheus: 0900-1230123. Een kaartje kost 35 euro.’

Gisteren was op ‘Dichtbij.nl’ dit bericht ‘Door VictorC, dichtbij-meeschrijver’, te lezen over ‘Remko Vrijdag onthult “Waterlandschool”’:

‘De Vrijeschool Waterland in Purmerend heeft een nieuwe naam: Waterlandschool. Remko Vrijdag onthulde hem vandaag in gezelschap van alle kinderen, meesters, juffen en ouders. Met de nieuwe naam hoopt de school aan de Reigersbek (in De Gors) aantrekkelijker te worden voor kinderen uit de hele regio Waterland.

Die verandering was hard nodig want veel mensen dachten dat kinderen daar maar weinig leren en vaak vrij zijn. Terwijl je op de Waterlandschool gewoon hard moet werken. Het blijft wel een vrijeschool, een schoolsysteem waarbij het kinderen leuk wordt gemaakt om te leren. Iedereen op en rond de school mocht meedenken over de naam. Er kwamen een kleine 140 inzendingen binnen, van Aquarius tot Zwanenpoel. En alle betrokkenen mochten meestemmen. Uiteindelijk was het belangrijk om de naam niet te veel te veranderen, voor de herkenbaarheid. De Waterlandschool is een kleinschalige basisschool met een eigen peuterspeelzaal, kleuterschool en buitenschoolse opvang onder één dak.

Naast rekenen, lezen, schrijven en computerles krijg je hier ook veel creatieve vakken en is er aandacht voor sociale vaardigheden. Op deze school wordt leren leuk gemaakt en wordt de lesstof steeds afgestemd op de ontwikkeling van elk kind. De school heeft leerlingen uit Weidevenne en De Gors maar ook van verder weg, bijvoorbeeld uit Ilpendam, Purmerland, Zuidoostbeemster en zelfs Monnickendam.

Remko Vrijdag is bekend van televisieprogramma’s als Klokhuis, Vrijdag op Maandag, Comedy Live en De Wereld Draait Door. Ook speelt hij veel in theaters en in films. Hij werd in 1995 bekend met De Vliegende Panters.’

Daarmee zijn we er nog niet, want vandaag verscheen in Witte Weekblad, gevonden via Dichtbij.nl regio Hillegom, ‘De Toermalijn bereidt zich voor op verhuizing naar Elsbroek’:

‘Begin april start de verbouwing van de vroegere Rembrandtschool. De school komt in een groene omgeving te staan. Een Pleingroep van ouders, met als coördinator Judith Hendriks, heeft daar al een ontwerp voor gemaakt. Leuk is, dat de leerlingen ook hun aandeel leveren. Het is de bedoeling, dat de tuin rond de school ook voor buurtbewoners toegankelijk wordt. “Het wordt een speel-doe-ervaarplein”, legt Judith Hendriks uit.

“Een groen plein, waar ook water een plek in krijgt en waar we dieren als bijvoorbeeld kikkers, egels en vogels willen zien. Er wordt ook buiten lesgegeven en er komen schooltuinen”. Dinsdag 22 mei is er een voorlichtingsochtend vanaf 8.45 uur voor leerlingen, leerkrachten, ouders en geïnteresseerden, nog in het gebouw aan de Mauritslaan 5. Ook buurtbewoners zijn daarbij zeer welkom.

Vrije school De Toermalijn start het nieuwe schooljaar in Elsbroek. Er zijn van tevoren drie open huis-momenten in het huidige gebouw aan de Mauritslaan. Op donderdag 5 april van 9.00 tot 10.00 uur, op dinsdag 10 april van 12.00 tot 13.00 uur en op vrijdag 20 april van 9.00 tot 10.00 uur krijgen geïnteresseerden in deze vorm van onderwijs een presentatie, ze kunnen vragen stellen en worden rondgeleid door de oude school. Natuurlijk begrijpt directeur Dorian Hendriks heel goed, dat er ook veel belangstelling zal zijn voor de nieuwe locatie. Daar wordt open huis gehouden op 31 mei van 9.00 tot 10.00 uur. Vanzelfsprekend kunnen er tijdens deze presentaties ook nieuwe leerlingen worden aangemeld.

In alle groepen kunnen tot het maximum van 25 leerlingen per klas, nog leerlingen geplaatst worden. Er zijn in de gemengde groep 1 en 2 nog respectievelijk zeven en acht plaatsen. In groep 3 vijf, in groep 4 negen. Daarna achtereenvolgens in de groepen 5, 6 en 7 vijf, zes en zeven plaatsen. Groep acht heeft nog plaats voor negen nieuwe leerlingen. Deze groep heeft kortgeleden drie weken met kinderen uit groep 3, die pas lezen en schrijven leert, weer een ronde tutor-lezen gehouden. Dat houdt in, dat de oudste de jongste begeleidt. De aanpak bleek wederom een groot succes.

De Toermalijn wil in Elsbroek graag de buurt bij de school betrekken en hoopt een aandeel te leveren aan een groenere leefomgeving.’

Maar dat niet overal blije gezichten te vinden zijn, schreef Dimitri Walbeek vorige week vrijdag in de IJmuider Courant, ‘94 kinderen uitgeloot op drie middelbare scholen in Haarlem’:

‘Op drie middelbare scholen in Haarlem worden 94 leerlingen uitgeloot. Zij krijgen maandagmiddag, na loting door een notaris, te horen dat zij op zoek moeten naar een andere school.

Op het Lyceum Sancta Maria vissen 58 leerlingen met het advies havo/vwo achter het net. Voor die categorie brugklassen hadden zich 204 scholieren aangemeld. Op het Stedelijk Gymnasium krijgen tien kinderen een slecht nieuwsgesprek op maandag. Verrassing is de Rudolf Steinerschool aan de Engelandlaan. Deze school moet voor het eerst loten omdat zich 26 leerlingen te veel aanmelden voor vmbo-T.’

Dat werd maandag 26 maart bevestigd in ‘Loting voor middelbare school Haarlem: Eerlijk loten, oneerlijk drama’:

‘In 94 gezinnen is maandag een droom in duigen gevallen. De achtstegroepers des huizes zijn uitgeloot op de Haarlemse middelbare school van hun keuze.

Op het Lyceum Sancta Maria vielen 58 kinderen af. Op het Stedelijk Gymnasium tien en op de Rudolf Steinerschool vielen er 26 buiten de boot. Zij krijgen nu een week de tijd om een nieuwe school te vinden.

Rector Jos Reckman van de Vrije School in de Europawijk in Haarlem moet deze maandagochtend voor het eerst loten. Voor een groep van 45 vmbo’ers-in-spe is er slechts plek voor 19.

Behalve de hoge kans op uitloten is het voor deze kinderen extra spannend omdat zij voor een speciaal schooltype hebben gekozen. De dichtstbijzijnde vrije school is in Amsterdam. En die moet ook loten. Om negen uur ’s ochtends, enkele minuten voor de notaris arriveert, moet Reckman iets vreselijks doen: de uitlotingsbrieven tekenen. “Achter iedere handtekening die ik zet, gaat een groot drama schuil.”’

Het Dagblad van het Noorden kon gelukkig met vrolijker nieuws komen. Op maandag 19 maart meldde deze krant ‘Boomfeestdag Odoorn extra feestelijk’:

‘Borger-Odoorn is dit jaar voor de boomfeestdag uitgekozen als accentgemeente voor Drenthe. Dat betekent een extra feestelijke bijeenkomst komende woensdag bij Odoorn. Die vindt plaats langs de weg naar Exloo, waar nieuwe natuur wordt aangelegd als overgang tussen oude natuurgebieden.

In Emmen gaan wethouder Nynke Houwing en leerlingen van Vrijeschool “De Stroeten” aan de Stroetenweg struiken en bomen planten. Dat gebeurt naast het nieuwe schoolgebouw, dat binnenkort wordt opgeleverd.

In Dalen wordt dit jaar het arboretum verrijkt dankzij de boomfeestdag. Zo’n zestig leerlingen van basisschool Burgemeester Wessels Boer planten er woensdagmorgen twintig bomen.’

Dit werd op donderdag 22 maart vervolgd in BN/De Stem, met ‘Beneluxweg-Zuid krijgt bomen terug’:

‘Hij staat nog een beetje scheef, maar de bedoeling is goed. Over zestig jaar is de lindeboom uitgegroeid tot een volwassen boom waar de leerlingen van De Strijene en de Vrije School, die ze gisteren plantten, dan met hun kleinkinderen heen kunnen.

In het kader van Boomfeestdag 2012 werd de Beneluxweg-Zuid aangekleed met enkele tientallen exemplaren. De leerlingen van de scholen kregen ’s ochtends eerst “bomenles” op school. Die werd gegeven in samenwerking met het MEK en IVN Mark en Donge. Wethouder Jan Peters plantte zelf de eerste boom aan de Beneluxweg.

De gemeente Oosterhout hoopt wel dat volgend jaar meer scholen meedoen, want met alleen De Strijene en de Vrije School was de animo wat mager. Ook elders in de regio werden gisteren bomen geplant.’

Kritische uitgave

Had ik het geweten, had ik gisteren in ‘Scheiding’ dit bericht al opgenomen. Maar ik zag pas vandaag op de website van de Duitse Antroposofische Vereniging de ‘Ausgabe April 2012’ van de ‘Mitteilungen aus der anthroposophischen Arbeit in Deutschland’, ‘Mitteilungen-April2012.pdf’. Gisteren kon ik berichten dat Paul Mackay geslaagd was in de opzet om de Algemene Antroposofische Vereniging op dezelfde financiële leest te schoeien als men al jaar en dag gewend is in de Antroposofische Vereniging in Nederland. Eindelijk niet meer automatisch giften en legaten gebruiken om exploitatietekorten in de huishouding van het Goetheanum te dekken, maar die alleen te reserveren voor bijzondere en zo mogelijke eenmalige uitgaven en investeringen. De lopende uitgaven dienen gedekt te worden door structurele inkomsten zoals contributies en dergelijke.

Bankman Mackay is al sinds 1996 in het bestuur van de Algemene Antroposofische Vereniging, maar tot op heden was hem deze structuurverandering nog niet gelukt. De financiële crisis bij het Goetheanum maakte het mogelijk zulke ingrijpende wijzigingen eindelijk ook hier door te voeren. Daarvoor moest wel flink gesneden worden in het uitgavenpatroon, wat onvermijdelijk veel ontslagen tot gevolg had. Nadat Mackay dit in het ene jaar is gelukt dat hij tijdelijk als penningmeester van de AAV optrad, heeft hij nu een nieuwe taak van formaat op zijn bordje: de gezondmaking van de Weleda Groep, zoals gisteren gemeld. Hierbij hoort nu ook dit korte bericht van Mitteilungen-redacteur Andreas Neider, ‘Paul Mackay als GLS-Bank-Aufsichtsrat zurückgetreten’:

‘Der Aufsichtsrat der GLS Gemeinschaftsbank bestimmte am 16. März 2012 Ulrich Walter zum neuen Vorsitzenden. Walter löst damit Paul Mackay als langjährigen Vorsitzenden dieses Gremiums ab, der aufgrund seines bei der Weleda AG notwendigen Engagements überraschend zurückgetreten war.

«Ich freue mich darauf, die GLS-Bank als Bank der Zukunft mit gestalten zu können«, so Ulrich Walter bei der offiziellen Stabsübergabe. Walter ist Gründer und Geschäftsführer des Naturkostunternehmens Lebensbaum und bringt Erfahrungen aus unterschiedlichen Gremien und Vorständen mit, darunter als Verwaltungsratsmitglied einer Bank. Er ist seit 2011 Mitglied im Aufsichtsrat der GLS-Bank.

Vorstand und Aufsichtsrat der GLS-Bank dankten Mackay für sein langjähriges Engagement und hoben insbesondere seine geistige Offenheit und dialogischen Fähigkeiten, seine Führungsqualitäten und sein unternehmerisches Denken hervor. Paul Mackay hat die GLS-Bank in wesentlichen Entwicklungsphasen begleitet und mitgestaltet: Mackay war in der Gründungsphase Geschäftsführer und von 1997 an fünf Jahre Geschäftsführender Vorstand. Seit 2004 gehörte er zum Aufsichtsrat und übernahm 2007 dessen Vorsitz. Mackay tritt von seinem Amt zurück, um sich am 23. März 2012 zur Wahl für den Verwaltungsrat der Weleda AG stellen zu können und dort die Interessen der Allgemeinen Anthroposophischen Gesellschaft als einer der Haupteigentümer zu vertreten.

Stellvertretender Vorsitzender der GLS Gemeinschaftsbank ist weiterhin der Rechtsanwalt und Notar Axel Janitzki. Ferner gehören dem Gremium Konstanze Frischen, Rolf Kerler, Irene Reifenhäuser, Dr. Beatrix Tappeser sowie Prof. Götz W. Werner an.’

Dezelfde Andreas Neider meldt nog een andere bijzonderheid, namelijk ‘Erste kritische Ausgabe der Werke Rudolf Steiners’:

‘Der in Stuttgart ansässige, traditionsreiche philosophische Fachverlag Frommann-Holzboog hat die Herausgabe einer achtbändigen kritischen Rudolf-Steiner-Werkausgabe angekündigt. Andreas Neider wollte von Verlagsleiterin Sybille Wittmann mehr über das Projekt erfahren und bat sie daher um ein Interview.

A. N.: Wie kam es zu der geplanten kritischen Ausgabe der Werke Rudolf Steiners?

S. W.: Wir sind ein Fachverlag für Philosophie, Theologie, Psychoanalyse und angrenzende Wissenschaften. Das Fundament unseres Programms bilden dabei kritische Editionen, etwa von Johann Gottlieb Fichte und Friedrich Wilhelm Joseph Schelling, von Reuchlin, Melanchthon, Johann Valentin Andreae und Valentin Weigel, um nur eine Auswahl zu nennen.

Rudolf Steiner als eine zugleich herausragende und heftig umstrittene Figur der deutschen Kultur- und Geistesgeschichte des 19. und 20. Jahrhunderts fügt sich unseres Erachtens gut in dieses Programm. Ziel der Ausgabe ist, für zentrale Schriften Steiners eine kritische und kommentierte Textgrundlage zu bieten, die insbesondere auch Steiners Bearbeitungen in immer neuen Auflagen in einem Textkritischen Apparat festhält und so seine intellektuelle Entwicklung nachvollziehbar macht und wissenschaftlichen Ansprüchen gerecht wird – etwas, was in der Gesamtausgabe von Rudolf Steiners Schriften nicht sichtbar wird.

A. N.: Wie kamen Sie auf den Herausgeber und was ist seine Herkunft?

S. W.: Dr. Christian Clement ist Literaturwissenschaftler und promovierte über die Dramaturgie Rudolf Steiners. Herr Clement kam mit seinem Projekt einer kritischen Edition ausgewählter Schriften Steiners auf den Verlag zu.

Dem eingehenden Austausch mit Herrn Clement folgten ausführliche Diskussionen mit einschlägigen Wissenschaftlern aus entsprechenden Bereichen der Philosophie, Religionswissenschaften und Geschichte. Diese sowie der Rat von Buchhändlern mit Kenntnissen der anthroposophischen Literatur, bestärkten unsere Entscheidung für eine wissenschaftlich fundierte Ausgabe.

A. N.: In welcher Folge werden die Bände herauskommen und welche Aufteilung der Werke wird es geben?

S. W: Als erster Band werden im Herbst 2012 die beiden Schriften «Die Mystik im Aufgange des neuzeitlichen Geisteslebens und ihr Verhältnis zur modernen Weltanschauung» sowie «Das Christentum als mystische Tatsache und die Mysterien des Altertums» in einem Band unter dem thematischen Titel «Schriften über Mystik, Mysterienwesen und Religionsgeschichte» (Band 5 der Ausgabe) erscheinen.

Geplant ist jährlich ein weiterer Band mit in der Regel zwei Büchern Steiners. Für 2013 ist als «Schriften zur Erkenntnisschulung» (Band 7 unserer Ausgabe) die Edition von «Wie erlangt man Erkenntnisse der höheren Welten» und «Die Stufen der höheren Erkenntnis» beabsichtigt. Insgesamt sind acht Bände mit Steiners zentralen Schriften zwischen 1884 und 1910 geplant.

A. N.: Wie wird der einzelne Band aufgeteilt sein?

S. W.: Jeder Band wird mit dem Vorwort eines renommierten Sachverständigen eingeleitet; der erste Band von dem Germanisten und Mystikforscher Alois Maria Haas. Die Einleitungen der Bandherausgeber erläutern die vorliegenden Editionen und geben Rechenschaft über die Forschungslage, die Quellenlage, Inhalte und Kontexte, die Textentwicklung, einen Ausblick auf die Wirkungsgeschichte sowie die Editionsrichtlinien zur Konstituierung von Text und Apparat. Unter den abgedruckten Texten der Ausgabe letzter Hand verfolgt ein textkritischer Apparat die Textentwicklung durch die verschiedenen Neubearbeitungen hindurch. Ein anschließender Kommentar kontextualisiert die intellektuelle Biographie Steiners und macht ihrer Quellen und Bezüge umfassend transparent. Ein Anhang mit Literaturverzeichnis und Registern schließt jeden Band ab.

A. N.: Wann erscheint der erste Band, wie werden die Preise sein?

S. W.: Der erste Band: «Rudolf Steiner, Ausgewählte Schriften. Kritische Ausgabe. Band 5: Schriften über Mystik, Mysterienwesen und Religionsgeschichte. Die Mystik im Aufgange des neuzeitlichen Geisteslebens und ihr Verhältnis zur modernen Weltanschauung (1901). Das Christentum als mystische Tatsache und die Mysterien des Altertums (1902). Herausgegeben und kommentiert von Christian Clement. Mit einem Vorwort von Alois Haas», wird im Herbst 2012 erscheinen. Der Leinenband von ca. 528 Seiten kostet 128 Euro, bei Gesamtabnahme der Ausgabe 98,- Euro.

A. N.: Vielen Dank für diese Informationen.’

Op 3 maart in ‘Kost’ had ik ook

‘een bericht van de website van het tijdschrift “Erziehungskunst”, waar Henning Kullak-Ublick, voorzitter van de “Bund der Freien Waldorfschulen” en uitgever van het blad, in het maartnummer schrijft over “Erziehungskunst – die Entscheidung”:

“Liebe Leserinnen und Leser, in diesem März entscheidet die Mitgliederversammlung des Bundes der Freien Waldorfschulen (BdFWS) darüber, ob wir diese Zeitschrift in ihrer jetzt bestehenden Form weiterführen wollen oder nicht. Vor drei Jahren begannen wir mit einem Experiment, das wir, also Redaktion und Herausgeber, als Projekt verstehen, das sich kontinuierlich weiter entwickelt.”’

Op zijn vraag om positief te besluiten, was mijn spontane reactie:

‘Ik zeg vanuit Nederland ook: ja, zeker! Maar ik heb natuurlijk geen stem. Hier in Nederland hebben we niet iets wat er ook maar in de verte op lijkt. Dus ben ik blij met wat er in ieder geval in Duitsland wordt gedaan.’

Afgelopen weekend was in Mannheim de algemene ledenvergadering van deze bond. Erziehungskunst bericht onmiddellijk hierover; ze zijn immers ook zelf partij, ‘Waldorfschulen investieren weiter kräftig in die Lehrerbildung’:

‘Wegweisende Entscheidungen zur Lehrerbildung hat die Mitgliederversammlung des Bundes der Freien Waldorfschulen (BdFWS) am Wochenende in Mannheim getroffen. Rund 8,6 Mio. Euro werden die Waldorfschulen im Schuljahr 2011/12 in die Lehrerbildung investieren [klopt dit wel, bedoelen ze niet 2012/2013?, MG], im darauffolgenden Schuljahr werden es 9,1 Mio. Euro sein, so die Zahlen aus dem verabschiedeten Haushalt des BdFWS.

Um die Nachhaltigkeit der Lehrerbildung zu gewährleisten, will der BdFWS auch die Berufseinführung für junge Lehrer verbessern. Hier gelte es, einen »noch ungehobenen Schatz zu heben«, betonte Vorstandsmitglied Dr. Richard Landl. Als Mentoren sollen auch pensionierte Waldorflehrer gewonnen werden, dazu will der BdFWS eine Datenbank einrichten.

Die 157 anwesenden Schulträger bewilligten außerdem die grundständige Ausbildung zum Waldorfklassenlehrer am Institut für Waldorfpädagogik, Inklusion und Interkulturalität in Mannheim zunächst für drei Jahre. Der Mannheimer Standort der Waldorflehrerbildung bietet seit 2012 seine Bachelor- und Masterstudiengänge in Kooperation mit dem Fachbereich Bildungswissenschaft der Alanus Hochschule für Kunst und Gesellschaft an.

Dieser Entscheidung war eine intensive Diskussion vorausgegangen, ob sich die Waldorfschulbewegung neben der Freien Hochschule in Stuttgart und dem Institut für Waldorfpädagogik in Witten-Annen einen dritten Standort für das grundständige Klassenlehrerstudium leisten kann oder stattdessen verstärkt in die Postgraduiertenausbildung investieren sollte. Nach der Abstimmung dankte das Plenum den vorbereitenden Gremien des Bundes für die kompetente und transparente Vorbereitung dieses kontrovers diskutierten Tagesordnungspunktes.

Bei der Entscheidung waren nur die Schulträger abstimmungsberechtigt, die zahlreichen Einzelmitglieder des BdFWS sorgten jedoch mit sachkundigen Redebeiträgen für eine lebendige und bis zur letzten Minute spannende Debatte. Anwesend war auch der Gründer der dm-Drogeriemarktkette und langjähriger Waldorf-Vater, Dr. Götz Werner, der die Waldorfschulbewegung ermutigte, sich der finanziellen Herausforderung der Lehrerbildung zu stellen: »Wenn die Waldorfschulen prosperieren sollen, muss die Schulbewegung in Vorleistung gehen«, betonte er.

Als »dritte Säule« der Finanzierung der Lehrerbildung soll neben Elternbeiträgen und staatlichen Zuschüssen in Zukunft auch die Einwerbung von Stiftungsgeldern treten, so die übereinstimmende Auffassung der Versammlung.

Der höhere Finanzaufwand in der Waldorflehrerbildung ergibt sich auch aus der Tatsache, dass sich die Ausbildungsstätten der Waldorflehrerausbildung den Anforderungen des Bologna-Prozesses gestellt haben. Die grundständigen Studiengänge wurden modularisiert, um die Abschlüsse Bachelor of Arts (BA) und Master of Arts (MA) anbieten zu können. (Einzelheiten zu Studienangebot und -orten siehe www.bildung-fuers-leben.de). Außerdem nehmen die Ausbildungsstätten in Deutschland auch Aufgaben für die weltweit wachsende Waldorfschulbewegung wahr. Vor allem für angehende Waldorflehrer aus Osteuropa ist Deutschland ein beliebter Studienort.

In die Zukunft weisende Beschlüsse wurden bei der Mannheimer Versammlung auch für die Öffentlichkeitsarbeit der Waldorfschulen gefasst. Die Zeitschrift »Erziehungskunst« des BdFWS, wird weiterhin mit einer Auflage von 72.000 allen Elternhäusern zur Verfügung gestellt. Großen Erfolg erzielt auch die Online-Ausgabe sowie die im Dezember 2011 erstmalig auf spanisch und englisch erschienenen digitalen Ausgaben der Erziehungskunst Spezial, wie Vorstandsmitglied Henning Kullak-Ublick auf der Versammlung erläuterte (www.erziehungskunst.de). (cu.)’

In ‘Mannheim: Hohe Zustimmung zur Erziehungskunst’ wordt dit gegeven nog nader gespecificeerd:

‘Die Mitgliederversammlung des Bundes der Freien Waldorfschulen hat sich am 24. März in Mannheim mit einer Mehrheit von rund 90% der abgegebenen Stimmen für die Fortführung des Projektes »Erziehungskunst« in seiner jetzigen Form ausgesprochen.

Bei der Versammlung der Schulträger in Mannheim – im Bund der Freien Waldorfschulen sind heute 230 Schulen mit rund 84.000 SchülerInnen zusammengeschlossen – wurde die hohe Zustimmung für die »Erziehungskunst« in der gesamten Schulbewegung deutlich. Die »Erziehungskunst«, zu der nicht nur die gedruckte Ausgabe, sondern auch diese Webseite und eine facebook-Repräsentanz gehört, ist Organ des Bundes der Freien Waldorfschulen, der »Freunde der Erziehungskunst Rudolf Steiners« und der Vereinigung der deutschen Waldorfkindergärten.

Vor drei Jahren wurde der Entschluss gefasst, die vormals auf ein kleines Fachpublikum ausgerichtete Abonnements-Zeitschrift zu einer Publikumszeitschrift umzuwandeln, die sich in erster Linie an Eltern, Schüler und die interessierte Öffentlichkeit wendet. Aus dem Fachblatt wurde ein Magazin für Waldorfpädagogik mit einer Auflage von rund 72.000 Exemplaren. Die Finanzierung der Zeitschrift erfolgt über eine Umlage pro Schüler, die von den Eltern über das Schulgeld entrichtet wird.

Sowohl aus der Elternschaft der Waldorfschulen, dem »Bundeselternrat«, als auch aus der Schülerschaft, der Waldorfschülervertretung, kamen bei der Aussprache zum »Projekt Erziehungskunst« deutlich zustimmende Voten. Die versammelten Delegierten der Schulen sprachen sich schließlich mit neunzigprozentiger Zustimmung für die Weiterführung des jetzigen Modells aus, das jedem Elternhaus den Bezug der Zeitschrift zu unvergleichlich günstigen Bedingungen ermöglicht. Der Beschluss sichert die Finanzierung des Projektes und dessen Weiterentwicklung auf weitere fünf Jahre. (ra)’

Dat deze ledenvergadering niet zomaar eenvoudig verliep, blijkt uit dit bericht van Mathias Maurer, ‘Mannheim: Eklat auf der Mitgliederversammlung des Bundes der Freien Waldorfschulen’:

‘Eine Abstimmung auf der Mitgliederversammlung des Bundes der Freien Waldorfschulen am 24. / 25. März 2012 in Mannheim sorgte für einen Eklat: Zwei Mitglieder aus dem Finanzierungsrat (Hans Hutzel, Erika Blass-Loss) und drei Mitglieder aus dem Ausbildungsrat (Michael Handtmann, Walter Riethmüller, Jürgen Spitzer) legten ihre Arbeit in diesen Gremien nieder.

Damit sind zwei der wichtigsten Steuerungsorgane des Bundes, die für die Qualitätssicherung und Finanzierung der Waldorflehrerausbildung in Deutschland zuständig sind, in ihrer Arbeit erheblich beeinträchtigt.

Voraus ging die Abstimmung zu einem Antrag der Mannheimer Hochschule, der eine langfristig deutliche Erhöhung ihrer Zuschüsse aus den Bundesbeiträgen von rund einer auf bis zu fast zwei Millionen implizierte. Dieser Antrag setzte voraus, dass innerhalb von drei Jahren die Zahl der dort Studierenden von 80 auf 290, das akademische Lehrpersonal entsprechend erhöht und die Teilfinanzierung über Drittmittel aus Stiftungsgeldern ebenfalls langfristig gesichert ist. Damit wird die Mannheimer Hochschule aus dem derzeit gültigen leistungsorientierten Finanzierungsmodell herausgenommen.

Ausbildungs- und Finanzierungsrat konnten nach langwierigen Beratungsgesprächen dieser unsicheren Planung nicht zustimmen. Die Empfehlung der Räte wurde durch die Voten der Drittmittelgeber DAMUS-Stiftung (Götz Werner und Benediktus Hardorp) und der Software-Stiftung (Walter Hiller) konterkariert. Die DAMUS- und Voith-Stiftung unterstützen mit 810.000 Euro die Mannheimer Initiative; auch die Software-Stiftung hat ihre Unterstützung in Aussicht gestellt.

Ein finanzielles Engagement von Wirtschaftsunternehmen für die Bildung (Kulturleben) ist grundsätzlich zu begrüßen. Doch die Einzelvoten privater Geldgeber haben eine auf zeitintensiven und fachkompetenten Beratungsgesprächen fundierte Empfehlung der von der Schulbewegung eingesetzten Räte aus den Angeln gehoben: Rund 55 Prozent der Mitglieder sprachen sich nach der »Aussprache« für das riskante Projekt aus. Andere empfanden den Vorgang als Manipulation, da er die Entscheidungsfindung der Mitglieder beeinflusste. Konsequenterweise folgten die Rücktritte.’

Tot slot, het is weer een heel Duitse aangelegenheid vandaag, iets wat op 15 maart in ‘Alanus’ ter sprake kwam:

‘Auf der Buchmesse stellt Autor Dr. Ulrich Wunderlin sein neues Lehrbuch zur phänomenologischen Chemie in der Mittelstufe vor.’

De website van de Duitse bond had hierover op 22 maart een bericht, getiteld ‘Naturwissenschaftliche Grundbildung heute unabdingbar – Lehrerfortbildung auf der Leipziger Buchmesse’ (ik neem aan van Cornelie Unger, omdat ook hier de initialen CU vermeld staan; bij het Impressum op de website van Erziehungskunst worden namelijk deze eerder aangehaalde cu evenals verslaggever ra niet genoemd, hoewel daar wel berichten van hen onder deze initialen zijn opgenomen):

‘Demokratische Teilhabe an der Gesellschaft, zum Beispiel auch in Fragen der Technologiepolitik, setzt eine naturwissenschaftliche Grundbildung der Bürger voraus. Dies wurde bei einer Veranstaltung der Pädagogischen Forschungsstelle des Bundes der Freien Waldorfschulen (PäFo) zur Lehrerfortbildung auf der Leipziger Buchmesse deutlich.

“Wie soll man sich als Bürger beispielsweise für eine bestimmte Atompolitik entscheiden, wenn man von chemischen Prozessen nichts versteht”, betonte dazu Christian Boettger von der PäFo im Gespräch mit Buchautor und Waldorflehrer Dr. Ulrich Wunderlin. Wunderlin stellte auf der Buchmesse den ersten Band seines Lehrbuchs einer “Phänomenologischen Chemie” vor. Er dokumentierte anschaulich am Beispiel des Feuers, seiner Voraussetzungen und Verbrennungsprodukte, wie im Chemieunterricht von der Alltagserfahrung ausgehend die Welt der chemischen Stoffe für die Schüler erschlossen werden kann. Nur wenn im Chemieunterricht ein Denken in Kreisläufen vermittelt werde, könne von den Schülern auch nachvollzogen werden, was chemische Stoffe in der Natur bewirken können.

Gehe man auch weiterhin von den trockenen Formeln aus und bringe den Chemieunterricht nicht mit der Alltagserfahrung in Verbindung, bleibe es dabei, dass Chemie eines der unbeliebtesten Fächer ist, betonte Wunderlin. Dies könne man sich im 21. Jahrhundert nicht mehr erlauben: “Wir müssen unbedingt dahin kommen, dem Fach den Wert zu verleihen, den es heute in der Welt braucht”. Christian Boettger wies darauf hin, dass der an den Phänomenen orientierte Naturwissenschaftsunterricht von Anfang an Bestandteil der Waldorfpädagogik gewesen sei. Heute werde die Waldorfschule in der Öffentlichkeit eher mit künstlerischen Fächern in Verbindung gebracht. “Das ist aber nicht richtig. Die Studie der Professoren Barz und Randoll über Absolventen von Waldorfschulen kam zu dem Ergebnis, dass das zweitgrößte Berufsfeld der früheren Waldorfschüler im naturwissenschaftlichen Bereich liegt”.

Bei einer Sonderauswertung der Waldorfschulen im Rahmen der österreichischen PISA-Studie zum Thema Naturwissenschaften hatten die Waldorfschüler 2006 auch besonders gut abgeschnitten und hinsichtlich ihres Interesses über dem OECD-Durchschnitt gelegen. Dies wurde mit den als vorbildlich bezeichneten Methoden im Unterricht begründet, die von der Alltagserfahrung ausgehen.

Eine zweite Veranstaltung zur Waldorfpädagogik auf der Buchmesse mit Buchautor Dr. Thomas Maschke (“Auf dem Weg zu einer Schule für alle”) widmete sich der Umsetzung des Inklusionsgedankens an den Schulen, wie er an einigen Waldorfschulen schon verwirklicht wird. Hier hoben die Gesprächspartner vor allem die Notwendigkeit der Zusammenarbeit von Lehrern und Heilpädagogen hervor. Inklusion bedeute auch das Ende der Vorstellung vom Lehrer als dem “König im Klassenraum”. Wer inklusiv unterrichte, müsse bereit sein, sich zu verändern, sich selbst zu hinterfragen und auch Ratschläge anzunehmen. Deutlich wurde auch, dass die Waldorfpädagogik gute Voraussetzungen bietet, inklusiv zu arbeiten, da sie ihren “Lehrplan an den Kindern entwickelt” und Verschiedenheit von vornherein einkalkuliert.

Literaturhinweise:

– Wunderlin, Ulrich: “Lehrbuch der phänomenologischen Chemie, Band I, Chemieprojekte der 7.,8., und 9. Klasse”, Pädagogische Forschungsstelle beim Bund der Freien Waldorfschulen Stuttgart 2011

– Maschke, Thomas (Hrsg.): “...auf dem Weg zu einer Schule für alle – Integrative Praxis an Waldorfschulen”, Verlag Freies Geistesleben Stuttgart 2010

– Barz, Heiner /Randoll, Dirk u.a.: “Absolventen von Waldorfschulen. Eine empirische Studie zu Bildung und Lebensgestaltung”, VS Verlag für Sozialwissenschaften Wiesbaden 2007

– Link zu PISA Österreich, Thema Naturwissenschaften, Sonderauswertung für Waldorfschulen: http://bit.ly/yGA3E3’

Scheiding

Het zat er al een tijdje aan te komen. Op 6 september 2011 kwam het in ‘Consequenties’ al aan de orde. Maar nu is het toch onherroepelijk werkelijkheid geworden. Maandblad Info3 meldt vandaag ‘Walter Kugler und Nachlass-Archiv trennen sich’:

‘Walter Kugler, langjähriger Leiter des Steiner-Archivs in Dornach, verlässt seinen Posten. Das Arbeitsverhältnis mit der Steiner-Nachlassgesellschaft “wurde wegen Vertrauensfragen in der Zusammenarbeit in gegenseitigem Einvernehmen aufgelöst”, heißt es in einer Stellungnahme der Nachlassverwaltung, welche die Rechte an Steiners Werk innehat und auf Steiners Witwe Marie Steiner zurückgeht.

Bereits im Zusammenhang mit der Entlassung der Archiv-Mitarbeiterin Vera Koppehel im vergangenen Jahr war auch von Unstimmigkeiten zwischen Kugler und dem Nachlass-Vorstand zu hören gewesen. Hintergrund des Konflikts sind abgesehen von persönlichen Dingen unterschiedliche Interessensgewichtungen: Während Kugler wie zuvor Koppehel sich neben den eigentlich archivarischen Arbeiten durch Organisation von Ausstellungen und anderen Aktivitäten stark für die Aktualisierung von Steiners Werk einsetzen, favorisiert der Nachlass-Vorstand in Zeiten finanzieller Notstände eine Konzentration auf die eigentlich editorischen Aufgaben des Archivs. Diese sollen nach dem Ausscheiden Kuglers neu geordnet und gewichtet werden.

Dr. Walter Kugler hatte dem Archiv als wissenschaftlicher Mitarbeiter rund 30 Jahre angehört. Dabei hat er sich, wie auch der Nachlass-Vorstand in seiner Stellungnahme hervorhebt, große Verdienste für die Verbreitung von Steiners Werk weit über anthroposophische Kreise hinaus erworben. Als Kapazität war Kugler besonders bei Kunstexperten in aller Welt gefragt und an zahlreichen großen Ausstellungen wie zuletzt die in Wolfsburg, Stuttgart, Prag, Wien und Weil beteiligt. Die Erschließung der Kunstwelt für die Wandtafelzeichnungen Steiners ist ohne seinen Einsatz nicht zu denken.’

Info3 meldt nog meer vandaag, ‘Mit neuer Besetzung raus aus der Krise?’

‘Weleda erhält neuen Verwaltungsrat und neuen CEO

Die Weleda AG, in den letzten Wochen durch hohe Verluste und angekündigte Sparmaßnahmen mit Negativschlagzeilen in der Presse präsent, hat ihre Führungsspitze neu aufgestellt. Auf der außerordentlichen Generalversammlung am 23. März 2012 in Dornach (Schweiz) haben die Aktionäre einen neuen Verwaltungsrat gewählt, der Paul Mackay, Vorstand am Goetheanum, zum neuen Präsidenten ernannte. Neuer CEO der Gruppe zum 1. April wird Ralph Heinisch. Der bisherige CFO (Chief Financial Officer), Patrick Kersting, verlässt das Unternehmen Ende März.

Zurück zu solider Ertragsbasis

Die Aktionärinnen und Aktionäre der Weleda AG wählten am Freitagnachmittag einen neuen Verwaltungsrat. In einer Pressemitteilung des Unternehmens heißt es, der neue Verwaltungsratspräsident Paul Mackay wolle die Wirtschaftlichkeit des Unternehmens kurzfristig verbessern und nachhaltig zu einer soliden Ertragsbasis zurückführen. Die Weleda AG werde das Geschäftjahr 2011 voraussichtlich mit einem Verlust von rund 10 Mio. CHF abschließen. Der voraussichtliche Gruppenumsatz beträgt 380 Mio. CHF (307,5 Mio. Euro). Die definitiven Ergebnisse der Gruppe werden nach der ordentlichen Generalversammlung am 1. Juni publiziert.

Handlungsfähigkeit zurückgewinnen

Der bisherige Verwaltungsrat ist auf Wunsch der Hauptaktionäre, der Allgemeinen Anthroposophischen Gesellschaft und der Ita Wegman Klinik, zurückgetreten, durch die Neuwahl soll die Handlungsfähigkeit des Gremiums wieder hergestellt werden. Die neu gewählten Verwaltungsräte sind neben Paul Mackay der Jurist Dr. Jürg Galliker, Dr. Andreas Jäschke, Geschäftsführer der Ita Wegman Klinik in Arlesheim sowie Vorstandsmitglied des internationalen Verbandes der anthroposophischen Kliniken, der Arzt Dr. Harald Matthes (Gemeinschaftskrankenhaus Havelhöhe) und die Drogistin Elfi Seiler (St. Peter-Apotheke in Zürich), Präsidentin des Trägervereins des Paracelsus-Spitals Richterswil.

Ralph Heinisch wird neuer CEO

Bei seiner konstituierenden Sitzung hat der neue Verwaltungsrat den Diplom-Kaufmann und Unternehmensberater Ralph Heinisch zum 1. April 2012 zum CEO der Weleda Gruppe ernannt. Der auf die Restrukturierung und den Aufbau von Unternehmen spezialisierte Manager war von 2009 bis Ende Februar 2012 als Interimsvorstand beim deutschen Kunststoff-Unternehmen FRANK plastic tätig, das er während dieser Zeit erfolgreich restrukturierte. Von 2007 bis 2009 war Ralph Heinisch Geschäftsführer des anthroposophisch orientierten Paracelsus-Krankenhauses in Bad Liebenzell.

Patrick Kersting, bisheriger CFO und Mitglied der Weleda Gruppenleitung, scheidet nach Angaben des Unternehmens zum 31. März im beiderseitigen Einvernehmen aus dem Unternehmen aus. Bis zur definitiven Nachbesetzung der Position übernimmt Heinz Stübi, externer Unternehmensberater und Wirtschaftsprüfer mit eingehender Erfahrung bei mittleren und großen Unternehmen verschiedener Branchen, ad interim die Aufgabenbereiche des CFO.

Quelle: Weleda AG’

Info3 boog zich verschillende keren eerder over de kwestie. Zie bijvoorbeeld ‘Maestro’ op 5 maart. Ook Michael Mentzel van ‘Themen der Zeit’ besteedt er vandaag veel aandacht aan, in ‘Neue Gesichter bei der Weleda AG’. Afgelopen zaterdag werden de feiten al gemeld op de website van de Allgemeine Anthroposophische Gesellschaft, in ‘Ausserordentliche Generalversammlung der Weleda wählt neuen Verwaltungsrat’:

‘An der Versammlung im Goetheanum wurden die von den Mehrheitsaktionären Ita Wegman Klinik und Goetheanum vorgeschlagenen Menschen gewählt.

Die hohe negative Jahresabschluss der Weleda 2011 (ca. 10 Mio CHF) veranlasste die Mehrheitsaktionäre im Einvernehmen mit dem Verwaltungsrat und der Leitung der Weleda eine ausserordentliche Generalversammlung einzuberufen, um einen neuen Verwaltungsrat zu bilden. Es wurden an der Versammlung gewählt: Jürg Galliker, Rechtsanwalt in Basel; Andreas Jäschke, Geschäftsführer der Ita Wegman Klinik; Harald Matthes, Arzt in der Klinik Havelhöhe; Elfi Seiler, Inhaberin der St Peter Apotheke in Zürich und Paul Mackay, Vorstand Goetheanum.’

Wat ik op deze website echter maar niet vindt, is het financieel jaarverslag van de Allgemeine Anthroposophische Gesellschaft. Op 1 maart gaf ik in ‘Ziekte’ de uitnodiging van de jaarvergadering op vrijdag en zaterdag 30 en 31 maart in het Goetheanum weer, plus de ingediende moties. Die trouwens met het voorgaande bericht te maken hebben. Maar die financiële verantwoording, die staat er niet, zoals intussen wel het programma en de moties, zie ‘Jahresthema 2012/13’, ‘Jahrestagung und ordentliche Generalversammlung 2012 > Einladung Jahrestagung 2012’, ‘Einladung Generalversammlung 2012’ en ‘Anträge > Antrag 1’ plus ‘Antrag 2’. Wel is de financiële verantwoording opgenomen in de nieuwste uitgave van Anthroposophie weltweit. Op 2 februari in ‘Conflictpotentie’ had ik het over het eerste nummer van dit jaar, een dubbelnummer. Zoals ik daar schreef, is er ook een Engelse versie van. Op 14 maart verscheen ‘Anthroposophy Worldwide No. 3’ van ‘March 2012’ met daarin ook het ‘2011/2012 Annual Report’. Het laatste artikel, op bladzijde 11, is het ‘General Anthroposophical Society 2011 Financial Report’. De tabellen en de cijfers kan ik hier niet goed weergeven, maar wel de bijbehorende tekst als algemene toelichting. Deze is ondertekend door Paul Mackay. Dan hebben we in ieder geval een beeld van de stand van zaken bij het Goetheanum:

‘Dear members

At the Annual General Meeting on 16 April 2011 I suceeded Cornelius Pietzner as the member of the Executive Council who caries responsibility for the finances of the General Anthroposophical Society. As it was already clear in the year 2010 that Cornelius would resign I was also responsible for the budget 2011. Because of structural deficits in the last years we were obliged to cut the expenditure budget by 21 %. This led to painful decisions. For the first time we did not anticipate the receipt of legacies for budgetary purposes. The question was, how the Goetheanum would manage with a reduced budget. In the course of 2011 we experienced that this was possible, especially through the efforts of our co-workers. For this I would like to express my gratitude.

Profit and Loss account

The first good news is, that we did keep to our budget. Considering the strongly reduced expenditure budget this is quite an achievement. Only the membership contributions (with TCHF 475 less) and free gifts (with TCHF 618 less) did not reach the budgeted amount. Part of that was due to the revaluation of the Swiss Franc vis-a-vis other currencies, especially the Euro. Fortunately a special endeavour in Switzerland, the Netherlands and Germany to equalize the currency exchange rate as well as TCHF 405 more allocated gifts partially balanced the revenue reduction. Very exceptional is, that in the year 2011 we received CHF 5,01 m in legacies. We are very grateful towards the friends who considered the Goetheanum in their last wills and testaments. They allow us to fulfill our tasks in a more complete way. Part of these legacies (CHF 1,2 m) we had to use to break even. The remainder (CHF 3,81 m) we have used to adjust valuations of assets (CHF 1,12 m), to make provisions and create funds (CHF 2,54 m) as well as raise our equity (CHF 0,16m).

As you can see we have split our profit and loss account in two, one part with an ordinary result and another with an extraordinary result. In the long term the ordinary budget should be able to break even. In this way it will be possible to allocate the extraordinary result for investments, renovations and projects, such as the next Faust production and the artistic and written legacy of Rudolf Steiner.

Balance sheet

We structured the balance sheet per 31 December 2011 as simply as possible. Under the financial assets there can be found the shareholding in Weleda AG. We reduced the value of the shares and participation certificates to the nominal value. This is an important shareholding. We also reduced the shareholding in Vital AG, running the Speisehaus, to CHF 1, as we consider this to be part of the Goetheanum infrastructure. Finally we reduced the value of a loan to the Hestia Cooperative, being the owner of Speisehaus and Haus Friedwart, with 50 %. Under the fixed assets we have valued all Goetheanum assets with CHF 1 in order to express, that these assets are withheld from having a financial value.

Under the liabilities there can be found gifts with the right of withdrawal. We would like to strengthen this way of financing the Goetheanum. The Goetheanum receives a gift under the condition that this gift can be withdrawn. In such a way the person executing the gift has the security that, if needed, it can be returned. At the moment of death the gift will be converted to a legacy.

Membership contributions

We are a bit worried about the membership contributions. It seems, that these contributions to the Goetheanum sometimes do not reflect the meaning of our membership. Foremost one is a member of the General Anthroposophical Society. Consequently one can also become a member of a group, such as a National Society or a local group. The conciousness for this sequence is generally not very great. We notice, that the contribution to the General Anthroposophical Society i.e. the Goetheanum, is not seen as a primary but as a secondary contribution. In this way the average contribution per member this year is CHF 85 instead of the CHF 125, that was originally agreed upon. Fortunately this is not the case in countries such as Switzerland and Germany. Together with the members we would like to find ways to strengthen the consciousness of being a member of the General Anthroposophical Society. Only as a community can we fulfill the tasks of the School of Spiritual Science and the Society.

The concern for membership contributions has also led us to reconsider the contributions of institutions. Given that Anthroposophy has now existed for more than one hundred years and that members have taken initiatives derived from Anthroposophy many anthroposophical institutions have come into being. Weleda among others contributes a considerable amount. The question is whether also other anthroposophical institutions can join in contributing to the Goetheanum. Here is potential for financial co-carrying.

The Goetheanum as a differentiated entity

It is important to regard the Goetheanum as the place for the School of Spiritual Science within the General Anthroposophical Society. Everything happening at the Goetheanum can be seen in the light of the School and the Society. The stage is not a theatre but a place for the anthroposophical art impulse. Also the Goetheanum building is an expression of this impulse. The Anthroposophical Society is the vessel or chalice of the School of Spiritual Science. The budgets of the Sections in the financial statements are to be regarded as budgets in which only the directly allocated funds are recorded. Many expenses, such as for the premises, services for events, the stage and administrative services are not charged to the sections. We regard the Goetheanum as a differentiated entity.

Finally I would like to indicate, that we propose the Annual General Meeting to confirm Justus Wittich as new member of the Executive Council. As the new treasurer he will then be in charge of the finances. When I got the request to take over the responsibility for the finances for a limited period, I asked Hans Hasler to assist me. I would like to thank him for his great support. Without him we would not have achieved as much as we have done. He also will hand over his task to a successor.

Last but not least I would like to thank you, dear members, for your support through membership contributions, gifts and ultimately for your confidence.

Paul Mackay’