Boekenvreugd

De Boekenweek is gisteren begonnen, of is dat vandaag? Gisteravond was er in ieder geval het Boekenbal – dat rijmt. Hein Janssen meldt vandaag in de Volkskrant:

‘Hier is... Adriaan van Dis! Oude tijden herleefden dinsdagavond bij de opening van de 75ste Boekenweek. Traditiegetrouw begon het Boekenbal met een literair programma waarin Van Dis dit keer excelleerde als volleerd entertainer en performer. (...)

Van Dis haalde in de Grote Zaal van de Amsterdamse Stadsschouwburg herinneringen op aan het boek dat hem vormde, Karakter van Bordewijk; aan Louis Couperus, aan wiens wellevendheid hij zich verwant moet voelen, en, erg grappig, aan de schoolexcursie van lang geleden naar de Gijsbrecht van Vondel, gespeeld door Albert van Dalsum. Van Dis weekte dit doorgaans als onspeelbaar bestempelde toneelstuk los van vergeeld papier en traditie en rapte zelfs een paar Vondelverzen. Met zijn optreden lijkt voor Van Dis een nieuwe carrière als acteur in het verschiet te liggen. Zijn boodschap aan alle schoolklassen die hij vaak bezoekt is dat lezen je bevrijdt.’

Op maandag 21 juli 2008 had ik ook een aflevering van ‘Hier is...’ Een verrassende aflevering. Inmiddels kan ik hier het artikel van Cisca Dresselhuys uit de Opzij van maart 2004 aan toevoegen, waarin ‘Adriaan van Dis langs de feministische meetlat’ wordt gelegd. Hij kreeg daarbij overigens een 6+. Over zijn vader vertelt hij aan Dresselhuys:

‘Ik was een heel bang kind en ben nog altijd een bange volwassene. Maar het is minder geworden. Dankzij mijn analyse. Mensen die zeggen dat een analyse niks helpt en zelfs gevaarlijk is voor je creativiteit, kletsen een eind in de ruimte. Ik heb pas durven en kunnen schrijven dankzij die analyse. Als kind was ik altijd bang: voor straf, voor standjes, voor slaag, voor de driftbuien van mijn totaal onberekenbare vader. Ik had ongelooflijke nachtmerries en zat altijd onder de uitslag, galbulten die zogenaamd veroorzaakt werden door aardbeien, chocola of de pitjes van tomaten. Onzin, het kwam allemaal door m’n vader. Ik was als de dood voor die man, je wist bij hem nooit of het slaag of strelen zou worden. Daar ligt nog steeds mijn angst: de altijd straffende hand. Ik ben dus ook geen polemist, ik word fysiek onpasselijk van mensen die kijven of ruziemaken. Van conflicten word ik ziek. Na mijn plagiaatkwestie, tien jaar geleden, durfde ik maanden de straat niet op. Gerrit Komrij, die ook eens zoiets heeft gehad, zei gewoon: “Laat die man blij zijn dat zijn treurige bruinkoolproza een schitterende plek in mijn oeuvre heeft gekregen.” Ik kon niets anders dan verwond terugkruipen naar een psychiater. Terug naar je vraag: er is een handjevol mensen, niet meer dan de vingers van een hand, bij wie ik me veilig voel. Mijn geliefde, drie vrienden en de psychiater bij wie ik tien jaar in behandeling was. In hem heb ik een zakelijk vertrouwen, onze afspraak was dat ik tegen betaling alles vertelde en dat hij zijn mond daarover zou houden. Het is dus maar een klein clubje. Intimiteit is voor mij nu eenmaal erg moeilijk.’

En over zijn moeder, nadat Dresselhuys eerst gevraagd heeft:

‘Je hebt drie boeken over je vader geschreven. Is je vader nu een afgesloten hoofdstuk, literair gezien?

“Ja, ik ben klaar met hem. In Nathan Sid gaat het om onschuldige verhaaltjes over een jongen met een Indische achtergrond, Indische duinen is een boos boek, waarin alle woede over mijn vader naar buiten komt. In Familieziek sluit ik de trits af. Dat is een verzoenend boek. Daarin laat ik mijn vader zien als een zieke man met allerlei rare complexen en afwijkingen die vanuit zijn achtergrond – als krijgsgevangene tewerkgesteld aan de Sumatra-spoorlijn – wel te begrijpen zijn. Ik heb hem in dat boek in een inrichting laten opnemen. In werkelijkheid is dat nooit gebeurd. Hij is op eenenveertigjarige leeftijd heel sneu gestorven aan een gewone, burgerlijke griep, terwijl hij een jaar daarvoor een zware open hartoperatie had overleefd. Of ik iets aardigs over hem kan vertellen? Hij was royaal, nooit krenterig, iedereen kon altijd mee-eten. Hij was hoffelijk, vond het leuk om cadeautjes te kopen, net zoals ik. En mijn moeder zei ooit dat hij een heel goede minnaar was. Mooi zo, heeft zij in ieder geval iets fijns aan hem beleefd. Mijn moeder is nu 93. Over haar wil ik ooit nog eens een boek schrijven, maar dat komt later. Schreef Freud niet pas over seks toen z’n moeder overleden was? Zo zal ik ooit over mijn moeder schrijven, vooral over de vreemde combinatie die in haar zit: de nuchtere Brabantse boerendochter en de wat zweverige vrouw die zich bezighoudt met antroposofie en yin en yang, en die heilig gelooft in reïncarnatie.”

Je hebt een groot deel van je jeugd alleen met vrouwen doorgebracht: je moeder en drie halfzusjes.

“Inderdaad. Een muur van vlees, noem ik ze weleens. Ik voelde me volstrekt buitengesloten door deze muur, die ontstaan was in het jappenkamp dat ze met z’n vieren overleefd hebben.”’

Goed, dat was Adriaan van Dis. Vind ik zowaar in de ‘Winterswijkse Weekkrant’ van 1 maart ook deze ‘Boekenweek lezing Désanne van Brederode’:

‘In het kader van de 75e Boekenweek, die op 10 maart begint, komt Désanne van Brederode op donderdag 11 maart op uitnodiging van boekhandel Kramer en de bibliotheek naar Winterswijk.

Van Brederode (Utrecht, 1970) groeide op in een vrijzinnig, katholiek gezin. Na de Vrije School in Eindhoven studeerde zij filosofie in Amsterdam. Zij schreef diverse romans maar is in het bijzonder uitgenodigd naar aanleiding van het verschijnen van haar laatste roman “Door mijn schuld”. Deze vorig jaar verschenen roman gaat over een man die een moord pleegt maar blijft ontkennen dat hij het gedaan heeft. Na jaren gevangenschap wil hij aan zijn dierbaren bekennen dat hij de moord gepleegd heeft, maar niemand gelooft hem. Zo wordt de moordenaar pas echt een gevangene van zijn eigen leugen.

Columniste
Van Brederode is vaste columniste van het televisieprogramma Buitenhof. Ook schreef zij het Essay van de Maand van de Filosofie 2007, getiteld “Brief aan een gelukszoeker”.
Het Literair Café wordt gehouden in de doopsgezinde kerk De Vermaning aan de Torenstraat en begint om 20.00 uur. Kaarten zijn voor 7,50 euro te koop bij boekhandel Kramer. (www.boekhandelkramer.nl)’

Dus toch een vrijescholiere. Op 15 mei 2009 haalde ik in ‘Roman’ Leonard Beuger met een bespreking uit januari 2001 aan:

‘Désanne van Brederode schijnt een oud-Vrije Scholier te zijn. En Xandra Schutte, de nieuwe hoofdredacteur van Vrij Nederland, maar die schrijft gelukkig alleen essays.’

Xandra Schutte is inmiddels sinds anderhalf jaar hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer. – Ik wil nog even terug naar het ‘Boekevenement Arthur Zajonc en Otto Scharmer 8 maart 2010’ (ik berichtte daar zondag nog over, in ‘Natuurkundeprofessor’). Want de Iona Stichting blijkt hier heel keurig nu al op haar website verslag van te doen:

‘Op 8 maart 2010 hebben de Amerikanen Arthur Zajonc en Otto Scharmer de Nederlandse vertaling van hun boeken in ontvangst genomen. Het ging om de werken “Meditation as Contemplative Inquiry, When Knowing Becomes Love” van Zajonc en "Theory U: leading from the Future as it Emerges” van Scharmer. Violist Miha Pogacnik heeft met een kort optreden ook een bijdrage aan de middag geleverd.

Zajonc geeft in zijn boek een overzicht van meditatietechnieken, waarbij hij praktische instructie afwisselt met begeleidende en inspirerende uitspraken van westerse en oosterse leraren. Hij wijst op de mogelijkheden om wetenschappelijke duidelijkheid en meditatie als contemplatief onderzoek te integreren.

Met “Theorie U: leiding vanuit de toekomst die zich aandient” laat Scharmer zien dat veel van de huidige leidinggevenden een blinde vlek hebben waardoor veel zaken fout gaan. De oorzaak ligt volgens hem in het feit dat men wel weet hoe een proces zou moeten verlopen, maar dat men vaak niet weet wat de bron is van waaruit het proces is ontstaan. Theorie U biedt binnen relatief korte tijd een oplossing.’

De Iona Stichting knoopt er meteen ook een hele leergang aan vast, getuige ‘Theorie U en Meditatie in praktijk’:

‘Nu “Theory U” van Otto Scharmer en “Meditation” van Arthur Zajonc allebei in Nederlandse vertaling van de drukpers gerold zijn, wil de Iona Stichting aan de hand van een drietal cursussen gezamenlijke studie, onderzoek en ontwikkeling rond beide boeken bevorderen. Het gaat om de samenhang tussen beide boeken; de persoonlijke ontwikkeling om open te worden voor de geestelijke wereld in samenhang met de gezamenlijke weg in organisaties om toekomstige antwoorden uit diepere lagen op te delven en deze te realiseren. Feitelijke aardse, persoonlijk sociale en geestelijk ideële aspecten vragen voortdurend onze aandacht; drie werkelijkheden die in ieder moment van ons leven en werk steeds door elkaar heen weven.

Het initiatief is bestemd voor twee groepen. De eerste groep bestaat uit mensen die de maatschappelijke werkzaamheid van hun van oorsprong antroposofische organisatie willen versterken. De tweede groep bestaat uit mensen die door het verruimen van hun innerlijke mogelijkheden willen bijdragen aan een betere samenleving.

De Iona Stichting doet actief mee in deze trajecten om zo ook zelf in ontwikkeling te blijven en om het contact te onderhouden met de verschillende vraagstukken en vondsten. Dit stimuleert het faciliteren van zinvolle ontwikkelingen.

U kunt uw interesse kenbaar maken voor een van de hieronder genoemde ontwikkelingstrajecten en voor een persoonlijke variant.

1. Leer en onderzoekstraject rond “Theory U” van Otto Scharmer en “Meditation” van Arthur Zajonc:
Een wezenlijke vraag in de organisatie, en aan de organisatie, in kaart brengen;
Gezamenlijk mogelijke antwoorden of wegen naar nieuwe antwoorden ontdekken;
De eigen werkbiografie en de actuele thema’s daarin belichten;
In het werk op een nieuwe manier open staan voor “vondsten” en deze ook realiseren;
Gezamenlijke reflectie op ieders werk en werkzaamheid;
Meditatieve oefeningen en onderzoeken hoe deze vruchtbaar worden in het samen werken;
Inleidingen, studie en cases vanuit Theory U en Meditation.
Duur: 10 maandelijkse bijeenkomsten van een avond, overnachting, ochtend en middag.
Begeleiding: Michiel ter Horst, Jan Huisman, Clarine Campagne en gastsprekers.

2. Intervisiegroepen regionaal, of in-company, rondom “Theory U” en “Meditation”.
Wat is aan de orde binnen het werk en binnen de organisatie;
Wat is daar zelf (niet) aan te doen;
Hoe met anderen toekomstige stappen realiseren.
Duur: in principe 6 tot 8 maandelijkse bijeenkomsten van 16.30 uur tot 20.30 uur.

3. Persoonlijke varianten en initiatieven, nader te bespreken.
Bij interesse graag een mail naar iona@iona.nl t.a.v. Clarine Campagne. Data en plaats worden in overleg met de deelnemers afgestemd.’

Terug naar de Boekenweek. In hun ‘Nieuwsbrief nr. 2, maart 2010’ schrijven Inge Ebbinge en Herman Boswijk van de Haagse Boekerij:

‘Vlak voor de Boekenweek (10 t/m 20 maart) verschijnt onze tweede Nieuwsbrief. We hebben deze keer wat meer korte signaleringen van nieuwe boeken opgenomen, gehoor gevend aan tips die ons bereikten na de eerste Nieuwsbrief. Daarnaast vindt u uiteraard onze persoonlijke keuze uit het aanbod van het afgelopen jaar. We wensen u veel leesplezier.’

Er staat een heleboel in. Mij interesseren hier vooral deze twee:

‘Boekpresentatie 14 maart

Hans Peter van Manen is een begrip in antroposofisch Nederland en daarbuiten. De vorig jaar overleden historicus publiceerde zijn eerste en bekendste boek in 1980 in het Duits: Christussucher und Michaeldiener. Het is een onderzoek naar de betekenis van Rudolf Steiners uitspraken over de karmische achtergronden van stromingen in onze cultuur in het algemeen en de antroposofische beweging in het bijzonder.

Onze Belgische vrienden van Via Libra, voorheen de Rudolf Steiner Academie, brengen nu een Nederlandse vertaling uit van dit werk. De presentatie vindt plaats op zondag 14 maart in Den Haag, Riouwstraat 1, vanaf 14.00 uur. (H)
Hans Peter van Manen: Oude en jonge zielen. Vertaling: Lieven Debrouwere. Via Libra, gebonden met stofomslag. 271 p. € 23,90

Vriendenavond Stichting Diodato op 20 april

De Stichting Diodato Pro Libris/Vrienden van de Haagse Boekerij organiseert ook dit jaar weer een avond voor donateurs en belangstellenden, in samenwerking met het Haagse Studiecentrum voor Antroposofie.

Op dinsdag 20 april zal Wim Veltman komen vertellen over zijn nieuwste werk. Afgelopen najaar verscheen “Hellas. Herinnering, bezinning, verwachting”, dat naar eigen zeggen “...gezien mijn hoge leeftijd, als het sluitstuk van mijn levenswerk [mag] worden beschouwd”. In dit boek bezegelt hij zijn levenslange zoektocht naar de Europese geest door een intensieve studie van de oorsprong van de cultuur van dit werelddeel. Religie, geschiedenis, kunst, literatuur en wijsbegeerte van het antieke Griekenland worden uitvoerig behandeld; een reis langs de belangrijkste plaatsen verhoogt de betrokkenheid. In het laatste hoofdstuk wordt de metamorfose van “Hellas” geschetst als verwachting van een hernieuwde spiritualisering van Europa. Wim Veltman zal met name over dit laatste, actuele, aspect spreken.
Wij zijn uiteraard met een boekentafel aanwezig. (H)
Dinsdag 20 april, 20.00 uur, Riouwstraat 1, Den Haag’

Kortom, boekenvreugde genoeg tijdens deze Boekenweek.