Verschil

De ene instelling is de andere niet. Maar soms zijn de verschillen wel erg groot. Neem nou OlmenEs. Op 28 mei wist ik in ‘Beoordelingen’ te melden dat

‘Merlijn Trouw werd benoemd als directeur van de zorginstelling OlmenEs in Appelscha’.

Maar kijk ik op de website van OlmenEs (die mij trouwens in zijn geheel erg oubollig aandoet), dan vind ik vooral verouderde informatie. Bij ‘Actuele situatie’ staan foto’s van ‘OlmenEs in 2006’:

‘In de zomer van 2006 is er flink gekapt: een nieuwe zichtlijn komt te voorschijn van de Larix via de villa tot aan de tuinen.’

Bij ‘Meer info & Links’ is, wanneer je naar beneden scrollt, gelukkig een actuele agenda opgenomen. Maar daarmee heb je het wel zo’n beetje gehad. Niets over Merlijn Trouw of welke personele invulling dan ook. Bij de links staat echter ook de Oudervereniging van OlmenEs vermeld met een eigen website. En gek genoeg blijkt die veel meer informatie te bevatten (dan zou ik me als instelling toch wel verschrikkelijk schamen):

‘Welkom op de website van de OuderVerening van OlmenEs. OlmenEs is een antroposofische woon/werk gemeenschap voor verstandelijk gehandicapten te Appelscha. Voor meer informatie bezoekt u www.olmenes.nl.

De oudervereniging wil praktisch bezig zijn, transparant zijn, signalerend zijn, stimulerend, inspirerend. Kortom, de oudervereniging wil tussen ouders, bewoners en leiding staan. Zij doet dat middels ouderavonden, nieuwsbrieven, deze website en het forum en probeert tussen de drie partijen (bewoners, ouders en leiding) te staan ten behoeve van de belangen van de bewoners van OlmenEs.’

Je kunt dus veel beter op deze website blijven als je meer wilt weten. Ik ga hiervoor naar de ‘Nieuwsbrief februari 2009’, waar op bladzijde 5 en 6 het verslag ‘Afscheid Koop Daniëls’ door Froukje Oswald staat:

‘Na 17 jaar OlmenEs geleid te hebben was de tijd gekomen dat Koop, zoals iedereen hem noemt, een rustiger periode in zijn leven tegemoet kon gaan zien. Zoals hij in zijn slotrede zelf zei: “Ik ga een hele tijd helemaal niets doen”, wat meteen al weer werd afgezwakt door te melden dat hij o.a. “iets” zou gaan doen bij de Antroposofische Vereniging op medisch gebied. Koop kennende zou dat “iets” wel eens een understatement kunnen blijken te zijn.

Voorlopig komt het er volgens hem echter op neer dat hij grondig kan gaan opruimen, allerlei zaken heeft hij niet meer nodig en vooral in zijn persoonlijke leven zijn er dingen die lange tijd zijn blijven liggen en waar nu tijd vrij voor komt. Omdat het geen gunstige tijd is om een huis te verkopen zal er van verhuizen even niets kunnen komen en blijft hij voorlopig in Brummen en in Appelscha zijn pied à terre behouden.

De opvolger van Koop, Merlijn Trouw, kreeg gelegenheid zich voor te stellen aan de aanwezige ouders door iets over zichzelf te vertellen: Geboren in Nijmegen, tegenwoordig woonachtig in Amsterdam, heeft hij nu als toekomstige woonplaats voor zijn gezin Ruinerwold in Drenthe gekozen. Verder vertelde hij iets over de functies die hij tot nu toe heeft bekleed, zijn beweegredenen om juist naar OlmenEs te komen, en zijn opvattingen over de verhoudingen tussen bewoners, ouders en medewerkers. Het zou te ver voeren om hier alles te vermelden, er zal zeker nog dikwijls gelegenheid genoeg zijn om de nieuwe Bestuurder, zoals officieel zijn titel luidt, zelf te horen.

Er breekt bij het afscheid van Koop Daniëls een nieuwe fase aan in het bestaan van OlmenEs: Het zal anders worden met een jonge bestuurder, “Niet minder, niet beter, maar anders” was de lijfspreuk van mijn oude Directeur aan de Rijks Kweekschool te Leeuwarden. Sommige uitspraken blijven van kracht, ook al zijn de omstandigheden niet gelijk. Maar op deze avond, de 7e november 2008, neemt Koop Daniëls, samen met zijn vrouw, officieel afscheid van zijn medewerkers en zijn bewoners. Het was hartverwarmend om te zien en te horen wat er voor het voetlicht werd gebracht.

De bewonersband verzorgde een optreden, luid toegejuicht door het publiek, er werden toepasselijke liederen ten gehore gebracht waarbij de zaal werd ingeschakeld, er werden toespraken gehouden, cadeaus uitgedeeld, waaronder een boek samengesteld uit bijdragen van de bewoners, en tot slot een zeer ludiek optreden van een groepje medewerkers, voorstellende een alternatief kerstspel, tot grote hilariteit van de zaal. Nadat Koop in zijn slotrede iedereen had bedankt, konden bewoners en medewerkers hem nog persoonlijk de hand drukken, waar druk gebruik van werd gemaakt. Beladen met cadeaus, bloemen en goede wensen was het een waardig afscheid voor de Eerste Directeur van OlmenEs.’

Op de bladzijden 11 en 12 is een verslag van Joop Visser opgenomen van ‘Overleg Oudervereniging met de nieuwe directeur’. Aangezien dit me aardig illustratief lijkt, laat ik dat ook hier volgen:

‘Op 23 januari heeft het bestuur van de oudervereniging overlegd met de nieuwe directeur van OlmenEs, Merlijn Trouw. Hierbij kwamen de volgende zaken aan de orde:

1. Ouderavonden georganiseerd door OlmenEs.
Op 19 april en 4 oktober 2009 heeft OlmenEs ouderavonden gepland. De ouderavond van 19 april zal worden gewijd aan de ZZP-indicatie (Zorg Zwaarte Pakket) en de daarmee samenhangende vergoedingen die OlmenEs krijgt. Verder zal op 19 april aandacht worden besteed aan de vrijetijdsbesteding en de doorbelasting van de kosten daarvan aan de bewoners. De ouderavond van 4 oktober zal waarschijnlijk in het teken staan van hoe OlmenEs omgaat met vrijheidsbeperkende maatregelen.

2. Welke kosten vallen nu onder de AWBZ?
OlmenEs verwacht dat dit jaar een exploitatietekort. Daarom wordt momenteel nog eens kritisch gekeken welke kosten er door de AWBZ worden vergoed en welke kosten door de bewoners zouden moeten worden gedragen. Daarover wordt een notitie opgesteld die op 23 februari met de cliëntenraad zal worden besproken.

3. Ouderochtenden
Het programma voor de ouderochtenden in de huizen wordt nu meestal opgesteld door de huizen zelf. Merlijn zal met de staf van OlmenEs overleggen of de ouders niet meer kunnen worden betrokken bij het opstellen van het programma.

4. De driehoek: bewoner – medewerker – ouder
Merlijn wil graag gesprekken met de ouders en medewerkers organiseren over de driehoek bewoner – medewerker – ouder. Mogelijk kan één van de ouders (Wiebe Cool) een inleiding over dat onderwerp houden. Wiebe Cool kwam als eerste met het boek “Ouders op hun plek” dat gaat over het belang van de driehoek: kind, ouders, hulpverlener.

5. Resultaten van inspecties
Zodra de resultaten van het laatste bezoek (19 december 2008) van de inspecteur voor de gezondheidszorg bekend zijn zal OlmenEs daarover een bericht naar de ouders sturen. Op de websites van OlmenEs en van de oudervereniging zullen links komen naar het volledige rapport van de inspecteur.

6. Collectieve verzekering
Evelien Nijntjes, secretaris van de oudervereniging, onderzoekt momenteel de mogelijkheden voor een collectieve ziektekostenverzekering voor de bewoners van OlmenEs.’

Dat rapport van de inspecteur voor de gezondheidszorg van het bezoek op 19 december 2008 staat niet op deze website, maar wel de twee voorafgaande (zoals die van 1 april 2008). Op de website van OlmenEs zelf heb ik hierover helemaal niets kunnen vinden. Wat zo’n rapport inhoudt is hier al een keer uitgebreid ter sprake gekomen, maar dan op het gebied van onderwijs. Dat was op 15 maart in ‘Toezicht’: daarbij werd de structuur van een dergelijke rapportage uiteengezet. Dat is hier niet veel anders. In een verslag door Joop Visser van ‘De commissie vrijheidsbeperking’ is op bladzijde 10 van de Nieuwsbrief te lezen:

‘Als de inspecteur op 19 december 2008 weer op bezoek komt, vindt zij dat er veel is verbeterd. De score van OlmenEs op het gebied van vrijheidsbeperkende maatregelen is nu verbeterd en het risico wordt in het conceptrapport gering tot matig genoemd. In het conceptrapport onderbouwt de inspecteur de score als volgt:

“Er zijn beleidsstukken ten aanzien van vrijheidsbeperking opgesteld en er is een commissie middelen en maatregelen ingesteld. Ook zijn medewerkers geschoold. De zorgplannen zijn merendeels aangepast en er wordt veel aandacht besteed aan preventie van vrijheidsbeperking.”’

Wil ik nog een organogram vinden, dan moet ik evenmin naar de website van OlmenEs gaan, want daar is helemaal geen personele informatie te vinden, maar naar de ‘Nieuwsbrief oktober 2008’ van de oudervereniging, op bladzijde 7.

Ik begon dit bericht met de zin: ‘De ene instelling is de andere niet. Maar soms zijn de verschillen wel erg groot.’ U heeft de ene instelling nu wel leren kennen. De andere die ik naar voren wil brengen is de Raphaëlstichting. De website daarvan is aanmerkelijk vrolijker. Dat is niet zo vreemd: sinds vorige week donderdag 28 mei is die geheel vernieuwd. Kijkt u maar. Wat zegt u? Vindt u hem er niet mooier op geworden? Ja, daar heeft u wel gelijk in. Dat heel eigene, wat de vorige website kenmerkte, is verloren gegaan. Nu is het een vrij kleur- en fantasieloze eenheidsworst geworden. Waarschijnlijk vooral gericht op ‘cms-content’ – voor wie dat wat zegt: dan kan iedereen in de organisatie voor zijn eigen pagina’s zorgen. De Antroposofische Vereniging heeft ook zo’n soort systeem; alleen zijn er daar heel veel pagina’s die gewoon niet onderhouden worden, wat een slechte indruk maakt. Hopelijk gaat het hier beter.

Hoe dan ook, samen met de lancering van de website is een revolutionaire vernieuwing van de huisstijl gepresenteerd – dat wil zeggen: revolutionair voor de Raphaëlstichting en al haar instellingen die al zo veel jaren een eigenzinnig logo voerden:

‘Met de onthulling van het nieuwe logo is op 28 mei de vernieuwde huisstijl van de Raphaëlstichting feestelijk ten doop gehouden. De behoefte aan een eigentijdser gezicht heeft geleid tot een helderder beeld van ondermeer de website. De nieuwe huisstijl werd ontworpen door Harm van der Meulen die al enige jaren de vormgeving voor de Raphaëlstichting verzorgt.’

‘Raphaëlstichting – Zorg van mens tot mens’ heet het nu. Klik je in het rechtermenu op ‘Over de Raphaëlstichting’ komt ook het item ‘publicaties’ tevoorschijn. Daarachter gaat het ‘nieuwsblad’ schuil. Je kunt daar van de aloude ‘De Veerman’ de nrs. 85 t/m 96 downloaden. Maar dan komt het:

‘Kristallijn Nr. 01 Mei 2009 kunt u hier downloaden (PDF 1,43 MB)’

Inderdaad gaat de revolutie verder, tot in het eigen ‘Nieuwsblad voor medewerkers en belangstellenden van de Raphaëlstichting’ namelijk. Wel staat hier ‘Nummer 1 juni 2009’ en niet ‘Nr. 01 Mei 2009’, maar goed. In het artikel ‘De Raphaëlstichting heeft een nieuw gezicht’ van Jan Verweij op de bladzijden 2 t/m 4 wordt een en ander uit de doeken gedaan. Men is niet over één nacht ijs gegaan, zo blijkt:

‘Het is zover: de Raphaëlstichting heeft een nieuwe huisstijl. Logo, briefpapier, visitekaartjes en website zijn al in een nieuw jasje gestoken; borden en belettering op bussen en auto’s volgen binnenkort.

De introductie van de nieuwe huisstijl markeert het einde van een traject dat begon met een masterclass in februari 2008 op Scorlewald, geleid door een marketing specialist Joyce Meuzelaar. Een inspirerende dag met het bestuur, de directeuren van de instellingen en enkele belangstellenden.

Aanleiding voor de bijeenkomst was een toenemende wens om de huisstijl in een helderder, eigentijdser jasje te steken. Er ontstonden levendige gesprekken over de identiteit van de stichting. Want daar begint het allemaal mee: je identiteit. Hoe sterker en samenhangender deze is, hoe sterker de aantrekkingskracht op de omgeving. Anders gezegd: als je jezelf hebt gevonden, word je ook door anderen gevonden. In die zin – bleek ook uit de bijeenkomst – heeft de Raphaëlstichting een voordeel. Er is een gedeelde – antroposofische – identiteit en als deze goed kan worden gecommuniceerd, worden we “vanzelf” zichtbaar. Maar als het gevoel bestaat dat de binnenkant in de loop van de tijd gaat “schuren” met de buitenkant, dan is het tijd voor iets nieuws.

In een “identiteitsspel”, dat tijdens de masterclass werd gespeeld, kwamen kenmerken van de Raphaëlstichting op tafel die voor de vormgever de bouwstenen moesten vormen van een nieuw te ontwikkelen stijl. “Vernieuwen oké, maar niet teveel veranderen”, en: “blijf herkenbaar want de Raphaëlstichting heeft al een sterke identiteit”, was het advies.

Elegant
De karakteristieken waar Harm van der Meulen, de “huisvormgever” van de Raphaëlstichting, mee op pad werd gestuurd waren ondermeer: jeugdig, ridder die strijdt voor goede zaken, elegant, bescheiden, echte interesse tonend, aandacht, kwaliteit, kunstzinnig, toekomstgericht, vooruitstrevend, vernieuwend. Ga dat maar eens vertalen in een logo. Welke vorm hoort daarbij, welke kleuren, welke letter enz. enz.

Maar het lukte. Al na twee sessies met de PR-werkgroep, kwam er een ontwerp waar iedereen zich meteen in kon vinden. Jeugdig: ja. Elegant: ook. En zeker: kunstzinnig en vernieuwend. Toen begon het nijvere handwerk: de ontwerpen van briefpapier, enveloppen, website, visitekaartjes , het nieuwe medewerkersblad, enz. Talloze keuzes voor kleur, vorm, letter en lettergroottes, werden gemaakt en afgestemd.

Vrije vorm
Over de totstandkoming van het logo zegt Harm: “Gedurende het ontwerpproces kwamen er bij mij steeds drie leidende kreten boven: ‘Ik sta’, ‘Ik ben’ en ‘kunstzinnig’. Ik ging op grote vellen met houtskool aan de slag en maakte reeksen schetsen. En ineens was het er: in dunne lijnen, maar toch: dit was ’m voor mij! Ook liet ik me bij die schetsen inspireren door ‘aarde-hemel’ en Raphaël.

In feite maak je zo’n logo in een fractie van seconde. Door de lijnen op sommige plaatsen meer te verdikken dan op andere, versterkte ik de dynamiek die er al in zat. Het kreeg meer ‘schwung’; het begon erop te lijken alsof het geschilderd was of gekalligrafeerd.

Ik was benieuwd of mijn goede gevoel bij het logo zou worden gedeeld door de leden van de PR commissie, maar ze pikten hem er al vrij snel uit.

Het grappige is dat ik steeds meer het gevoel heb: dit klopt echt; dit is ’m gewoon. Er zit iets luchtigs in, iets dat zweeft, maar ook stevigheid heeft. Het is een vrije vorm: je kunt erin zien wat je wilt. Een engel, of een blad of: ‘groei’. Goed beschouwd zijn het twee vormen met daartussen een soort ‘bewustzijnsgedoe’... Twee mensen waartussen iets gebeurt? Waar de een zorg verleent aan de ander?

Het gaat allemaal onbewust, zo’n proces. Achteraf zie je er dingen in die je van te voren niet in je hoofd had.”

Jan Verweij’

In het artikel worden zelfs enkele logo’s getoond die het niet geworden zijn. Je moet maar durven. In ieder geval is het zo wel duidelijk dat de ene instelling de andere niet is, de verschillen kunnen groot zijn, heel groot...