Hooggevoelig

Het is niet erg goed te zien met dat tegenlicht op de vroege zondagmorgen, maar dit zijn vijf massieve woonblokken van F.J. van Dongen (ontworpen en gebouwd van 1991 tot 1997) tussen de Spoorhaven en de Binnenhaven. Er zijn riante dakterrassen voor de penthouses, omdat de drie tussenliggende bouwblokken in hoogte naar de Binnenhaven toe oplopen, terwijl de eindblokken een rechthoekige vorm hebben. Tussen de blokken is er een plein.

Dagblad Trouw heeft een onregelmatig verschijnende rubriek van Koert van der Velde, ‘religieuze belevenissen’ geheten.

‘Zonder religieuze beleving geen religie – misschien is ze wel de kern ervan. Toch lees je er maar weinig over. In deze rubriek beantwoorden mensen vragen over wat ze op religieus gebied hebben beleefd.’

Zij bestaat al drie jaar. Vandaag komt hierin Hans Lemmens aan het woord.

‘Hans Lemmens (61) is psychologisch medewerker bij een antroposofische GGZ-instelling. Hij heeft zich gespecialiseerd in hooggevoeligheid en autisme. Bij uitgeverij Andromeda publiceerde hij onlangs het boek “Het elastiek tussen lichaam en ziel”.’

Hij vertelt:

‘Ik herinner me nog goed dat ik als achtjarige jongen wakker in bed lag, terwijl ik als in een droom beleefde dat ik moeizaam de trap op klom en de deur van mijn slaapkamer probeerde te openen. Dit wilde maar niet lukken. Tot ik merkte dat ik al in mijn bed lag. Ik besefte dat het was alsof ik uit mijn lichaam was geweest. Het was geen droom geweest, eerder een andere manier van zijn. Toen ik als kind verliefd raakte op een meisje, viel ik op een onbereikbare liefde, op een beeld, een gezicht, niet in staat dat ook lichamelijk te maken, daar had ik aanvankelijk zelfs geen behoefte aan. Ik bleef steken in het geestelijke. Pas toen ik na mijn dertigste kennismaakte met de antroposofie, kon ik deze zaken plaatsen: ik heb altijd al ietwat los in mijn lichaam gezeten. In het elastiek tussen mijn lichaam en ziel zat veel rek. Dat is typisch voor hooggevoeligheid, die ik bij mezelf herken en bij de mensen die ik behandel.’

‘Ik heb een eigen methode ontwikkeld, heb mijn eigen levensbeschouwelijke mix gemaakt, en die gebruik ik voor mijzelf en soms ook in de therapie die ik aan hooggevoeligen geef. Of die religieus is, hangt ervan af wat je daar onder verstaat. Vat je religie op als “weer verbinden”, dan is mijn methode zeker religieus.’

‘Mijn religiositeit begint bij hele simpele zaken in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld door me bewust te zijn van de invloed van de intentie waarmee ik dingen doe. Ik wil me ervan bewust zijn dat mijn verwachting dat een stoel die ik wil optillen zwaar zal zijn, deze stoel inderdaad zwaar maakt. Ik ga nog een stapje verder als ik me voorbereid op een ontmoeting met een ander door te proberen van te voren contact te maken met het hoger ik van die ander, waardoor het contact vruchtbaarder wordt. Nog weer verder gaat het me afvragen wat de boodschap is van een ziekte die me treft – een verband met de ziel is er geloof ik altijd, hoe moeilijk dat verband ook te achterhalen kan zijn.’

Op de website van en voor ‘hooggevoeligen’ staat in zijn geheel een interview met Hans Lemmens door Koen van Eijk, dat op 23 mei 2008 in verschillende kranten werd geplaatst naar aanleiding van het verschijnen van zijn boek.

‘“Nieuwetijdskinderen” worden ze genoemd. Kinderen met nieuwe aandoeningen zoals ADHD, PDD-NOS, hooggevoeligheid (HSP) en hoogbegaafdheid. Een gevolg van de moderne tijd “die steeds autistischer” wordt, schrijft psychologisch medewerker Hans Lemmens in zijn boek “Het elastiek tussen lichaam en ziel”.

Na jarenlang gewerkt te hebben bij een antroposofische GGZ-instelling in Alkmaar, weet Hans Lemmens (61) het zeker: autisme staat niet op zich. Er bestaat een duidelijke link met hooggevoeligheid. “De wetenschap bakent autisme af. Dat beeld wil ik met mijn boek bijstellen. Tussen hooggevoeligheid, PDD-NOS en kern-autisme is sprake van een glijdende schaal. Ze hebben allemaal met een versterkte gevoeligheid te maken. Tussen hooggevoeligheid en PDD-NOS zie ik een grijs gebied, waarin het onduidelijk is of je met het een of het ander te maken hebt. Ik beschrijf autisme als een extreme vorm van hooggevoeligheid, zonder te bedoelen dat hooggevoelige kinderen autistisch zijn.”

Lemmens gaat uit van een ziel die het lichaam bewoont. Bij ieder mens is er een verbinding tussen lichaam en ziel, die losser kan zijn of vaster. Als de ziel los met het lichaam verbonden is, is het elastiek als het ware een beetje uitgerekt. Zowel bij hooggevoelige kinderen als bij autistische kinderen is dat elastiek uitgerekt, maar bij de laatsten veel sterker dan bij de eersten. “Hoe losser de ziel met het lichaam verbonden is en hoe verder het elastiek dus is uitgerekt, des te gevoeliger is iemand.”

Autisten maken moeilijk contact. Lemmens: “Ze zitten in zichzelf opgesloten. Contact maken doen ze heel erg op hun eigen manier. Ze zijn sterk eigenzinnig en hebben behoefte aan houvast en controle.”’

‘Hooggevoeligheid komt veel voor. Lemmens spreekt van een tijdsverschijnsel. Dat is wat hem betreft zeker iets anders dan een “modeverschijnsel”, zoals wel smalend wordt opgemerkt. “Vroeger was de wereld overzichtelijk. Er was houvast, regelmaat, het leven was een traag bestaan. Nu is dat anders. Nog nooit werden kinderen aan zoveel prikkels blootgesteld als tegenwoordig. Hooggevoelige kinderen pikken alles op. Ik ben er van overtuigd dat hooggevoeligheid wel degelijk te maken heeft met deze tijd.”

Hij geeft de computer als voorbeeld van het huidige tijdsgewricht, waarin “nieuwetijdskinderen” opgroeien. In “Het elastiek tussen lichaam en ziel” schrijft de Alkmaarse therapeut: “De tijd waarin we leven is steeds autistischer geworden. Kijk maar eens naar de manier waarop mensen hun dagelijks werk doen. Een overgroot percentage zit daarbij achter de computer en als er één apparaat is dat de mens tot autistisch gedrag programmeert, dan is het de computer wel. De computer stimuleert een denken dat rechtlijnig is en abstract en waar het contact geen invloed op heeft.”’

Op de website van MEE Rotterdam zag ik vandaag de organisatie vermeld waar Hans Lemmens werkzaam is, ‘Raphaëlstichting Dienstencentrum Queeste – Autismeteam’, aangezien hij hiervoor als contactpersoon optreedt:

‘Queeste, Dienstencentrum Antroposofische Gezondheidszorg Begeleiding en behandeling van kinderen, jongeren en volwassenen met verstandelijke/lichamelijke beperkingen en/of psychische/psychiatrische problematiek. Voor mensen met een (vermoedelijke) autisme spectrumstoornis biedt het centrum diagnosticering, therapie en begeleiding.’