Sekemsupporters

Dit is de laatste foto van vrijdag 17 september 2010, van de Notre-Dame te Parijs, genomen om zes minuten voor half acht in de avond. Morgen gaan we verder met de zaterdagfoto’s, maar dat zien we dan wel weer.

Egypte staat al wat langer op mijn verlanglijstje, om daar opnieuw aandacht aan te besteden. Ik deed dat eerder op 29 januari in ‘Negenhonderd’. John Wervenbos reageerde 30 januari 2011 18:31 onder meer met het volgende, waarbij hij zich baseerde op uitlatingen van Dick Blokker van Vriendenkring Sekem op 24 januari:

‘Contact tussen Sekem en het regiem Mubarak leek uitstekend de afgelopen jaren. Neem bijvoorbeeld het Dar Assalaam inititiatief te posteren in het hart van de nieuwe Heliopolis Universiteit waarvoor met name Abouleish zich sterk maakt(e) en waaraan Mubarak zijn goedkeuring verleende. Lees één en ander zelf maar na: (1) Nieuwsbrief Vriendenkring Sekem, nummer 25, oktober 2010 en (2) Heliopolis Universiteit en Cultuurhuis Dar Assalaam.’

De dag tevoren had John zelf het er op zijn weblog al over gehad, in ‘Energiek vooruit’:

‘Gist en gistingsprocessen vormen belangrijke bestanddelen bij het maken van onder andere brood. Ook in politiek- en cultureel-maatschappelijk opzicht kan het flink gisten en wel op allerlei niveaus. Neem Tunesië en Egypte momenteel bijvoorbeeld. Oppression, revolution and regime change are showing now? Berichtgeving daaromtrent ving de afgelopen dagen extra mijn aandacht, omdat ik afgelopen maandagavond, 24-1-2011, bij een verenigingsavond van AViN Rotterdam, een lezing over Sekem aanhoorde; een fair tradebedrijf uit Egypte, naar zeggen geïnspireerd door spirituele inzichten uit antroposofie en islam. Hier nog wat meer over die organisatie en haar oprichter Ibrahim Abouleish.

Over ongenoegen en onlusten in Egypte geen woord in die lezing van reisleider Dick Blokker, tevens secretaris van Vriendenkring Sekem, ook niet vanuit het toehoorderpubliek overigens. De oproer in Tunesië werkte kennelijk als katalysator voor de Egyptenaren en delen van de rest van de regio de afgelopen week. Neem verder daarbij de broodoproer in Egypte die in 1977 plaatsvond in gedachten met in acht neming van Rudolf Steiners procesbeschrijvingen van geschiedkundige impulsen (drie keer pakweg drieëndertig en één derde jaar).’

Twee weken later, zaterdag 12 februari, kwam hij terug op dit thema, met ‘Waar staat Europa bij stil?’ Alert had hij de ontwikkelingen gevolgd:

‘Gisteren was het zover. Na een laatste stuiptrekking stapte Mohammed Hosni Mubarak op. Dertig jaar lang was hij president van Egypte. Er lijkt een nieuwe fase aangebroken. Een zekere wil naar meer democratie heeft zich krachtig gemanifesteerd, dat is duidelijk. Maar nieuwe of gemodificeerde tegenkrachten, in- en extern, zullen ook hun kansen willen grijpen, die zeker niet willen laten liggen; omzichtig waar nodig en rücksichtslos waar mogelijk.

Probleem is verder natuurlijk uitgestrekter dan alleen meer democratie in welke vorm dan ook, denk onder andere aan corruptie, vriendjespolitiek ook wel aangeduid als nepotisme, ongedeelde/geconfisqueerde welvaart, bodemstoffen enzovoort.

Interessant nieuwsartikel van Stevo Akkerman eergisteren in dagblad Trouw over de huidige toestand in Egypte (Mubarak was toen nog niet afgetreden) gezien door de bril van de Amerikaan Robert Kaplan: Kaplan: Egypte zal het spoor van Indonesië volgen, Trouw, 10-2-11. Interessant lezerscommentaar ook onder dat artikel.’

Hoe interessant ook, ik wil weer terug naar Sekem. Daarover schreef ik uitvoerig op 15 september 2009 in ‘Oase’. Ik uitte op het eind mijn bedenkingen:

‘De grote inzet en het succes van de pioniersactiviteiten van Ibrahim Abouleish in Egypte lijken me onbetwistbaar. Maar met de denkbeelden die in het voorafgegane door hem geuit worden, heb ik toch behoorlijk veel moeite. Nu weet ik wel dat de culturele omstandigheden buiten Europa heel anders zijn (trouwens, ook in Europa zijn die al zo verschillend) en daarom om een heel andere aanpak kunnen vragen. Het is niet eenvoudig de werkelijke situatie daar juist in te schatten. Maar de mentaliteit die uit het bovenstaande spreekt bevalt me bepaald niet; die doet mij meer aan een modern soort elitarisme en neokolonialisme denken, bovendien nog antroposofisch gekleurd ook. Daarvoor dient antroposofie niet, zo is mijn overtuiging.’

John Wervenbos had 29 januari al een link gegeven naar een artikel over deze organisatie en haar oprichter Ibrahim Abouleish. Het komt van een mij onbekende website, ‘Loge 21, Platform voor nieuw leiderschap en ondernemen’. Het artikel is getiteld ‘Dr. Ibrahim Abouleish, 21e eeuwse leider in de kracht van de zon’, geschreven door Mary Span, en blijkt te bestaan uit een ‘interview met vriend en supporter Dick Blokker van de vereniging Vriendenkring SEKEM’:

‘Dick Blokker is net als dr. Ibrahim Abouleish verbonden met antroposofie. Antroposofie reikt methoden aan om de spirituele kant van het bestaan te leren ervaren en te onderzoeken. Ze nodigt je uit vanuit lichaam, ziel en geest met beide benen op de grond vorm te geven aan het leven, het werk en de wereld. Dick Blokker: “Ik zag Sekem als dé vrucht van antroposofie. Sekem staat geheel in dienst van de aarde en de mensheid en is een plek waar biologisch-dynamische landbouw nauw samen gaat met kunst, wetenschap, ecologie, educatie en spiritualiteit.”’

Na het uitgebreid over de andere inspiratiebron van Abouleish, de islam, te hebben gehad, volgt deze karakterisering van hem:

‘Dick Blokker: “Hij is een farao in hart en nieren. Hij zorgt altijd dat hij overzicht heeft.”

“Als je hem ontmoet, kijkt hij je recht in de ogen. Je voelt zijn warmte en belangstelling. Hij vergeet bijvoorbeeld nooit je naam. Maar hij kan ook onverbiddelijk zijn”, zegt Dick Blokker. “Als hij ziet dat iemand er met de pet naar gooit en egotript, dan zegt hij ‘Sorry, maar je bent hier niet op je plaats’. Die afstand kan hij nemen. Hij kan goed waarnemen, is een goede luisteraar en is in staat mensen vanuit zijn hart te ontmoeten. Dáárdoor kan de ander zich ontwikkelen en uitspreken. Dat geeft enorm veel positieve energie, wat zich weer vertaalt in welzijn en commercieel succes.”’

Even later komt de waardering ter sprake:

‘Binnen de antroposofische wereld wordt heel verschillend op Sekem gereageerd. De een weet er geen raad mee, de ander wil het initiatief in een bepaald vakje stoppen en weer een ander is geraakt door wat er in Sekem gebeurt. “Ik zag meteen dat de antroposofische methoden in Sekem positief uitwerkten. Mensen uit de wetenschappelijke en bedrijfswereld kijken met stomme verbazing naar wat er in Sekem gebeurt. Ze hebben heel veel waardering voor wat Abouleish in Sekem heeft neergezet, maar begrijpen doen ze het niet echt. De Egyptische arbeiders hebben diepe verering voor hem. En de Egyptische bovenlaag moet aan de methoden van Sekem wennen en is sceptisch.”’

Het lijkt me een eerlijk beeld te geven van de pionier en zijn pionierswerk. Over farao’s gesproken, op vrijdag 11 februari schreef Alex Burghoorn in de Volkskrant een artikel met de titel ‘De gevallen farao vocht voor zijn gekwetste eer’:

‘Een dag voor zijn definitieve aftreden sloeg de Egyptische president Hosni Mubarak in zijn televisietoespraak nog de mantel om van Vader van het Volk. Het was een poging om het respect af te dwingen dat ouderen in de Arabische cultuur genieten. “Het kwetst me hoe sommige landgenoten me nu behandelen”, zei de 82-jarige tegen het einde van zijn twintig minuten durende rede.

Zelf typeerde de leider zijn toespraak als “een gesprek van een vader met zijn zonen en dochters”. Hij gaf toe ooit “net zo jong” te zijn geweest “als de Egyptische jeugd van vandaag”. “Maar”, zei hij daar meteen bij, “toen heb ik de waarde geleerd van de Egyptische militaire eer, trouw en opoffering voor mijn land”.

Zo hoort het in de oude Arabische gezagsverhoudingen, moet hij hebben gedacht. De leider leest het volk de les, niet omgekeerd. De bedoelingen van de betogers op het Tahrirplein zijn “eerlijk”, zei hij verzoenend. Maar tegelijkertijd insinueerde Mubarak dat de jonge generatie nog tekortschiet als het aankomt op de verantwoordelijkheden die bij de volwassenheid horen.’

De eer gaat boven alles en moet hoog gehouden worden, blijkt uit de rest van het artikel. Vandaag staat er een heel ander bericht in de krant, over hoe slecht Moebarak er aan toe is. Hij zou zelfs stervende zijn, meldt NRC Handelsblad in ‘Ernstig zieke Mubarak wil sterven in Sharm-el-Sheikh’. Maar hoe was de situatie een paar weken terug? Ik vraag me dat af, niet alleen omdat de gebeurtenissen zo talrijk zijn en elkaar zo snel hebben opgevolgd, maar ook omdat Abouleish op 2 februari een verklaring deed uitgaan, die mij mijn wenkbrauwen deed fronsen. Eerst even dat overzicht. Trouw bracht op 10 februari ‘Chronologie van een volksopstand’:

‘17 januari: Een 50-jarige Egyptenaar steekt zichzelf in brand voor het parlement. Het is de eerste van vijf van zulke acties, in navolging van de zelfverbranding half december die leidde tot de val van de president van Tunesië.

25 januari: Betogingen tegen de regering brengen enkele duizenden mensen op straat. Contact gaat veelal via Facebook.

26 januari: Duizenden demonstreren in Egyptische steden ondanks een verbod. De oproerpolitie schiet met traangas.

27 januari: Veiligheidsdiensten overspoelen het centrum van Caïro. Honderden raken slaags met de politie, onder meer in Suez.

28 januari: Na het vrijdaggebed volgen massale betogingen: 62 mensen komen om tijdens gevechten met de politie. Nobelprijswinnaar Mohammed ElBaradei voegt zich bij de betogers. Mubarak stelt de avondklok in en stuurt het leger de straat op. Het hoofdkwartier van Mubaraks partij gaat in vlammen op.

29 januari: Tienduizenden negeren de avondklok. Bij gevechten met de oproerpolitie komen minstens 33 mensen om. Winkels in Caïro worden geplunderd. Mubarak kondigt het ontslag van de regering aan en benoemt Omar Suleiman tot zijn eerste vicepresident.

30 januari: Duizenden gevangenen ontsnappen uit hun cellen.

31 januari: Leger zegt geen geweld te zullen gebruiken tegen demonstranten.

FEBRUARI

1 februari: Minstens een miljoen mensen doen mee met een mars door Caïro. Ook zijn er marsen in Alexandrië en andere steden. Mubarak kondigt aan dat hij zich niet herkiesbaar stelt.

2 februari: Avondklok wordt ingekort.’

Bij 2 februari stop ik, want op die dag schreef Abouleish, samen met zijn bekende zoon Helmy, die hem hier blijkbaar ook niet vanaf heeft kunnen houden, het volgende. Het is onder meer te vinden in de nieuwste Nieuwsbrief 26, februari 2011, op de website van de Nederlandse Sekemvrienden:

‘SEKEM, 2nd of February, 2011

Dear Friends,

Thank you so much for your kind thoughts and good wishes, being of real support for us in these times!

Obviously in Egypt some long-due change lies ahead right now. Unfortunately, due to such a long period of political stagnation and inflexibility, transformation has to take place now through a crisis. However, it was far beyond imagination to have witnessed such an explosive situation here in Egypt, hitting everyone in the country completely by shock and surprise. We hope sincerely that the measures now taken by the government will be understood and accepted by the people. We deeply hope as well, that this window of opportunity will be seized, and used to implement the will of the people and build the foundation for a true renewal of the political landscape and society.

Even if political developments are still unpredictable, the instable situation we faced together with our employees and the whole country in the last few days was mainly due to the limited deployment of the police force to secure law and order.

In the meantime, police has been redeployed and we are relieved to witness the state of security in the city centre of Cairo improving continuously, and the shops and businesses opening for limited hours again. On the SEKEM farm and in our companies we could return to production with a major share of workers. There are still some challenges restricting our work at the University and Head Office, which will go back to normal only after internet access has been unblocked and the curfew lifted.

In the coming times of change and rebuilding both economy and society, it will be of great urgency to create an effective impulse for sustainable development. We hope for, and count on your strong support to tackle the challenges ahead and help to build a better future for Egypt.

Best regards,

Dr. Ibrahim Abouleish, Helmy Abouleish and all SEKEM community’

Daar staan toch wel heel vreemde zinnen in. Zoals:

‘However, it was far beyond imagination to have witnessed such an explosive situation here in Egypt, hitting everyone in the country completely by shock and surprise. We hope sincerely that the measures now taken by the government will be understood and accepted by the people.’

En:

‘Even if political developments are still unpredictable, the instable situation we faced together with our employees and the whole country in the last few days was mainly due to the limited deployment of the police force to secure law and order.

In the meantime, police has been redeployed and we are relieved to witness the state of security in the city centre of Cairo improving continuously, and the shops and businesses opening for limited hours again.’

Hier kun je simpelweg een van de vele berichten tegenaan zetten, bijvoorbeeld uit NRC Handelsblad op 12 februari, waar men heel duidelijk is over die politie:

‘Na achttien dagen van onophoudelijk protest, is het aftreden van Mubarak vandaag een feit. Maar wat staat Egypte te wachten nu de macht is overgedragen aan het leger?

“Daarmee ligt alles open” reageert NRC-correspondent Guus Valk.

“Positief geredeneerd houdt het leger zijn belofte in een eerdere verklaring en baant het de weg voor de geplande presidentsverkiezingen in september. Dat zou betekenen dat het leger zich op de achtergrond houdt, de orde in de straten bewaakt en de aanloop van de verkiezingen zal faciliteren.”

“Maar het Egyptische leger heeft de laatste weken weer getoond een eigen agenda te hebben. Het geniet een zeker respect van de Egyptische bevolking, in tegenstelling tot de gehate politie. Tijdens de afgelopen drie weken koos het leger echter nooit helemaal de kant van de betogers en keek het weg toen zij werden aangevallen door gewapende Mubarak-aanhangers. De luchtmacht probeerde bovendien met F16’s de demonstranten schrik aan te jagen.”

“De Opperste Raad heeft nu de macht in handen en kan doen wat het wil. De bevolking, die hunkert naar zelfbeschikking, moet hopen dat het leger niet, zoals bij voorgaande Egyptische machtswisselingen, de kandidaat naar voren schuift die het zelf wil.”’

Sinds een paar dagen staat er op de website van de Sekemvrienden pontificaal een andere verklaring, gedateerd 13 februari, en ondertekend door de ‘Sekemgemeenschap’:

‘Sekem, 13 februari 2011

Beste vrienden,

Op 11 februari waren we getuige van een historische gebeurtenis, die in de Egyptische geschiedenisboeken zeker als mijlpaal zal worden opgetekend.

In de afgelopen 60 jaar werd Egypte door drie presidenten geregeerd: Gamal Abdel Nasser, Anwar Sadat en Hosny Mubarak. Egypte werd dus door generaals geleid, met als gevolg dat het land nu tot de armste landen van de wereld behoort en als ontwikkelingsland te boek staat.

De lange en grootse geschiedenis van Egypte en ook de initiatiefkracht en de vasthoudendheid waarmee de Egyptische jeugd tot de jongste gebeurtenissen heeft aangezet, laten zien dat hier veel meer potentieel voorhanden is. In de afgelopen donkere decennia oriënteerde men zich echter alleen op oude waarden: de piramiden en tempels en de oude, ongelooflijk rijke geschiedenis van het land.

Door de jongste ontwikkelingen is de weg vrijgemaakt om waarden te scheppen die bij deze tijd passen en het braakliggende potentieel van het land aan te spreken.

Dit was en is alleen mogelijk door een holistische en duurzame manier van werken, die gebieden insluit die ver boven het materiële uitstijgen. Sekem heeft altijd in deze zin gewerkt en we zijn ervan overtuigd dat mede hierdoor de aktuele veranderingen mogelijk zijn geworden.

Sekem wil ook in de toekomst dienaar van de tijdgeest zijn. Zoals ons werk de recente ontwikkelingen mede kon beïnvloeden, wil Sekem nieuwe wegen verkennen en mede vormgeven aan een vrije, vreedzame en vruchtbare toekomst. Dit zal nu onze prioriteit zijn.

Zoals het een gegeven is dat Sekem het actuele gebeuren heeft kunnen beïnvloeden, zo is het een gegeven dat dit zonder onze vrienden niet mogelijk geweest zou zijn.

Wij danken u allen van harte voor uw ondersteuning, uw bemoedigende woorden, uw onvermoeibare deelname aan Sekem en uw enthousiaste ondersteuning van onze arbeid.

Wij hopen door gemeenschappelijk handelen en door geestelijke inspiratie de bij deze tijd passende wegen naar de toekomst te kunnen vinden.

In hartelijke verbondenheid,

De Sekemgemeenschap’

Het verschil tussen de twee verklaringen kan bijna niet groter zijn... Wie is nu de woordvoerder van deze Sekemgemeenschap? Er staat geen naam bij. Abouleish lijkt wel even aan de kant gezet. En hoe politiek bewust zijn al die Europese Sekemsupporters nu eigenlijk werkelijk?

.