Thedinghsweert

De foto heeft niets uit te staan met het onderwerp. Hij is op dezelfde plek genomen als de foto’s van de afgelopen dagen, dus vlakbij de Reeuwijkse Plassen. Alleen vertoont deze niet zo’n florissant beeld; de automatische belichting was bij deze opname blijkbaar overvraagd.

De Stad Tiel kwam vorige week met een mooi verhaal over Thedinghsweert, door Frits Kat. Vandaag werd hier een vervolg op gepubliceerd, nu door Claudia Dekkers. Ik wil u beide niet onthouden. Ik begin met ‘Thedinghsweert en zijn bewoners’ van dinsdag 12 januari:

‘Iets meer dan een eeuw geleden kocht H.A. van Beuningen het landgoed Thedinghsweert voor fl.125.000,-. Als algemeen directeur van de Steenkolen Handelsvereniging (SHV) was hij een vermogend man. Zijn zoon Harry kreeg zodoende de gelegenheid een gemengd bedrijf op te zetten en tot bloei te brengen.

Het werd een combinatie van paarden- en kippenfokkerij, veeteelt, land- en tuinbouw en fruitteelt. Momenteel is alleen het fruitbedrijf nog in het bezit van de familie. Op verzoek van één van de huidige eigenaren, Harry van Beuningen, werd ons, Theo Broersen en Marianne de Bruyn, gevraagd eens uit te zoeken wat er over de geschiedenis van Thedinghsweert te vinden was. Zijn idee dat er wel niet veel te vinden zou zijn, bleek volledig onjuist. Het onderzoek resulteerde in een boekwerk van een kleine honderd bladzijden, verdeeld in vijf hoofdstukken.

Thedinghsweert blijkt in 1320 al voor te komen in de archieven. Helaas is er over de komst, het verblijf en het vertrek van het geslacht Theding niets bekend. In de Nieuwe Tijd is het landgoed een eeuw lang van 1657-1757 in het bezit geweest van de familie van Brakell. In die periode wordt het Rivierengebied getroffen door allerlei rampen zoals overstromingen, een verslechterende situatie in de landbouw en in het begin van de 18e eeuw ook nog eens vee-en runderpest.

Volgens sommigen was het laatste onheil te wijten aan de zondigheid van de mens, getuige een geschrift, getiteld “Het zondige Nederland, zugtende onder de Slaande Hand des Heeren, thans rustende op het Rundvee”.

In hoofdstuk drie – de Nieuwste tijd – komt het landgoed van 1806-1812 in handen van Isaäc Blijdesteijn. Als beleggingsobject met als inkomstenbron pachtgelden kwam na de grote watersnoodramp van 1809 weinig terecht. De helft van het boek wordt besteed aan de twintigste eeuw, beginnend met Harry van Beuningen, die naam maakte als fokker in de paardenwereld, als bestuurder in vele organisaties en als jager. Hoe het bedrijf de crisisjaren is doorgekomen, is onduidelijk. Een belangrijke bron over de oorlogsjaren is het dagboek van Annie, de vrouw van Harry.

Vluchtelingen, inkwartieringen maakten dat Thedinghsweert bepaald niet ongeschonden uit de oorlog kwam. Toch bleek de materiële schade aan huis en stallen mee te vallen. Reparatiewerkzaamheden lieten echter lang op zich wachten. Na de dood van Harry kwam het landgoed aan dochter Itty en zoon Harry, die echter in 1965 bij een auto-ongeluk om het leven kwam. Na enige tijd van verwaarloosd onderhoud besloot Itty de zaak weer op te bouwen, indien mogelijk met jonge mensen. De directeur van Warmonderhof, een landbouwschool op biologisch-dynamische grondslag, zocht uitbreiding voor zijn groeiende school. In 1968 werd de schenkingsakte getekend en in september 1971 ging de school van start. Plotseling was de Betuwe, niet tot ieders vreugde, een landbouwschool, gebaseerd op het antroposofisch gedachtengoed van Rudolf Steiner, rijk. Als kleine school moest Warmonderhof echter fuseren. Het wordt een onderdeel van het Agrarisch Onderwijs Centrum Flevohof.’

Voordat ik doorga naar deel 2, eerst wat meer naar aanleiding van deze Harry van Beuningen. Hij was lid van de roemruchte familie Van Beuningen, broer van Daniël George van Beuningen, met wie hij nauw betrokken was. Over deze laatste verscheen in 2004 een biografie door Harry van Wijnen, getiteld ‘D.G. van Beuningen 1877-1955. Grootvorst aan de maas’. De flaptekst vermeldt:

‘D.G. van Beuningen was een veelzijdig koopman, directeur van een reusachtig steenkolenbedrijf, eigenaar van een scheepswerf en een zeesleepbedrijf. Hij was de “havenbaron” bij uitstek, maar evenzeer een mecenas en organisator. Het Havenziekenhuis, het Stadion Feyenoord, hij zat erachter.

Na de Eerste Wereldoorlog legde Van Beuningen zich toe op het verzamelen van kunst met een collectie die uitgroeide tot de grootste particuliere verzameling in Nederland.

Ondernemer, collectioneur, stille financier van allerlei sociale en culturele instellingen, rond deze Van Beuningen speelde zich veel af. Vlak voor de Duitse inval kocht hij de beroemde Koenigs Collectie, maar meer nog, hij kocht een meesterwerk van Jan van Eyck, het geschilderde paneel “De drie Maria’s bij het graf”.

Harry van Wijnen reconstrueert in zijn diepgravende biografie het dramatische effect van deze aankoop, die de verzamelaar de kop zou kosten als directeur van SHV. Maar ook de valse Vermeers in zijn collectie, de donkere kanten van zijn verzamelwoede in de oorlog en het Rotterdamse decor waartegen het leven van Van Beuningen zich afspeelde, worden beschreven. Van Wijnen heeft toegang gekregen tot speciale archieven en veel onbekend materiaal kunnen gebruiken.’

Dankzij een recensie door Bertrand Weegenaar komen we nog meer te weten:

‘Na een onbezonnen jeugd in Utrecht en een aantal jaren opleiding in het bedrijf van zijn vader, verhuist George naar Rotterdam om zijn opleiding af te ronden en een Rotterdamse tak van de SHV op te richten. Rotterdam is als haven nog in opkomst. George van Beuningen zal, ver weg van de machtstrijd tussen zijn broer Willy en Frits Fentener van Vlissingen uitgroeien tot een van de belangrijkste havenbaronnen en mecenassen van Rotterdam. Steenkool, koolopslag, overslag en vervoer worden zijn handelsmerk. Tussen 1901 en 1926 groeit de SHV, Rotterdam en de invloed die Van Beuningen op de stad heeft. Het meeste gebeurt echter stilzwijgend achter de schermen zoals aankopen voor Museum Boijmans, ondersteuningen van Stadion Feyenoord etc. (...)

George van Beuningen is in het tweede deel van zijn leven met name betrokken bij het sociale gezicht van de stad. Op het gebied van kunstverzameling wordt in 1940, vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, een grote slag geslagen met de aankoop van de roemruchte Koenigs-collectie. Uitvoerig wordt de lijdensweg om deze collectie voor het Boijmans in handen te krijgen, uit de doeken gedaan. In 1955 sterft George van Beuningen op 78 jarige leeftijd. Vlak voor zijn dood in 1954 is de familie gedwongen zich uit de SHV terug te trekken aangezien er geen opvolger meer is voor een directiefunctie. Vanaf dat moment staat de familie Fentener van Vlissingen aan het roer.’

Opvallend in deze biografie zijn de slotzinnen op bladzijde 446-447:

‘Een maand later krijgt hij tijdens een verblijf in Zwitserland last van een benauwdheid, die spoedopname nodig maakt. De ongesteldheid die hem eerder in het ziekenhuis deed belanden toen hij door een lichte hartaanval werd getroffen, is deze keer minder goedaardig dan de vorige. De beste medische hulp waarop Zwitserland kan bogen mag niet meer baten. Op 29 mei 1955 overlijdt Van Beuningen, achtenzeventig jaar oud, in Arlesheim, in de nabijheid van zijn vrouw, die tijdens zijn ziekbed niet van zijn zijde is geweken. In overeenstemming met zijn wens wordt hij op 1 juni, in aanwezigheid van zijn omvangrijke familie, in Bazel gecremeerd.’

Een ziekenhuis in Arlesheim? Dat kan alleen maar de Ita Wegmankliniek zijn, zou ik denken. Over antroposofie wordt in de hele biografie met geen woord gerept.

Terug naar Thedinghsweert. Vandaag dus in Stad Tiel ‘De bewoners van Thedinghsweert’ door Claudia Dekkers:

‘De buitenplaats Thedinghsweert is één van de belangrijkste historische locaties van de gemeente Tiel. We lazen vorige week dat het landgoed vanaf de 14e eeuw bewoond is geweest. En we lazen over de familie Van Beuningen, de laatste familie die er woonde. Zij bouwde in 1905 de villa die er nu nog staat. In 1968 ging het landgoed voor het symbolische bedrag van één gulden over naar Stichting Warmonderhof en vestigde zich er de school voor biologisch dynamische landbouw. Als de school in 1990 plannen maakt voor een verhuizing naar Flevoland, ontstaat een probleem. Bij de schenking van Itty van Beuningen aan de Warmonderhof was vastgelegd dat verkoop van het landgoed uitsluitend mocht plaatsvinden aan een maatschappelijke instelling die het beheer van het landgoed in haar geest kon voortzetten. Het was moeilijk om een koper te vinden die het bijzondere karakter van het landgoed wilde handhaven én de agrarische functie kon voortzetten én iets kon aanvangen met het ratjetoe aan (school)gebouwen op het landgoed. Er waren gegadigden, maar geen daarvan kon alleen de vraagprijs opbrengen. Drie partijen konden samen wél aan alle voorwaarden voldoen: een zorgboerderij, een zorginstelling en een woonvereniging. En zo vestigden zich vanaf 1993 drie partijen op het landgoed, elk op een eigen deel.

Mensen uit Tiel of omgeving kennen Thedinghsweert vooral van de zorgboerderij, waar een bakkerij en winkel is gevestigd. Of van de zorginstelling De Waalborg (thans ’s Heerenloo), waar mensen met een verstandelijke beperking wonen. Maar weinig mensen weten dat er ook een woonvereniging is gevestigd. Deze heeft ruim vijftien jaar geleden het historisch deel van het landgoed aangekocht. Woonvereniging Thedinghsweert bestaat uit achttien huishoudens: 34 volwassenen en 15 kinderen. De bewoners dragen gezamenlijk zorg voor het beheer van hun deel van het landgoed. Op het terrein van de woonvereniging staan de villa, het koetshuis, de stallen en andere historische opstallen. Mooi is ook het park bij de villa, met vele bijzondere bomen waarvan sommige ruim tachtig jaar oud zijn. Verder is er een indrukwekkende flow forms cascade, een bouwwerk met stenen schalen waar water doorheen stroomt.

De bewoners besteden een groot deel van hun vrije tijd aan het onderhoud van de gebouwen, de tuinen, de houtwallen en zes hectare weiland. De natuur gedijt uitstekend. Er hebben zich bosuilen en ijsvogels gevestigd, het wemelt van de fazanten en hazen en verleden jaar werden de bewoners verrast door bezoek van een roerdomp. In de statuten van Woonvereniging Thedinghsweert is de volgende doelstelling vastgelegd: “Het op ecologisch duurzame wijze en met respect voor historische waarden beheren en in stand houden van ons deel van Landgoed Thedingsweert”. Precies wat Itty van Beuningen voor ogen stond toen zij in 1968 haar bezit overdroeg.

Het terrein van Woonvereniging Thedingsweert is niet openbaar toegankelijk. Incidenteel zijn er rondleidingen, onder andere tijdens Open Monumentendag. Regelmatig worden er Natuurwerkdagen georganiseerd. Vrijwilligers die willen helpen met het vele buitenwerk, zijn van harte welkom.’

We kunnen nog even naar de website van zorgboerderij-/bakkerij & natuurvoedingswinkel Thedinghsweert gaan:

‘Op het Gelderse platteland aan de vruchtbare oevers van de Linge ligt de biologisch-dynamische zorgboerderij Thedinghsweert. Thedinghsweert is een woon-werkboerderij met bakkerij en natuurvoedingswinkel.

Dagelijks komen er mensen met een verstandelijke/lichamelijke of psychiatrische problematiek beperking om te werken. Samen met ervaren begeleiders werken ze in groepjes op de akkers, in de kas, stal of schuur of in de ambachtelijke bakkerij of winkel.

Thedinghsweert staat voor de kernwaarden zelfontplooiing, het dragen van verantwoordelijkheid, sociale integratie en respectvol omgaan met mens, dier en natuur in een productieve sfeervolle omgeving.’

Verderop, in ‘Over ons’, schrijft men onverbloemd:

‘Stichting Thedinghsweert is opgericht in 1991 als zorgvoorziening voor mensen met ontwikkelingsproblemen. Zij beheert even buiten Tiel, langs de oevers van de Linge een zorgboerderij/-bakkerij en natuurvoedingswinkel.

Wij zijn een zorgboerderij voor mensen met een arbeidsbeperking, zoals een verstandelijke handicap of een psychiatrisch probleem. Landbouw, ambacht en zorg zijn bij ons onlosmakelijk met elkaar verbonden in één organisatie.

Onze basishouding
Meewerkers van Thedinghsweert zijn volwassenen die arbeidsmatig bezig kunnen zijn. Maar er zijn ook beperkingen voor hen. Hiervoor hebben wij oog, maar we vinden ook dat ze, net als wij, recht hebben op een passende vorm van werk. Onze landbouw, ambacht en zorgcombinatie laat u een prachtige mogelijkheid van goede zorgverlening zien met respect voor het individu.

Sociaaltherapie en biologische dynamische productiewijze
Onze inspiratiebron is de antroposofische benadering bij zorgverlening en productie. De basisgedachte daarbij is de samenhang tussen lichaam, ziel en geest. Bij mensen met een ontwikkelingsstoornis is deze samenhang min of meer verstoord. Maar de unieke individualiteit of persoonlijkheidskern blijft herkenbaar aanwezig en is gezond. Deze gedachte vormt het uitgangspunt voor de voor de begeleiding van onze meewerkers.
We maken ons sterk voor biologische en duurzame landbouw, en willen werken in harmonie met de natuur.

Onze aandachtspunten bij de werkzaamheden
We brengen kleine samenwerkende groepjes bijeen. Dan voelt ieder zich prettiger. Ook afwisseling in het werk vinden we belangrijk. We geven individueel of de groepjes duidelijke taken. Al werkende ontwikkelen we nieuwe vermogens zoals handvaardigheid, doorzettingsvermogen maar ook goede omgang met elkaar. In het werkproces willen wij de gelijkwaardigheid naar voren laten komen die er tussen ons mensen bestaat. Zo willen we verantwoordelijkheid naar elkaar, binnen én buiten Thedinghsweert, tonen en scholen. Door het open karakter van het bedrijf krijgen de meewerkers gelegenheid hun eigen sociale vaardigheden verder te ontwikkelen.

Rustig genieten van bijzondere activiteiten
Tussen al het werken door kennen we ruime pauzetijden, waarin we gezamenlijke eten, drinken en uitrusten. We besteden aandacht aan wandelingen, het beleven van de natuur, sportieve activiteiten, spel en ontspanning. Speciaal op de vrijdagmiddag doen wij deze activiteiten. Schilderen, verhalen vertellen, een kerstspel instuderen en feesten voorbereiden. We hebben een divers programma van leerzame en ontspannende activiteiten. Feesten zoals Kerst, Sinterklaas, Pasen, Sint Jan en in de herfst het Michaëlsfeest, maar ook onze jaarlijkse open dag zijn belangrijke momenten om naar toe te leven. De feesten geven ook jaarritme aan ons werk.

Doelgroep en leeftijd meewerkers
Op Thedinghsweert werken mensen vanaf 18 jaar. Zij wonen vaak thuis of in een bijzondere woonvorm. Ze hebben een verstandelijke of lichamelijke beperking of een psychiatrische of psycho-sociale problematiek en soms ook een combinatie daarvan. Zij hebben baat bij het werken op de boerderij of één van de andere werkgebieden. Of zij zoeken nieuwe kansen en mogelijkheden. Wij bouwden in de afgelopen jaren kennis, inzicht en ervaring op in de arbeidsmatige zorgverlening. Voor de groep gehandicapten die werkend bezig kunnen zijn, vinden we onze werkvorm belangrijk.’

Ook het bijbehorende restaurant BuitenSporig is via deze website te vinden:

‘In het karakteristieke stationsgebouw van Tiel is het vooruitstrevende restaurant BuitenSporig! gevestigd. Hier werken mensen met een verstandelijke of lichamelijke handicap, een psychiatrische hulpvraag of een beperking anderszins.

In BuitenSporig! is het PUUR tafelen omdat de gerechten op de kaart biologisch zijn. Het restaurant is een serieuze onderneming in het Tielse horecalandschap waarvan de opbrengsten ten goede komen aan de zorg. De bezoekers zijn speciale gasten in een buitengewoon maatschappelijke onderneming.’

Zeven dagen per week geopend, staat erbij. En dan is er nog de ‘Stichting Woonvormen Verstandelijk Gehandicapten Betuwe/Bommelerwaard’. Ik ben niet zeker of deze samenvalt met de in het artikel genoemde ‘Woonvereniging Thedinghsweert’, waarvan het terrein niet openbaar toegankelijk is.

‘In Kapel-Avezaath, nabij Tiel, ligt aan de Linge het landgoed Thedinghsweert. Op dit landgoed beheert de Stichting Thedinghsweert een zorgboerderij met bijbehorende landerijen en een bakkerij. Thedinghsweert heeft een formele toelating in het kader van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten als dagverblijf voor ouderen.

In samenwerking met de Stichting Thedinghsweert beheert de Stichting Woonvormen op deze boerderij een woonvorm voor twaalf cliënten. De cliënten wonen in een wooncomplex op het erf van de boerderij en vinden op het landgoed Thedinghsweert hun dagelijks werk. Elke bewoner heeft een eigen appartement met eigen sanitair. Daarnaast heeft men een tweetal gezamenlijke woonkamers en keukens.

Dagelijks is begeleiding aanwezig om ondersteuning te bieden bij het dagelijks leven. ’s Nachts en in het weekeinde kan men terugvallen op de bereikbaarheidsdienst van het Dienstencentrum in Culemborg. Bovendien weet men zich gesteund door de medewerkers van de Stichting Thedinghsweert die als goede buren op het terrein woonachtig zijn.

In een samenwerkingsverband met Stichting Thedinghsweert en Stichting Volkshuisvesting Tiel is gewerkt aan vervanging van de tijdelijke woning en een uitbreiding van het aantal te bewonen plaatsen. Ook worden dienstwoningen en het zorggebouw vervangen.’