Koortsachtig

De bijzondere gebeurtenis vandaag is niet alleen het nieuwe zorgstelsel dat president Obama in de Verenigde Staten voor elkaar heeft weten te krijgen. Nee, voor Nederland is een nieuw stelsel op heel ander gebied in aantocht. Het hoofdredactioneel commentaar in NRC Handelsblad van vandaag geeft het heel goed weer, onder de titel ‘De veeteeltrevolutie’:

‘In Noord-Brabant is de voorgenomen schaalvergroting van de intensieve veehouderij van de baan. Provinciale Staten blazen de bouw af van megastallen met vele duizenden vlees of zuivel producerende beesten. Dit is een historische omwenteling, een voorbode voor de andere veeteeltprovincies.’

Het heeft alles te maken met de Q-koorts. Zoals de commentator uitlegt:

‘Het besluit is eens zo opvallend omdat boeren, wethouders, ambtenaren en ministers nog in juli vorig jaar eensgezind vaststelden dat er geen ontkomen was aan de megastallen, in provocerend dedain voor de gezamenlijke instanties voor volksgezondheid, milieu en dierenkwesties. Die hadden begin 2008 met een advies gewaarschuwd voor het volksgezondheidsgevaar van de megastallen, na uitbraken van onder meer varkens- en vogelpest en mond-en-klauwzeer.

Wel was er besloten dat grote veehouderijen geconcentreerd moesten worden op afgelegen terrein. Maar afgelegen terrein bestaat niet in Nederland, en ziektekiemen bleken zich over flinke afstanden te verplaatsen. Wie in de buurt van zo’n grootschalig veebedrijf woont, wandelt of fietst loopt risico. Uit de geitenstallen kwam in het najaar de Q-koorts en eiste slachtoffers. En het werd duidelijk dat door de preventieve toepassing van antibiotica op dieren zowel vee, boeren als slachthuismedewerkers besmet zijn met de MRSA-bacil, de “ziekenhuisbacterie” die zich slecht laat bestrijden en die zich gemakkelijk verplaatst.’

En dan komt de ratio om de hoek kijken, de economische ratio natuurlijk:

‘Er valt niet onderuit te redeneren: de veehouderij vertegenwoordigt een voornaam economisch belang voor de regio. Maar besmette mensen kosten veel geld. En het economisch belang wordt nog betrekkelijker als compensatieregelingen, entingskosten, vervuiling en verkeerstoename in aanmerking worden genomen, nog los van een groeiend imagoprobleem.

De sector kon het zien aankomen. Supermarktketen Albert Heijn kondigde aan in 2011 alleen nog biologisch varkensvlees te verkopen. Albert Heijn is geen weldoener. Als het winkelbedrijf zo’n maatregel neemt, heeft het blijkbaar vastgesteld dat het kan verdienen aan biologisch vlees doordat een groot publiek zwaar twijfelt aan het spotgoedkope vlees uit de vleesindustrie.’

En daar ben je dan, als biologische of biologisch-dynamische sector. Nu dit nog beter uitnutten. Die sector maakt trouwens nauwelijks melding van deze problematiek. Hij wordt er waarschijnlijk ook vrijwel niet door geraakt. Dus de revolutionaire ontwikkelingen gaan helemaal buiten deze sector om, geheel buiten zijn toedoen. Het enige wat ik er tot nu toe over heb kunnen vinden, is dit bericht van een maand geleden, van 23 februari, getiteld ‘Vijf biologische bedrijven besmet met Q-koorts’:

‘Van de 76 melkgeiten- en melkschapenbedrijven die officieel met Q-koorts besmet zijn verklaard zijn er 5 geregistreerd als een biologisch bedrijf. Het gaat om de twee melkschapenbedrijven waar een besmetting werd gevonden en drie biologische melkgeitenhouderijen. In Nederland zijn er in totaal 59 biologische melkgeitenbedrijven en 21 biologische bedrijven die melkschapen houden. Uit gegevens van het ministerie van LNV blijkt dat de getroffen biologische bedrijven relatief klein zijn. Per biologisch bedrijf zijn gemiddeld ruim 200 drachtige dieren geruimd. Op gangbare bedrijven ligt het gemiddelde aantal geruimde dieren tussen de 500 en 600.’

Begin deze maand meldde de Volkskrant dat het aantal menselijke slachtoffers tot tien was gestegen:

‘Opnieuw is dit jaar iemand overleden aan chronische Q-koorts. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), dat het sterfgeval donderdag bekendmaakte, had de patiënt de ziekte al langer geleden opgelopen. Daarbij leed het slachtoffer ook aan andere ernstige kwalen. Het RIVM maakte vorige week al twee sterfgevallen bekend. Volgens de officiële opgaven zijn er tot nu toe in Nederland tien mensen aan de Q-koorts bezweken. Deskundigen gaan ervan uit dat het werkelijke aantal slachtoffers hoger ligt.

Sinds januari zijn bijna tweehonderd nieuwe gevallen gemeld van de koorts. Vorig jaar raakten ruim tweeduizend mensen besmet met de bacterie dat door geiten en schapen wordt verspreid. Het kan vrijkomen bij geboortes en via de lucht flinke afstanden afleggen. Q-koorts kan mensen langdurig en ernstig ziek maken. Mensen met een zwakke gezondheid kunnen er zelfs aan overlijden. De eerste verschijnselen zijn aanhoudende koorts en heftige hoofdpijn.

Op ruim zeventig geiten- en schapenhouderijen is de Q-koortsbacterie aangetroffen. Om verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen zijn sinds eind december ruim 43.000 drachtige schapen en vooral geiten op besmette bedrijven gedood.’

De dag tevoren kwam Trouw op gezag van het ANP met ‘Belangrijke stap in onderzoek Q-koorts’:

‘Onderzoekers van het Central Veterinary Institute (CVI), onderdeel van de Wageningen Universiteit, hebben de Q-koortsbacterie geïsoleerd uit weefsel en slijm van Nederlandse Q-koortspatiënten. De bacterie kan nu in een laboratorium worden gekweekt en dat kan het onderzoek naar de ziekte een belangrijke impuls geven.

Dat maakte het onderzoeksinstituut woensdag bekend. Het is voor het eerst in Nederland dat wetenschappers erin zijn geslaagd de Q-koortsbacterie bij mensen te isoleren. Bij geiten en schapen was dat al wel gelukt. De bacterie werd gewonnen uit de hartklep van een chronische Q-koorts-patiënt en uit slijm van een patiënt met acute klachten.

Met de gekweekte bacteriën kan beter worden onderzocht voor welke antibiotica de Q-koortsbacterie wel en niet gevoelig is. Ook hopen de onderzoekers meer te weten te komen over genetische factoren die mogelijk een rol spelen bij de overdracht van dieren op mensen en over eventuele verschillen tussen chronische en acute Q-koorts.

Het CVI werkt samen met onder meer het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de Gezondheidsdienst voor Dieren (RD) en het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (CWZ) in Nijmegen. Het onderzoek wordt gefinancierd door de ministeries van Landbouw (LNV) en Volksgezondheid (VWS).’

En ook al is het inmiddels zo, dat ‘Boer mag geitenstal weer vullen’, zoals NRC Handelsblad vandaag bericht:

‘Geiten- en schapenhouders kunnen in juni in principe weer nieuwe dieren op hun bedrijven houden, als alle andere er zijn gevaccineerd. De overheid wil dan het fok- en aanvoerverbod opheffen dat is ingesteld ter bestrijding van Q-koorts.

Pas in mei nemen de ministers Verburg (Landbouw, CDA) en Klink (Volksgezondheid, CDA) hierover een definitief besluit, na overleg met deskundigen. Dat schrijven zij vandaag in een brief over de Q-koorts aan de Kamer. De sector reageert verheugd. “De ministers spreken hun vertrouwen uit in het vaccin. Nog langer wachten levert enorme schade op voor de bedrijven”, laat landbouworganisatie LTO Nederland weten. De brief komt op het moment dat sprake is van een vroege piek in nieuwe Q-koortsbesmettingen. Tot nog toe zijn dit jaar drie mensen met de ziekte overleden.

Op bijna tachtig bedrijven zijn inmiddels 45.000 drachtige melkleverende geiten en schapen geruimd. De overgebleven dieren op circa 420 bedrijven in heel Nederland moeten nog worden ingeënt. Vaccinatie is vorig jaar buiten de infectiehaard Noord-Brabant niet gelukt door gebrek aan vaccins.

Noord-Brabant legde vrijdag, onder druk van een burgerinitiatief, de intensieve veehouderij aan banden. Het CDA, tot dan tegen beperkingen, steunde het voorstel van PvdA en VVD om geen nieuwe veehouderijen toe te staan op ongebruikte grond.’

Dit alles heeft dus verregaande invloed, zoals uit bovenstaande blijkt. Er is zelfs sprake van ‘een veeteeltrevolutie’. Maar de biologische en biologisch-dynamische sector, hoe zit het daar nu mee? Interessant is de weblog van Marianne Thieme, de voorvrouw van de Partij voor de Dieren – ook al is zij ‘Zevende-dag Adventist’ – die bijvoorbeeld in januari uitgebreid blogde over Q-koorts in de Tweede Kamer. Zo schreef zij op dinsdag 19 januari 2010:

‘Vandaag heb ik de ministers Verburg (LNV) en Klink (VWS) naar de Kamer geroepen om ze tijdens het Vragenuurtje te bevragen over een met Qkoorts besmet vleesschapenbedrijf. Het TV programma NOVA berichtte gisteren dat het kabinet al een half jaar weet heeft van een groot, met Q-koorts besmet vleesschapenbedrijf in Brabant. Dit besmette bedrijf valt gek genoeg niet onder de huidige strenge Q-koorts maatregelen. Het kabinet schrijft in haar brief van 6 januari jl. aan de kamer: “Dat er geen aanwijzingen zijn dat vleesschapenbedrijven een rol spelen in de epidemie.” Maar het kabinet is al een half jaar op de hoogte van dit grote besmette vleesschapenbedrijf in Brabant en van het feit dat dit leidde tot 46 humane besmettingen. Maatregelen blijven daar echter uit ondanks waarschuwingen vanuit de gezondheidszorg. Lees hier mijn vragen. De ministers gaven aan dat ze opnieuw gaan onderzoeken of de vleesschapenbedrijven een rol spelen in de epidemie, maar dat ze ondertussen noch een bezoekersverbod, noch een fok- en vervoersverbod overwegen en dat er geen bord in de tuin komt met de boodschap besmet bedrijf. Wel bekijken ze of het nodig is om de 1500 schapen te doden. Een schande! Lees hier mijn bijdrage.

De biologisch dynamische landbouwsector vecht om haar bestaan in Europa. Deze op dit moment diervriendelijkste sector wil daarom één miljoen handtekeningen verzamelen om een debat over de biologisch dynamische sector op de agenda van het Europees parlement te krijgen. Klik hier om ze te ondersteunen!

Tot morgen!’

Maar geen woord over Q-koorts zelfs op de website van Dynamic Meat, die over zijn missie zegt:

‘Met het kopen van producten van Dynamic Meat, maakt u onderdeel uit van onze missie! Onze missie is het verspreiden van biologisch (dynamisch) vlees door heel Nederland, voor een reële prijs. Hiervoor proberen we het prijsverschil tussen de gangbare producten en onze biologische producten zo klein mogelijk te houden.’

Onder de ‘Wetenswaardigheden over dierziekte en biologisch (dynamische) veehouderij’ wel alle andere plagen:

‘Mond- en Klauwzeer

Mond- en klauwzeer is een zeer besmettelijke virusziekte die evenhoevige dieren kan treffen. Evenhoevige dieren zijn onder andere runderen, varkens, schapen en geiten maar ook in het wild levende dieren als herten, reeën en een aantal dierentuindieren. De mens is tegen dit virus bestand, maar kan wel drager zijn. In zeer uitzonderlijke gevallen kan de mens de ziekte ook krijgen en ervan genezen.

Wanneer een dier besmet is heeft het weinig eetlust, krijgt het koorts en blaren aan zijn mond en tussen zijn tenen. Een besmette koe gaat tijdelijk minder melk geven. Mkz wordt mede in de hand gewerkt doordat in de bio-industrie ze veel met dieren wordt gesleept. In de biologische sector gebeurt dat nauwelijks. Dat kan overigens niet verhinderen dat biologische dieren toch met het virus besmet kunnen worden.

BSE: De gekkekoeienziekte

BSE is de afkorting van Bovina Spongiforme Encephalopathie. Dat is een hersenaandoening die ontstaat doordat bepaalde eiwitten het hersenweefsel afbreken. het eten van besmet vlees kan vermoedelijk leiden tot de ziekte Creutzfeldt-Jacob. BSE wordt waarschijnlijk veroorzaakt door de verwerking van diermeel in veelvoer. Al in 1923(!) was bekend dat runderen die soortgenoten eten BSE kunnen krijgen. Omdat biologische runderen geen diermeel eten, is de kans dat zij BSE krijgen uiterst gering. Bij biologisch dynamisch vlees is de kans nog geringer, omdat een beest pas als Demeter verkocht mag worden indien het geboren en getogen is op een biologisch dynamisch werkend bedrijf.

Dioxine kippen

De term “dioxinekippen” stamt uit 1999. Toen kreeg in België een mengvoerbedrijf vet aangeleverd dat besmet was met dioxine, een zeer gevaarlijke chemische stof. De stof kwam terecht in kippenvoer en zo in een groot aantal Belgische kippen. Even was ook Nederland in paniek: een kip uit Baarle-Nassau zou besmet zijn. Dat bleek vals alarm.

Dioxine is kankerverwekkend. Maar dat je er via dioxinekippen een gevaarlijke hoeveelheid van zou binnen krijgen is vrijwel onmogelijk. Daarvoor moet je de halve Belgische pluimveestapel verorberen. Biologische kippen lopen geen dioxinegevaar. Zij krijgen geen vetten te eten – dat past niet in hun natuurlijke dieet – en dus ook geen besmet vee.

Salmonella

Geen ziekte, maar een voedselinfectie. Wordt met name veroorzaakt door het eten van kippenvlees en (rauwe) eieren. De symptomen van salmonella zijn diarree en buikkrampen, en in ernstige gevallen uitdrogingsverschijnselen die tot de dood kunnen leiden. In Nederland komen ongeveer 110 duizend besmettingsgevallen per jaar voor. Biologische kip kan ook salmonella bevatten. Goed verhitten van het vlees verkleint de kans op een infectie aanzienlijk.

Varkenspest

Een zeer besmettelijke ziekte waaraan zowel jonge biggetjes als volwassen dieren kunnen overlijden. Soms zijn de symptomen heel duidelijk: het dier verliest gewicht, of zijn oren en staart sterven af. Deze symptomen kunnen ook uitblijven. De ziekte kan dan wel op hun jongen worden overgedragen. Voor de mens heeft de varkenspest geen consequenties. Ook biologische varkens kunnen besmet raken, hoewel dit bij de laatste uitbraak in ons land niet is gebeurd.

Scrapie

Een vorm van gekkekoeienziekte bij schapen. De dieren krijgen ondraaglijke jeuk en schuren zich overal tegenaan, voordat ze uiteindelijk sterven. Wat precies de gevolgen zijn van het eten van besmet vlees is (nog) niet duidelijk. Biologische schapen kunnen de ziekte ook krijgen.

Diervoeders

Onze dieren eten voer dat voldoet aan de normen die in de verordening biologische landbouwmethoden (EEG-verordening 2092/91) zijn vastgelegd. De controle hierop wordt uitgevoerd door Skal (gevestigd in Zwolle), deze organisatie geeft ook het Eko-keurmerk af, na goedkeuring van de inspecties.

De biologische veevoeders worden geproduceerd in een aparte fabriek zodat geen abusievelijke vermenging met andere grondstoffen kan optreden. Naast de controle op de biologische kwaliteit en verwerking worden de voeders ook nog gecontroleerd door onafhankelijke overheidsorganisaties.

Alle grondstoffen die in de biologische voerders verwerkt worden voldoen aan een aantal aanvullende criteria met betrekking tot herkomst en bewerking:
– Geen gebruik van genetisch gemanipuleerde producten
– Geen toevoegingen van geur-, smaak-, kleur- en conserveringsstoffen
– Geen groeibevorderaars en diergeneesmiddelen
– Geen toevoeging van diermelen en diervetten
– Geen grondstoffen uit chemische bewerking
– Geen schadepartijen
– Minimaal gebruik van grondstoffen uit derde wereld landen

In de EEG-verordening is vastgelegd dat het voer voor runderen voor 90% en voor varkens en pluimvee voor 80% uit gecontroleerd biologische grondstoffen bestaan.

De gecontroleerde biologische voeringrediënten zijn o.a:
– Tarwe
– Mais
– Gerst
– Haver
– Lupinen
– Erwten
– Zonnepitschilfers
– Lijnzaadschilfers
– Grasbrok
– Tarwegries

Buiten deze regels worden er door de vereniging van biologisch dynamische landbouw nog vele extra regels aan de samenstelling van het voer gesteld. Voor meer info www.demeter-bd.nl.’

Nu nog de Q-koorts eraan toevoegen, dan is het plaatje compleet en up-to-date.