Weblog

Schreef ik gisteren eindelijk over de Motief van december, ligt vanochtend al die van januari in de bus... Staat er op bladzijde 34:

‘Vanaf januari 2010 wordt Motief weer bezorgd door TNT’

Ja, in dat geval moet ik natuurlijk weer, net als gisteren, het bericht ‘Paniek’ van 4 december 2009 aanhalen:

‘De nieuwe Motief is bijvoorbeeld uit; lag tenminste hier bij mij in Rotterdam in de brievenbus. (Ik hoor zelfs dat mensen bijvoorbeeld in de omgeving van Zeist hem wel twee weken later kunnen ontvangen. Dat krijg je met de liberalisering van de postmarkt en alles voor het goedkoopst, en onderwijl de postbodes uitknijpen. Moet er nu in Nederland aan armoede meegewerkt worden?)’

Ik denk niet dat zo’n bede eerder verhoord kan worden. U denkt dat het doorgestoken kaart is? Mooi niet! Ik wist van niks – Sandd is in ieder geval toch de oplossing niet. Wat nog meer in deze Motief? Er is nog geen aankondiging met inhoudsopgave op de website. Eén ding is me in dit nummer 136 wel opgevallen, de dwarskijkende tweede column van Jacoline Vlaander. Het lijkt een reactie op het bericht in de vorige Motief dat ook een vermelding op de website van de Antroposofische Vereniging kreeg en meteen hier de aandacht trok. Dat was op 13 november 2009 in ‘Omkoperij’:

‘Het bijhouden van een weblog wordt ook in antroposofische kringen populair. Was het bloggen in Duitse antroposofische kringen al een veel langer bestaand fenomeen, in Nederland komen er langzaamaan ook steeds meer bloggers. Op tenminste twee van die weblogs komen ook “antroposofische” onderwerpen aan bod.’

Werden met naam en toenaam deze hier en die van Hugo Verbrugh (‘Middernachtszon’) genoemd. Geen wonder dat de Dwarskijker deze maand constateert:

‘Alleen al in Nederland zijn een slordige achthonderdduizend weblogs. Dwalend door de pagina’s schijnbaar lukraak bijeen geharkte en op onbekommerde toon gepresenteerde weetjes en filosofische beschouwingen, uiteenlopend van populairwetenschappelijke nieuwtjes tot wetenswaardigheden over kinderen en opvoeding, ontwaar ik ook enkele bloggende antroposofen. Alle levensbeschouwingen en uitgangspunten blijken mogelijk.’

Een mooi onderwerp. Al veel langer wilde ik eens proberen een geschiedenis van de antroposofische weblog te ontwerpen. Dat is helemaal niet eenvoudig, dus heb ik het tot nu toe uitgesteld. Maar vandaag ga ik het onderwerp aan. Ik word aangemoedigd door mijn voorbeeld Michael Eggert, van de ‘Egoisten’. Die schreef afgelopen woensdag 30 december onder een komische, maar onscherpe foto een bericht met de titel ‘Unscharf’:

‘Die Zukunft ist natürlich so unscharf wie die Glückssymbole auf diesem Bild. Die Egoisten wünschen ihren Lesern für 2010 das Beste. Umso deutlicher ist der Blick zurück auf das zu Ende gehende Jahr. Nach Statistik des Providers (1&1) hatten wir bei den Egoisten in diesem Jahr 361.926 Besucher, bei 670.706 Seitenaufrufen. 2008 waren es noch 160.000 weniger. Darauf stosse ich gern mit einer Tasse Hagebuttentee an, bin aber nach wie vor ziemlich erstaunt. Offensichtlich ist das Thema Anthroposophie doch wesentlich weniger eine Sache einer Nischen- Interessenten- Gruppe, als wir selber glauben. Eine wirklich professionell gemachte Seite, die technisch auf der Höhe und inhaltlich offen ist, mit Chats und diversen freien Diskussionsforen, aber auch einer umfangreichen Informationsmöglichkeit, hätte sicherlich einen sehr grossen Zulauf- natürlich ungleich mehr, als wir paar egoistischen Hobby- Macher. Warum macht das nicht „dm“ oder sonst wer, der das Know-how und das Kapital hat? Eine Zeitschrift wie Info3 bietet ja heute schon einiges, hat aber berechtigte Zweifel, ob weitere Öffnung zur Selbst- Kannibalisierung führen könnte. Aber ansonsten?’

Ik moet dit eigenlijk even vertalen, zodat u echt, zonder problemen, begrijpt wat er staat:

‘De toekomst is natuurlijk net zo onscherp als de gelukssymbolen op dit beeld. De “Egoisten” wensen hun lezers het beste voor 2010. Des te duidelijker is de blik terug op het op zijn eind lopende jaar. Volgens de statistiek van de provider (“1&1”) hadden we dit jaar bij de Egoisten 361.926 bezoekers, met 670.706 pageviews. In 2008 waren dat er nog 160.000 minder. Daar neem ik graag een kopje rozebottelthee op, ben echter net als voorheen nogal verbaasd. Klaarblijkelijk is het thema antroposofie wezenlijk minder een zaak van een belangstellenden-nichegroep dan wijzelf geloven. Een werkelijk professioneel gemaakte website, die technisch up-to-date en inhoudelijk open is, met chatgelegenheid en vrije discussiefora, maar ook met een omvangrijke informatiemogelijkheid, zou zeker een zeer grote toeloop hebben – natuurlijk onvergelijkelijk meer dan wij, een paar egoïstische hobbyisten. Waarom doet “dm” [de drogisterijketen van de antroposoof Götz Werner, die daar ook open voor uitkomt, MG] dat niet, of wie dan ook, die de know-how en het kapitaal heeft? Een tijdschrift als Info3 biedt nu al het een en ander, maar heeft gerechtvaardigde twijfel of een zich verder openen tot zelf-kannibalisering zou kunnen leiden. Maar verder?’

Hij snijdt hier een probleem aan dat voor mij van meet af aan drijfveer was voor ‘Antroposofie in de pers’. Kan antroposofie ook eens op een eigentijdse manier op internet present zijn? En niet alleen in die statische, traditionele en institutionele vormen, waar je van tevoren de uitkomst al weet, als die er al is? – Computers en internet, hoe zit dat eigenlijk bij antroposofen? Er is een oud artikel van Herman Boswijk, ‘@ntroposofie en internet. Zegeningen en kwalen van de computer’ (ik dacht dat ik dat allang een keer hier genoemd had, maar kan het niet terugvinden), uit Motief 44 van september 2001 (ja, precies die bewuste maand), waarin hij de balans opmaakt. Belangrijkste conclusie: er is wel enthousiaste presentie op internet, maar die wordt niet of nauwelijks onderhouden. En daarin zit hem nou net de kneep van internet: dat het actueel is. Maar we zijn inmiddels wel een jaar of acht verder. Dat dit probleem nog altijd niet getackeld is, moet ik hier helaas regelmatig constateren. Weblogs zijn echter toch een ander soort fenomeen.

Ik moet in mijn herinnering graven hoe ik ermee in aanraking kwam. Maar de eerste antroposofische weblog die ik volgde, was wel baanbrekend. ‘Radio Anthroposophie’ van de onvolprezen Jens Prochnow. Zijn roem is nog altijd groot, hoewel hij er allang mee gestopt is. Ik heb me daar jaren aan vergaapt. Maar zijn sporen zijn tegenwoordig op internet moeilijk na te gaan, bijna alles is uitgewist. Het is dus lastig om met feiten te komen. Feit is in ieder geval dat Jens Prochnow tussen 6 en 11 maart 2002 als destijds 28-jarige zeer succesvol meedeed aan een quiz op het tweede Duitse net, ZDF. Het onderwerp dat hij zelf had uitgekozen, was antroposofie. Hij haalde tijdens de achtereenvolgende dagen de finale en won de hoofdprijs. Op internet zijn deze afleveringen nog te vinden, onder de titel ‘Risiko Anthroposophie’ (dit is de eerste, en dit de laatste). Hij was dus al vroeg een ‘kenner’.

Ik weet dus niet wanneer hij zijn weblog begonnen is. Ik heb hier in ieder geval een karakteristiek bericht dat hij op zaterdag 27 december 2003 plaatste:

‘Rudolf Steiners Karma enthüllt (wieder einmal).

Wer war ich im letzten Leben? ist ja als Frage schon einmal ganz spannend. Wem die (möglichen) Antworten darauf zu heiss sind, greift lieber zum Alter Ego: Zum Beispiel Rudolf Steiner. Heute möchte ich Ihnen nun zwei Internet-Inkarnationsfolgen Steiners vorstellen.

Die erste stammt von dem Anonymus Cat Salomon und kommt offensichtlich aus Russland. Seine Aufsätze kursieren auf Russisch, Englisch und Deutsch. Ihm zufolge war Rudolf Steiner Platon. Ach ja... Gähn. [= gaap, MG]

Teil Zwei des Karma-Krimis stammt aus dem anthroposophischen Internet-Blockbuster des vergangenen Sommers, der Metamorphia-Seite. Dort lesen wir nun, Rudolf Steiner sei die Reinkarnation von Bettine von Armin gewesen – und zu allem Ueberfluss auch schon wieder re-reinkarniert! Das ganze wird auch hier wiederholt. Spannend, spannend, Plato und Bettine von Armin... Schauen wir mal, was wir da noch so im Aermel haben!

To be continued...’

Maar u kunt ook zelf zien hoe ‘Radio Anthroposophie’ eruitzag, want er zijn op internet nog een paar resten bewaard gebleven. Zoals deze, uit de eerste week van februari 2004. En deze uit de tweede week. Hier heb ik de tweede week van maart 2004. Dan springen we door naar de tweede week van januari 2005. Het is nog niet eens een slechte oogst zo, nietwaar? Hier schrijft hij op 10 januari:

‘Nachrichtenagentur NNA zur Geburtstagsfeier des Düsseldorfer Zweigs.

Die anthroposophische Nachrichtenagentur NNA pflegt seit einiger Zeit eine recht befremdliche Art der Kommunikation – über allen Newsbeiträgen steht folgender Satz zu lesen:

“Die auf dieser Website oder sonst von NNA verbreiteten Inhalte dürfen nicht weiterverbreitet oder -veröffentlicht werden ohne vorherige Zustimmung von NNA.”

Aha! Nun, das ist ja ein Quatsch sondersgleichen. Stellen Sie sich das vor – eine Nachrichtenagentur, die Geheimnisse hat, deren Beiträge man nicht einmal zitieren oder verlinken darf! So ein Unfug kann wirklich nur einem Pseudosophen einfallen...

Vor gut einem Monat veröffentlichte NNA einen Beitrag von Edith Willer-Kurtz zum hundertjährigen Bestehen des Michael-Zweiges Düsseldorf, auf den ich gerne hinweisen möchte. Da ich selbst aus Düsseldorf stamme und die dortige Szene mir etwas ans Herz gewachsen ist, lese ich soetwas natürlich im allgemeinen mit besonderer Freude. Alleine die Behauptung, dass Steiner – laut Artikel – 1933 etwas über Christus gesagt haben soll (Steiner starb 1925) befremdete mich ein wenig. Haben die Niemanden, der soetwas mal gegenliesst?’

Nou, nog eentje dan, van de tweede week van juli 2005, waaruit mooi kan blijken hoezeer hij zich om de nieuwsvoorziening rondom Dornach en het Goetheanum bekommerde. Voor mij was hij de enige betrouwbare verslaggever vanuit den vreemde daar. Ook al lijkt zijn toon soms misschien wat ironisch of zelfs sceptisch, het was hem in wezen diepe ernst. Maar in 2006 bleek dit toch een aflopende zaak. Geen ondersteuning vanuit het Goetheanum, waar hij waarschijnlijk op gehoopt had. Als men het had aangedurfd om hem officieel als volkomen vrije verslaggever aan te stellen, dan had niet alleen de berichtgeving, maar het hele imago van de internationale Antroposofische Vereniging er tegenwoordig heel wat beter uitgezien. Maar hij kwijnde weg en na 2006 was het echt afgelopen. Snif. Weer een kans verkeken.

Wie nog wel altijd actief was en bleef, was Michael Eggert. Die ontdekte ik nu pas echt. Ook een Düsseldorfer trouwens. Als u naar zijn website/weblog gaat, vindt u als eerste berichten die uit juni 2005. Nog persoonlijker dan die van Prochnow. Maar hij was al veel eerder present. Ik heb dat wel een keer uitgezocht. Zelf schreef hij mij dat hij nog voor de millenniumwisseling samen met Arfst Wagner een website bijhield. Uiteindelijk is dat bij hem uitgemond in de Egoisten, en bij Arfst Wagner met zijn Lohengrin-Verlag in een eigen website. Opvallend is bij beiden de sterke belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog en hoe antroposofen zich destijds hebben gedragen.

Wie ik beslist ook moet noemen, en wéér oorspronkelijk iemand uit Düsseldorf, is Nerone. Zijn weblog is ter ziele, hij heeft het niet zo lang volgehouden, maar deze is nog wél altijd in te zien. Die was twee jaar actief, tussen november 2006 en oktober 2008. Hij is geen antroposoof, maar wel een vrijeschoolouder. Hij was onovertroffen als moderator, als discussieleider. Maar na twee jaar had hij er genoeg van, met zulke eindeloze discussies als antroposofen kunnen voeren (met anti-antroposofen, moet ik er wel bij zeggen). Ze bleken in ieder geval niet zo dialoog-vaardig als ze altijd beweren. Nerone verloor zijn interesse (hij had er nog meer dan alleen antroposofie), gooide zijn handdoek in de ring en ging wat anders doen. Doodzonde.

Wat is dat toch met Düsseldorf, vraag ik me af. Ik ben er nog niet achter. Op 13 december 2008 heb ik in ‘Lauweriks’ mijn oog er ook al op laten vallen, in verband met Mathieu Lauweriks. Maar dat heeft me nog geen duidelijkheid kunnen verschaffen over de achtergrond van deze weblog-activiteiten. – Hoe dan ook, hier blijkt wel uit dat weblogs een hoge omloopsnelheid hebben. Als je dit werkelijk intensief doet, houd je het hoogstens twee tot drie jaar vol. Ook als antroposoof, of misschien wel juist als antroposoof. Michael Eggert dus uitgezonderd. Waarbij zijn onafhankelijkheid garant staat voor betrouwbare berichtgeving. Het meest duidelijk kan dat worden aan het geval Benesch. Maar daar ga ik nu niet verder op in (dat heb ik al eens eerder gedaan, op 1 juni 2009 in ‘Benesch’). Zo’n beetje de enige antroposofische plek waar deze zaak van meet af aan adequaat is aangepakt.

Ik had het over die hoge omloopsnelheid. Een bewijs daarvan wordt vandaag alweer geleverd. Afgelopen dinsdag 29 december 2009 noemde ik in ‘Voetballen’ nog de prachtige weblog van Ridzerd van Dijk, ‘De grote Rudolf Steiner Citatensite. Citaten en fragmenten uit het werk van het grootste genie aller tijden’. Vandaag blijkt deze alweer ter ziele (‘Zelf denken’ heet dat bericht toepasselijk):

‘Zoals ik gisteren al schreef, is dit voorlopig het laatste citaat. Saluut, en alle lezers en reageerders, bedankt voor uw belangstelling.’

Gisteren (vrijdag) had hij in ‘Voor en tegen’ al geschreven:

‘Ik ben er zowat doorheen met mijn Steinercitaten. Morgen zet ik hier voorlopig de laatste neer. Er staat nog oneindig veel meer in het werk van Steiner, maar ik ken lang niet alles en het meeste is ook niet geschikt om zomaar zonder de context hier te plaatsen. Misschien kom ik af en toe nog wat tegen om hier te plaatsen, maar voorlopig is morgen het laatste citaat.’

En hoe staat het dan tegenwoordig met de berichtgeving vanuit het Goetheanum? Het is drie jaar sinds Jens Prochnow dit heeft losgelaten. Hoe actueel en adequaat is deze? Helaas, moet ik melden. Het eerste nieuws op de homepage van het Goetheanum (dus van de Algemene Antroposofische Vereniging) is een ‘Weihnachtsaufruf 2009’:

‘Und das Fruchtbare an den Dingen (Sinn für die Bejahung) ist nicht, was ihnen fehlt, sondern... [more]’

Lees je verder, dan spreekt de penningmeester onder andere deze woorden tot je:

‘Beim Planen der Aufgaben des Goetheanum und der Gesellschaft für die nächsten drei bis fünf Jahre könnte uns der Umfang der anstehenden Arbeiten ohne weiteres erdrücken. (...)

In Zeiten begrenzter Mittel ist es notwendig, den Sinn dieser Worte zu leben und sich auf die Prioritäten zu konzentrieren.

Einige grössere Unterfangen, die am Goetheanum geplant oder bereits in die Wege geleitet sind, brauchen unser beharrliches Engagement und Ihre kontinuierliche Unterstützung, Ihre zusätzliche finanzielle Hilfe. (...)’

Dit bericht is van 16 december. Er is er nog eentje van die dag. De drie ervoor zijn van 5, 6 en 7 oktober 2009... Ja, hoe wil je mensen dan enthousiast krijgen voor wat je aan het doen bent? Er is tevens een website van het weekblad ‘Das Goetheanum’, en ook daar kunnen we nog even een blik werpen. Helaas, helaas, de laatste berichten stammen van 11 november. Wie wil daar nu gul geld aan spenderen? Stelt men eigenlijk wel de goede prioriteiten?

Ik kan eindigen met de Motief die vandaag in de brievenbus lag en daarin de column van dwarskijker Jacoline Vlaander, die haar oog richtte op antroposofische weblogs.

‘Het overstelpende aanbod en de uitdijende diversiteit tekenen de kracht en de zwakte van het fenomeen. (...) Ook de blogger communiceert met zichzelf, en wil daarbij anderen tot getuigen.’

Ze vergelijkt hem met de beroemde zestiende-eeuwse essayist Michel de Montaigne. Maar die kan aan hem natuurlijk niet tippen.

‘Streven bloggers die kwaliteit en duurzaamheid na? Of gaat het daar in de virtuele wereld niet om? Want al zal ieders uiting als radioactieve neerslag nog jaren later te herleiden zijn, toch zullen gedachten en drijfveren verdunnen en met volgende ladingen worden overspoeld.

Juist aan zijn eigen explosie gaat de blogger ten onder. En hij doet dat zeer gedreven. In het razende tempo van de tijdgeest creëert hij fragmentarische teksten die in hun tijdloze tijdelijkheid benadrukken dat wij allemaal, hoe ver wij ook denken te komen, onze eigen Unvollendete leven. Maar wie schrijft, weet dat het niet onopgemerkt is gebleven. Ik blog, dus ik ben. Nog even.’

Wat zei de koningin ook alweer tijdens haar kersttoespraak? Oja,

‘Mensen communiceren via snelle korte boodschapjes.’

Daar zijn al heel mooie reacties op gekomen. Ik zal ze hier niet herhalen. Ze staan op internet, wat niet ieders ding is, zoals blijkt. Dat hoeft ook niet. Maar voor wie dat wel zo is, zal er eveneens adequaat antroposofie op moeten staan.