Dissertatie

Tom Mellet, een aparte en actieve antroposoof van 62 uit Californië (naar het schijnt een oude hippie), postte op 22 augustus op de hier eerder genoemde website ‘Waldorf Critics’ (zie ‘Antisemitisme‘ op woensdag 29 september) het bericht dat de langverwachte dissertatie van Peter Staudenmaier inmiddels verschenen is. De titel luidt ‘Between Occultism and Fascism: Anthroposophy and the Politics of Race and Nation in Germany and Italy, 1900-1945’. De promotie heeft plaatsgevonden op de Cornell University. Mellet geeft de samenvatting van de dissertatie:

‘The relationship between Nazism and occultism has long been an object of popular speculation and scholarly controversy. This dissertation examines the interaction between occult groups and the Nazi regime as well as the Italian Fascist state, with central attention to the role of racial and ethnic theories in shaping these developments. The centerpiece of the dissertation is a case study of the anthroposophist movement founded by Rudolf Steiner, an esoteric tendency which gave rise to widely influential alternative cultural institutions including Waldorf schools, biodynamic agriculture, and holistic methods of health care and nutrition. A careful exploration of the tensions and affinities between anthroposophists and fascists reveals a complex and differentiated portrait of modern occult tendencies and their treatment by Nazi and Fascist officials.

Two initial chapters analyze the emergence of anthroposophy’s racial doctrines, its self-conception as an “unpolitical” spiritual movement, and its relations with the völkisch milieu and with Lebensreform movements. Four central chapters concern the fate of anthroposophy in Nazi Germany, with a detailed reconstruction of specific anthroposophical institutions and their interactions with various Nazi agencies. Two final chapters provide a comparative portrait of the Italian anthroposophical movement during the Fascist era, with particular concentration on the role of anthroposophists in influencing and administering Fascist racial policy.

Based on a wide range of archival sources, the dissertation offers an empirically founded account of the neglected history of modern occult movements while shedding new light on the operations of the Nazi and Fascist regimes. The analysis focuses on the interplay of ideology and practice, the concrete ways in which contending worldviews attempted to establish institutional footholds within the organizational disarray of the Third Reich and the Fascist state, and shows that disagreements over racial ideology were embedded in power struggles between competing factions within the Nazi hierarchy and the Fascist apparatus. It delineates the ways in which early twentieth century efforts toward spiritual renewal, holism, cultural regeneration and redemption converged with deeply regressive political realities. Engaging critically with previous accounts, the dissertation raises challenging questions about the political implications of alternative spiritual currents and counter-cultural tendencies.’

Staudenmaier schrijft er zelf in een reactie de volgende dag over:

‘Several people have asked about the published version of my dissertation; I am committed to other writing projects for the next few months, but eventually I’ll start revising the manuscript and get the process underway. Peer review takes time, so it won’t appear for a while. The published version will be shorter and not as detailed as the dissertation itself. As always, I am happy to send a copy to anybody who would like one. I am always interested in critical responses to my work, and I encourage those who take a more positive view of anthroposophy to engage with the history of the anthroposophical movement in Nazi Germany and Fascist Italy and offer their own arguments about these topics.’

Dat hij veldonderzoek deed in archieven in Duitsland en Italië was in Europa al bekend dankzij de website ‘Egoisten’ van Michael Eggert. Daar publiceerde hij vanaf 2007 het een en ander. Hij had om dit onderzoek te doen een ‘Luigi Einaudi Graduate Fellowship Recipients for 2006-07’ gekregen:

‘Peter Staudenmaier (History) was awarded a fellowship to conduct research in Germany. His project will enable dissertation research on “Race Thinking Between Science and Spiritual Renewal: The Racial and Ethnic Doctrines of Rudolf Steiner and the Reception Within the Early Anthroposophical Movement.”’

Het heeft vruchten opgeleverd, blijkens deze recente prijstoekenning van de Cornell University Department of History (zie ook ‘History 2010 Newsletter’):

‘Peter Staudenmaier has been awarded the Messenger Chalmers Graduate Prize of $1,500 for best dissertation on human progress and the evolution of civilization for 2010.’

De handelseditie van zijn dissertatie mogen we vast tegemoet zien vóór op 27 februari volgend jaar het 150ste geboortejaar van Rudolf Steiner gevierd gaat worden.

Gisteren heb ik in ‘Tragedie’ een aantal overlijdensadvertenties van Rudolf Mees in NRC Handelsblad weergegeven. Daar zijn er vandaag weer twee bijgekomen.

‘“Een andere kijk op gezondheid”

Wij ontvingen het droeve bericht van het overlijden van Rudolf Mees.

Rudolf Mees was van 1997 tot en met 2006 als lid en adviseur van de Raad van Commissarissen intensief betrokken bij de ontwikkeling van Weleda Nederland.

Wij hebben Rudolf leren kennen als een man die voorbij de waan van de dag een consistente visie op duurzame gezondheidszorg en kwaliteit van leven. Hij was een man van de wereld met een enorme betrokkenheid bij de persoonlijke ontwikkeling van mensen.

Rudolf Mees heeft ons enorm geïnspireerd en opende perspectieven die voor de ontwikkeling van Weleda Nederland en Weleda wereldwijd van groot belang waren en zullen blijven.

Wij zijn dankbaar voor het vele dat hij dat hij voor ons heeft betekend en nog zal betekenen en wensen zijn vrouw en kinderen sterkte toe.

Josephine de Zwaan

Voorzitter Raad van Commissarissen

Directie Weleda Nederland N.V.

Hans Nijnens

Weleda Nederland N.V.’

Ik neem aan dat er iets fout is gegaan bij de ondertekening van deze advertentie. Volgens mij is Hans Nijnens toch echt de ‘Directie Weleda Nederland N.V.’: die twee onderschriften zijn vast verwisseld. De tweede advertentie is als volgt:

‘De Ondernemingskamer heeft het droeve bericht bereikt van het overlijden van haar Oud-Raad Drs. R.S.H. Mees.

Rudolf Mees was van 1993 tot en met 2001 Raad in de Ondernemingskamer. Hij heeft op de hem eigen beminnelijke en denkende wijze een belangrijke bijdrage aan de rechtspraak van de Ondernemingskamer geleverd. Ook nadoen heeft hij de Ondernemingskamer nog met raad en daad terzijde gestaan. Wij houden hem met respect en dankbaarheid in onze herinnering als een deskundig en betrokken collega.

De Ondernemingskamer

Peter Ingelse, voorzitter

Katelijne van Hassel, secretaris’