Gerda

Er is van alles gaande in de landbouw. En dan heb ik het niet zozeer over de nieuwe glossy ‘Gerda’, waar de politiek momenteel volledig overheen valt. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit wordt geleid door demissionair minister Gerda Verburg. Nee, dan denk ik eerder aan dit bericht van gisteren, ‘Biologica is in beweging’:

‘De biologische sector is in beweging en Biologica beweegt mee. Enerzijds willen we de groeiende groep lichtgroene en donkergroene consumenten bedienen. Dat vraagt om een maatschappelijke organisatie die los staat van marktpartijen. Anderzijds willen we de biologische ondernemers ondersteunen bij het ontwikkelen van hun koploperspositie van een economisch, ecologisch en sociaal duurzame landbouw en voeding. Dat vraagt om een inspirerende en dienstbare organisatie met een luisterend oor richting de ondernemers.

2010 is ons transitiejaar. We leggen het fundament voor twee eigentijdse organisaties: de vernieuwde maatschappelijke organisatie Biologica en de nieuwe Ketenorganisatie i.o.

Door alle partijen, die ook deelnemen in het convenant Marktontwikkeling Biologische Landbouw, is in januari 2010 een intentieverklaring getekend. Zij verklaren daarin samen te blijven werken aan groei van de markt en daarnaast gezamenlijk beleid te ontwikkelen op drie gebieden: aansturing van onderzoek en kennisverspreiding, regelgeving en marktontwikkeling. Besloten is tot de oprichting van een nieuwe ketenorganisatie met als kerntaken kennis, regelgeving en markt.

De manier waarop de ketenorganisatie precies wordt ingericht, is een proces dat partijen nu samen in de Task Force vormgeven. Ook Biologica participeert hierin actief. Een aantal convenantpartijen zullen als trekker optreden voor de totstandkoming van deze ketenorganisatie.

De voorzitters van de productwerkgroepen, themawerkgroepen uit BioConnect en de vakgroep zijn inmiddels bij het proces betrokken. Bij de uitwerking zullen zij en andere stakeholders de komende periode betrokken worden; in de intentieverklaring is juni 2010 als ijkmoment voor de vorming van de ketenorganisatie genoemd.

Tijdens de “verbouwing” gaat ons dagelijkse werk gewoon door en werken we met plezier aan onze activiteiten zoals Lekker naar de Boer, Week van de Smaak, Smaakmakend en natuurlijk BioConnect. De kennismanagers van BioConnect zijn volop bezig met de lopende 120 onderzoeksprojecten en de 9 bedrijfsnetwerken. Ook worden al de eerste voorbereidingen getroffen voor het kennisprogramma in 2011. In het overzicht (zie download: onder aan deze pagina) kunt u zien waar u met uw vragen en ideeën hierover terecht kunt; recent zijn een aantal aanpassingen geweest bij de personele bezetting van de werkgroepen.

Meer informatie bij:
Jac Meijs, directeur kennis en innovatie Biologica
Peter Jens, algemeen directeur Biologica’

We hadden het al aan kunnen zien komen. Op 11 februari kwamen in ‘Goede zaak’ deze ‘Bijeenkomsten in de provincie’ ter sprake, waarin het ging om

‘Biologica’s inspanningen om de burger meer inspraak te geven bij haar activiteiten en campagnes. In de komende weken organiseert Biologica een reeks bijeenkomsten in de provincie om met burgers van gedachten te wisselen over Pieperpad, de Week van de Smaak, Adopteer een Kip en Lekker naar de boer. De gedachte is om een burgervereniging op te richten en daarmee nieuwe projecten op te zetten die de groene landbouw en voedselproductie helpen verbeteren en bestendigen.’

Als je dan dit nieuws van Maurice de Jong van VMT Online (‘Bron van informatie voor de Nederlandse en Belgische voedingsmiddelenindustrie’) van 3 februari erbij neemt, met als titel ‘Taskforce Biologische Landbouw houdt op te bestaan’, dan wordt veel duidelijk:

‘De Task Force Marktontwikkeling Biologische Landbouw stopt eind 2011. Er komt geen nieuw convenant voor in de plaats.

Sinds 2002 voert de taskforce het Convenant Biologische Landbouw uit. In het convenant spraken de brancheorganisaties van detailhandel, voedingsmiddelenindustrie en boeren af dat het biologische segment harder moet groeien dan het gangbare segment.

Geen convenant
Voorzitter Uli Schnier van de Task Force Marktontwikkeling Biologische Landbouw verklaart in het Agrarisch Dagblad dat de biologische sector sterk genoeg is om zonder convenant verder te gaan. Wel blijven de huidige overlegstructuren in stand.’

Het nieuws over biologische producten vliegt je momenteel om de oren. De kranten maken er nu echt werk van. Jammer genoeg niet allemaal beschikbaar op internet. Maar we kunnen ook eenvoudig dit persbericht van 19 februari van het Louis Bolk Instituut nemen, ‘LBI actief in nieuw veredelingsprogramma. Programma groene veredeling van start’:

‘Minister Gerda Verburg van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) geeft groen licht voor vier vernieuwende projecten voor plantenveredeling. Deze projecten zijn onderdeel van het programma Groene Veredeling van het ministerie van LNV. Voor de eerste vier jaar van het programma heeft de minister vier miljoen euro beschikbaar.

Rassen beter bestand tegen ziekten en plagen

Het programma slaat een brug tussen de biologische en gangbare sector en sluit aan bij de wens van de Tweede Kamer om plantenveredeling te stimuleren. Door dit programma komen rassen beschikbaar die minder mest nodig hebben en beter bestand zijn tegen ziekten en plagen. Deze rassen zijn belangrijk voor zowel de gangbare als de biologische landbouw. In het programma zullen de biologische en gangbare veredelingssector nauw samenwerken.

Marktgerichte projecten

Het gaat om projecten voor spinazie, tomaat, prei en aardappel. De projecten zijn ingediend door veredelingsbedrijven die samenwerken met Wageningen UR-PRI, het Louis Bolk Instituut en de Rijksuniversiteit Groningen. Het Louis Bolk Instituut heeft reeds ruime ervaring in veredelingsprogramma's voor de biologische sector. Zo loopt het biologische veredelingsproject voor de aardappelteelt, BioImpuls eveneeens via dit instituut. De programma-coördinatie is in handen van Olga Scholten (PRI) en Edith Lammerts van Bueren (LBI).

Innovatieve, duurzame productie staat voorop

Plantenveredeling is een techniek om door het kruisen van verschillende variëteiten van één ras betere opbrengsten of sterkere planten te krijgen. De land- en tuinbouwsector werkt op deze manier aan de verbetering van de plantenrassen. Verbeterde rassen zijn van grote waarde voor de voedselvoorziening en voor verduurzaming van plantaardige productie. Daarom ondersteunt minister Verburg plantenveredeling extra met dit innovatieprogramma.

Het veredelingsproject voor spinazie is gericht op spinazie die met minder meststoffen geteeld kan worden én resistent is tegen wolf (valse meeldauw). Bij prei gaat het om resistentie tegen trips en bij tomaat om een krachtig wortelgestel waardoor bemesting verminderd kan worden. Bij aardappel gaat het om rassen met resistentie tegen Phytophthora (schimmel) en die toekunnen met minder mest.’

Op 14 november 2009 werd dit al aangekondigd in ‘Omraming’, waarin uit het bericht van Biologica de dag ervoor, ‘10 miljoen voor groene veredeling’ werd geciteerd:

‘Minister Gerda Verburg van LNV stelt 10 miljoen euro beschikbaar voor innovatieve projecten op het gebied van klassieke plantenveredeling. De resultaten moeten zowel voor de biologische als de gangbare landbouw bruikbaar zijn.’

Gisteren meldde Biologica echter in ‘Brussel staat teelt van omstreden genpieper toe’ ook:

‘De Europese Commissie heeft 4 maart voor het eerst in twaalf jaar het besluit genomen om de teelt van een nieuw gentechgewas toe te staan in de EU. Het gaat om de genpieper Amflora, van het chemiebedrijf BASF. De Amflora maakt één soort zetmeel (amylopectine) aan en is bedoeld voor industriële doeleinden. Deze aardappel is extra omstreden omdat hij een gen bevat dat de pieper resistent maakt tegen antibiotica. Dit terwijl de Europese Commissie eerder beloofde om een einde te maken aan antibioticumresistentie in planten.

De kersverse Eurocommissaris Dalli van Gezondheid heeft een speciale procedure gebruikt om de toelating van Amflora door te duwen. Hiermee ontwijkt hij een debat met collega commissarissen. Dalli komt verder binnenkort met een voorstel waardoor landen die het willen de teelt van (veilig verklaarde) ggo gewassen mogen toestaan en landen die dit niet willen ervan af kunnen zien.

Hoewel het huidige (demissionaire) kabinet sterk voorstander is van GGO’s is het niet waarschijnlijk dat er Nederland boeren zijn die de Amflora aardappel willen telen. Zetmeelaardappelen worden in Nederland vooral geteeld door boeren die zijn aangesloten bij de coöperatie AVEBE. AVEBE heeft al laten weten niet te willen beginnen aan de teelt van de Amflora aardappel. AVEBE heeft zelf ook een genpieper ontwikkeld (die vrij is van resistentiegenen) en hoopt op een snelle toelating van haar eigen ras.

Toch maakt Biologica zich grote zorgen. Het is duidelijk dat de nieuwe Europese Commissie een andere koers gaat varen ten aanzien van ggo’s. Dit maakt het waarschijnlijk dat er de komende tijd meer gentech gewassen worden toegelaten voor de teelt in Europa.

“Gelukkig hebben we de toezegging van LNV gekregen dat er in Nederland geen teelt zal plaatsvinden voordat de co-existentieregels van kracht zijn. Dit betekent dat LNV eerst overeenstemming moet bereiken met de gentech industrie over de vulling van een schadefonds voor ggo-schade. Daarnaast moet er nog een plan komen voor monitoring en duidelijkheid over teelt in de grensgebieden”, aldus Maaike Raaijmakers, projectleider gentechvrije landbouw bij Biologica.

Biologica heeft LNV gevraagd snel duidelijkheid te geven over de gevolgen van de toelating van de Amflora aardappel en de nieuwe koers van de Europese Commissie voor de onderhandelingen over het schadefonds. Deze onderhandelingen zijn twee jaar geleden in een impasse beland toen de leden van de stuurgroep co-existentie afspraken (waar Biologica ook in zit) het niet eens konden worden over de vraag wie voor de ggo-schade op moet draaien en welke schade het fonds precies moet vergoeden. Sindsdien heeft LNV de regie weer overgenomen.’

Biologica was er gisteren ook als de kippen bij toen bekend werd dat ‘Vergunningen veldproeven BASF en Wageningen UR definitief vernietigd’ worden:

‘Op 4 maart heeft de Raad van State bepaald dat de vergunningen voor veldproeven met gentech aardappels van het chemiebedrijf BASF en Wageningen UR vernietigd moeten worden. Hierdoor staat vast dat de gemanipuleerde aardappelen van deze bedrijven definitief niet de grond in mogen. Eerder werden de vergunningen al geschorst.

De uitspraak werd gedaan in een rechtszaak die Greenpeace en Friese biologische boeren aanspanden tegen de door het ministerie van VROM verleende “wijzigingsvergunningen” voor veldproeven in Dongeradeel, Ferwerderadiel en Aa en Hunze. Het ministerie voegde een aantal locaties aan de oude vergunning toe via een versnelde procedure zonder een nieuwe milieurisicoanalyse te doen. De Raad vindt dat in strijd is met de geldende wetgeving en vernietigt de vergunningen.

Biologica is blij met de uitspraak. “Deze uitspraak laat zien dat veldproeven niet zomaar verplaatst of uitgebreid mogen worden en dat VROM naar de locatie specifieke risico’s moet kijken. Bijvoorbeeld het risico voor boeren in de omgeving van veldproeven dat er gentechaardappels in hun oogst belanden doordat de genpiepers van een vrachtwagen vallen of achterblijven in oogstmachines”, aldus Maaike Raaijmakers, projectleider gentechvrije landbouw bij Biologica.’

Marc Peeperkorn meldde op 2 maart in de Volkskrant hetzelfde nieuws over de Amflora onder de titel ‘Brussel staat genetisch veranderde aardappel toe’. Ik geef het hier in extenso weer, omdat het zo’n duidelijk overzicht geeft:

‘De Europese Commissie zet de deur open naar de teelt van genetisch gemodificeerde gewassen in lidstaten die dat willen. Ze gaf dinsdag toestemming voor de verbouw van een genetisch veranderde aardappel en komt deze zomer met een voorstel over het op de markt brengen van dit soort producten. Daarmee doorbreekt de Commissie de twaalf jaar durende impasse over ggo’s (genetisch gemodificeerde organismen).

Nederland staat positief tegenover de voorstellen van de Commissie. Minister Verburg (Landbouw) pleitte afgelopen jaren geregeld in Brussel voor keuzevrijheid van de lidstaten. Greenpeace noemt het “schokkend” dat de Commissie “het milieu en de volksgezondheid in gevaar brengt” met haar besluit ggo-gewassen toe te staan.

Volgens eurocommissaris Dalli (Volksgezondheid en Consumentenbescherming) is de genetisch gemodificeerde aardappelsoort Amflora van het Duitse chemieconcern BASF veilig. Datzelfde geldt voor het gebruik van drie gemanipuleerde maïssoorten, waarvoor hij eveneens groen licht geeft. “Alle uitputtende onderzoeken tonen aan dat er geen risico’s zijn. Nog langer wachten met een besluit, is een voorbeeld van slecht bestuur”, aldus Dalli.

In de Europese Unie wordt momenteel één genetisch gemodificeerd gewas verbouwd, een maïssoort waar in 1998 toestemming voor werd gegeven. De teelt vindt plaats in vijf EU-landen: Spanje, Tsjechië, Portugal, Roemenië, Slowakije. In Frankrijk en Duitland was dit ook het geval, maar onder druk van de publieke opinie (“Frankenstein-voedsel”) werd dat later verboden.

Sinds 1998 hebben verschillende firma’s toestemming gevraagd voor de productie van gemodificeerde gewassen, maar dit stuitte op verdeeldheid tussen de lidstaten. Vorige Commissies durfden uiteindelijk geen beslissing door te drukken.

Commissievoorzitter Barroso kondigde afgelopen zomer aan die impasse te willen doorbreken. Eurocommissaris Dalli komt binnen enkele maanden met een pragmatisch voorstel: landen die het willen mogen (veilig geachte) ggo-gewassen verbouwen, andere lidstaten kunnen ervan afzien.

De Amflora-aardappel is niet geschikt voor consumptie. De oogst is bestemd voor de productie van zetmeel dat gebruikt wordt bij de fabricage van papier en (restproduct) veevoeder. De verbouw wordt aan voorwaarden verbonden, zoals een goede afscheiding van gewone aardappels. Tsjechië, Duitsland, Zweden en Nederland zouden interesse hebben om de Amflora te telen.

Naar verwachting leidt zowel de goedkeuring van de gemodificeerde gewassen als het voorstel om lidstaten de vrijheid te geven de teelt toe te staan, tot forse discussies in de EU. Zes lidstaten (Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk, Hongarije, Griekenland, Luxemburg) kennen nu een totaal of gedeeltelijk verbod op de verbouw van dergelijke gewassen. Polen overweegt dat.’

Het is een echte strijd die zich afspeelt op de voedingsmarkt. Tot slot dit hoopgevende nieuws van Biologica, ook van gisteren, over ‘Veel nieuwe bio-telers in Frankrijk’:

‘Bio is “hot” in Frankrijk, in elk geval onder telers. Dit blijkt uit het volgende bericht:

Het aantal biologische telers in Frankrijk steeg tussen 2008 en 2009 met 23%. Gemiddeld kwamen er in deze periode elke maand 300 bio-telers bij. Eind 2009 teelden 16.400 telers in Frankrijk op biologische wijze. Een jaar eerder waren dat er nog maar 13.298. Frankrijk telde eind december 2009 25.000 ondernemers (producenten, verwerkers, leveranciers en importeurs) in de biologische sector, 20% meer dan in 2008.
Bron: www.groentennieuws.nl, 5 maart 2010

Biologica heeft veel waardering voor het werk van (nieuwe) bio telers. Zelf zien hoe een biologische teler werkt? Zet dan het weekend “Lekker naar de Boer” alvast in uw agenda: op 12 en 13 juni doen in Nederland ruim 200 bedrijven hun deuren open voor publiek.’

De volgende keer heb ik ongetwijfeld weer meer specifieke berichten vanuit de biologisch-dynamische landbouw. Maar het is goed om ook van deze ontwikkelingen te weten. Want die raken ons allemaal.