Zorgelijk

‘Zorginstellingen moeten elk jaar verantwoording afleggen over de manier waarop zij hun geld besteden. Die verantwoording leggen zij af in het Jaardocument zorginstellingen. Het Jaardocument bestaat uit drie onderdelen: het Maatschappelijk verslag, de Jaarrekening en DigiMV (de bijlagen die per sector verschillen). Deze website helpt u bij het opstellen en publiceren van uw jaardocument. U kunt via deze site ook jaardocumenten van voorgaande jaren zoeken. Ons archief gaat terug tot 2000.’

Zo staat op de website van het CIBG:

‘Het CIBG levert producten en diensten op gebied van registratie en beheer van zorggegevens. Onze belangrijkste taken zijn het registreren van gegevens en het verstrekken van informatie. Voor beleidsmakers, beroepsbeoefenaren en partijen in de zorg en natuurlijk voor burgers.’

Aha, dan kan ik mijn taak als controlerende burger, namelijk van waar mijn belastinggeld heengaat, waarmaken. Wat is dit CIBG eigenlijk?

‘CIBG staat voor Centraal Informatiepunt Beroepen Gezondheidszorg. Het CIBG is een uitvoeringorganisatie van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport. Bij de oprichting in 2000 kreeg het CIBG vooral registratietaken. Daar bleef het niet bij, het aantal wetten waaraan het CIBG uitvoering geeft groeit nog steeds. (...) Onze naam is inhoudelijk niet meer ladingdekkend. De lettercombinatie CIBG wordt zodoende als merknaam gevoerd.’

Zo hebben burgers bijvoorbeeld op de volgende welbekende wijze direct met deze organisatie te maken:

‘Wij beheren twee registers met donorgegevens. Daarnaast faciliteert CIBG ook een fonds dat subsidies verstrekt aan verschillende organisaties en bonden.’

Daar gaat het mij nu echter niet om. Maar wel hierom:

‘Wij leveren producten en diensten aan zorgverleners, zorginstellingen en medewerkers daarvan. Daarnaast faciliteert CIBG diverse onafhankelijke commissies en colleges die in de Nederlandse Gezondheidszorg een rol spelen.’

In het linker menu is dit te vinden: Jaarverslagen zorg. En dat is een interessante. Want de alinea waarmee ik opende is daar te lezen. En nog meer. Onder de titel ‘Maatschappelijk Verslag’ wordt uitgelegd wat dit inhoudt:

‘Het Maatschappelijk Verslag bestaat uit informatievragen die van toepassing zijn op:
1. Uitgangspunten van de verslaggeving;
2. Profiel van de organisatie;
3. Governance
4. Beleid, inspanningen en prestaties.

Welke informatie u precies moet verschaffen, vindt u in het document Jaarverantwoording zorginstellingen 2008. Dit document vindt u onder de kop documentatie op deze site. De hoofdstukindeling die wij in dit document aanhouden is niet verplicht. U kunt uw jaarverslag dus naar eigen inzicht indelen, zolang de antwoorden op alle informatievragen er duidelijk in terug te vinden zijn. U kunt naast de genoemde onderwerpen ook andere zaken beschrijven.’

En bij ‘Jaarrekening’ staat dit:

‘De jaarrekening moet u vóór 1 juni 2009 digitaal aanleveren. Voor het opstellen van de jaarrekening kunt u gebruik maken van de modeljaarrekening.’

Elders staat dit nogmaals:

‘Op 1 juni 2009 moeten alle WTZi-plichtige zorginstellingen hun jaardocument maatschappelijke verantwoording hebben ingeleverd bij het CIBG.’

Gebeurt dat niet, dan zwaait er wat:

‘Een lijst van instellingen die niet aan de verantwoordingsverplichting hebben voldaan, zal op 3 juni aan de Inspectie Gezondheidszorg worden overgedragen. (...) De IGZ zal de betreffende instellingen een nog nader te bepalen relatief korte termijn geven om te voldoen aan de verplichting. In geval na het verstrijken van deze termijn nog niet of niet volledig is voldaan aan de wettelijke verplichting zal een procedure worden gestart voor oplegging van een last onder dwangsom.’

Vandaag is het 12 juni. Tot nog toe hebben 967 ‘concerns’, zoals dat heet, aan hun verplichtingen voldaan (terwijl voor geheel 2007 in totaal 1087 concerns worden gemeld; we zijn er dus nog niet). Dit zijn uit de antroposofische gezondheidszorg:

– Stichting Urtica, VORDEN, website: www.urticadevijfsprong.nl
gepubliceerd op donderdag 28 mei 2009 en op donderdag 4 juni 2009
– Stichting Iilmarinen, GRONINGEN, website: www.ilmarinen.nl
gepubliceerd op dinsdag 2 juni 2009
– Zorgboerderij Thedinghsweert, KERK AVEZAATH TIEL, website: www.thedinghsweert.nl
gepubliceerd op zondag 31 mei 2009
– Stichting Camphill-Gemeenschap Maartenhuis, DE KOOG, website: www.maartenhuis.nl
gepubliceerd op zaterdag 30 mei 2009
– Stichting Lievegoed Zorggroep, BILTHOVEN, website: www.lievegoedzorggroep.nl
gepubliceerd op vrijdag 29 mei 2009
– Antroz, ZEIST, website: www.antroz.nl
gepubliceerd op donderdag 28 mei 2009 en op vrijdag 29 mei 2009
– Ygdrasil, WIJHE, website: www.ygdrasil.nl
gepubliceerd op vrijdag 29 mei 2009
– Stichting de Linde, SCHOORL, website: www.noorderhoeve.nl
gepubliceerd op vrijdag 29 mei 2009
– Raphaelstichting, SCHOORL, website: www.raphaelstichting.nl
gepubliceerd op vrijdag 29 mei 2009
– Stichting Rudolf Steiner Verpleeghuis, ’S-GRAVENHAGE, website: www.rudolfsteinerverpleeghuis.nl
gepubliceerd op donderdag 28 mei 2009
– Stichting Christophorus, BOSCH EN DUIN, website: www.christophorus.nl
gepubliceerd op dinsdag 26 mei 2009
– Stichting Olmenes, APPELSCHA, website: www.olmenes.nl
gepubliceerd op maandag 25 mei 2009
– Stichting Orion, ROTTERDAM, website: www.orioncamphill.nl
gepubliceerd op vrijdag 22 mei 2009

De grote ontbrekende hier is Zonnehuizen uit Zeist. Zou die uitstel gekregen hebben, of riskeert men daar een boete? Zou het recente fusieproces met Michaelshoeve-Overkempe, net nadat al een fusie met Bronlaak-Heimdal had plaatsgevonden, te zwaar zijn gevallen? Zonnehuizen is een van de drie grootste antroposofische zorgaanbieders in Nederland, naast de Lievegoed Zorggroep en de Raphaëlstichting. Hoe zou het met deze laatste twee gaan? De jaardocumenten bieden weer een schat aan informatie. Ik licht er een paar dingen uit, die een indruk kunnen geven hoe het er bij deze twee ‘concerns’ voor staat. Ik wil de kleinere niet vergeten, maar het is een heel werk om al die jaarverslagen door te nemen. Dus eerst deze twee maar eens, die voor heel wat werkgelegenheid zorgen. Om te beginnen de Raphaëlstichting. Het Jaardocument 2008 vertelt op bladzijde 2 en 3 over de ‘Structuur van het concern’:

‘De Raphaëlstichting is een zorgaanbieder op antroposofische grondslag en heeft de stichtingsvorm. Zij wordt bestuurd door een tweehoofdige Raad van Bestuur, die verantwoording aflegt aan de Raad van Toezicht. De Raphaëlstichting vormt tevens het bestuur van de stichting Rudolf Steiner Verpleeghuis. Er is sprake van twee zelfstandige zorgaanbieders, die bestuurlijk gefuseerd zijn. De stichting Rudolf Steiner Verpleeghuis stelt een eigen jaardocument op.

De Raad van Bestuur laat zich in haar beleid adviseren door het Managementteam, waarin alle eindverantwoordelijken van de instellingen zitting hebben. In het Managementteam worden ook de kaders afgesproken die de ruimte bepalen, waarin de instellingen zelfstandig kunnen besluiten en opereren. De Raphaëlstichting is geordend op basis van relatief zelfstandig opererende instellingen en niet op basis van regio’s of divisies. Iedere instelling gaat uit van de afgesproken kaders als onderdeel van het Huishoudelijk Reglement. Binnen iedere instelling is een eindverantwoordelijke benoemd en functioneert een beleidsorgaan.

De Raphaëlstichting is toegelaten voor alle functies binnen de zorg voor verstandelijk gehandicapten. Ook heeft zij een toelating voor verblijf Verpleging en Verzorging [afkorting: V&V, MG] en Lichamelijk Gehandicapten [afkorting: LG, MG] in de regio Zaanstreek/Waterland. Verder is zij een toegelaten zorgaanbieder voor poliklinische psychiatrie.

De medezeggenschap wordt uitgeoefend door de ondernemingsraden en cliëntenraden per instelling. Op stichtingsniveau bestaat een Centrale Ondernemingsraad, waarmee regelmatig overleg plaatsvindt en aan wie advies of instemming wordt gevraagd conform de WOR. Ook bestaat er een Centrale Cliëntenraad, uitsluitend voor het uitoefenen van het enquêterecht. De afzonderlijke cliëntenraden en ouderraden vormen op stichtingsniveau een platform, waarop stichtingszaken worden besproken.’

Op bladzijde 4 worden de instellingen opgesomd in een handig overzicht:

‘Scorlewald
(intramurale instelling in Schoorl), Zeepaard, Ygdrasil, Iduna (buitenhuizen), Feniks te Schoorl, Fermento in Alkmaar (buitenwerkplaatsen)

Midgard
(intramurale instelling in Tuitjenhorn), Jonashuis, Iduna (buitenhuizen), de Appelboom in Tuitjenhorn, de Koperen Bal in Purmerend (kinderdagcentra)

Breidablick
(intramurale instelling in Middenbeemster), Artemis in Warder (zorgboerderij), Ygdrasil in Sijbekarspel en Janusz Korczakhuis in Middenbeemster (buitenhuizen)

Queeste
(Dienstencentrum VG [Verstandelijk Gehandicaptenzorg, MG] en GGZ [Geestelijke Gezondheidszorg, MG] in Alkmaar), het Molenhuis in Alkmaar (logeerhuis). Novalishoeve in Den Hoorn, Texel (zorgboerderij voor GGZ/LVG [Licht Verstandelijk Gehandicaptenzorg, MG])

Rozemarijn
(KDC [Kinderdagcentrum, MG] en ambulante ondersteuning in Heemstede/Haarlem). Ferm Rozemarijn (kleinschalig wonen)

Iambe
(werkplaatsen in Amsterdam)’

Op bladzijde 5 worden ‘Kernactiviteiten en nadere typering’ gegeven:

‘De kernactiviteiten van de Raphaëlstichting zijn het verlenen van zorg in het kader van de AWBZ, primair in de sector verstandelijk gehandicaptenzorg. De zorg omvat het hele spectrum van de VG. In de instelling Breidablick in Middenbeemster bestaan twee afdelingen, speciaal ingericht voor mensen met NAH [niet-aangeboren hersenletsel, MG], voor wie ook LG en V&V verblijfplaatsen beschikbaar zijn. Verder is Queeste een afdeling GGZ met poliklinische activiteiten, welke grotendeels kortdurende zorg aanbiedt, die via de zorgverzekering worden vergoed.

Het aanbod van verschillende vormen van zorg wordt in samenhang met elkaar aangeboden en vormen een adequate mix, zodat voor de veelheid aan zorgvragen steeds een passend antwoord gegeven kan worden op de vraag van de cliënt. Voor een volledig overzicht van alle activiteiten en producten wordt verwezen naar het door de Raphaëlstichting ontwikkelde productenboek.

De Raphaëlstichting ontplooit geen private activiteiten.’

Op bladzijde 26 volgen de financiële resultaten. Die blijken niet mee te vallen:

‘In financieel opzicht is het jaar 2008 geen gemakkelijk jaar geweest. Hoewel het exploitatieverlies aanvankelijk opliep, is 2008 toch afgesloten met een positief resultaat van EUR 46.000 ten opzichte van een begroot exploitatieresultaat van EUR 410.000.

Het genormaliseerd exploitatieresultaat was EUR 415.000 en wel in lijn met de begroting. Er is in 2008 eenmalig een bedrag van ca EUR 350.000 gereserveerd voor incidentele lasten die in 2009 verwacht worden, waaronder een aanslag van de belastingdienst. Voorts is EUR 100.000 toegevoegd aan de voorziening voor jubilea.

De onderliggende exploitaties per instelling zijn divers. Het positieve resultaat is in hoge mate gebaseerd op het resultaat van Scorlewald. Deze instelling had in 2008 nog het voordeel van de bijdrage voor bestendig beleid. Deze bijdrage is per 1 januari 2009 vervallen. (Het ingediende bezwaar hiertegen is door de Nza niet gehonoreerd.)

Verder werden positieve bijdragen aan de exploitatie geleverd door Queeste en Rozemarijn die boven hun begrote exploitatieresultaat uitkwamen. Verliesgevende instellingen waren met name Midgard en Breidablick. De zorgboerderij Novalishoeve op Texel, die in 2007 is verworven, had ook in 2008 nog te maken met aanloopverliezen omdat de twaalf verblijfsplaatsen niet op tijd ingevuld konden worden.

Gedurende het jaar werd op een aantal instellingen de formatie fors overschreden en moest worden bijgestuurd. In de tweede helft van 2008 nam het ziekteverzuim versneld toe. Het percentage ziekteverzuim over geheel 2008 was 7% (1.3% hoger dan landelijk gemiddeld).

Doordat in 2008 een deel van diverse aanloopkosten onttrokken werd aan bestemmingsreserves (de reserve nieuwe Initiatieven en de reserve Zorg op Maat) komt de toevoeging aan de algemene exploitatiereserve (de RAK) uit op EUR 452.000 (was in 2007 EUR 256.000).’

Op de volgende bladzijde wordt het ‘Weerstandsvermogen’ weergegeven:

‘De doelstelling om het weerstandsvermogen jaarlijks te laten stijgen is in 2008 niet gehaald doordat het resultaat bescheiden bleef terwijl de opbrengsten aanzienlijk stegen. In 2008 is het weerstandsvermogen gedaald van 16.1% naar 14.2% en daarmee onder de gewenste 15% gekomen.’

Hiermee heeft u in kort bestek een indruk van hoe het ervoor staat met de Raphaëlstichting. Nu doe ik hetzelfde met de Lievegoed Zorggroep. Op 7 mei 2008 meldde ik in ‘Fusiegeweld’ over deze organisatie:

‘Vroeger had je de op zichzelf staande Bernard Lievegoed Kliniek voor antroposofische psychiatrie in Bilthoven. Na een fusie met Arta verslavingszorg in Hamingen, Zeist en Driebergen gingen beide organisaties samen verder onder de nieuwe naam Arta-Lievegoedgroep.

Een nieuwe fusie volgde in 2007, met de Ita Wegman Stichting voor vooral extramurale zorg aan mensen met een verstandelijke beperking, met vestigingen in het hele land. Het geheel ging nu Lievegoed Zorggroep heten.’

Het jaardocument 2008 van deze instelling vertelt nu op bladzijde 3:

‘De Lievegoed Zorggroep biedt zorg aan mensen met psychiatrische of verslavingsproblemen, een verstandelijke handicap of een combinatie hiervan. Onze zorg is integraal, cliëntgericht, multidisciplinair en van goede kwaliteit (HKZ-gecertificeerd sinds december 2007).

We richten ons op het stimuleren van ontwikkeling en het versterken van de gezonde kanten van onze cliënten, eerder dan op het probleem of de ziekte. We doen dit vanuit een eigen identiteit, gebaseerd op de antroposofie.

We bieden woonvormen en dagbesteding, klinische en ambulante zorg, en zijn aanvullend op de reguliere, regionaal georganiseerde gezondheidszorg. De zorg staat open voor iedereen die zich aangesproken voelt door deze benadering.

De GGZ-zorg (divisie Lievegoed psychiatrie en divisie Arta verslavingszorg) heeft een landelijke functie en omvat de gehele GGZ-keten: van klinische zorg (opname in een introductiecentrum, kliniek of therapeutische (leef)werkgemeenschap), poliklinische zorg of deeltijdbehandeling tot en met nazorg en maatschappelijk herstel en begeleid kleinschalig wonen.

De gehandicaptenzorg heeft regionale werkgebieden en is geconcentreerd in vijf grootstedelijke regio’s: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag (doelgroep kinderen; functies dagopvang, dagbesteding en ambulante begeleiding); Utrecht/ Driebergen/ Zeist en Breda (doelgroep volwassenen; functies wonen en dagbesteding).’

Over het ‘Financieel beleid’ wordt op bladzijde 16 en 17 het volgende bericht:

‘Financiële doelstelling voor 2008 was het behalen van winst om daarmee het vermogen te versterken. Dit bleek te ambitieus. Met name de problemen binnen de divisie verstandelijk gehandicaptenzorg en in mindere mate ook de nazorgafdelingen binnen de verslavingszorg bleken van dien aard dat uiteindelijk 2008 met een verlies moest worden afgesloten. De kracht van onze antroposofische zorgverlening vormt tegelijkertijd een lastig thema in bedrijfsmatig opzicht. Kleinschalige voorzieningen, langere behandeltermijnen, andere vormen van therapieën etc. geven een opwaartse druk op de kosten, maar zorgen wel voor meer kwaliteit van leven en zorg en behandeling met duurzame resultaten. De externe financiering is hierop echter niet ingericht, zodat een balans moet worden gevonden tussen deze zorginhoudelijke aspecten en de betaalbaarheid.

De financiële problemen binnen de divisie VG dateren al van vóór de fusie in 2007, en zijn al vanaf 2003 aan de orde. In 2008 is begonnen orde op zaken te stellen, waarbij een aantal posities in het management van de divisie zijn vervangen, een plan van aanpak is opgesteld en een nieuwe werkorganisatie is ontworpen. In het najaar 2008 is begonnen met de uitvoering van dat plan van aanpak, waarbij cliëntenraden en ouders intensief bij betrokken zijn.

In juni 2008 is een herziene begroting 2008 opgesteld, waarbij kosten en opbrengsten integraal zijn verwerkt voor elke locatie of afdeling. Hierdoor kan door het middenmanagement beter gestuurd worden op resultaat, en kan op termijn de stap gemaakt worden naar echte resultaatverantwoordelijke eenheden. Deze operatie heeft er toe geleid dat beter inzichtelijk is gemaakt waar zich structureel tekorten voordoen, hetgeen vervolgens weer de input is geweest voor het plan van aanpak binnen de divisie VG. (...)

In 2008 is, als gevolg van investeringen in bouw en DBC-voorfinanciering [Diagnose Behandel Combinatie, MG], de liquiditeitspositie teruggelopen. Mede door de kredietcrisis zijn banken terughoudend geworden waar het gaat om financiering en blijkt het lastig bouwkredieten te consolideren en DBC-voorfinanciering op het gewenste niveau te krijgen. Het verlies over 2008 en onze zwakke solvabiliteitspositie is hierbij een extra complicerende factor.

Niettemin zijn juist investeringen nodig, en ook uitgevoerd in 2008, om de noodzakelijke verbeteringen in de bedrijfsvoering te kunnen doorvoeren. Dit betreft investeringen ten aanzien van huisvesting, informatievoorziening en ICT-infrastructuur.

Momenteel zijn gesprekken gaande met banken om in de financieringsbehoefte te voorzien. Tevens is de facturering van DBC’s versneld en wordt optimaal gebruik gemaakt van bevoorschotting door verzekeraars.

Daarnaast wordt overwogen onroerend goed af te stoten en terug te huren, bijvoorbeeld via een regionale woningbouwvereniging.

Over voorgaande jaren staat nog een vordering open op het zorgkantoor van ca. € 1,4 miljoen. Afwikkeling hiervan levert een belangrijke bijdrage een verbetering van de liquiditeitspositie.

Tenslotte is nog van belang te vermelden dat de LZG [Lievegoed Zorggroep, MG] opbouwer is in de nieuwe systematiek van zorgzwaarte bekostiging en tevens in 2009 uitbreiding is gevraagd met 16 SGLVG [sterk gedragsgestoord/licht verstandelijk gehandicapt, MG] plaatsen en omzetting van 28 plaatsen VG van licht naar zwaar, hetgeen substantieel extra budget zal opleveren.’

De bedragen worden hier niet gespecificeerd. Maar uiteraard wel in de jaarrekening 2008. Die is niet zo eenvoudig te lezen. Maar een blik op bladzijde 24, met een ‘Overzicht langlopende schulden ultimo 2008’, is wel sprekend. Tot medio 2007 was, over een periode van dertien jaar, in totaal ruim 10,5 miljoen euro geleend. Dit zijn leningen met een looptijd van tussen de 18 en 40 jaar. Oktober 2008 is er echter een lening afgesloten van 2,7 miljoen euro, met een looptijd van 2 jaar. Dat geeft wel een grote urgentie aan, die ook in het jaardocument wordt uitgesproken. Zorgelijk dus.