Natuurkundeprofessor

Op 16 januari meldde ik in ‘Zajonč en Scharmer’ wat er morgen in de Rode Hoed gaat plaatsvinden. Twee dagen later kwam ik er op terug, in ‘Speeltoestellen’, voor de aankondigingen van de Nederlandse vertalingen van hun boeken. En nu kwam gisteren de nieuwe Motief uit, met daarin een artikel in de rubriek ‘kunst en cultuur’ van Ignaz Anderson, directeur van de organiserende Iona Stichting. ‘Arthur Zajonč, Otto Scharmer en Miha Pogačnik in de Rode Hoed’ heet het, en ‘Contemplatieve tochten vanuit de toekomst’. Hij schrijft:

‘In de Rode Hoed in Amsterdam worden op 8 maart twee vertalingen ten doop te gehouden: Theory U van Otto Scharmer en Meditatie van Arthur Zajonč. Twee boeken met een diepe innerlijke verwantschap. De auteurs zijn beiden hoogleraar en doceren in Massachusetts: Scharmer aan het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology in Cambridge, tweelingstad met Boston; Zajonč iets verderop naar het westen aan de voor natuurkunde al even prestigieuze Universiteit van Massachusetts in Amherst.’

Nu is het opmerkelijk hoe hij beiden introduceert. Dat gebeurt namelijk aan de hand van een hier inmiddels bekende antroposoof, Ernst Katz, aan wie ik op 27 februari, de geboortedatum van Steiner, aandacht besteedde in ‘Bijzaak’:

‘Dr. Ernst Katz is emeritus hoogleraar natuurkunde aan de Universiteit van Michigan. Hij en zijn inmiddels overleden echtgenote, Katharine, hebben de groei van de antroposofie in Ann Arbor en in Amerika bijna zestig jaar lang sterk bevorderd.’

Hoe dat in een concreet geval gebeurde, beschrijft Ignaz Anderson:

‘Wonderlijk en verrassend kan een enkele ontmoeting een heel leven beïnvloeden. Dit geldt zeker voor Arthur Zajonč, die in zijn jonge jaren aan de Universiteit van Michigan in Ann Harbor, in de buurt van Detroit in Amerika, natuurkundecolleges volgde bij professor Ernst Katz. “Rudolf Steiner,” schreef Katz aan het eind van een col­lege op het bord en hij voegde eraan toe: “Deze naam moeten jul­lie onthouden.” Verder niets. Student Zajonč, als peuter uit Polen geïmmigreerd, luisterde goed en meldde zich bij Katz op het spreek­uur om te vragen wat die naam te betekenen had. “Hoeveel tijd heeft u?” – “Zoveel als nodig is.”

Zajonč kreeg drie basiswerken van Steiner mee. Later ontmoette hij in huize Katz twee andere spirituele onderzoekers, Miha Pogacnik en Otto Scharmer, de eerste een violist uit Slovenië en de ander een oud-vrijeschoolleerling uit Hamburg, beiden nu organisatieontwik­kelaars. Ernst Katz overleed op 2 sept. jl., maar de vertaling van zijn prachtige voordracht over meditatie verscheen vorige maand bij Christofoor. Zijn drie jongere vrienden – tegenwoordig te vinden op fraaie websites – komen gezamenlijk op uitnodiging van de lona Stichting naar Nederland om de vertaling van genoemde boeken te presenteren.

Behalve reguliere colleges natuurkunde ging Zajonč ook meditatie­workshops aanbieden, iets wat tegenwoordig in Amerika, mede door zijn inzet, niet ongebruikelijk is en zelfs door meer dan 1500 hoogleraren gedaan wordt. Zajonč heeft het lesmateriaal van zijn workshops nu uitgewerkt tot een prachtig boek over meditatie als “een contemplatieve zoektocht”. Tien jaar doorwerking van de methode met groepen, waaronder veel studenten, resulteerden in een heldere en praktische benadering. In beeld gebracht is Zajončs meditatieve weg een pad dat omhoog voert, een berg op, eerst door een omgeving van bescheidenheid en devotie, via innerlijke afstemming en evenwicht van de sfeer van de zelfkennis naar de geboorte van het zwijgende zelf en naar de sfeer van de aandacht in een “ademend ritme” van geconcentreerde aandacht en open aan­dacht. Een ademend ritme van let go en let come, waarin vanuit het “niet-zelf” iets nieuws kan ontstaan. Na dit hoogste punt loopt het pad weer neerwaarts, via toewijding aan de waarden en noden op aarde, naar de dankbaarheid voor wat de meditatie gebracht heeft, naar het leven en onze opgaven in het hier en nu.’

Hierna geeft Anderson een karakteristiek van het boek van Otto Scharmer, maar dat is in Motief na te lezen. Als een ander voorproefje van het boek van Zajonč kunnen we nog naar de website van zijn Amerikaanse uitgever, SteinerBooks. Over de auteur zelf schrijft men:

‘Arthur Zajonč, Ph.D., is the Andrew Mellon professor of physics and interdisciplinary studies at Amherst College and is currently the director of the Academic Program of the Center for Contemplative Mind, an organization of 1500 academics supporting the appropriate inclusion of contemplative practice in higher education. Dr. Zajonč is the former General Secretary of the Anthroposophical Society in America, a cofounder of the Kira Institute, past President of the Lindisfarne Association, and a senior program director at the Fetzer Institute. He has served as scientific coordinator and editor for several dialogues with the Dalai Lama: The New Physics and Cosmology, held in 1997 and published in 2004, and “The Nature of Matter, the Nature of Life” (2002, unpublished). He was also moderator for the 2003 MIT dialogue, published as The Dalai Lama at MIT (2006). Dr. Zajonč is the author Catching the Light (1993, 1995), coauthor of The Quantum Challenge (2nd ed. 2005), and coeditor of Goethe's Way of Science (1998).’

Zijn boek krijgt een goede pers, getuige de mensen die ervoor instaan en het aanbevelen:

“This book is an outstanding contribution to addressing a root issue of our time: how to integrate the quest for scientific clarity, contemplative awakening, and improved personal practices in a way that is clear, integrates Eastern and Western wisdom traditions, and offers readers practical methods and tools. It is highly recommended for those who want to deepen their personal foundations for profound change and presencing-based leadership work.” —Otto Scharmer, MIT, author of Theory U: Leading from the Future as It Emerges

“Mediation as Contemplative Inquiry is a profound and masterful exposition of the calling, challenges, and, above all, the immediate and the harder-to-extract-but-worth-it gifts of meditative inquiry. Disciplining our unruly minds with marvelous exercises in attention and apperception that use all the senses and intelligences available to us, Arthur Zajonč employs his great skill as a teacher, his loving prose, and his razor-sharp intellect to guide us in the experience of a compassionate practice of knowing. Following his path, we can develop and bring to the fore the full dimensionality of our humanness, for ourselves and for others. A glistening gem of a book.” —Jon Kabat-Zinn, author of Coming to Our Senses and Arriving at Your Own Door

“The great turn needed to reverse problems like climate change and the growing gap between rich and poor is none other than the one that we can accomplish in our own ways of thinking and living together. I believe much of the discouragement and fear that pervades our world today comes from not seeing this connection between the outer circumstances of our world and our inner landscape. Once we have seen it, however, our core work becomes clear. We must bring our outer and inner change strategies into ever-greater alignment. Arthur Zajonč is one of our best guides in the new art of traversing the narrowing gulf between science, consciousness, and social change. This beautiful book embodies the best in his writing. He gives us simple and clear expositions of subtle concepts, touching evocations of timeless insights, and, above all meditative exercises that each of us can start practicing whenever we are ready.” —Peter Senge, author of The Fifth Discipline: The Art and Practice of the Learning Organization

“In this beautifully written work, Arthur Zajonč, a seasoned meditator in the anthroposophical tradition, offers gentle and wise guidance on the path of contemplative inquiry. Drawing both on the writings of Rudolf Steiner and on the world’s spiritual traditions, he presents universal truths that are relevant to all contemplative paths, East and West. With a rare combination of scientific rigor, poetic appreciation, and spiritual insight, Meditation as Contemplative Inquiry will enrich the lives of all those who read it and even more so those who put its wise counsel into practice.” —B. Allan Wallace, author of The Attention Revolution: Unlocking the Power of the Focused Mind’

En dan staat er ook nog bij: ‘Click here to read the first chapter, “Overview of the Path”’. Als inhoud vinden we daar:

‘Introduction 9
Chapter One: Overview of the Path 19
Chapter Two: Discovering the Door 45
Chapter Three: Finding Peace, Cultivating Wakefulness 67
Chapter Four: Breathing Light: A Yoga of the Senses 93
Chapter Five: Words, Images, and Encounters 121
Chapter Six: Contemplative Cognition 143
Chapter Seven: Contemplative Inquiry 178’

Het genoemde hoofdstuk begint zo:

‘Before taking up specific exercises, we need to consider the nature of solitude and its place in contemplative practice. In addition we will concern ourselves with the ethical foundation of meditation, which is essential for a proper orientation to the contemplative path. With these preliminaries behind us we can then turn to the varieties of practice, first those that are intended to buttress our psychological health and secondly those that draw our inner gaze beyond the self. We will move from the establishment of humility and reverence as fundamental moods to the cultivation of inner harmony, emotional balance, and attention. With these inner accomplishments we can take up the selfless work of meditation and contemplative inquiry whose fruits can be of use to ourselves and others.

This chapter will provide a short overview of the path as I understand it. Consider it as an overture to the fuller treatment given in subse­quent chapters. The elements, themes, and motifs announced here will be expanded and explored amply later. I will give a deeper treatment of the stages and difficulties associated with the contemplative journey, together with many suggestions for exercises. As we set out we should remember that although the horizon of contemplative practice is infinite, each and every step we take is already of inestimable value.’

Na morgen kunt u dus de Nederlandse vertaling lezen!