Aansluiting

Het kan gek lopen. Het nieuws dat ik vandaag voor u in petto heb, is tweeledig en sluit direct aan bij wat ik respectievelijk zaterdag en zondag bracht. Zaterdag ging het in ‘Insigne’ onder meer om boerderij De Vijfsprong in Vorden die op de BioVak 2010 in Zwolle de innovatieprijs net níet kreeg. Die ging naar boerderij Ruimzicht in Halle. En wat lees ik vandaag op de website van Vroege Vogels? Dit:

‘Spirituele boer
Gerjo Koskamp heeft met zijn boerderij Ruimzicht de Ekoland Innovatieprijs 2010 gewonnen. Het biologisch dynamische bedrijf is van alle markten thuis. Het is hard aanpoten voor boer Gerjo om rond te komen, maar hij wordt geholpen door zijn spiritualiteit. Een portret van een bijzondere boer.
Lees meer...’

Dit staat op de homepage omdat het morgen een item zal zijn in de uitzending van Vroege vogels (VARA) op Nederland 2 van 19.20 tot 19.55 uur. We klikken door naar het bericht zelf:

‘Boerderij Ruimzicht is een biologisch-dynamisch bedrijf. De biologisch-dynamische landbouw houdt voor en tijdens het verbouwen van de gewassen in alle opzichten rekening met de invloeden vanuit de natuur en de kosmos op de landbouw. Het is een productiemethode waarin bodemvruchtbaarheid van de natuurlijke groei centraal staat. Het landbouwbedrijf wordt daarbij als organisme opgevat, waar bedrijfsvreemde elementen zo veel mogelijk vermeden worden. Vandaar dat een biologisch-dynamisch bedrijf naar diversiteit in geteelde gewassen en gehouden dieren streeft.

Diversiteit geldt zeker voor boerderij Ruimzicht, een bedrijf dat opvalt door compleetheid: melkveehouderij, tuinbouw, natuurontwikkeling, recreatie, werkgelegenheid en een eigen energie- en waterhuishouding.

Deze verbreding is naast een wens ook gewoon pure noodzaak: het is risicospreiding, want veel geld levert deze bijzondere manier van boeren nog niet op. Wat volgens Koskamp zou helpen, is een betere melkprijs. Hij pleit dan ook voor fairtrademelk.

Zolang die er nog niet is, kan Koskamp geen extra personeel aannemen, en moet hij het meeste werk zelf doen. Dat is zwaar, maar hij kan en wil het niet anders doen. Zo is het goed, is zijn rotsvaste overtuiging. Hij wordt daarbij geholpen door zijn spiritualiteit: die houdt hem, z’n gezin, de dieren, de boerderij en de bedrijfsvoering gezond.’

De link naar zijn boerderij zelf wordt er meteen bij gegeven. Ik kan er ook een bij doen naar de uitreiking van de Innovatieprijs. En er meteen bij vertellen dat Motief in mei 2004 (nr. 74) uitkwam met het motief van Gerjo Koskamp; hij stond toen zelfs op de cover. Morgenavond dus te bewonderen in bewegende beelden.

Dan de aansluiting op het ‘Lerarenprobleem’ van gisteren. Ik word wel op mijn wenken bediend. Vanmiddag schrijft Jarno Bleumink in De Stentor (ja, inderdaad, wéér De Stentor; wat heeft die krant toch wat andere kranten niet hebben?) ‘Vrijeschool loopt stevige averij op’:

‘Apeldoorn - De vrijeschool aan de Texandrilaan heeft de afgelopen anderhalf jaar stevige deuken opgelopen. Leerlingen liepen bij bosjes weg, er was een groot verloop in docentenkorps en de veiligheid op school was soms ver te zoeken. De school werkt aan verbetering en hoopt nu in rustiger vaarwater terecht te komen.’

Het is flauw om het hele bericht hier over te nemen. Daarvoor heeft Jarno Bleumink het niet geschreven. Maar ik zal wel even de kern ervan weer moeten geven:

‘Vorig schooljaar raakte de school in negen maanden zo’n vijftig leerlingen kwijt, vertelt Evert Kozijn, sinds maart 2009 directeur van de school. Nu zitten er nog ruim 130 kinderen op de school aan de Texandrilaan in Orden, terwijl dat er ooit zo’n tweehonderd waren. “Dat we schade hebben opgelopen, is aan alle kanten helder. Een crisis is voor een school een ramp. Ouders vertrekken en dat spreekt zich voort, bijvoorbeeld op verjaardagen.”’

Het artikel verhaalt over wat er aan gedaan wordt. En de vooruitzichten die nu een stuk beter zouden zijn. Het slot onthult deze nieuwe voornemens (Orden is overigens de wijk in Apeldoorn waar de school staat):

‘Daarnaast werkt de vrijeschool, die nogal eens het verwijt heeft gekregen op een eiland te leven, aan een meer open houding. De school heeft zich sinds kort aangesloten bij een bredeschoolverband in Orden. “Het is een cultuuromslag”, zegt Geert Looyschelder van het college van bestuur van Athena, het overkoepelend bestuur van vrije scholen in deze regio. “In het verleden waren we naar binnen gericht. We hebben een slag gemaakt in het denken en zijn een gewone school. Er heerst een beeld van: op de vrijeschool doen kinderen een heleboel leuke dingen, maar is het leren wat minder. Dat is onterecht. Ook wij werken opbrengstgericht en hebben standaard toetsen.” Kozijn: “Kinderen die bij ons van school komen kunnen net zo goed lezen als kinderen die van een andere school komen.”

Dat wordt onderschreven door rapportages van de onderwijsinspectie. De leeropbrengsten zijn in orde, zo blijkt uit recent onderzoek van de inspectie. De inspectie heeft geen aanwijzingen dat er belangrijke tekortkomingen zijn in de kwaliteit van het onderwijs.

Volgens Kozijn is het dal bereikt. “Er is rust in school.” Hij denkt dat de school op termijn weer tweehonderd leerlingen telt. www.vijfster.nl’

Dat brengt me bij de overkoepelende schoolorganisatie Athena. Op de homepage staat hierover:

‘De vrijescholen van Almelo, Apeldoorn, Arnhem, Brummen, Deventer, Doetinchem, Emmen, Enschede, Leeuwarden, Meppel, Oldenzaal en Winterswijk vormen de Stichting Vrijescholen Athena. Na jarenlang aftastend en onderzoekend samen spreken en werken is dit proces op 1 januari 2005 uitgemond in een fusie van de besturen van acht scholen. Op 1 januari 2006 heeft de negende school zich aangesloten, Vanaf 1 augustus 2008 telt de stichting twaalf vrijescholen. Ongeveer 1670 leerlingen en ruim 230 medewerkers zorgen voor een levendig geheel.

De stichting zelf én de scholen afzonderlijk maken een interne ontwikkeling door die veel energie vraagt. Tegelijkertijd zijn medewerkers zich bewust van de omgeving en willen ze in het maatschappelijke veld functioneren. De regie en de aanpak houden ze in eigen hand.

Scholen van de Stichting Vrijescholen Athena zijn uniek in hun eigenheid, vrijeschoolonderwijs is een richting binnen het traditioneel vernieuwingsonderwijs. Met andere traditionele onderwijsvernieuwingsscholen onderscheidt het zich van het regulier onderwijs door pedagogische visie en daaruit voortvloeiende didactische aanpak.’

Over de geschiedenis van deze scholengroep wordt gemeld:

‘Zonder in een uitputtend overzicht te vervallen kunnen we zeggen, dat onze stichting een logisch gevolg is van de samenwerking van vrijescholen in Midden-, Oost- en Noord-Nederland. Sinds begin jaren negentig van de vorige eeuw is op allerlei manieren de band tussen de scholen onderwerp van gesprek geweest. Het is tegelijkertijd ook een zoektocht geweest naar intensiteit en vorm.

Dat alles in een snel veranderende omgeving: een toename van de verantwoordelijkheden van de besturen van de scholen, een steviger vraag vanuit de maatschappij naar resultatenverantwoording en een forse financiële, materiële en personele eigen verantwoordelijkheid. Een van de antwoorden op al deze uitdagingen is bestuurlijke schaalvergroting. Het biedt naast het verminderen van zakelijke risico’s, meer mogelijkheden voor het ontwikkelen van personeelsbeleid en kwaliteitsverbetering van het onderwijs. Het heeft als gevaar, dat bestuursbeleid verder af komt te staan van wat in de scholen gebeurt. Het heeft als risico dat initiatiefkracht uit de scholen weggetrokken wordt.

Op grond van langdurig overleg over mogelijke vormen van samenwerking die passen bij vrijescholen hebben tien schoolbesturen met ingang van 1 augustus 1999 besloten tot een bestuurlijke samenwerking. Vijf jaar lang hebben deze scholen gezamenlijk werkgelegenheidsbeleid gevoerd. De directeuren hebben samengewerkt via uitwisseling van informatie en intervisie. In juni 2003 hebben betrokken besturen een intentieverklaring getekend om een intensief onderzoek te doen naar de mogelijkheden van een fusie van besturen.

Per 1 januari 2005 is de Stichting Vrijescholen Athena daarvan het resultaat. De vrijescholen van Almelo, Arnhem, Brummen, Deventer, Doetinchem, Enschede, Oldenzaal en Winterswijk gingen verder in een bestuurlijke organisatie. Op 1 januari 2006 sloot de vrijeschool van Apeldoorn zich aan. Vanaf 1 augustus 2008 is de stichting uitgebreid met de vrijescholen van Emmen, Leeuwarden en Meppel.’

Over hoe de organisatie is ingericht, schrijft men:

‘De Stichting Vrijescholen Athena beheert elf basisscholen en één school voor speciaal onderwijs. Het College van Bestuur is het bevoegd gezag van deze scholen. Het werkt als een beleidsbepalend bestuur, waarbij in nauw overleg met de schoolleiding wordt gekomen tot een expliciet voorwaardenscheppend en professioneel beleid voor de scholen binnen de stichting. Het College van Bestuur draagt de eindverantwoordelijkheid voor de identiteit, de instandhouding van de scholen, de kwaliteit van het onderwijs en de bedrijfsvoering.

Besluiten de gehele stichting aangaand zijn voorbehouden aan het College van Bestuur. De schoolleiders, verenigd in het schoolleidersoverleg, bespreken en adviseren beleidsvoorstellen. Binnen dit overleg functioneren expertisegroepen die in nauwe samenwerking met het college van bestuur beleidsvoorstellen ontwikkelen.
De stichting heeft een bestuurskantoor, waar stafmedewerkers voor de gebieden personeel, onderwijs en financiën ondersteunende en adviserende werkzaamheden verrichten voor College van Bestuur en schoolleiders. Het bestuurskantoor is gevestigd in Deventer.

Elke school heeft zijn eigen pedagogisch profiel en ontwikkelt dat verder. De dagelijkse leiding van de school ligt bij de schoolleiding. Deze is integraal verantwoordelijk voor de eigen school. Alle beleidsgebieden behoren tot het werkveld van de schoolleider. Het beleid wordt uitgevoerd binnen de kaders die het College van Bestuur heeft vastgesteld.. Intern regelt de school hoe leerkrachten en ouders daarin samenwerken.

De Raad van Toezicht houdt op het beleid van het College van Bestuur toezicht. De kaders en afspraken zijn vastgelegd in een bestuursreglement. In de samenstelling van de Raad weerspiegelen zich enerzijds verbondenheid met een van de vrijescholen in de stichting, anderzijds met deskundigheid in een van de portefeuilles. De Raad bestaat uit minimaal vijf en maximaal negen leden.

De stichting heeft een Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad, elke school heeft een eigen medezeggenschapsraad. De reglementen zijn gebaseerd op het Medezeggenschapsstatuut. Het reglement voor de locale medezeggenschapsraden is identiek. Het bevoegd gezag wordt in de locale MR vertegenwoordigd door de schoolleiding.’

Over de relatie met de Vereniging van vrijescholen wordt met geen woord gerept. Is dat een teken aan de wand? Een vrijeschool goed besturen is geen sinecure; de geschiedenis toont dat steeds weer. Openheid is vaak ver te zoeken: zowel op de website van Athena als van de Vijfster zelf vind ik geen enkele verwijzing naar wat in het artikel in De Stentor wordt beschreven. Dat is geen best teken. Bij de Vijfster lees ik onder ‘Nieuwe website online’ wel:

‘De nieuwe website van vrijeschool De Vijfster is online!
Een mooi fris nieuw uiterlijk en een heel veel functionaliteit. In eerste instantie staat er ongeveer dezelfde informatie op als op de oude website, maar dat gaat snel veranderen. Het systeem is heel gebruiksvriendelijk en het onderhoud is eenvoudig.
Dus hou de website in de gaten de komende tijd. En heb je een goede suggesties voor verdere ontwikkeling, die zijn zeer welkom!’

Ik weet niet van wanneer dit bericht is; misschien wel van heel recent. Dus dan kan het allemaal nog verbeteren. Om te beginnen met het Nederlands van deze tekst. – Zal ik er nog een keer over beginnen? Het lijkt wel een ‘running gag’. Van je goede voorbeelden moet je het hebben. Maar daartoe behoort niet de pedagogische sectie van Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschap van de Antroposofische Vereniging in Nederland. Want wat die op haar website heeft staan is al tijden een aanfluiting; hoe langer het duurt, hoe erger het wordt. Alleen lijkt niemand dat in de gaten te hebben of het erg te vinden. Aiai!