Afrader

Morgen dient er een bijzondere tuchtzaak bij het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg (RTG) in Zwolle. Het is een openbare zitting, die gaat over een zogenaamde ‘intimiteitstraining’ voor tbs’ers. Gisteren werd hierover bericht, onder andere op de website van Elsevier en van nu.nl (deze laatste had het nieuws van het ANP betrokken). De aanklacht is dat deze training in feite ‘sekslessen’ met expliciete handelingen waren. Die zijn uiteraard in alle opzichten verboden tussen patiënten en therapeuten.

Hoewel een apart verhaal, is dit niet de reden dat ik erover begin. Die ligt in de verwijzing in alle berichten dat de ‘tbs’er in kwestie in zijn zaak [wordt] bijgestaan door een van de oprichtsters van de website Misbruik door Hulpverleners (MdH). Volgens MdH is er sprake van seksueel misbruik.’

Link je nu echter door naar deze genoemde Misbruik door Hulpverleners, dan valt je oog meteen op nog iets heel anders. Namelijk op de alarmerende koppen: ‘Misbruik wettelijk beschermde medische titels door antroposofen. Antroposofische beroepsverenigingen en voormalig arts strafbaar?’

Er is sprake van een persbericht ‘over misstanden binnen de antroposofische hulpverlening. Het persbericht werd op 26 december jl. omstreeks 21 uur aan diverse media, instanties en verenigingen verzonden’. Klik je op dit persbericht, dan kom je op de pagina ‘Rubriek antroposofische hulpverlening MdH’, met een vrolijk ‘Welkom op de engelenpagina van MdH!’

Wat mag dit wel zijn? Zijn dit weer van die gekken die het spoor volkomen bijster zijn en overal hun complottheorieën rondstrooien? Je zou het denken, maar ondanks deze niet onterechte indruk, is het tegenovergestelde het geval. Maar dat is niet meteen duidelijk, want eerst wordt er in hetzelfde misplaatste stramien cynisch gesproken over engelen die enerzijds als boodschappers slecht nieuws komen brengen en anderzijds als beschermers over patiënten waken.

Waar het echt over blijkt te gaan, is herstellingsoord Daidalos in Driebergen. En dan vooral over de met naam en toenaam genoemde arts en psychotherapeute Lieneke M. v. C. die hier werkzaam was. Of zij dat nu nog is, wordt niet duidelijk. In ieder geval niet als arts en psychotherapeute, want op 27 november 2007 werd in hoger beroep door zes uitspraken van het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg (CTG) deze dubbele inschrijving van arts en psychotherapeute in het BIG-register definitief doorgehaald. Zij mag deze beroepen sindsdien niet meer uitoefenen.

Maar zij bleek ruim twee weken later nog wel als psychotherapeute te zijn ingeschreven in het register van de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Psychotherapeuten (NVAP). Ook werd zij nog steeds als arts en psychotherapeute vermeld op enkele antroposofische websites. Dit gegeven doet bij mij enkele bellen rinkelen. Op de website van de Nederlandse Vereniging van Antroposofische Zorgaanbieders (NVAZ) is een persbericht te vinden, gedateerd 15 januari 2008, met als titel ‘Beëindiging BIG-registratie Therapeute’. Hier wordt ook een verklaring gegeven waarom een en ander zo gelopen is.

Met de overdracht van de Federatie Antroposofische Gezondheidszorg (FAG) naar de NVAZ is er iets misgegaan. De verouderde website van de FAG was op internet blijven staan. Maar dat was half januari inmiddels hersteld. Ook de inschrijving in het NVAP-register was een maand tevoren meteen geschrapt. Op 18 januari wordt dit op ‘Zorgvisie’, ‘De site voor beleid en management’, nog eens uit de doeken gedaan. Alleen wordt dit gegeven volledig genegeerd op de website van Misbruik door Hulpverleners en dat is niet netjes.

Tot zover lijkt het duidelijk, hoe bijzonder pijnlijk dit alles ook is. Want neem nu het feit alleen al dat het tuchtcollege zo’n vernietigend oordeel over een hulpverlener treft. Wat moet er dan niet allemaal misdaan zijn? En wat moet dat allemaal betekend hebben voor de hulpvragers?

Dat is ook waarom ik sympathie voel voor de website van Misbruik door Hulpverleners, ook al is die behoorlijk chaotisch en is men duidelijk op zoek naar de juiste vorm hoe je dit moet aanpakken. Om deze organisatie goed te kunnen inschatten, moet je iets meer over de achtergrond weten.

‘In oktober 2003 werd deze website door twee vrouwen opgericht die door psychotherapeuten zijn misbruikt, één van hen door een mannelijke en één door een vrouwelijke psychotherapeut. (...) Met deze website willen wij het taboe dat op GOG [grensoverschrijdend gedrag] rust, doorbreken en hopen wij iets voor lotgenoten te kunnen betekenen.’

Een van hen is Tanja Zondervan uit Amstelveen, ‘ervaringsdeskundige seksueel & psychisch machtsmisbruik in de psychotherapie’ (dit staat hier helemaal onderaan). Zij werd ook door geportretteerd door Florence Imandt in BN/De Stem op 15 november 2006:

‘Zondervan richtte een website op omdat ze uit eigen ervaring weet dat er nauwelijks iets bestaat voor slachtoffers van hulpverleningsmisbruik. Ze stak haar licht op in Amerika, dat op dit terrein al veel verder is. Op de site zijn massa’s gegevens te vinden over grensoverschrijdend gedrag. Verzameld door haarzelf en anderen, in een vastbesloten poging in ieder geval zoveel mogelijk wetenschappelijke informatie beschikbaar te krijgen in Nederland.’

Misbruik is een verschrikking die met alle mogelijke (wettelijke) middelen, en in de zorg al helemaal, bestreden moet worden. Zonder onderscheid of aanzien des persoons. Daarover bestaat geen twijfel, hoe moeilijk dat in de praktijk om allerlei redenen ook mag zijn. Ik meende te weten dat dit in de antroposofische gezondheidszorg goed geregeld is en volgens mij is dat ook zo. Neem alleen al het uitvoerige klachtenreglement zoals dat op de website van de NVAZ te vinden is (voor de goede orde: ‘vastgesteld 5 september 2007’, dus niet na dit geval). Het is schrikken als zich dan toch zaken hebben voorgedaan die het daglicht niet kunnen verdragen.

Maar een heel andere vraag is, hoe het toch met burn-outcentrum Daidalos zit. Heeft dat eigenlijk wel met antroposofie van doen? Op de website van Misbruik door Hulpverleners wordt daar wel steeds van uitgegaan. Het is niet zo vreemd dat die relatie wordt gelegd, want: de ‘eerder als huisarts en verpleeghuisarts werkzame hulpverleenster, was gedurende de jaren 1997 t/m 2006 directeur van het herstel- en burnoutcentrum Stichting Daidalos te Driebergen. Tot 2005 was zij tevens bestuurslid van de stichting.’

De slachtoffers die bij Misbruik door Hulpverleners aankloppen, identificeren Daidalos wel als antroposofisch. Dit is op de MdH-site op verschillende plaatsen terug te vinden. Maar op de website van Daidalos zelf wordt die link helemaal niet gelegd. Men noemt zichzelf niet antroposofisch (op welke manier dat dan ook bepaald zou moeten worden), laat staan dat er antroposofische organisaties zouden zijn die dit centrum als zodanig willen erkennen. Het enige wat er iets mee van doen heeft, is de allerlaatste verwijzing op de pagina met links: ‘Handige overzicht van antroposofische sites http://antroposofie.zoekmedia.nl’. Verder zijn het trouwens allemaal wezenloze links, waar je eigenlijk niets aan hebt.

En er worden patiëntenervaringen van oud-deelnemers ten beste gegeven, die niets laten merken van wat ik hier nu net heb besproken. Integendeel, de hoofdpersonen die op de MdH-website met naam en toenaam worden genoemd figuren ook hier, alsof er niks aan de hand is. Deze verhalen moet ik dus beschouwen als een pure vorm van desinformatie. Er staat op de Daidalos-website ook niets over de organisatie, bestuur, medewerkers of hulpverleners.

Als je verder op internet op zoek gaat, kun je een uitzending vinden van het programma TweeVandaag (tegenwoordig EenVandaag) op 13 oktober 2005: ‘Inspectie onderzoekt Daidalos-kliniek’. Dus toen al.

‘Het anti-burnout centrum Daidalos in Driebergen is onderwerp van onderzoek door de Inspectie Volksgezondheid. Wanbeleid en onbekwame staf hebben geleid tot ontevreden personeel, onbevoegde vrijwilligers en vele patiënten die emotioneel, financieel en psychisch zijn benadeeld.’

Het bekijken van die uitzending is ontluisterend. Naar aanleiding hiervan kwamen er heel andere patiëntenverhalen naar boven dan die nu op de website van Daidalos staan. Deze patiënten konden hun verhaal kwijt op Medicalfacts.nl. Dit noemt zichzelf een medische nieuwssite die sinds augustus 2004 bestaat en gericht is op professionals in de zorg. De herkomst van deze site is een beetje duister. Men heeft hier in ieder geval veel sympathie voor de berichten van Misbruik door Hulpverleners. Geen wonder, want ‘Jeanette’ van MdH is ook aan deze site verbonden (zie bijvoorbeeld het persbericht van 26 december 2007, dat ook hier opduikt). Hoe dan ook, twee keer na die uitzending heeft men aandacht aan Daidalos besteed, in 2005 en in 2006. De reacties stroomden heel langzaam, maar gestaag binnen.

Maar omdat men zo weinig kon uitrichten om deze misstanden te laten stoppen, probeerde men het over een andere boeg te gooien en een schadeclaim in te dienen (dat was nog voor de uitspraak van het CTG op 27 november 2007). En de publiciteit te zoeken. Hoe meer mensen weten hoe de vork in de steel zit, hoe beter. De laatste reactie op 1 juni 2007 vatte het allemaal kort samen:

‘Een echte afrader voor mensen met een depressie: Daidalos te Driebergen.’